T(iyaan)
S(ep)
N(an)
P(edro)
C(liff)

*                                Altiyaan 14
*Age 2;10.5
*No of utterances: 340
*MLU: 2.44

*S14-1
N k'o: jun at e mi, ma kaqach'ob' ta b'i' chi.
 %mor k'o: jun at e mi, ma kaqach'ob' ta b'i' chi.
 %eng
P b'ay.
 %mor b'ay.
 %eng
C jas che kontodo le: pi'q.
 %mor jas che kontodo le: pi'q.
 %eng
N al Tian cha.
 %mor al Tian cha.
 %eng
T jah.
 = jah.
 %mor jah.
 %eng
 %spa
C jas upatan le: taq pi'q.
 %mor jas upatan le: taq pi'q.
 %eng
N dih cho.
 %mor dih cho.
 %eng
S katan.
 %mor katan.
 %eng
C le, le, le taq piq.
 %mor le, le, le taq piq.
 %eng
S ja.
 %mor ja.
 %eng
C b'i'q.
 %mor b'i'q.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
N le pi'q cha jas upatan cha.
 %mor le pi'q cha jas upatan cha.
 %eng
S koj pa q'aq' n le cha.
 %mor *k-0-*qa/koj pa q'aq' n le: /cha.
 %eng
C al tian a utz awach.
 %mor al tian a utz awach.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C n k'o: la pampus.
 %mor n /k'o: la pampus.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
S k'o: taj xa xpaq'inik.
 %mor /k'o: ta-j xa x-0/paq'i-n-ik.
 %eng
T paq'inik.
 = xpaqinik.
 %mor *x-0/paq'i-n-ik.
 %eng
 %spa
C tzij.
 %mor tzij.
 %eng
T piqinik.
 = xpaq'inik.
 %mor *x-0/paq'i-n-ik.
 %eng
 %spa
C a tzij xpaqinik.
 %mor a tzij xpaqinik.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
S m.
 %mor m.
 %eng
P jawi xaya wi.
 %mor jawi x-0-a/ya' wi.
 %eng
*S14-2
T paq'inik.
 = xpaq'inik.
 %mor *x-0/paq'i-n-ik.
 %eng
 %spa
P iya'.
 %mor iya'.
 %eng
T mi.
 = mi.
 %mor mi.
 %eng
 %spa
P xa ne katoq' lo.
 %mor xa ne katoq' lo.
 %eng
C no', no', no'.
 %mor no', no', no'.
 %eng
T no', noq.
 = kinoq'ik.
 %mor *k-in/oq'-*ik.
 %eng
 %spa
C ni modo, b'ay, b'ay.
 %mor ni modo, b'ay, b'ay.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
S at e.
 %mor at e.
 %eng
C no in taj, are la lu:'.
 %mor no in taj, are la lu:'.
 %eng
T se'p, se'p.
 = se'p, se'p.
 %mor se'p.
 %eng
 %spa
S le.
 %mor le.
 %eng
T lat e', lat e.
 = lat e', lat e.
 %mor le: at e'.
 %eng
 %spa
C le jun laq, k'o: chi le: q'o:.
 %mor le jun laq, /k'o: chi le: q'o:.
 %eng
S le' laq.
 %mor le' laq.
 %eng
T wa ri'.
 = wa ri'.
 %mor wa ri'.
 %eng
 %spa
C ah je', k'o: joron chupam.
 %mor ah je', /k'o: joron chupam.
 %eng
T k'o: taj.
 = k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C a katij e joron.
 %mor a katij e joron.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C ma katij taj.
 %mor ma katij taj.
 %eng
T ah no, tij e re se'p.
 = kutij re lal se'p.
 %mor *k-0-*u/tij r-e *le: *al se'p.
 %eng
 %spa
C kutijo.
 %mor kutijo.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C le: k'o: jun avion le:.
 %mor le: k'o: jun avion le:.
 %eng
S u:la.
 %mor u:la.
 %eng
*S14-3
T wi le.
 = wi le.
 %mor wi le.
 %eng
 %spa
C le:.
 %mor le:.
 %eng
S wikopatara.
 = helicoptera.
 %mor helicoptera.
 %eng
C avion.
 %mor avion.
 %eng
T wike, koroptah.
 = helicoptero.
 %mor helicoptero.
 %eng
 %spa
S aya le koroptah chi.
 %mor aya le koroptah /chi.
 %eng
T karopta.
 = karopta.
 %mor karopta.
 %eng
 %spa
S k'o: la la pa.
 %mor /k'o: la la pa.
 %eng
T koropta.
 = koropta.
 %mor koropta.
 %eng
 %spa
C ke xpe le q'i:j.
 %mor ke xpe le q'i:j.
 %eng
S q'i:j puch.
 %mor q'i:j pu-ch.
 %eng
T q'i:j puch.
 = a q'i:j puch?
 %mor *a q'i:j pu-ch?
 %eng
 %spa
C q'i:j.
 %mor q'i:j.
 %eng
S qi:j qila' qi:j.
 %mor qi:j *k-0-q/il-a' qi:j.
 %eng
C je la le kakay.
 %mor je la le kakay.
 %eng
T qi:l chih.
 = qila'.
 %mor *k-0-q/il-*a' /chi.
 %eng
 %spa
S ah no je taj.
 %mor ah no je taj.
 %eng
C pa jun tinimit.
 %mor pa jun tinimit.
 %eng
T pelip cha.
 = a pelipe cha'.
 %mor *a pelipe /cha'.
 %eng
 %spa
C al Tian cha.
 %mor al Tian cha.
 %eng
T qi:l chih.
 = qila' chih.
 %mor *k-0-q/il-*a' /chi.
 %eng
 %spa
S at e, at e pelipe le.
 %mor at e, at e pelipe le.
 %eng
C no' at al se'p, al se'pe.
 %mor no' at al se'p, al se'pe.
 %eng
S ab' at e, at, at apisom ajalom e.
 %mor ab' at e, at, at a/pis-om a-jalom e.
 %eng
C le: k'o: la muyek.
 %mor le: k'o: la muyek.
 %eng
T al pisoj li li li wa ri'.
 = le at a pisom a jalome', le wa ri'.
 %mor *le at *a/pis-#om *a-*jalom e', le: wa ri'.
 %eng
 %spa
*S14-4
C no le k'o: lal se'p kontodo lu muye'k.
 %mor no le k'o: lal se'p kontodo lu muye'k.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
S a mo k'amo.
 %mor a mo *k-0-*in/k'am-o.
 %eng
T k'amo.
 = kink'amoh.
 %mor *k-0-*in/k'am-o.
 %eng
 %spa
S k'ukam le wakax.
 %mor k-0-u/k'am le: wakax.
 %eng
T lin kax.
 = le: wakax.
 %mor le: wakax.
 %eng
 %spa
C le: lal se'p e kutij lu si'k'.
 %mor le: lal se'p e kutij lu si'k'.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C kutijo.
 %mor kutijo.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
S le:.
 %mor le:.
 %eng
C le: jas uwach e jun e.
 %mor le: jas uwach e jun e.
 %eng
T le li, jun chik e, chile'.
 = le ri', chi la le'.
 %mor le ri', chi la le'.
 %eng
 %spa
S pom, pom.
 %mor pom, pom.
 %eng
T pom, pom, pom.
 = pom, pom, pom.
