T(iyaan)
S(ep)
N(an)
C(liff)
P(edro)

*                                 Altiyaan 12
*Age 2;7.28
*No of utterances: 395
*MLU: 2.09

*S12-1
C jas xixa'anoh?
 %mor jas xixa'anoh?
 %eng
T a noh.
 = a noh.
 %mor a noh.
 %eng
 %spa
C a utz awach al Tian?
 %mor a utz awach al Tian?
 %eng
T a noh.
 = a noh.
 %mor a noh.
 %eng
 %spa
C n k'u latat, al Sep?
 %mor n k'u latat, al Sep?
 %eng
S noh.
 %mor noh.
 %eng
T ek eyub'.
 = x'e: pa juyub'.
 %mor *x-0/b'e:-!ik *pa juyub'.
 %eng
 %spa
C pa juyub'?
 %mor pa juyub'?
 %eng
T ek pa cha:k e:.
 = x'e: pa chak.
 %mor *x-0/b'e:-!ik pa chak.
 %eng
 %spa
C jawi: x'e: wih?
 %mor jawi: x'e: wih?
 %eng
T eka pa chat.
 = x'e: pa chak.
 %mor *x-0/b'e:-!ik pa chak.
 %eng
 %spa
C jawi: x'e: wih?
 %mor jawi: x'e: wih?
 %eng
P jawi: pa chak?
 %mor jawi: pa chak?
 %eng
T e:ka pa chak.
 = x'e: pa chak.
 %mor *x-0/b'e:-!ik pa chak.
 %eng
 %spa
P jawi: pa chak?
 %mor jawi: pa chak?
 %eng
T cheka wi: chak.
 = x'e: pa chak.
 %mor x-0/b'e:-!ik !wi *pa chak.
 %eng
 %spa
N Tian chak.
 %mor Tian chak.
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
N pa juyub' cha'.
 %mor pa juyub' cha'.
 %eng
S x'e: kem pa chak.
 %mor x-0/b'e: kem pa chak.
 %eng
C kat'e: Xela?
 %mor kat'e: Xela?
 %eng
T taj.
 = ma kin'e: taj.
 %mor *ma *k-*in/*b'e: ta-j.
 %eng
 %spa
C kape taj?
 %mor kape taj?
 %eng
T pe taj.
 = ma kimpe taj.
 %mor *ma *k-*in/pet ta-j.
 %eng
 %spa
*S12-2
C kape chuwa tiox?
 %mor kape chuwa tiox?
 %eng
T anoh?
 = anoh?
 %mor anoh?
 %eng
 %spa
C katek?
 %mor katek?
 %eng
N kinek katcha'.
 %mor kinek katcha'.
 %eng
T kine taj.
 = ma kine taj.
 %mor *ma k-in/b'e: ta-j.
 %eng
 %spa
C kate ruk awatz?
 %mor kate ruk awatz?
 %eng
T luk' awatz kinek.
 = ruk' e: watz kinek.
 %mor r-uk' *e: #w-atz k-in/b'e:-ik.
 %eng
 %spa
C jachin awatz?
 %mor jachin awatz?
 %eng
T noh, noh.
 = noh, noh.
 %mor noh.
 %eng
 %spa
C jas ub'i lawatz?
 %mor jas ub'i lawatz?
 %eng
T al Se'p.
 = al Se'p.
 %mor al Se'p.
 %eng
 %spa
C jawi: k'o: wih?
 %mor jawi: k'o: wih?
 %eng
T Se'p.
 = Se'p.
 %mor Se'p.
 %eng
 %spa
C jawi: k'o: wih?
 %mor jawi: k'o: wih?
 %eng
T Se'p.
 = Se'p.
 %mor Se'p.
 %eng
 %spa
C jawi: k'o: wih?
 %mor jawi: k'o: wih?
 %eng
T se'p.
 = se'p.
 %mor se'p.
 %eng
 %spa
C jawi: k'o: wi lare'?
 %mor jawi: k'o: wi lare'?
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
N di cha'.
 %mor di /cha'.
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
N jawi: k'o: wi lal Se'p cha'?
 %mor jawi: k'o: wi lal Se'p cha'?
 %eng
T k'o:'.
 = k'o:'.
 %mor k'o:'.
 %eng
 %spa
S lik pa tiox.
 = k'o: pa tiox.
 %mor *k'o:-!l-!ik pa tiox.
 %eng
C a utz kawil lawatz?
 %mor a utz kawil lawatz?
 %eng
T anah.
 = anah.
 %mor anah.
 %eng
 %spa
C a utz kawil lal se'p.
 %mor a utz kawil lal se'p.
 %eng
T no:h.
 = no:h.
 %mor no:h.
 %eng
 %spa
*S12-3
C tiox, tiox le: naj tz'ikin.
 %mor tiox, tiox le: naj tz'ikin.
 %eng
C a k'o:lik?
 %mor a k'o:lik?
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
S k'o:lik.
 %mor /k'o:-l-ik.
 %eng
T le:, k'o:lik par cho:ch.
 = le:, k'o: pa racho:ch.
 %mor le:, /k'o:-!l-!ik pa r-acho:ch.
 %eng
 %spa le:.
T tzare naj ach'at.
 = tzare naj ach'at.
 %mor tzare naj a-ch'at.
 %eng
 %spa
T tzare k'o: chi jun i:.
 = tzare k'o: chi jun i:.
 %mor tzare /k'o: chi jun i:.
 %eng
 %spa
T cha jun.
 = k'o: chi jun.
 %mor /*k'o: chi jun.
 %eng
 %spa
P Tian cha'.
 %mor Tian cha'.
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
P kach'ob'oh jas uwach a le' cha'.
 %mor kach'ob'oh jas uwach a le' cha'.
 %eng
T nay la'j.
 = nay la'j.
 %mor nay la'j.
 %eng
 %spa
C a k'o: ilaq?
 %mor a k'o: ilaq?
 %eng
T le:, no naj le:.
 = le:, no naj le:.
 %mor le:, no naj le:.
 %eng
 %spa
C jas k'o: chupam?
 %mor jas k'o: chupam?
 %eng
T jah? wu:j.
 = jah? wu:j.
 %mor jah? wu:j.
 %eng
 %spa
T naylah.
 = naylah.
 %mor naylah.
 %eng
 %spa
C naylah.
 %mor naylah.
 %eng
T le', naya le'.
 = le', naya le'.
 %mor le', naya le'.
 %eng
 %spa
T naya taj.
 = ma nayla taj.
 %mor *ma nayla ta-j.
 %eng
 %spa
P jas ub'i'?
 %mor jas ub'i'?
 %eng
T naya' laq le'.
 = naya' laq le'.
 %mor naya' laq le'.
 %eng
 %spa
T la le.
 = la le.
 %mor la le.
 %eng
 %spa
P jas ub'i latz'ikin lal Tian?
 %mor jas ub'i latz'ikin lal Tian?
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
*S12-4
P jas ub'i latz'ikin?
 %mor jas ub'i latz'ikin?
 %eng
T ana'h, puk'.
 = ana'h, puk'.
 %mor *k-0-*u/b'an-!a', puk'.
 %eng
 %spa
P puk?
 %mor puk?
 %eng
T ana puk.
 = ku'an puk.
 %mor *k-0-*u/b'an-!a puk.
 %eng
 %spa
P jel linaj muyak al Tiane'.
 %mor jel linaj muyak al Tiane'.
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
P naj apuwi' le'.
 %mor naj apuwi' le'.
 %eng
T nak' taj.
 = ma ak' taj.
 %mor ma ak' ta-j.
 %eng
 %spa
C jah?
 %mor jah?
 %eng
T takor.
 = takator.
 %mor takator.
 %eng
 %spa
P takator.
 %mor takator.
 %eng
T ana chek.
 = chana chik.
 %mor *ch-0-*/b'an-a chi-k.
 %eng
 %spa
P jas uwach ale'?
 %mor jas uwach ale'?
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
T wu:' le'.
 = wu:j le'.
 %mor wu:j le'.
 %eng
 %spa
T na wu:j.
 = na wu:j.
 %mor na wu:j.