 %mor pom, pom, pom.
 %eng
 %spa
S kaminaq juxil le.
 %mor /kam-inaq juxil le.
 %eng
C le: jun preso.
 %mor le: jun preso.
 %eng
T rel.
 = rel.
 %mor rel.
 %eng
 %spa
T jun chik e.
 = jun chik e.
 %mor jun chi-k e.
 %eng
 %spa
C ah je yamero kutij jun amalo.
 %mor ah je yamero kutij jun amalo.
 %eng
T jun ri', jah?
 = jun ri', jah?
 %mor jun ri', jah?
 %eng
 %spa
C yamero kutij le amalo.
 %mor yamero kutij le amalo.
 %eng
T lamala' taj.
 = amalo taj.
 %mor amalo ta-j.
 %eng
 %spa
S su wach k'u ri' lamala'.
 %mor jas u-wach k'u ri' lamala'.
 %eng
C kutij le: amalo.
 %mor kutij le: amalo.
 %eng
*S14-5
C k'o: puchi', k'o: puchi'.
 %mor /k'o: pu chi', /k'o: pu chi'.
 %eng
S amaloh.
 %mor amaloh.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
C le'.
 %mor le'.
 %eng
C a le jun e chih.
 %mor a le jun e chih.
 %eng
C le, le.
 %mor le, le.
 %eng
T jun chik e.
 = jun chik e.
 %mor jun chi-k e.
 %eng
 %spa
C jun chik, jas uwach.
 %mor jun chik, jas uwach.
 %eng
T le: chile, le'.
 = le: chila le'.
 %mor le: chi-la le'.
 %eng
 %spa
C jas uwach k'o: chuwach.
 %mor jas uwach k'o: chuwach.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
S le: jun avion.
 %mor le: jun avion.
 %eng
C jun avion.
 %mor jun avion.
 %eng
C jun avion chih.
 %mor jun avion chih.
 %eng
S ay t'ub'inik.
 %mor ay *x-0/t'ub'i-n-ik.
 %eng
T ay t'ub'inik.
 = xt'ub'inik.
 %mor *x-0/t'ub'i-n-ik.
 %eng
 %spa
C xaq kerapapik.
 %mor xaq kerapapik.
 %eng
T raparik.
 = kerapapik.
 %mor *k-*e/rapap-ik.
 %eng
 %spa
T k'o: taj.
 = k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C k'o: uwach ulew.
 %mor k'o: uwach ulew.
 %eng
C je la le'.
 %mor je la le'.
 %eng
S ja.
 %mor ja.
 %eng
P inaj raparik.
 %mor inaj raparik.
 %eng
S raparik.
 %mor /rapar-ik.
 %eng
T raparik, raparik.
 = raparik, raparik.
 %mor /rapar-ik, /rapar-ik.
 %eng
 %spa
C karapapik.
 %mor karapapik.
 %eng
*S14-6
S raparik.
 %mor /rapar-ik.
 %eng
T parik, parik, parik.
 = raparik.
 %mor /rapar-ik.
 %eng
 %spa
T nle'.
 = nle'.
 %mor nle'.
 %eng
 %spa
S nnan.
 %mor nan.
 %eng
T chile'.
 = chila le'.
 %mor chi-la le'.
 %eng
 %spa
C le: lal se'pe'.
 %mor le: lal se'pe'.
 %eng
S ah no at.
 %mor ah no at.
 %eng
C no lal se'p e:.
 %mor no lal se'p e:.
 %eng
S le:' k'u le at e aya.
 %mor le:' k'u le: at e aya.
 %eng
S ayakom aq'ab' e'.
 %mor a/ya'-om a-q'ab' e'.
 %eng
T yakom at e le: q'ab' e.
 = ayakom at laq'ab' e.
 %mor *a/ya'-om at le: *a-q'ab' e.
 %eng
 %spa
T yakom at e le: qab'e'.
 = ayakom at laq'ab'e.
 %mor *a/ya'-om at le: *a-q'ab' e.
 %eng
 %spa
C no' ma in taj.
 %mor no' ma in taj.
 %eng
S le: je ka'ana le le'.
 %mor le: je k-0-a/b'an-a le le'.
 %eng
C no' no, no, no.
 %mor no' no, no, no.
 %eng
S a at.
 %mor a at.
 %eng
C le: k'o: le: at.
 %mor le: k'o: le: at.
 %eng
T at.
 = at.
 %mor at.
 %eng
 %spa
C kon todo le: awachajil.
 %mor kon todo le: awachajil.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
T wachajil le: wa ri' le: jun mu's.
 = awachajil le wa ri' le: jun mu's.
 %mor #aw-achajil le: wa ri' le: jun mu's.
 %eng
 %spa
S a wo:'l chik cha.
 %mor a wo:'l chi-k /cha.
 %eng
T a wa'l chi.
 = a wo'l chi.
 %mor a wo'l /chi.
 %eng
 %spa
C le'.
 %mor le'.
 %eng
T le wari', chajil le ke:h.
 = rachajil le: ke:j.
 %mor *r-achajil le: ke:j.
 %eng
 %spa
C k'o: le saq tew je la le.
 %mor k'o: le saq tew je la le.
 %eng
*S14-7
S aya la' asentaw chi.
 %mor *ch-0-a/ya' la' a-sentaw /chi.
 %eng
T centaw chi, pelipe cha'.
 = centaw chi, pelipe cha'.
 %mor centaw /chi, pelipe /cha'.
 %eng
 %spa
T centaw lachi.
 = centaw lachi.
 %mor centaw le: achi.
 %eng
 %spa
S a sat pu'k uchi'.
 %mor a sat pu'k u-chi'.
 %eng
T sa:t.
 = masa:t.
 %mor masa:t.
 %eng
 %spa
S le: masa:t e.
 %mor le: masa:t e.
 %eng
C masa:t.
 %mor masa:t.
 %eng
T sa:t chi.
 = masa:t chi.
 %mor masa:t /chi.
 %eng
 %spa
T le kajom raqan.
 = le: ukojom raqan.
 %mor le: *u/koj-om r-aqan.
 %eng
 %spa
C masa:t taj.
 %mor masa:t ta-j.
 %eng
S at al masa:t, jun chik masa:t.
 %mor at al masa:t, jun chi-k masa:t.
 %eng
T keb' e kenta.
 = keb' e kenta.
 %mor keb' e kenta.
 %eng
 %spa
C aj xojonel.
 %mor aj xojonel.
 %eng
T k'o: ta:j, k'o: taj.
 = k'o: ta:j, k'o: taj.
 %mor /k'o: ta:-j, /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C k'o:lik e le:'.
 %mor k'o:lik e le:'.
 %eng
T ah k'o: taj, n k'o: taj.
 = ah k'o: taj, n k'o: taj.
 %mor ah /k'o: ta-j, n /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa jawi ko:wi le'.
T le' n k'o: taj.
 = le' n k'o: taj.
 %mor le' n /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C xk'isik.
 %mor xk'isik.
 %eng
T k'isik.
 = xk'isik.
 %mor *x-0/k'is-ik.
 %eng
 %spa
C jawi k'o wi.
 %mor jawi /k'o: wi.
 %eng
T lik le.
 = k'o:lik le.
 %mor /*k'o:-l-ik le.
 %eng
 %spa
C ah k'o:lik le.