 %eng
 %spa
T na wu:j.
 = na wu:j.
 %mor na wu:j.
 %eng
 %spa
P y laxib'al.
 %mor y laxib'al.
 %eng
T awu:j.
 = awu:j.
 %mor a-wu:j.
 %eng
 %spa
C jachinchik e? le: nik'aj ak'ala:b'?
 %mor jachinchik e? le: nik'aj ak'ala:b'?
 %eng
T lak'ala:b'.
 = lak'ala:b'.
 %mor le: ak'al-ab'.
 %eng
 %spa
S je' ka'an a le' le'.
 %mor je' k-0-a/b'an a le' le'.
 %eng
T se'p.
 = al se'p.
 %mor *al se'p.
 %eng
 %spa
C katkowinik ka'anoh?
 %mor katkowinik ka'anoh?
 %eng
T la:h.
 = la:h.
 %mor la:h.
 %eng
 %spa
C katkowinik.
 %mor katkowinik.
 %eng
*S12-5
T kinkowin taj.
 = ma kinkowin taj.
 %mor *ma k-in/kowin ta-j.
 %eng
 %spa
T kowi:nik.
 = kinkowinik.
 %mor *k-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
T se'p.
 = al se'p.
 %mor *al se'p.
 %eng
 %spa
P al tian e: k'o: chuwach e'.
 %mor al tian e: k'o: chuwach e'.
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
P le:, le naj al Tian e'.
 %mor le:, le naj al Tian e'.
 %eng
T jun chik e.
 = jun chik e.
 %mor jun chi-k e.
 %eng
 %spa
T Tian chik cha'.
 = Tian chik cha'.
 %mor Tian chi-k /cha'.
 %eng
 %spa
T na' ik'al.
 = naj ak'al.
 %mor naj ak'al.
 %eng
 %spa
T no e kichompam.
 = no, x'e: chupam.
 %mor no, *x-0/b'e: chi-u-pam.
 %eng
 %spa
S aya chupam cha'.
 = chaya chupam cha'.
 %mor *ch-0-a/ya' chi-u-pam /cha'.
 %eng
P naj sona le', le:.
 %mor naj sona le', le:.
 %eng
T sona taj.
 = sona taj.
 %mor sona ta-j.
 %eng
 %spa
T se'p e'.
 = al se'p e'.
 %mor *al se'p e'.
 %eng
 %spa 
P ay xtzaqik.
 %mor ay xtzaqik.
 %eng
T qik cha'.
 = xtzaqik cha'.
 %mor *x-0/tzaq-ik /cha'.
 %eng
 %spa
T ech taq wu:j.
 = rech taq wu:j.
 %mor *r-e-ch taq wu:j.
 %eng
 %spa
T le:.
 = le:.
 %mor le:.
 %eng
 %spa
T kolik, kolik.
 = k'o:lik.
 %mor /k'o:-l-ik.
 %eng
 %spa
P ya xak'am b'i inaj e: ral.
 %mor ya xak'am b'i inaj e: ral.
 %eng
T loq'o pa tox.
 = xinloq'o pa tiox.
 %mor *x-0-*in/loq'-o pa tiox.
 %eng
 %spa
C jampa xiya'oh?
 %mor jampa xiya'oh?
 %eng
*S12-6
T xinkah.
 = cinco.
 %mor cinco.
 %eng
 %spa
T taj.
 = taj
 %mor ta-j
 %eng
 %spa
T se'p.
 = al se'p.
 %mor *al se'p.
 %eng
 %spa
T kam tat.    ***
 = kam tat.
 %mor *x-0-*u/k'am *le: *in-tat.
 %eng
 %spa
T se'p.
 = al se'p.
 %mor *al se'p.
 %eng
 %spa
C ay k'o: lunaj, lunaj chachal.
 %mor ay k'o: lunaj, lunaj chachal.
 %eng
T naj se'p e'e.
 = naj al Se'p e'.
 %mor naj *al Se'p e'.
 %eng
 %spa
T se'p.
 = al Se'p.
 %mor *al Se'p.
 %eng
 %spa
C xtzaq upuwi'.
 %mor xtzaq upuwi'.
 %eng
C xtzaqik.
 %mor xtzaqik.
 %eng
T le' atzyaq e'.
 = le' atzyaq e'.
 %mor le' atzyaq e'.
 %eng
 %spa
T le cha'.
 = le cha'.
 %mor le: /cha'.
 %eng
 %spa
C ah je? utz le: watzyaq.
 %mor ah je? utz le: watzyaq.
 %eng
T nawatzyaq.
 = awatzyaq.
 %mor aw-atzyaq.
 %eng
 %spa
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
P la k'ute'.
 %mor la k'ute'.
 %eng
T chob' chik.
 = kinch'ob' chik.
 %mor *k-0-*in/ch'ob' chi-k.
 %eng
 %spa
T b'a chi chik chi.
 = b'a chi chik chi.
 %mor b'a chi chi-k /chi.
 %eng
 %spa
T ak' e na chik e.
 = ak' e na chik e.
 %mor ak' e na chi-k e.
 %eng
 %spa
T ana chik e, na chik e.
 = cha'ana chik e.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi-k e.
 %eng
 %spa
T ana chi at e.
 = chana chi at e.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi at e.
 %eng
 %spa
S xaq xk'arkan b'ik.
 %mor xaq x-0/k'arkan b'i-k.
 %eng
T na chik, no ch'ob'o.
 = cha'ana chik, no, kinch'ob'o.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi-k, no *k-0-*in/ch'ob'-o.
 %eng
 %spa
S na qajoq.
 %mor /qana qaj-oq.
 %eng
T a le.
 = la le'.
 %mor *le: a le'.
 %eng
 %spa
*S12-7
C chaya le:.
 %mor chaya le:.
 %eng
T le', le le.
 = le', le le.
 %mor le', le le.
 %eng
 %spa wech ine.
C k'o: ta modo.
 %mor k'o: ta modo.
 %eng
T jun chik e.
 = jun chik e.
 %mor jun chi-k e.
 %eng
 %spa
C al Tian.
 %mor al Tian.
 %eng
T ja:.
 = ja:.
 %mor ja:.
 %eng
 %spa
C jela le'.
 %mor jela le'.
 %eng
T no', ko: taj.
 = n k'o: taj.
 %mor *n /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
P jah.
 %mor jah.
 %eng
T ko: taj, jun chik.
 = ko: taj, jun chik.
 %mor /ko: ta-j, jun chi-k.
 %eng
 %spa
C k'o: la wal chupam le, le ri.
 %mor k'o: la wal chupam le, le ri.
 %eng
T jah, naj, koj chuwech at.
 = kakoj chawech at.
 %mor *k-0-*a/koj chi-#aw-e-ch at.
 %eng
 %spa
P maq'aj tu wach.
 %mor maq'aj tu wach.
 %eng
T al se'p.
 = al se'p.
 %mor al se'p.
 %eng
 %spa
S ch'ikib'an uwi.
 %mor ch'ikib'an u-wi.
 %eng
T le: se'p.
 = le: se'p.
 %mor le: se'p.
 %eng
 %spa
T na chi kamul le.
 = cha'ana chi kamul le'.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi kamul le'.
 %eng
 %spa
T na chi kamul le.
 = cha'ana chi kamul le'.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi kamul le'.
 %eng
 %spa
T k'o: chapam e'.
 = k'o: chapam e'.
 %mor /k'o: /chap-am e'.
 %eng
 %spa
S jun tub'utik.
 %mor jun /tub'-ut-ik.
 %eng
T le', ukina le'.
 = uxikin.
 %mor u-xikin le'.
 %eng
 %spa
C le: k'o: chupam.
 %mor le: k'o: chupam.
 %eng
C jawi k'owi, al Tian jawi kowi la wal?
 %mor jawi k'owi, al Tian jawi kowi la wal?
 %eng
T le', le'.
 = le', le'.
 %mor le', le'.
 %eng
 %spa
C jawi?
 %mor jawi?
 %eng
*S12-8
T x'ek e kuwu:j.
 = x'ek e kuwu:j.
 %mor x-0/b'e:-ik e kuwu:j.
 %eng
 %spa
T jul chik e.
 = jul chik e.
 %mor jul chi-k e.
 %eng
 %spa
P kojo ch'ub'i le jun chare juntire.
 %mor kojo ch'i ub'i le jun chare juntire.
 %eng
T le juntire k'al le:.
 = juntire lak'al le'.
 %mor juntira *le: ak'al le'.
 %eng
 %spa
T janik e'.
 = katzijonik e'.
 %mor *k-0/tzijo-n-ik e'.
 %eng
 %spa
S xa jun chik.
 %mor xa jun chi-k.
 %eng
T le le jun e.
 = le le jun e.
 %mor le le jun e.
 %eng
 %spa
T jun lata la'.
 = jun rata la'.
 %mor jun rata la'.
 %eng
 %spa
C jas ub'i la wachalal?
 %mor jas ub'i la wachalal?
 %eng
T kala'.
 = ak'al la'.
 %mor ak'al la'.
 %eng
 %spa
C jas lub'i'.
 %mor jas lub'i'.
 %eng
T k'al .
 = ak'al la.
 %mor ak'al la.
 %eng
 %spa
C jas lub'i'.
 %mor jas lub'i'.
 %eng
T k'al.
 = ak'al.
 %mor ak'al.
 %eng
 %spa
C le jun ak'al.
 %mor le jun ak'al.
 %eng
T k'al b'i.
 = ak'al ub'i'.
 %mor ak'al *u-b'i'.
 %eng
 %spa
C lal sep ub'i'.
 %mor lal sep ub'i'.
 %eng
T tzi le'.
 = tzi le'.
 %mor tzi le'.
 %eng
 %spa
C le tz'i'.
 %mor le tz'i'.
 %eng
T a tzi taj.
 = ma tz'i' taj.
 %mor ma tz'i' ta-j.
 %eng
 %spa
T no xa wal la, le, le.
 = no xa wal la, le, le.
 %mor no xa w-al la, le, le.
 %eng
 %spa
C la wal le'.
 %mor la wal le'.
 %eng
T je', k'o: taj e'.
 = je', k'o: taj e'.
 %mor je', /k'o: ta-j e'.
 %eng
 %spa
C ma kakam taj la wal.
 %mor ma kakam taj la wal.
 %eng
T k'o: taj e, le'.
 = k'o: taj e, le'.
 %mor /k'o: ta-j e, le'.
 %eng
 %spa
C jawi xewi.
 %mor jawi xewi.
 %eng
T le, le le.
 = le, le le.
 %mor le, le le.
 %eng
 %spa
C xk'isik, k'o: taj.
 %mor xk'isik, k'o: taj.
 %eng
*S12-9
T k'o: taj.
 = k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C k'o:lik.
 %mor k'o:lik.
 %eng
S tub'utik e.
 %mor *x-0/tub'-ut-ik e.
 %eng
T se'p e', sep e.
 = se'p e', sep e.
 %mor se'p e', sep e.
 %eng
 %spa
T sep e' le:.
 = sep e' le:.
 %mor sep e' le:.
 %eng
 %spa
S uy xyoj kan b'ik.
 %mor uy x-0/yoj-PASS1 kan b'i-k.
 %eng
T jun chik e.
 = jun chik e.
 %mor jun chi-k e.
 %eng
 %spa
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
T ko ko chi ru cha.
 = koko chi le ri cha.
 %mor k-0/ok-!o chi le ri /cha.
 %eng
 %spa
T no li oy.
 = no li oy.
 %mor no li oy.
 %eng
 %spa
P n k'u le naj wich' loch' chik.
 %mor n k'u le naj wich' loch' chik.
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
P n k'u le naj wich' loch' chik.
 %mor n k'u le naj wich' loch' chik.
 %eng
T kok wik e, ko: le.
 = kok b'ik e.
 %mor k-0/ok b'i-k e.
 %eng
 %spa
P kok pa le ch'ich'.
 %mor kok pa le ch'ich'.
 %eng
T kok e ko:k.
 = kokik e'.
 %mor k-0/ok-*ik e'.
 %eng
 %spa
T kokik e ra le je.
 = kokik e ra le je.
 %mor k-0/ok-*ik e ra le je.
 %eng
 %spa
C k'o: chupame.
 %mor k'o: chupame.
 %eng
T le.
 = le.
 %mor le.
 %eng
 %spa
T le', le, le.
 = le', le, le.
 %mor le', le, le.
 %eng
 %spa
C lu laq.
 %mor lu laq.
 %eng
T le laq e, kujuk b'ar re le.
 = le laq e, kujuk b'ar re le.
 %mor le: laq e, k-0-u/juk b'ar re le.
 %eng
 %spa
T puwi le.
 = puwi le'.
 %mor puwi le'.
 %eng
 %spa
C lu puwi le'.
 %mor lu puwi le'.
 %eng
T puwi jun, ay li le'.
 = puwi jun, ay ri le'.
 %mor puwi jun, ay ri le'.
 %eng
 %spa
*S12-10
T chapa wi.
 = chachapa wi.
 %mor *ch-0-*a/chap-a wi.
 %eng
 %spa
C le' kak'ama le si' pa le rachoch e.
 %mor le' kak'ama le si' pa le r-achoch e.
 %eng
T no chay'a len.
 = no chaya' len.
 %mor no ch-0-a/ya' len.
 %eng
 %spa
C makawaj taj.
 %mor makawaj taj.
 %eng
T kawaj taj.
 = ma kawaj taj.
 %mor *ma k-0-aw/aj ta-j.
 %eng
 %spa
C pero utz le si'.
 %mor pero utz le si'.
 %eng
T nan e'.
 = nan e'.
 %mor nan e'.
 %eng
 %spa
C ak'al le'.
 %mor ak'al le'.
 %eng
T ak'al joch e cha.
 = ak'al joch e cha.
 %mor ak'al joch e /cha.
 %eng
 %spa
S oy pe ne le k'o: wal.
 %mor oy pe ne le: /k'o: w-al.
 %eng
S kinkom bi in.
 %mor k-0-in/k'am b'i in.
 %eng
T ay le:' k'o: tu lu.
 = ay le:' k'o: tu lu.
 %mor ay le:' /k'o: tu lu.
 %eng
 %spa
C n k'o: taj.
 %mor n /k'o: taj.
 %eng
S k'o:lik.
 %mor /k'o:-l-ik.
 %eng
P le: le naj ke:j le'.
 %mor le: le: naj ke:j le'.
 %eng
S le:' k'o:lik.
 %mor le:' /k'o:-l-ik.
 %eng
C k'o: taj, a k'o: mas.
 %mor k'o: taj, a k'o: mas.
 %eng
T k'o:lik e.
 = k'o:lik e.
 %mor /k'o:-l-ik e.
 %eng
 %spa
C a k'o: mas joron.
 %mor a /k'o: mas joron.
 %eng
T le:, k'o: chila le?
 = le:, k'o: chila le?
 %mor le:, /k'o: chi-la le?
 %eng
 %spa
T tija at la.
 = katij at la.
 %mor *k-0-*a/tij-!a at la.
 %eng
 %spa
S katiu cha.
 %mor k-0-a/tij /cha.
 %eng
T tajo: a.
 = katijoh.
 %mor *k-0-*a/tij-o.
 %eng
 %spa
S le' k'o:lik.
 %mor le' /k'o:-l-ik.
 %eng
T k'o: lon chi le'.
 = k'o: jaron chila le'.
 %mor /k'o: jaron chi-la le'.
 %eng
 %spa
T chi k'o: chuwi jah le le' le jaron e.
 = k'o: chuwa jah le:, le jaron e.
 %mor /k'o: chi-u-wa jah le:, le: jaron e.
 %eng
 %spa
*S12-11
C a katij la jaron.
 %mor a katij la jaron.
 %eng
T ah no, tew.
 = ah no, tew.
 %mor ah no, tew.
 %eng
 %spa
C tew.
 %mor tew.
 %eng
P n k'u le nik'aj chik.
 %mor n k'u le nik'aj chik.
 %eng
T ja.
 = ja.
 %mor ja.
 %eng
 %spa
P n k'u le nik'aj chik.