 %mor ah k'o:lik le.
 %eng
T chuqu se'p.
 = chach'uqu' al se'p.
 %mor *ch-0-*a/ch'uq-u' *al se'p.
 %eng
 %spa
S ch'uqu' chih.
 %mor ch'uqu' /chi.
 %eng
*S14-8
C le:, le jun, le jun mam achi kuya luq'ab' e.
 %mor le:, le jun, le jun mam achi kuya lu q'ab' e.
 %eng
T ah k'o: ta:j.
 = ah k'o: ta:j.
 %mor ah /k'o: ta:-j.
 %eng
 %spa
C xaq xek.
 %mor xaq xek.
 %eng
T k'o: taj, se'p se'p, se'p.
 = k'o: taj, se'p se'p, se'p.
 %mor /k'o: ta-j, se'p se'p, se'p.
 %eng
 %spa
C sep, sep, sep.
 %mor sep, sep, sep.
 %eng
S le at e.
 %mor le: at e.
 %eng
T la at e.
 = le at e.
 %mor le: at e.
 %eng
 %spa
C no le in e' lal se'p e:'.
 %mor no le in e' le: al se'p e:'.
 %eng
C la Tian e.
 %mor la Tian e.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C ah tzi:j.
 %mor ah tzi:j.
 %eng
S le:' le: at e'.
 %mor le:' le: at e'.
 %eng
C le: in e'.
 %mor le: in e'.
 %eng
T lat e'.
 = le: at e'.
 %mor le: at e'.
 %eng
 %spa
T wachajil chih.
 = wachajil chih.
 %mor w-achajil /chi.
 %eng
 %spa
C awachajil at.
 %mor awachajil at.
 %eng
T no wachajil at e wa ri'.
 = no awachajil at e wa ri'.
 %mor no #aw-achajil at e wa ri'.
 %eng
 %spa
C no awajil at e wa ri'.
 %mor no awajil at e wa ri'.
 %eng
T wachajil at i'.
 = awachajil at i'.
 %mor #aw-achajil at i'.
 %eng
 %spa
C no wachajil at.
 %mor no wachajil at.
 %eng
T noh.
 = noh.
 %mor noh.
 %eng
 %spa
C awachajil at.
 %mor awachajil at.
 %eng
T noh, wachajil e se'p.
 = noh, wachajil lal se'p.
 %mor noh, #r-achajil le: *al se'p.
 %eng
 %spa
C a:h tzij k'ut e' rachajil lal se'p.
 %mor a:h tzij k'ut e' rachajil lal se'p.
 %eng
C jawi xpe wi lawixikin.
 %mor jawi xpe wi la wixikin.
 %eng
T iloq' qan c'ante'el.
 = xloq' qante'el.
 %mor *x-0/loq'-PASS1 q'ante'el.
 %eng
 %spa
*S14-9
C q'ante'el.
 %mor q'ante'el.
 %eng
S ah xramin panoq.
 %mor ah x-0/rami-n pan-oq.
 %eng
 %spa se rompio.
S xramim panoq.
 %mor x-0/rami-n pan-oq.
 %eng
C ramim panoq.
 %mor ramim panoq.
 %eng
T renpi:n kanoq chi.
 = xramin kanoq chi.
 %mor *x-0/rami-n #kan-oq /chi.
 %eng
 %spa
S taj  le, taj.
 %mor ta-j  le, ta-j.
 %eng
C k'o: ta luri:j.
 %mor k'o: ta le: u-ri:j.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
S raminik.
 %mor *x-0/rami-n-ik.
 %eng
T raminik.
 = xraminik.
 %mor *x-0/rami-n-ik.
 %eng
 %spa
C jas le: kaqanoh.
 %mor jas le: kaqanoh.
 %eng
S likoptara.
 %mor likoptara.
 %eng
T koporla.
 = elikoptra.
 %mor elikoptra.
 %eng
 %spa
C qana mpe', qana mpe' le', le', le'.
 %mor qana mpe', qana mpe' le', le', le'.
 %eng
S na' la', la', la'.
 %mor na' la', la', la'.
 %eng
T la', la', la'.
 = la', la', la'.
 %mor la', la', la'.
 %eng
 %spa
C le: k'o: le: jun achi xa xpaqi jun edificio.
 %mor le: k'o: le: jun achi xa xpaqi jun edificio.
 %eng
T utzir a le'.
 = xutzir la le'.
 %mor *x-0/utzir la le'.
 %eng
 %spa
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C y le: jun e' lumia'l le: presidente.
 %mor y le: jun e' le: u-mia'l le: presidente.
 %eng
S tzir a le, a le, a le.
 %mor *x-0/utzir a le, a le, a le.
 %eng
C awal la le'.
 %mor awal la le'.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C o ral al se'p.
 %mor o ral al se'p.
 %eng
*S14-10
T loq' mal chajil nim.
 = xloq' jun nim rumal le: rachajil.
 %mor x-0/loq'-PASS1 jun nim *r-umal *le: *r-achajil.
 %eng
 %spa
C le: k'o:lik e, lawal.
 %mor le: k'o:lik e, le: aw-al.
 %eng
S xa jun wich'.
 %mor xa jun wich'.
 %eng
C xa wich' k'o: jun ral le:'.
 %mor xa wich' k'o: jun ral le:'.
 %eng
S ma' chi le: jun uwuj e.
 %mor ma' chi le: jun u-wuj e.
 %eng
C k'o: le wal e, le, le.
 %mor k'o: le wal e, le, le.
 %eng
P jas uwach e ku'an le jun e'.
 %mor jas uwach e ku'an le jun e'.
 %eng
P le: k'o: je la le'.
 %mor le: k'o: je la le'.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
P le: k'o: winaq chuwach.
 %mor le: k'o: winaq chuwach.
 %eng
C le: jun i'.
 %mor le: jun i'.
 %eng
P no le le k'o: je la le .
 %mor no le le k'o: je la le .
 %eng
C le:'.
 %mor le:'.
 %eng
P je'.
 %mor je'.
 %eng
C xa kasutinik, karapapik.
 %mor xa kasutinik, karapapik.
 %eng
C karapapik, k'o: lu atzyaq chuxe'.
 %mor karapapik, k'o: lu atzyaq chuxe'.
 %eng
C y k'o: modo kapixk'on y karapapik.
 %mor y k'o: modo kapixk'on y karapapik.
 %eng
C kasutinik pa lu aire.
 %mor kasutinik pa lu aire.
 %eng
C komo k'o: le k'u:l, ruk' lal chay.
 %mor komo k'o: le k'u:l, ruk' lal chay.
 %eng
S xelik e ri, ri.
 %mor x-0/el-ik e ri, ri.
 %eng
T li' chi.
 = ri' chi.
 %mor ri' /chi.
 %eng
 %spa
C k'o: jun chik.
 %mor k'o: jun chik.
 %eng
T a tat.
 = a tat.
 %mor a tat.
 %eng
 %spa
S le: k'o: le: jun.
 %mor le: /k'o: le: jun.
 %eng
C a:h pareso.
 %mor a:h pareso.
 %eng
T na:n, nan, nan.
 = na:n, nan, nan.
 %mor na:n, nan, nan.
 %eng
 %spa
*S14-11
P al se'p, al se'p chi, al Tian.
 %mor al se'p, al se'p chi, al Tian.