 %mor n k'u le nik'aj chik.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
P no le nik'aj chik.
 %mor no le nik'aj chik.
 %eng
T jah.
 = jah.
 %mor jah.
 %eng
 %spa
S nima'q.
 %mor nima'q.
 %eng
T laq e, k'al le.
 = le laq e' lak'al e'.
 %mor *le: laq e', *le: ak'al e'.
 %eng
 %spa
C jawi xe wi.
 %mor jawi xe wi.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
C k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
T le', k'o: chuwij e'.
 = le', k'o: chuwij e'.
 %mor le', /k'o: chi-w-ij e'.
 %eng
 %spa
C a k'o: le joron.
 %mor a k'o: le joron.
 %eng
T k'o: taj no' k'o: taj e'.
 = k'o: taj no' k'o: taj e'.
 %mor /k'o: ta-j no' /k'o: ta-j e'.
 %eng
 %spa
T chek.
 = chek.
 %mor chek.
 %eng
 %spa
C kape awuk'.
 %mor kape awuk'.
 %eng
T jah.
 = jah.
 %mor jah.
 %eng
 %spa
C kape le naj ak'al awuk'.
 %mor kape le naj ak'al awuk'.
 %eng
T jah, e chupam e.
 = x'e chupam e'.
 %mor *x-0/b'e: chi-u-pam e'.
 %eng
 %spa
C kok b'ik.
 %mor kok b'ik.
 %eng
T no kok taj.
 = no ma kok taj.
 %mor no *ma k-0/ok ta-j.
 %eng
 %spa
T ya le: jun we, k'o: taj.
 = chaya le: jun weh, k'o: taj.
 %mor *ch-0-*a/ya' le: jun w-e, /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C k'o: ta modo.
 %mor k'o: ta modo.
 %eng
*S12-12
T no kok ta modo.
 = n k'o: ta modo.
 %mor *n /k'o: ta modo.
 %eng
 %spa
T jun jaron.
 = jun jaron.
 %mor jun jaron.
 %eng
 %spa
C n k'o: ta chik.
 %mor n /k'o: ta chik.
 %eng
T le: k'o: taj no:.
 = le: k'o: taj no:.
 %mor le: /k'o: ta-j no:.
 %eng
 %spa
S qub' sa'q.
 %mor qub' sa'q.
 %eng
C katix le joron, katix le joron.
 %mor katix le joron, katix le joron.
 %eng
C we katix le jaron.
 %mor we katix le jaron.
 %eng
T turwik e, turuwik e.
 = katuruwik e.
 %mor *k-0/turuw-ik e.
 %eng
 %spa
C yamero katixoh.
 %mor yamero katixoh.
 %eng
T le k'o: chi ne le.
 = le k'o: chi ne le.
 %mor le /k'o: chi ne le.
 %eng
 %spa
C k'o: pu lew le joron e'.
 %mor /k'o: pa ulew le joron e'.
 %eng
T le:, le:.
 = le:, le:.
 %mor le:, le:.
 %eng
 %spa
T lo:q.
 = chaya loq.
 %mor *ch-0-*a/*ya' la-oq.
 %eng
 %spa
P jachin chik e.
 %mor jachin chik e.
 %eng
T lo:q, le: le: ko: pe.
 = chaya loq le chikop e.
 %mor *ch-0-*a/*ya' la-oq le: chikop e.
 %eng
 %spa
S ay xok ulew pa nuwach.
 %mor ay x-0/ok ulew pa nu-wach.
 %eng
T ay le ko:p e'.
 = ay le: chikop e'.
 %mor ay le: chikop e'.
 %eng
 %spa
S na chi jun mul le'.
 = cha'ana chi jun mul le'.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi jun mul le'.
 %eng
T k'o: swetra.
 = k'o: swetra.
 %mor /k'o: swetra.
 %eng
 %spa
C ko: li wuk' le ruk'.
 %mor ko: li wuk' le ruk'.
 %eng
T al Se'p.
 = al Se'p.
 %mor al Se'p.
 %eng
 %spa
S ko: jun ixjut.
 %mor /ko: jun ixjut.
 %eng
T kuj taj.
 = kaquj taj.
 %mor *k-0-*a/quj ta-j.
 %eng
 %spa
S kitaranej kib' cha.
 %mor *k-0-ki/tarane-j k-ib' /cha.
 %eng
C le k'o: le ruq.
 %mor le k'o: le ruq.
 %eng
S k'o:lik.
 %mor /k'o:-l-ik.
 %eng
*S12-13
T keb' chik e, keb' chik e.
 = keb' chik e, keb' chik e.
 %mor keb' chi-k e, keb' chi-k e.
 %eng
 %spa
C pero n k'o ta k'o: ta taj.
 %mor pero n k'o ta k'o: ta taj.
 %eng
T keb' e', kub'e ja:.
 = keb' e: jah.
 %mor keb' e: jah.
 %eng
 %spa
C le: kutij le joron.
 %mor le: kutij le joron.
 %eng
T keb' jah.
 = keb' jah.
 %mor keb' jah.
 %eng
 %spa
S le: yawab'.
 %mor le: yawab'.
 %eng
T le:'.
 = le:'.
 %mor le:'.
 %eng
 %spa
C a utz kutijo.
 %mor a utz kutijo.
 %eng
T jah.
 = jah.
 %mor jah.
 %eng
 %spa
P k'o:lik.
 %mor k'o:lik.
 %eng
T k'o: taj e'.
 = k'o: taj e'.
 %mor /k'o: ta-j e'.
 %eng
 %spa
C k'o taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
T taj.
 = k'o: taj.
 %mor /*k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C jawi k'o: wi le nujaron.
 %mor jawi /k'o: wi le nu-jaron.
 %eng
T le, le jun a le.
 = le jun la le.
 %mor le jun la le.
 %eng
 %spa
S k'o:lik chila le'.
 %mor /k'o:-l-ik chi-la le'.
 %eng
*xk'is le: nabe uwach le cinta S-12
*S12-14
C le: jun ch'o:.
 %mor le: jun ch'o:.
 %eng
T jo: chih.
 = jo: chih.
 %mor /jo: /chi.
 %eng
 %spa
T k'o: taj e.
 = k'o: taj e.
 %mor /k'o: ta-j e.
 %eng
 %spa
C k'o:lik.
 %mor k'o:lik.
 %eng
T ko: taj e:?
 = ko: taj e:?
 %mor /ko: ta-j e:?
 %eng
 %spa
T ah tixik.
 = xtixik.
 %mor *x-0/tix-ik.
 %eng
 %spa
C xtisik.
 %mor xtisik.
 %eng
T le tixik e, xaq e.
 = le xtixik e luxaq e.
 %mor le *x-0/tix-ik e *le: *u-xaq e.
 %eng
 %spa
C ah je' xtix juntiro le joron.
 %mor ah je' xtix juntiro le joron.
 %eng
T tixik e, nim e' le:.
 = xtixik e', nim e' le:.
 %mor *x-0/tix-ik e', nim e' le:.
 %eng
 %spa
C jun nu laq e nu laq e.
 %mor jun nu laq e nu laq e.
 %eng
T no laq taj.
 = ma laq taj.
 %mor ma laq ta-j.
 %eng
 %spa
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
T nu kape la le:.
 = nu kape la le:.
 %mor nu-kape la le:.
 %eng
 %spa
C laq le' kintijo.
 %mor laq le' kintijo.
 %eng
S laq.
 %mor laq.
 %eng
T no no in.
 = no no in.
 %mor no no in.
 %eng
 %spa
P jas uwach kape o q'o:r.
 %mor jas uwach kape o q'o:r.
 %eng
T no kape.
 = no kape.
 %mor no kape.
 %eng
 %spa
C ya xutij juntiro n k'o: ta kape che la wal.
 %mor ya xutij juntiro n /k'o: ta kape che le: aw-al.
 %eng
C karaj lu kape.
 %mor karaj lu kape.
 %eng
S chi n ko ta chi jat'in upam.
 %mor chi n /k'o: ta chi /jat'i-n u-pam.
 %eng
T awe chi, la wota.
 = awe chi, la wota.
 %mor awe /chi, le: a-wota.
 %eng
 %spa
S ana chike.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi-k e.
 %eng
P tzaka k'u le kape le al Tian.
 %mor tzaka k'u le kape le al Tian.
 %eng
T jah.
 = jah.
 %mor jah.
 %eng
 %spa
*S12-15
P tzaka k'u le: kape.
 %mor /tzaq-a k'u le: kape.
 %eng
T q'o:r.
 = q'o:r.
 %mor q'o:r.
 %eng
 %spa
P q'o:r utz b'a la'.
 %mor q'o:r utz b'a la'.
 %eng
T qo:r q'o:r.
 = qo:r q'o:r.
 %mor qo:r q'o:r.
 %eng
 %spa
C a k'o: chi mas.
 %mor a k'o: chi mas.
 %eng
T le: k'o: taj e, le'.
 = le: k'o: taj e, le'.
 %mor le: /k'o: ta-j e, le'.
 %eng
 %spa
T taj e le'.
 = k'o: taj e.
 %mor /*k'o: ta-j e.
 %eng
 %spa
C n k'o: ta jun kape chune.
 %mor n /k'o: ta jun kape chune.
 %eng
T le:, le: ko:lik e le.
 = le:, le: ko:lik e le.
 %mor le:, le: /ko:-l-ik e le.
 %eng
 %spa
C k'o: jun nu kape.
 %mor k'o: jun nu kape.
 %eng
T noj e laq e le:.
 = xnoj e laq e.
 %mor *x-0/noj e laq e.
 %eng
 %spa
S chich'.
 %mor chich'.
 %eng
T ch'ich'.
 = ch'ich'.
 %mor ch'ich'.
 %eng
 %spa
C kaya jun kape chuwe.
 %mor kaya jun kape chuwe.
 %eng
T ch'ich'.
 = ch'ich'.
 %mor ch'ich'.
 %eng
 %spa
C tiox.
 %mor tiox.
 %eng
T kape ta:t.
 = kape ta:t.
 %mor kape ta:t.
 %eng
 %spa
S je ne ku'an che la po'x.
 %mor je ne k-0-u/b'an che le: a po'x.
 %eng
S kape ta:t kacha b'i ri.
 %mor kape ta:t k-at/cha b'i ri.
 %eng
T keb' aya loq e.
 = chaya: loq e.
 %mor keb' *ch-0-a/ya' la-oq e.
 %eng
 %spa
C le jun chik.
 %mor le jun chik.
 %eng
T a chik chi.
 = at chik chi.
 %mor at chi-k /chi.
 %eng
 %spa
P n k'u le re lal Se'p oma kutij talar e'.
 %mor n k'u le r-e le: al Se'p oma kutij talar e'.
 %eng
T se'p.
 = al sep.
 %mor *al sep.
 %eng
 %spa
*S12-16
T tij taj.
 = ma kutij taj al sep.
 %mor *ma *k-0-*u/tij ta-j al sep.
 %eng
 %spa
C chata chare, a kutij lu kape.
 %mor chata chare, a kutij lu kape.
 %eng
T se'p, k'am taj le:.
 = al Se'p, ma kuk'am taj le:.
 %mor *al Se'p, *ma *k-0-*u/k'am ta-j le:.
 %eng
 %spa
P chab'ij chare cha.
 %mor chab'ij chare cha.
 %eng
T an tzi le', ay laq.
 = ku'an tzi le'.
 %mor *k-0-*u/b'an tz'i' le'.
 %eng
 %spa
T laq at.
 = a laq at.
 %mor *a laq at.
 %eng
 %spa
C k'o:lik.
 %mor k'o:lik.
 %eng
T lik le'.
 = k'o:lik le'.
 %mor /*k'o:-l-ik le'.
 %eng
 %spa
C kawarik.
 %mor kawarik.
 %eng
T no le le'.
 = no le le'.
 %mor no le le'.
 %eng
 %spa
P le: rax o le: q'an.
 %mor le: rax o le: q'an.
 %eng
T ra:x.
 = ra:x.
 %mor ra:x.
 %eng
 %spa
P le: rax.
 %mor le: rax.
 %eng
T le', le', le'.
 = le', le', le'.
 %mor le', le', le'.
 %eng
 %spa
T jun le'.
 = jun le'.
 %mor jun le'.
 %eng
 %spa
C le jun le'.
 %mor le jun le'.
 %eng
T la jun taj.
 = la jun taj.
 %mor la jun ta-j.
 %eng
 %spa
C le jun i'.
 %mor le jun i'.
 %eng
S le: jun i'.
 %mor le: jun i'.
 %eng
T at a chik.
 = at a chik.
 %mor at a chi-k.
 %eng
 %spa
P chayah la jun  nu laq.
 %mor ch-0-a/ya' la jun  nu laq.
 %eng
T atz.
 = atz.
 %mor atz.
 %eng
 %spa
S ya loq le: jun i'.
 %mor *ch-0-*a/ya' la-oq le: jun i'.
 %eng
T tij kape.
 = a katij kape?
 %mor *a *k-0-*a/tij kape?
 %eng
 %spa
C kintijo.
 %mor kintijo.
 %eng
T t'aj pe chi.
 = ma kintij ta kape chi.
 %mor *ma *k-0-*in/*tij ta kape /chi.
 %eng
 %spa
*S12-17
T pe'l.
 = a pe'l.
 %mor *a pe'l.
 %eng
 %spa
S a pe'l chi.
 %mor a pe'l /chi.
 %eng
T pe'l.
 = a pe'l.
 %mor *a pe'l.
 %eng
 %spa
C a lun.
 %mor a lun.
 %eng
S a lu' chi.
 %mor a lu' /chi.
 %eng
T lu' chi cha.
 = a lu' chi.
 %mor *a lu' /chi.
 %eng
 %spa
C a lu' lare'.
 %mor a lu' lare'.
 %eng
T lu' cha.
 = a lu' cha.
 %mor a lu' /cha.
 %eng
 %spa
S ay nuwach.
 %mor ay nu-wach.
 %eng
C ay la kape.
 %mor ay la kape.
 %eng
T no na cha pe.
 = no kape.
 %mor no kape.
 %eng
 %spa
C q'o:r, q'o:r.
 %mor q'o:r, q'o:r.
 %eng
T kape.
 = kape.
 %mor kape.
 %eng
 %spa
C kintijo.
 %mor kintijo.
 %eng
T sik e.
 = xk'isik.
 %mor *x-0/k'is-ik.
 %eng
 %spa
S b'ay kak'ol na.
 %mor b'ay k-0-a/k'ol na.
 %eng
T wech at chik chi.
 = awech at chik chi.
 %mor #aw-e-ch at chi-k /chi.
 %eng
 %spa
C in chik.
 %mor in chik.
 %eng
S ya loq kaqak'ol na.
 %mor *ch-0-*a/ya' la-oq k-0-qa/k'ol na.
 %eng
T at chi, at taj.
 = ma at taj.
 %mor at /chi, *ma at ta-j.
 %eng
 %spa
P are we in e q'an.
 %mor are we in e q'an.
 %eng
T m, at e chi.
 = m, at e chi.
 %mor m, at e /chi.
 %eng
 %spa
C in.
 %mor in.
 %eng
T je', at chik.
 = je', at chik.
 %mor je', at chi-k.
 %eng
 %spa
C ay q'aq la kape, k'o: ta modo kintijo.
 %mor ay q'aq la kape, /k'o: ta modo kintijo.
 %eng
T q'aq.
 = q'aq.
 %mor q'aq.
 %eng
 %spa
*S12-18
S kak'ol na.
 %mor k-0-a/k'ol na.
 %eng
T monoja.
 = monoja.
 %mor monoja.
 %eng
 %spa
S no xyaloq, x'ek.
 %mor no x-0/ya'-PASS1 la-oq, x-0/b'e-ik.
 %eng
T xek.
 = xek.
 %mor x-0/b'e:-ik.
 %eng
 %spa
P n k'u le nik'aj chik al tian.
 %mor n k'u le nik'aj chik al tian.
 %eng
S no k'olik e.