 %eng
C al tian.
 %mor al tian.
 %eng
T ja:.
 = ja:.
 %mor ja:.
 %eng
 %spa
P lawila mpe jun kuenta le.
 %mor lawila mpe jun kuenta le.
 %eng
P lawila mpe'.
 %mor lawila mpe'.
 %eng
S xelik.
 %mor x-0/el-ik.
 %eng
C a:h a xa'an at?
 %mor a:h a xa'an at?
 %eng
P le: kasutin chupam le.
 %mor le: kasutin chupam le.
 %eng
S su wach e wa ri'.
 %mor jas u-wach e wa ri'.
 %eng
T sach wari'.
 = jas uwach e wa ri.
 %mor jas *u-wach e wa ri.
 %eng
 %spa
P jun revista, kasutinik e'.
 %mor jun revista, kasutinik e'.
 %eng
T in jun chik e.
 = in jun chik e.
 %mor in jun chi-k e.
 %eng
 %spa
P la kut e'.
 %mor la ku-t e'.
 %eng
S impe' le'.
 %mor impe' le'.
 %eng
T pele li.
 = impe le'.
 %mor impe le'.
 %eng
 %spa
T chi.
 = chi.
 %mor chi.
 %eng
 %spa
S impe le chi.
 %mor impe le /chi.
 %eng
C k'o: le jun chikop chiri'.
 %mor k'o: le jun chikop chiri'.
 %eng
C le', k'o: le: jun e'.
 %mor le', k'o: le: jun e'.
 %eng
P n k'u le ri'.
 %mor n k'u le: ri'.
 %eng
C xaq jun chikop.
 %mor xaq jun chikop.
 %eng
S awila k'ut.
 %mor *ch-0-aw/il-a k'u-t.
 %eng
C m.
 %mor m.
 %eng
T le.
 = le.
 %mor le.
 %eng
 %spa
S le.
 %mor le.
 %eng
T le, le, le wachajil le at e.
 = awachajil le: at e'.
 %mor #aw-achajil le: at e'.
 %eng
 %spa
*S14-12
C awawilom le at al se'p.
 %mor awawilom le at al se'p.
 %eng
S jah.
 %mor jah.
 %eng
C awilom at le: jun chikop.
 %mor awilom at le: jun chikop.
 %eng
T jun chik e.
 = jun chik e.
 %mor jun chi-k e.
 %eng
 %spa
C awilom.
 %mor awilom.
 %eng
S suwach e wa ri'.
 %mor jas u-wach e wa ri'.
 %eng
C le, le largato.
 %mor le, le largato.
 %eng
S arikat.
 = lagarto.
 %mor lagarto.
 %eng
C no'.
 %mor no'.
 %eng
T arayata.
 = lagarto.
 %mor lagarto.
 %eng
 %spa
S ariyata.
 %mor ariyata.
 %eng
P m.
 %mor m.
 %eng
S le: jun chik e.
 %mor le: jun chi-k e.
 %eng
P a xawila procesion al tian.
 %mor a xawila procesion al tian.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P a xawila procesion.
 %mor a xawila procesion.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
P xawila qatat.
 %mor xawila qatat.
 %eng
S xril taj.
 %mor x-0-r/il ta-j.
 %eng
P jascheh.
 %mor jascheh.
 %eng
T xele, xele, xe le jub'.
 = chuxe le: juyub'.
 %mor *chi-*u-xe le: juyub'.
 %eng
 %spa
P iya'.
 %mor iya'.
 %eng
S no' xa xa ikem xekila wi cha.
 %mor no' xa xa ikem x-0-e-ki/la wi /cha.
 %eng
P iya.
 %mor iya.
 %eng
T kem.
 = ikem.
 %mor ikem.
 %eng
 %spa
P n k'u la we at.
 %mor n k'u le: aw-e at.
 %eng
*S14-13
S xem, xeqila uj ruk' e watz al mari'y.
 %mor xem, x-0-e-qi/la uj r-uk' e w-atz al mari'y.
 %eng
P jawi'.
 %mor jawi'.
 %eng
S eh xujxeqajacha nah.
 %mor eh x-uj/xeqajacha nah.
 %eng
P chuwatiox.
 %mor chuwatiox.
 %eng
S m.
 %mor m.
 %eng
T enah.
 = enah.
 %mor enah.
 %eng
 %spa
S jat e'.
 %mor /jat e'.
 %eng
P junampe'.
 %mor junampe'.
 %eng
T se'p.
 = se'p.
 %mor se'p.
 %eng
 %spa
P chawesaj impe'.
 %mor chawesaj impe'.
 %eng
S m.
 %mor m.
 %eng
P chawesaj impe'.
 %mor chawesaj impe'.
 %eng
T le:.
 = le:.
 %mor le:.
 %eng
 %spa
C chaya chuwe kinanoh.
 %mor chaya chuwe kinanoh.
 %eng
P chak'utu, chak'utu chuwach la pelipe.
 %mor chak'utu, chak'utu chuwach la pelipe.
 %eng
P a pelipe le:' kacha chare.
 %mor a pelipe le:' kacha chare.
 %eng
T pelipe' le'.
 = pelipe' le'.
 %mor pelipe' le'.
 %eng
 %spa
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
C ay le naj chenka, inaj chenka.
 %mor ay le naj chenka, inaj chenka.
 %eng
T saj.
 = saj.
 %mor /saj.
 %eng
 %spa
P ja.
 %mor ja.
 %eng
T sa:j.
 = sa:j.
 %mor /sa:j.
 %eng
 %spa
P no' k'o: la wih, jas uwach.
 %mor no' k'o: la wih, jas uwach.
 %eng
S lik elen.
 %mor lik elen.
 %eng
P jas ku'anoh.
 %mor jas ku'anoh.
 %eng
*S14-14
P jas ku'ano le.
 %mor jas ku'ano le.
 %eng
S le, le, le.
 %mor le, le, le.
 %eng
T le:, le:.
 = le:, le:.
 %mor le:, le:.
 %eng
 %spa
P le:, le:, le:.
 %mor le:, le:, le:.
 %eng
T q'ab' e.
 = q'ab' e.
 %mor q'ab' e.
 %eng
 %spa
P inal Tian choqa chupam.
 %mor inal Tian choqa chupam.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
P dih, le: chiri ka'an wi qajaq e.
 %mor dih, le: chiri ka'an wi qajaq e.
 %eng
P le: ka'ano.
 %mor le: ka'ano.
 %eng
C xe la q'ab'.
 %mor xe la q'ab'.
 %eng
P jas uwach ale le'.
 %mor jas uwach ale le'.
 %eng
T kuwinik.
 = kinkowinik.
 %mor *k-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
P ja.
 %mor ja.
 %eng
T kinkuwinik.
 = kinkuwinik.
 %mor k-in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C yamero xetzaqik.
 %mor yamero xetzaqik.
 %eng
C yamero xat tzaqik.
 %mor yamero xat tzaqik.
 %eng
T n kawarik.
 = n kawarik.
 %mor n k-0/war-ik.
 %eng
 %spa
P jawi xaya wi b'ay.
 %mor jawi x-0-a/ya' wi b'ay.
 %eng
C k'o: taj xtzaqik, jawi k'o: wi la pampus.
 %mor /k'o: taj xtzaqik, jawi k'o: wi la pampus.
 %eng
T n taj.