 %mor no /k'o:-l-ik e.
 %eng
P al tian.
 %mor al tian.
 %eng
T ja?
 = ja?
 %mor ja?
 %eng
 %spa
P n k'u le nik'aj chik le naj taq a laq.
 %mor n k'u le nik'aj chik le naj taq a laq.
 %eng
T ja?
 = ja?
 %mor ja?
 %eng
 %spa
P jawi k'o wi.
 %mor jawi /k'o: wi.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
P n k'u le jun chik.
 %mor n k'u le: jun chi-k.
 %eng
T e kape.
 = le: kape.
 %mor le: kape.
 %eng
 %spa
P n k'u le xarten.
 %mor n k'u le: xarten.
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
P le xarten.
 %mor le xarten.
 %eng
C a utz la kape4.
 %mor a utz la kape4.
 %eng
T no kape.
 = no kape.
 %mor no kape.
 %eng
 %spa
C ma ch'am taj.
 %mor ma ch'am taj.
 %eng
T juxi'l.
 = juxi'l.
 %mor juxi'l.
 %eng
 %spa
C ma k'a taj.
 %mor ma k'a taj.
 %eng
T no k'a taj.
 = no k'a taj.
 %mor no k'a ta-j.
 %eng
 %spa
C utz kintijo.
 %mor utz kintijo.
 %eng
T achi, o chi.
 = achi, o chi.
 %mor achi, o /chi.
 %eng
 %spa
S le k'o: laq cha.
 %mor le /k'o: laq /cha.
 %eng
*S12-19
T k'o: puwik, kel chaq.
 = k'o: puwi, kel ratz'yaq.
 %mor /k'o: puwi, k-0/el *r-atz'yaq.
 %eng
 %spa a che.
S le', kinlak'o che serah.
 %mor le', k-0-in/lak'-o che serah.
 %eng
T kesan akala:b'.
 = ketz'an ak'ala:b'.
 %mor k-0/etz'an ak'al-a:b'.
 %eng
 %spa
T jun chacharon chi.
 = jun chicharan chi'.
 %mor jun chicharan /chi'.
 %eng
 %spa
C katkowinik.
 %mor katkowinik.
 %eng
T le,le.
 = le,le.
 %mor le,le.
 %eng
 %spa
P le kaqaya le naj upuwi jelali'.
 %mor le kaqaya le naj upuwi jelali'.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
P chawesaj a q'ab'.
 %mor chawesaj a q'ab'.
 %eng
T le', a kanik.
 = xinkowinik.
 %mor *x-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
P xatkowinik.
 %mor xatkowinik.
 %eng
T b'ay le jun e'.
 = b'ay le jun e'.
 %mor b'ay le: jun e'.
 %eng
 %spa
S kel ta chik.
 %mor k-0/el ta chi-k.
 %eng
T kanik.
 = xinkowinik.
 %mor *x-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
S kaqa' le.
 %mor kaqa' le.
 %eng
T kape:.
 = kape:.
 %mor kape:.
 %eng
 %spa
C kape:.
 %mor kape:.
 %eng
T yaloq.
 = chayaloq.
 %mor *ch-0-*a/ya' la-oq.
 %eng
 %spa
C a qaq' la kape.
 %mor a qaq' le: a-kape.
 %eng
T qaq' chi.
 = qaq' chi.
 %mor qaq' /chi.
 %eng
 %spa
T ko: pa xot.
 = k'o: pa xot.
 %mor /k'o: pa xot.
 %eng
 %spa
T ya pe loq.
 = chaya mpe loq.
 %mor *ch-0-*a/ya' mpe la-oq.
 %eng
 %spa
S eh kaxuwik, a utz e wa ri.
 %mor eh k-0/xuw-ik, a utz e wa ri.
 %eng
T le, le le'.
 = le, le le'.
 %mor le, le le'.
 %eng
 %spa
S ri', dih.
 %mor ri', dih.
 %eng
*S12-20
S al Tan.
 %mor al Tan.
 %eng
T ja?
 = ja?
 %mor ja?
 %eng
 %spa
C jun mam nim.
 %mor jun mam nim.
 %eng
T mem.
 = mem.
 %mor mem.
 %eng
 %spa
S le: k'o: chi le jun e.
 %mor le: /k'o: chi le: jun e.
 %eng
T eh, eh le'.
 = eh, eh le'.
 %mor eh, eh le'.
 %eng
 %spa
T Se'p, Se'p cha.
 = Se'p, Se'p cha.
 %mor Se'p, Se'p /cha.
 %eng
 %spa
S le'.
 %mor le'.
 %eng
T k'asik e.
 = xk'isik e'.
 %mor *x-0/k'is-ik e'.
 %eng
 %spa
C k'isik e.
 %mor k'isik e.
 %eng
T re se'p.
 = re lal se'p.
 %mor r-e *le: *al se'p.
 %eng
 %spa
C k'o: kape, kaya jun kape chuwe.
 %mor k'o: kape, kaya jun kape chuwe.
 %eng
T le k'irik.
 = xk'isik.
 %mor *x-0/k'is-ik.
 %eng
 %spa
C jawi k'o wi nu kape.
 %mor jawi /k'o: wi nu kape.
 %eng
T a taj.
 = ma al taj.
 %mor ma al ta-j.
 %eng
 %spa
C xtix le kape nan.
 %mor xtix le kape nan.
 %eng
T ah se'p.
 = ah se'p.
 %mor ah se'p.
 %eng
 %spa
C kawaj kape.
 %mor kawaj kape.
 %eng
T tijoh.
 = kintijoh.
 %mor *k-0-*in/tij-o.
 %eng
 %spa
C xatij la kape.
 %mor xatij la kape.
 %eng
T saq taj e pam e.
 = ma saq ta lu pam.
 %mor *ma saq ta-!j le: *u-pam.
 %eng
 %spa
S jawi k'u xixel wi a pelip?
 %mor jawi k'u x-ix/el wi a pelip?
 %eng
T le saq e pan e.
 = saq lupam.
 %mor saq le: *u-pam.
 %eng
 %spa
P la wetz'ab'al le.
 %mor la wetz'ab'al le.
 %eng
T le xarten le, le.
 = le xarten le, le.
 %mor le xarten le, le.
 %eng
 %spa
P la k'ut e.
 %mor la k'u-t e.
 %eng
*S12-21
T le axarten.
 = le axarten.
 %mor le: a-xarten.
 %eng
 %spa
C jawi: k'o wi li laq'aq'.
 %mor jawi: /k'o: wi ri le: a-q'aq'.
 %eng
T le', le'.
 = le', le'.
 %mor le', le'.
 %eng
 %spa
C chaya la sarten chuwa le q'aq.
 %mor chaya la sarten chuwa le q'aq.
 %eng
T no iya taj, xarten.
 = no, ma kinya taj e: sarten.
 %mor no, *ma *k-0-in/ya' ta-j *e: sarten.
 %eng
 %spa
C al tian cha.
 %mor al tian cha.
 %eng
T lik le'.
 = k'o:lik le.
 %mor /*k'o:-l-ik le.
 %eng
 %spa
T kalaq' chi.
 = qalaq chi'.
 %mor qa-laq /chi'.
 %eng
 %spa
P al se'p jas uwach e mera b'i' at.
 %mor al se'p jas uwach e mera b'i' at.
 %eng
S ja.
 %mor ja.
 %eng
P jas wach e mera b'i'.
 %mor jas wach e mera b'i'.
 %eng
S in se'p.
 %mor in se'p.
 %eng
P chuweqaq'ij.
 %mor chuweqaq'ij.
 %eng
S ja.
 %mor ja.
 %eng
P chuweqaqij.
 %mor chuweqaqij.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
P a mal conse'p puch.
 %mor a mal conse'p puch.
 %eng
S ah no, k'o: ne lal se'p je wa ri.
 %mor ah no, /k'o: ne le: al se'p je wa ri.
 %eng
P jachin lal se'p, ja'.
 %mor jachin lal se'p, ja'.
 %eng
S al se'p je wa ri?
 %mor al se'p je wa ri?
 %eng
T ya kanoq, ya in.
 = chaya kanoq, kinya in.
 %mor *ch-0-*a/ya' kan-oq, *k-0-*in/ya' in.
 %eng
 %spa
C awe at.
 %mor awe at.
 %eng
T se'p.
 = se'p.
 %mor se'p.
 %eng
 %spa
S qana kintzij na, ya k'uloqe.
 %mor /qana k-0-in/tzij na, *ch-0-*a/ya' k'u la-oq e.
 %eng
C jawi k'o wi le nu laq.
 %mor jawi /k'o: wi le nu laq.
 %eng
T le kojon e.
 = le kojon e.
 %mor le: kojon e.
 %eng
 %spa
*S12-22
C le k'o: chiri ri?
 %mor le k'o: chiri ri?
 %eng
T no kojon e, le', kojon e?
 = no kojon e, le', kojon e?
 %mor no kojon e, le', kojon e?
 %eng
 %spa
P le: qa riki'l jas uwach.
 %mor le: qa-riki'l jas u-wach.
 %eng
T patim.
 = patim.
 %mor patim.
 %eng
 %spa
P al tian jas uwache qa riki'l kaya'o.
 %mor al tian jas uwache qa riki'l kaya'o.
 %eng
S pach i, pach i.
 %mor pach i, pach i.
 %eng
P a katij kinaq at al tian.
 %mor a katij kinaq at al tian.
 %eng
T tijo chi.
 = kintijo chi.
 %mor *k-0-*in/tij-o /chi.
 %eng
 %spa
S ya k'u loq e t'u'y.
 %mor *ch-0-*a/ya' k'u la-oq e t'u'y.
 %eng
T le: k'isik, le k'isik.
 = le: xk'isik.
 %mor le: *x-0/k'is-ik.
 %eng
 %spa
C kab'inik, kab'inik, kab'inik e.
 %mor kab'inik, kab'inik, kab'inik e.
 %eng
T ah wal.
 = ah wal.
 %mor ah w-al.
 %eng
 %spa
P k'o: chirij ke:j.
 %mor k'o: chirij ke:j.
 %eng
C k'o: chirij ke:j.
 %mor k'o: chirij ke:j.
 %eng
T ay.
 = ay.
 %mor ay.
 %eng
 %spa
C le jun e.
 %mor le jun e.
 %eng
T we ta qe uj e.
 = we ta qe uj e.
 %mor we ta q-e uj e.
 %eng
 %spa
P a utz.
 %mor a utz.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
P a xaxej awib' al tian.
 %mor a x-0-a/xe'j aw-ib' al tian.
 %eng
T ja.
 = ja.
 %mor ja.
 %eng
 %spa
P a xaxej a wib'.
 %mor a xaxe'j a wib'.
 %eng
S laj xinxej wib'.
 %mor laj x-0-in/xe'j w-ib'.
 %eng
C a xaxej a wib'.
 %mor a xaxej a wib'.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
S je ne ku'an chuq'ab'.
 %mor je ne k-0-u/b'an chuq'ab'.
 %eng
*S12-23
P jawi?
 %mor jawi?
 %eng
S ja?
 %mor ja?
 %eng
P jawi?
 %mor jawi?
 %eng
S je wa ri?
 %mor je wa ri?
 %eng
P jachin liwe ix no'.
 %mor jachin le: iw-e ix no'.
 %eng
S no', kecha q'alaj taj.
 %mor no', kecha q'alaj ta-j.
 %eng
S xibinel bo la kana tat ka je la le.
 %mor /xib'i-n-el b'a la kana tat ka je la le.
 %eng
T b'ah we.
 = b'ah we.
 %mor b'ah w-e.
 %eng
 %spa
C chaya pa le: ke:j, chirije ke:j.
 %mor chaya pa le: ke:j, chirije ke:j.
 %eng
S ay kakub'e b'a la pa le qab'ix je wa ri.
 %mor ay k-0/kub'-e b'a la pa le: q-ab'ix je wa ri.
 %eng
P b'ay.
 %mor b'ay.
 %eng
S kuje ta chiwe.
 %mor k-uj/b'e: ta chi-iw-e.
 %eng
S no' paxij ta wa, xaya ya palol chik e.
 %mor no' *k-0-*a/paxi-j ta wa, x-0-a/ya' ya palol chi-k e.
 %eng
T keb' chik e.
 = keb' chik e.
 %mor keb' chi-k e.
 %eng
 %spa
S k'amo k'o: la pu'k, kukamisaj kan la.
 %mor *k-0-*u/k'am-o k'o: le: a-pu'k, k-0-u/kam-isa-j kan la.
 %eng
S linaj a pu'k, kukamisaj kan la.
 %mor le: inaj a-pu'k, k-0-u/kam-isa-j kan la.
 %eng
T ay wech at cha.
 = awech at cha.
 %mor #aw-e-ch at /cha.
 %eng
 %spa
S chiri' b'a wa' katiyonik.
 %mor chi-ri' b'a wa' k-0/ti'-on-ik.
 %eng
T wila mpe le'.
 = wila mpe le'.
 %mor *ch-0-aw/il-a mpe le'.
 %eng
 %spa
S we xpe le: winaq kich'oy kib' la.
 %mor we x-0/pet le: winaq *k-0-ki/ch'oy k-ib' la.
 %eng
S jas le: re a Sakaran kawu'nik.
 %mor jas le: r-e a Sakaran k-0/wu'n-ik.
 %eng
C a k'o: kape.
 %mor a k'o: kape.
 %eng
S ala kechaw ta chik.
 %mor ala k-e/ch'aw ta chi-k.
 %eng
T dih le:, le'.
 = dih le:, le'.
 %mor dih le:, le'.
 %eng
 %spa
S uy no kinxej wib' in kacha.
 %mor uy no k-0-in/xe'j w-ib' in k-at/cha.
 %eng
T se'p, se'p, se'p.
 = se'p, se'p, se'p.
 %mor se'p, se'p, se'p.
 %eng
 %spa
*S12-24
T je chi, ja tat.
 = je chi, ja tat.
 %mor je /chi, ja tat.
 %eng
 %spa
S kachiximon jun tz'i?
 %mor k-0/chiximon jun tz'i?
 %eng
C jun k'an ak'al.
 %mor jun k'an ak'al.
 %eng
T ah no yka.
 = ah no yka.
 %mor ah no yka.
 %eng
 %spa
S kalch'ayik.
 %mor k-at/ch'ay-PASS1-ik.
 %eng
T chiwik.
 = xch'ayik.
 %mor *x-0/ch'ay-PASS1-ik.
 %eng
 %spa
S uya qana chawe.
 %mor uya *k-0-qa/b'an-a chi-aw-e.
 %eng
T ma chuwech.
 = chak'ama le: chuwech.
 %mor *ch-0-*a/k'am-a *le: chi-w-e-ch.
 %eng
 %spa
S k'o: le kape k'o: le: kape.
 %mor /k'o: le: kape /k'o: le: kape.
 %eng
T ape, ape, ape kape.
 = ape, ape, ape kape.
 %mor ape, ape, ape kape.
 %eng
 %spa
C xtix le: kape.
 %mor xtix le: kape.
 %eng
T no tix waral i kape.
 = xtix waral i le: kape.
 %mor *x-0/tix waral i le: kape.
 %eng
 %spa
C xtir juntiro le wari.
 %mor xtir juntiro le wari.
 %eng
T le: jun chawach.
 = le: jun chawach.
 %mor le: jun chawach.
 %eng
 %spa
T saqu chupam.
 = saq e: chupam.
 %mor saq e: chi-u-pam. 
 %eng
 %spa
S k'o: le: k'atan.
 %mor /k'o: le: k'atan.
 %eng
T saqa tik a pam e.
 = saq chik lupam e'.
 %mor saq-!a chi-k *le: *u-pam e'.
 %eng
 %spa
S k'atan, katan e.
 %mor k'atan, katan e.
 %eng
S ch'ajbal q'ab cha'.
 %mor /ch'aj-b'al q'ab /cha'.
 %eng
T yab'al a jab'.
 = ch'ajb'al laq'ab'.
 %mor /ch'aj-b'al *le: a-q'ab'.