 = n k'o: taj.
 %mor n /*k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C jawi k'o: wi n k'o: taj.
 %mor jawi k'o: wi n k'o: taj.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
C k'o: pa la paz.
 %mor k'o: pa la paz.
 %eng
S ......
 %mor ......
 %eng
P kutij ixim le naj tz'ikin e.
 %mor kutij ixim le naj tz'ikin e.
 %eng
*S14-15
S kutij ne chama'q.
 %mor k-0-u/tij ne chama'q.
 %eng
S tij tzih.
 = kutij tzih.
 %mor *k-0-*u/tij tzih.
 %eng
T n kuwin taj.
 = ma kinkowin taj.
 %mor ma *k-*in/kowin ta-j.
 %eng
 %spa
P jawi le.
 %mor jawi le.
 %eng
C jas uwach k'o: pa le: raqan.
 %mor jas uwach k'o: pa le: raqan.
 %eng
S ja:h.
 %mor ja:h.
 %eng
C k'o: b'atz pa raqan.
 %mor k'o: b'atz pa raqan.
 %eng
S m jat'im in.
 %mor m /jat'i-im in.
 %eng
P jasche.
 %mor jasche.
 %eng
S jah.
 %mor jah.
 %eng
P jasche.
 %mor jasche.
 %eng
S xujatij rib'.
 %mor x-0-u/jat'i-j r-ib'.
 %eng
S m k'u.
 %mor m k'u.
 %eng
P a mi qupim pu lu xi'k'.
 %mor a mi /qupim pa le: u-xi'k'.
 %eng
S chiri la, je kaqa'ana an.
 %mor chi-ri la, je k-0-qa/b'an-a an.
 %eng
S chiri le: je kaqa'ana la le charech.
 %mor chi-ri le: je k-0-qa/b'an-a la le chi-r-e-ch.
 %eng
S le: karaparit.
 %mor le: k-0/rapar-ik.
 %eng
C a k'o: lu xi'k.
 %mor a k'o: lu xi'k.
 %eng
C a k'o: lu xi'k.
 %mor a k'o: lu xi'k.
 %eng
S k'o: ta chik.
 %mor /k'o: ta chi-k.
 %eng
C n k'o: ta xchik.
 %mor n k'o: ta xchik.
 %eng
T no' nim taj.
 = no' nim taj.
 %mor no' nim ta-j.
 %eng
 %spa
C n k'o: taj, b'ay.
 %mor n k'o: taj, b'ay.
 %eng
T nim ta.
 = ma nim taj.
 %mor *ma nim ta-j.
 %eng
 %spa
T li' ma nim taj.
 = ri' ma nim taj.
 %mor ri' ma nim ta-j.
 %eng
 %spa
C b'ay, b'ay, b'ay.
 %mor b'ay, b'ay, b'ay.
 %eng
C jas e xa'ano.
 %mor jas e xa'ano.
 %eng
*S14-16
T nim nim, nim.
 = nim nim, nim.
 %mor nim nim, nim.
 %eng
 %spa
S no at li'.
 %mor no at li'.
 %eng
T na:n n k'u le jun.
 = na:n n k'u le: jun.
 %mor na:n n k'u le: jun.
 %eng
 %spa
T win e le, le'.
 = we in e.
 %mor w-e in e.
 %eng
 %spa
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
T le, no', no'.
 = le, no', no'.
 %mor le, no', no'.
 %eng
 %spa
C jas uwach a le'.
 %mor jas uwach a le'.
 %eng
T awila.
 = chawila'.
 %mor *ch-0-aw/il-a'.
 %eng
 %spa
C al tian.
 %mor al tian.
 %eng
P chachapa npe chiri ri kachapo.
 %mor chachapa mpe chi-ri ri kachapo.
 %eng
P ri' waral i, waral i'.
 %mor ri' waral i, waral i'.
 %eng
P ko, ko, ko, kachapo.
 %mor ko, ko, ko, kachapo.
 %eng
C juwinik.
 %mor juwinik.
 %eng
P chapa chila le'.
 %mor chapa chi-la le'.
 %eng
P jas uwach a le al Tian e.
 %mor jas uwach a le al Tian e.
 %eng
T no, wekine'y.
 = wankane'y.
 %mor wankane'y.
 %eng
 %spa
P ankane'y.
 %mor ankane'y.
 %eng
C pompu's.
 %mor pompu's.
 %eng
T pumpus.
 = pumpus.
 %mor pumpus.
 %eng
 %spa
C are', jase ka'an ruk'.
 %mor are', jase ka'an ruk'.
 %eng
T le:.
 = le:.
 %mor le:.
 %eng
 %spa
C jase ka'an ruk'.
 %mor jase ka'an ruk'.
 %eng
T in chik.
 = in chik.
 %mor in chi-k.
 %eng
 %spa
S rapapik.
 %mor *k-0/rapap-ik.
 %eng
T keb' e, keb'.
 = keb' e, keb'.
 %mor keb' e, keb'.
 %eng
 %spa
S ah no, we ta k'o: chi b'atz' e'.
 %mor ah no, we ta /k'o: chi b'atz' e'.
 %eng
*S14-17
C k'o: taj.
 %mor k'o: taj.
 %eng
T taj.
 = k'o: taj.
 %mor /*k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
P jawi le: b'atz' e.
 %mor jawi le: b'atz' e.
 %eng
C k'o: le: b'atz' e.
 %mor k'o: le: b'atz' e.
 %eng
S b'atz' chi jun ka'am cha'.
 %mor b'atz' chi jun ka'am /cha'.
 %eng
T win ujwari.
 = we in, kujwarik.
 %mor w-e in, *k-uj/war-ik.
 %eng
 %spa
S eh.
 %mor eh.
 %eng
C le'.
 %mor le'.
 %eng
T b'atz.
 = b'atz.
 %mor b'atz.
 %eng
 %spa
C jas upatan le: jun e'.
 %mor jas upatan le: jun e'.
 %eng
T b'atz' e.
 = b'atz' e.
 %mor b'atz' e.
 %eng
 %spa
C jas upatan, adorno.
 %mor jas upatan, adorno.
 %eng
S dorna taj.
 %mor dorna ta-j.
 %eng
T b'atz', b'atz'.
 = b'atz', b'atz'.
 %mor b'atz', b'atz'.
 %eng
 %spa
C jawi xpe wi.
 %mor jawi xpe wi.
 %eng
S xpe xelaju'.
 %mor x-0/pet xelaju'.
 %eng
C xelaju'.
 %mor xelaju'.
 %eng
T xelaju' chi k'ut.
 = xelaju' chi k'ut.
 %mor xelaju' chi k'u-t.
 %eng
 %spa
T k'o: taj b'atz'.
 = n k'o: ta le: b'atz'.
 %mor *n /k'o: ta-!j *le: b'atz'.
 %eng
 %spa
T ah no rap jun chi.
 = karapap e: jun achi'.
 %mor *k-0/rapap *e: jun achi'.
 %eng
 %spa
T rap chi cha.
 = rap chi cha.
 %mor *k-0/rapap *e: *jun achi' /cha.
 %eng
 %spa
C jas le: ka'ano.
 %mor jas le: ka'ano.
 %eng
T ya k'u loq.
 = chaya k'u loq.
 %mor *ch-0-*a/ya' k'u la-oq.
 %eng
 %spa
T ya k'u loq.
 = chaya k'u loq.
 %mor *ch-0-*a/ya' k'u la-oq.
 %eng
 %spa
C ya nim chik.
 %mor ya nim chik.
 %eng
S no nim taj wich e'.
 %mor no nim ta-j wich e'.
 %eng
*S14-18
P ka kachap chiri'.
 %mor ka kachap chiri'.
 %eng
S no.
 %mor no.
 %eng
C le' k'o: lu b'atz'e'.
 %mor le' k'o: lu b'atz'e'.
 %eng
C le' le'.
 %mor le' le'.
 %eng
P qajat'ij, qana mpe na.
 %mor qajat'ij, qana mpe na.
 %eng
C jas uwach k'o: pa palaj.
 %mor jas uwach k'o: pa palaj.
 %eng
T no', no'.
 = no', no'.
 %mor no', no'.
 %eng
 %spa
C le', jas uwach k'o: je la le'.
 %mor le', jas uwach k'o: je la le'.
 %eng
T wat e'.
 = lawe at e'.
 %mor *le: aw-e at e'.
 %eng
 %spa
S ri'.
 %mor ri'.
 %eng
P k'aqa mpe lawe at chi kaj al tian e'.
 %mor /k'aqa mpe la we at chi kaj al tian e'.
 %eng
T ja:.
 = ja:.
 %mor ja:.
 %eng
 %spa
P k'aqa lawe at chi kaj.
 %mor k'aqa la we at chi kaj.
 %eng
P a kaqajat'ij che batz'.
 %mor a k-0-qa/jat'i-j che batz'.
 %eng
T le' k'o:lik re: nunan.
 = le' k'o:lik re: nunan.
 %mor le' /k'o:-l-ik r-e: nu-nan.
 %eng
 %spa
P jachin chik e.
 %mor jachin chi-k e.
 %eng
C b'ay, b'ay chaya chuwe, chaya chuwe.
 %mor b'ay, b'ay chaya chuwe, chaya chuwe.
 %eng
C saj e'.
 %mor saj e'.
 %eng
P qajat'ij impe'.
 %mor qa/jat'i-j impe'.
 %eng
C saj ewa', saj jewa'.
 %mor saj ewa', saj jewa'.
 %eng
P le al se'p qajat'ij.
 %mor le al se'p qajat'ij.
 %eng
P quxut'uj chi jubi'q'.
 %mor qa/xut'u-j chi jubi'q'.
 %eng
T nim taj.
 = ma nim taj.
 %mor *ma nim ta-j.
 %eng
 %spa
C le naj adorno.
 %mor le naj adorno.
 %eng
T no' wich', wich'.
 = no' wich', wich'.
 %mor no' wich', wich'.
 %eng
 %spa
S kawaj.
 %mor k-0-aw/aj.
 %eng
*S14-19
C kaya chi kaj.
 %mor kaya chi kaj.
 %eng
S le: pix.
 %mor le: pix.
 %eng
T chenka, xelik cha'.
 = chenka, xelik cha'.
 %mor chenka, x-0/el-ik /cha'.
 %eng
 %spa
T ri', ri' chapoh.
 = kinchapoh.
 %mor ri' *k-0-*in/chap-o.
 %eng
 %spa
S xuxej rib'.
 %mor x-0-u/xe'j r-ib'.
 %eng
C xinxej wib'.
 %mor xinxej wib'.
 %eng
T k'o: ta chik, k'o:lik.
 = k'o: ta chik, k'o:lik.
 %mor /k'o: ta chi-k, /k'o:-l-ik.
 %eng
 %spa
T intekele'ej.
 = kintak'alej.
 %mor *k-in/tak'-al-ej.
 %eng
 %spa le voy a plastar.
P n katak'alej taj maji' kapaq'inik.
 %mor n ka/tak'alej taj maji' k-0/paq'i-n-ik.
 %eng
T ala xel i, xel le waral.
 = ala xel i, xel le waral.
 %mor ala x-0/el i, x-0/el le: waral.
 %eng
 %spa
T enma chuloq.
 = kenk'ama chuloq.
 %mor *k-0-e-in/k'am-a chi la-oq.
 %eng
 %spa
T a: le: ri'.
 = a: le: ri'.
 %mor a: le: ri'.
 %eng
 %spa
P k'aqa chikaj, ah jas xu'ano.
 %mor k'aqa chikaj, ah jas xu'ano.
 %eng
S ja.
 %mor ja.
 %eng
T poq' che ri.
 = xpoq' chiri.
 %mor *x-0/poq' chi-ri.
 %eng
 %spa
S xa ma ko: ta chi le: wa ri'.
 %mor xa ma /k'o: ta chi le: wa ri'.
 %eng
P jawi le'.
 %mor jawi le'.
 %eng
S le:.
 %mor le:.
 %eng
P ih tzi xpaq'inik chuna vez peleh.
 %mor ih tzi xpaq'inik chi una vez peleh.
 %eng
P di una vez xu'an jun.
 %mor di una vez xu'an jun.
 %eng
C xa juntiro.
 %mor xa juntiro.
 %eng
P jasche.
 %mor jasche.
 %eng
C nik'.
 %mor nik'.
 %eng
S mal le: b'atz' xujik' mas.
 %mor mal le: b'atz' x-0-u/jik' mas.
 %eng
S xujik' e b'atz'.
 %mor x-0-u/jik' e b'atz'.
 %eng
C a k'o: lenaj b'a:q pa le lulew je la le.
 %mor a /k'o: lenaj b'a:q pa le le: ulew je la le.
 %eng
*S14-20
S wi le.
 %mor jawi le.
 %eng
C le, le, le.
 %mor le, le, le.
 %eng
S b'aq taj xa jun che'.
 %mor b'aq ta-j xa jun che'.
 %eng
C le, le y rumal.
 %mor le, le y rumal.
 %eng
S ja:h.
 %mor ja:h.
 %eng
C y rumal ri'.
 %mor y rumal ri'.
 %eng
S ana mpe le, kaya chuwe.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a mpe le, k-0-a/ya' chi-w-e.
 %eng
T a le le naj, la le.
 = a le le naj, la le.
 %mor a le le naj, la le.
 %eng
 %spa
C Tian.
 %mor Tian.
 %eng
P ay, an chile jun e.
 %mor ay, an chi-le jun e.
 %eng
C a xaxej awib', al tian.
 %mor a xaxej awib', al tian.
 %eng
S k'ax ne nuq'ab' xu'an rumal le pompu's.
 %mor k'ax ne nu-q'ab' x-0-u/b'an r-umal le: pompu's.
 %eng
C ah a k'ax, a xaxej awib' al tian.
 %mor ah a k'ax, a xaxej awib' al tian.
 %eng
P al tian cha.
 %mor al tian cha.
 %eng
T jah.
 = jah.
 %mor jah.
 %eng
 %spa
P a xaxej awib'.
 %mor a xaxej awib'.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C a xaxej awib'.
 %mor a xaxej awib'.
 %eng
T njik' mal b'atz.
 = xjik' mal b'atz.
 %mor *x-0/jik'-PASS1 mal b'atz.
 %eng
 %spa
C ma k'o: ta chik.
 %mor ma /k'o: ta chi-k.
 %eng
T jik' mal b'atz.
 = xjik' mal b'atz.