 %eng
 %spa
S ch'ajb'al a q'ab'.
 %mor /ch'aj-b'al a-q'ab'.
 %eng
S kalkubix, chi ay katzaq pa nuq'ab e.
 %mor k-at/kubix, chi ay k-0/tzaq pa nu-q'ab' e.
 %eng
C laj jelik e.
 %mor laj jelik e.
 %eng
T at e.
 = at e.
 %mor at e.
 %eng
 %spa
S xa lu carro ka'ano, jeka'ana le.
 %mor xa le: u-carro k-0-a/b'an-o, je k-0-a/b'an-a le.
 %eng
S bay li kape, la kape at.
 %mor bay le: i-kape, le: a-kape at.
 %eng
*S12-25
T maja kachaq'aj e laq e.
 = ma ya kach'aj taj e: laq e.
 %mor ma ya k-0-a/ch'aj *ta-*j e: laq e.
 %eng
 %spa
S le: jun e.
 %mor le: jun e.
 %eng
T laq e dih.
 = le: laq e dih.
 %mor *le: laq e dih.
 %eng
 %spa
S at xa'a uy.
 %mor at xa'a uy.
 %eng
T uy awuk' le'.
 = uy awuk' le'.
 %mor uy aw-uk' le'.
 %eng
 %spa
S ya k'u loq.
 %mor *ch-0-*a/ya' k'u la-oq.
 %eng
T ya, ya chi jun e.
 = chaya chi jun e.
 %mor *ch-0-*a/ya' chi jun e.
 %eng
 %spa
C a katij a kape.
 %mor a katij a kape.
 %eng
T kij le.
 = kintijoh le'.
 %mor *k-0-*in/tij-o le'.
 %eng
 %spa
C a katij a q'o:.
 %mor a katij a q'o:.
 %eng
T ah no k'ok' taj.
 = ah no k'ok' taj.
 %mor ah no k'ok' ta-j.
 %eng
 %spa
P a k'o: q'o:r.
 %mor a /k'o: q'o:r.
 %eng
S are k'u le q'o:r la le le.
 %mor are k'u le: q'o:r la le le.
 %eng
P are taj e.
 %mor are ta-j e.
 %eng
T awech.
 = awech.
 %mor aw-e-ch.
 %eng
 %spa
C k'o: le q'o:r.
 %mor k'o: le q'o:r.
 %eng
T chik in e.
 = nuwixikin in e.
 %mor nu-wixikin in e.
 %eng
 %spa
S k'ana k'ut uy.
 %mor k-0-*a/b'an-a k'u-t uy.
 %eng
T chikin in e.
 = nuwixikin in e.
 %mor nu-wixikin in e.
 %eng
 %spa
C lawixikin.
 %mor le: a-wixikin.
 %eng
T ah no loq' chichu' chuwach.
 = xqaloq' chuwa jun chichu'.
 %mor *x-0-*qa/loq' chi-u-wa *jun chichu'.
 %eng
 %spa
P jawi chuwa tiox.
 %mor jawi chuwa tiox.
 %eng
T loq'o la' chichu' chuwach.
 = xqaloq' chuwa jun chichu'.
 %mor *x-0-*qa/loq'-!o chi-u-wa *jun chichu'.
 %eng
 %spa
P n.
 %mor n.
 %eng
T m, chikin.
 = nuwixikin.
 %mor nu-wixikin.
 %eng
 %spa
C pa le: winaq'ij.
 %mor pa le: winaq'ij.
 %eng
*S12-26
T xinka a:.
 = xinka a:.
 %mor xinka a:.
 %eng
 %spa
C pa le nimaq'ij.
 %mor pa le: nimaq'ij.
 %eng
T xinka len.
 = xinka len.
 %mor xinka len.
 %eng
 %spa
S le.
 %mor le:.
 %eng
T ya chuwach e qanan le.
 = chaya chuwach e: qana:n le'.
 %mor *ch-0-*a/ya' chi-u-wach e: qa-na:n le'.
 %eng
 %spa
P jas uwach q'o:r.
 %mor jas u-wach q'o:r.
 %eng
S laweh le.
 %mor le: aw-e le.
 %eng
T at.
 = at.
 %mor at.
 %eng
 %spa
S no la k'ut e.
 %mor no la k'u-t e.
 %eng
S kujetz'an ta chi uj.
 %mor k-uj/etz'an ta chi uj.
 %eng
S b'ay kak'olik.
 %mor b'ay k-0/k'ol-PASS1-ik.
 %eng
C minister le: jun mas nim.
 %mor minister le: jun mas nim.
 %eng
T wich e chuwach e.
 = wich e chuwach e.
 %mor wich e chi-u-wach e.
 %eng
 %spa
T chaya chuwe se'p e:.
 = chaya chuwe al se'p e:.
 %mor ch-0-a/ya' chi-w-e *al se'p e:.
 %eng
 %spa
S ku'ana puch e.
 %mor k-0-u/b'an-a pu-ch e.
 %eng
S k'o: chi nik'aj e xpaxik.
 %mor /k'o: chi nik'aj e x-0/pax-ik.
 %eng
T xe'p chi.
 = al se'p chi.
 %mor *al se'p /chi.
 %eng
 %spa
P jas uwach ale.
 %mor jas uwach ale.
 %eng
T xot.
 = xot.
 %mor xot.
 %eng
 %spa
P xo:t.
 %mor xo:t.
 %eng
T che ab' an chik.
 = che laq'ab' ka'an chik.
 %mor che *le: *a-q'ab' *k-0-*a/b'an chi-k.
 %eng
T xot taj.
 = xot taj.
 %mor xot ta-j.
 %eng
P jas k'u wach.
 %mor jas k'u wach.
 %eng
S ma k'u loq.
 %mor ma k'u la-oq.
 %eng
T xo:t, le' che ay che.
 = xo:t, le' che ay che.
 %mor xo:t, le' che ay che.
 %eng
T le' ay ay che le cha.
 = le' ay ay che le cha.
 %mor le' ay ay che le: /cha.
 %eng
*S12-27
S je la cha, je la cha.
 %mor je la /cha.
 %eng
S je la cha, je la le, je la le.
 %mor je la /cha, je la le.
 %eng
S je la le le cha.
 %mor je la le le /cha.
 %eng
T oy.
 = oy.
 %mor oy.
 %eng
 %spa
P le:.
 %mor le:.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
T na:n, na.
 = na:n, na.
 %mor na:n, na.
 %eng
 %spa
S jasa modo kok.
 %mor jasa modo k-0/ok-*ik.
 %eng
S n kel tu loq e kel taj.
 %mor n k-0/el ta la-oq e k-0/el ta-j.
 %eng
C kel taj.
 %mor kel taj.
 %eng
S awilo n k'o: ta luwih le.
 %mor *k-0-aw/il-o n /k'o: ta le: u-wi' le:.
 %eng
P jawi xak'an wi laj muyek ri.
 %mor jawi xak'an wi laj muyek ri.
 %eng
P inaj wich.
 %mor inaj wich.
 %eng
T jah.
 = jah.
 %mor jah.
 %eng
 %spa
P jawi xak'am wi.
 %mor jawi xak'am wi.
 %eng
T loq nuchal le'.
 = xloq' nuchachal le'.
 %mor *x-0/loq'-PASS1 nu-chachal le'.
 %eng
 %spa
P ah no k'o: inaj wich i'.
 %mor ah no /k'o: inaj wich i'.
 %eng
P inaj wich'.
 %mor inaj wich'.
 %eng
C jas uwach, jas uwach le naj wich'.
 %mor jas uwach, jas uwach le naj wich'.
 %eng
T a tij.
 = a katijoh?
 %mor a *k-0-*a/tij-*o?
 %eng
 %spa
P inaj wich puwaq.
 %mor inaj wich puwaq.
 %eng
T jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
P inaj wich puwaq.
 %mor inaj wich puwaq.
 %eng
T xa'.
 = xa'.
 %mor xa'.
 %eng
 %spa
S kakurarej b'ik jelale le.
 %mor k-0-a/kura-re-j b'i-k je la le le.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
*xk'is le: cinta S-12.