 %mor *x-0/jik'-PASS1 mal b'atz.
 %eng
 %spa
C xa k'o: le: b'atz' n k'o: ta le: pompu's.
 %mor xa /k'o: le: b'atz' n /k'o: ta le: pompu's.
 %eng
T le:'.
 = le:'.
 %mor le:'.
 %eng
 %spa
P le:' k'o: kam chaqat le'.
 %mor le:' k'o: kam chaqat le'.
 %eng
T awi le.
 = jawi le'.
 %mor jawi le'.
 %eng
 %spa
P chija le'.
 %mor chi ja le'.
 %eng
*S14-21
T e jun chik e.
 = le: jun chik e'.
 %mor le: jun chi-k e'.
 %eng
 %spa
C k'o: jun chik, xa jun ch'aqa't.
 %mor k'o: jun chik, xa jun ch'aqa't.
 %eng
C ch'aqa'p.
 %mor ch'aqa'p.
 %eng
T ay nuqab', in chi wi re.
 = ay nuq'ab', in chi wi re.
 %mor ay nu-q'ab', in chi wi re.
 %eng
 %spa no'.
P cha'ampe', kayuq ta na kach'a'.
 %mor cha'ampe', k-0-a/yuq ta na k-at/cha'.
 %eng
C no' no', we xpoq'inik.
 %mor no' no', we xpoq'inik.
 %eng
P kapoq'in taj e'.
 %mor kapoq'in taj e'.
 %eng
C poq'inik.
 %mor poq'inik.
 %eng
P no' ka ka, we ka.
 %mor no' ka ka, we ka.
 %eng
C we xpoq'inik.
 %mor we xpoq'inik.
 %eng
P kakayej, ka, ka, kaqarach'i:j.
 %mor kakayej, ka, ka, kaqarach'i:j.
 %eng
C xa xub'ij, xa xub'i:j.
 %mor xa xub'ij, xa xub'i:j.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
C no.
 %mor no.
 %eng
T kuwin e in.
 = kinkowin in.
 %mor *k-*in/kowin in.
 %eng
 %spa
P kati'oh.
 %mor kati'oh.
 %eng
C no', no', no', no' xpaq'ik.
 %mor no', no', no', no' xpaq'ik.
 %eng
P ko ka, chati'a k'ut.
 %mor ko ka, chati'a k'ut.
 %eng
S je ka'ana le.
 %mor je k-0-a/b'an-a le.
 %eng
P ku'an taj, ku'an taj.
 %mor ku'an taj, ku'an taj.
 %eng
C chata chare awe at.
 %mor chata chare awe at.
 %eng
C chati'i at.
 %mor chati'i at.
 %eng
P ko: ka'ano.
 %mor ko: ka'ano.
 %eng
C chata chare chata' chati at.
 %mor chata chare chata' chati at.
 %eng
P keb' a wareh.
 %mor keb' a wareh.
 %eng
*S14-22
S q'upinik.
 %mor *x-0/q'upi-n-ik.
 %eng
T q'upin chik.
 = xq'upin chik.
 %mor *x-0/q'upi-n chi-k.
 %eng
 %spa
C q'upinik taj.
 %mor q'upinik taj.
 %eng
P jawi x'e wi.
 %mor jawi x'e wi.
 %eng
T le' poq' chih.
 = le' poq' chih.
 %mor le' poq' /chi.
 %eng
 %spa
P ah jawi ri, jawi ri.
 %mor ah jawi ri, jawi ri.
 %eng
S chi k'o: jun wech chupu.
 %mor chi /k'o: jun w-e-ch *k-0-*a/chup-u.
 %eng
P n k'u luparachaq lawe.
 %mor n k'u lu parachaq le: aw-e.
 %eng
S ja.
 %mor ja.
 %eng
P n k'u luparachaq laweh.
 %mor n k'u lu parachaq le: aw-e.
 %eng
S k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
P xtzaq kan ri je la le' jawila'.
 %mor xtzaq kan ri je la le' /j-0-aw/il-a'.
 %eng
S le:.
 %mor le:.
 %eng
P no mare taj, are le naj uparachaq.
 %mor no ma are taj, are le naj uparachaq.
 %eng
P jawi le.
 %mor jawi le.
 %eng
T jun.
 = jun.
 %mor jun.
 %eng
 %spa
S keb' kacha.
 %mor keb' k-at/cha.
 %eng
P no' mare ta la le'.
 %mor no' ma are ta la le'.
 %eng
T jun.
 = jun.
 %mor jun.
 %eng
 %spa
C n k'u la luxib'al.
 %mor n k'u la le: u-xib'al.
 %eng
T ja:h.
 = ja:h.
 %mor ja:h.
 %eng
 %spa
C n k'u la laxib'al.
 %mor n k'u la le: a-xib'al.
 %eng
T xe lon chuwij.
 = xe jaron chuwij.
 %mor x-0/b'e: jaron chi-w-ij.
 %eng
 %spa
C jawi k'o wi.
 %mor jawi /k'o: wi.
 %eng
T ta:j.
 = n k'o: taj.
 %mor n /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C k'o: taj.
 %mor k'o: taj.
 %eng
*S14-23
T k'o: taj.
 = k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
S we in.
 %mor w-e in.
 %eng
T nim.
 = nim.
 %mor nim.
 %eng
 %spa
C jun ixim.
 %mor jun ixim.
 %eng
T xim.
 = ixim.
 %mor ixim.
 %eng
 %spa
C ixim k'o: taj.
 %mor ixim k'o: taj.
 %eng
S kinchapoh.
 %mor k-0-in/chap-o.
 %eng
C k'o: taj k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j /k'o: ta-j.
 %eng
T k'o: taj, k'o:lik.
 = k'o: taj, k'o:lik.
 %mor /k'o: ta-j, /k'o:-l-ik.
 %eng
 %spa
T ma' chi jun, chak'ama chi jun.      ***
 = ma' chi jun, chak'ama chi jun.
 %mor *ch-0-a/k'am-a chi jun.
 %eng
 %spa
S no, no, no.
 %mor no, no, no.
 %eng
T ri', ri'.
 = ri', ri'.
 %mor ri', ri'.
 %eng
 %spa
P jawi impe k'u wi ri.
 %mor jawi impe k'u wi ri.
 %eng
T ja:.
 = ja:.
 %mor ja:.
 %eng
 %spa
P qaxut'uj chik.
 %mor qaxut'uj chik.
 %eng
S k'o:lik.
 %mor /k'o:-l-ik.
 %eng
T lik.
 = k'o:lik.
 %mor /*k'o:-l-ik.
 %eng
 %spa
C k'o:lik.
 %mor k'o:lik.
 %eng
T e e', e:'.
 = e e', e:'.
 %mor e e', e:'.
 %eng
 %spa
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C k'o: taj.
 %mor k'o: taj.
 %eng
P cha'ana chi k'u le jun.
 %mor cha'ana chi k'u le jun.
 %eng
P jawi pu k'o: wi le wa ri.
 %mor jawi pu k'o: wi le wa ri.
 %eng
S le: x'ek, xuk'amo le:.
 %mor le: x-0/b'e:-ik, x-0-u/k'am-o le:.
 %eng
T j ya ta uj.
 = ma kaqaya ta uj.
 %mor *ma k-0-*qa/ya' ta uj.
 %eng
 %spa
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
*S14-24
S le pumpu'x.
 %mor le: pumpu'x.
 %eng
C k'o: taj.
 %mor k'o: taj.
 %eng
C le k'o:lik e.
 %mor le k'o:lik e.
 %eng
S no xa jun pixik'.
 %mor no xa jun *x-0/pix-ik'.
 %eng
P chapitz'a impe le:.
 %mor chapitz'a impe le:.
 %eng
C xa jun pixik.
 %mor xa jun pixik.
 %eng
S jun apixim.
 %mor jun a/pix-im.
 %eng
T n che.
 = n che.
 %mor n che.
 %eng
 %spa
P b'ay k'oq'ik.
 %mor b'ay k'oq'ik.
 %eng
C jas impe.
 %mor jas impe.
 %eng
T poq' chi.
 = poq' chi.
 %mor poq' /chi.
 %eng
 %spa
S le'.
 %mor le'.
 %eng
C b'ay xpaq'inik.
 %mor b'ay xpaq'inik.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
S we in chik.
 %mor w-e in chi-k.
 %eng
P y julama k'o: ta chik.
 %mor y /j-0/ul-a/k'am-a k'o: ta chik.
 %eng
C ko: ta chik, xa xk'is le: pompus.
 %mor ko: ta chik, xa xk'is le: pompus.
 %eng
P k'o:lik k'o: inaj jun waral i'.
 %mor k'o:lik k'o: inaj jun waral i'.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
P nchareh.
 %mor nchareh.
 %eng
S le' taqal e'.
 %mor le' taqal e'.
 %eng
T pilota le'.
 = pelota le'.
 %mor pelota le'.
 %eng
 %spa
P jachin aj chaq'e.
 %mor jachin aj chaq'e.
 %eng
T re la pelipe.
 = re la pelipe.
 %mor r-e le: a pelipe.
 %eng
 %spa
C a ka'an pelota.
 %mor a ka'an pelota.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
*S14-25
C a katetzan pa pelota.
 %mor a katetz'an pa pelota.
 %eng
S le'.
 %mor le'.
 %eng
C karetz'ab'aj, pelot.
 %mor karetz'ab'aj, pelot.
 %eng
S le.
 %mor le.
 %eng
T lat e.
 = le at e.
 %mor le: at e.
 %eng
 %spa
C le: at e.
 %mor le: at e.
 %eng
T no' re:, ke chi.
 = no' re:, ke chi.
 %mor no' re:, ke /chi.
 %eng
 %spa
S a kach'ob'o le jas uwach eri.
 %mor a k-0-a/ch'ob'-o le: jas u-wach e: ri.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
P at lista jelale, kat tak'e chila le'.
 %mor at lista jelale, kat tak'e chila le'.
 %eng
P kink'aq pan awuk'.
 %mor kink'aq pan awuk'.
 %eng
P kek'a je la le'.
 %mor kek'a je la le'.
 %eng
C jas uwach, ah joron k'o: chupam.
 %mor jas uwach, ah joron k'o: chupam.
 %eng
S weno qana chik.
 %mor weno *k-0-qa/b'an-a chi-k.
 %eng
C k'o: ruk' al se'p.
 %mor k'o: ruk' al se'p.
 %eng
T le k'al e'.
 = lak'al e'.
 %mor le: ak'al e'.
 %eng
 %spa
P jama b'a loq e.
 %mor /j-0-a/k'am-a b'a la-oq e.
 %eng
C tij chik.
 %mor tij chik.
 %eng
T nxaj taj.
 = ma kawesaj taj.
 %mor ma *k-0-aw/esa-j ta-j.
 %eng
 %spa
S le:.
 %mor le:.
 %eng
C jas k'o: chupam, katink'anoh.
 %mor jas k'o: chupam, katink'amo.
 %eng
S no, no.
 %mor no, no.
 %eng
C le: jelale:, jawi k'o wi nusu't.
 %mor le: jelale:, jawi /k'o: wi nu-su't.
 %eng
S ah no na:n, a:h.
 %mor ah no na:n, a:h.
 %eng
*xk'is le: nabe uwach le: cinta S-14.
*S14-26
C le:, le taq jastaq k'o: chuxe le: mar.
 %mor le:, le taq jastaq k'o: chuxe le: mar.
 %eng
C k'o: jun avion je la le.
 %mor k'o: jun avion je la le.
 %eng
P chuxe le: mar.
 %mor chuxe le: mar.
 %eng
C chuxe le mar.
 %mor chuxe le mar.
 %eng
P jasche' xa tzaqinaq b'ik.
 %mor jasche' xa /tzaq-inaq b'i-k.
 %eng
C rumal le:, che ko ch'o'oj.
 %mor rumal le:, che ko ch'o'oj.
 %eng
S k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
P tone: taqin kikitzukuj e.
 %mor tone: /taqin k-0-ki/tzuku-j e.
 %eng
C ah je.
 %mor ah je.
 %eng
S lo:'r, lo:'r.
 %mor lo:'r, lo:'r.
 %eng
T lo:'r.
 = lo:'r.
 %mor lo:'r.
 %eng
 %spa
S su wach ku ri' e k'o: pa la le'.
 %mor jas u-wach ku ri' e /k'o: pa la le'.
 %eng
C le no's.
 %mor le no's.
 %eng
S no's, no's /chi'.
 %mor no's, no's ch'i'.
 %eng
C ka' tz'i', keb' tz'i' chik.
 %mor ka' tz'i', keb' tz'i' chik.
 %eng
P jas ku'ano al Tian.
 %mor jas ku'ano al Tian.
 %eng
T ja:h.
 = ja:h.
 %mor ja:h.
 %eng
 %spa
P jas ku'ano.
 %mor jas ku'ano.
 %eng
T kub'e ta chik.
 = kakub'e ta chik.
 %mor *k-0/kub'-e ta chi-k.
 %eng
 %spa
P ja:.
 %mor ja:.
 %eng
T kub'e ta chik.
 = kakub'e ta chik.
 %mor *k-0/kub'-e ta chi-k.
 %eng
 %spa
P jaschoh.
 %mor jasche.
 %eng
T suwach e wa ri'.
 = suwach e wa ri'.
 %mor jas u-wach e wa ri'.
 %eng
 %spa
S le: k'o: chupam e'.
 %mor le: /k'o: chi-u-pam e'.
 %eng
C k'o: je la le, ma kach'ob' taj.
 %mor k'o: je la le, ma k-0-a/ch'ob' ta-j.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
*S14-27
C jun ke:j, ma ka'an kej.
 %mor jun ke:j, ma ka'an kej.
 %eng
T no.
 = no.
 %mor no.
 %eng
 %spa
S jawi x'e wi le:.
 %mor jawi x-0/b'e: wi le:.
 %eng
C jawi xe wi, pa Anglater.
 %mor jawi xe wi, pa Anglater.
 %eng
S ja:.
 %mor ja:.
 %eng
C pa Anglater.
 %mor pa Anglater.
 %eng
S ah no xaq kalwaqanik.
 %mor ah no xaq k-at/waqan-ik.
 %eng
C le: lal se'p e'.
 %mor le: le: al se'p e'.
 %eng
S ah no, at k'u ri le.
 %mor ah no, at k'u ri le.
 %eng
T ah k'o: raqan e', raqan.
 = ah k'o: raqan e', raqan.
 %mor ah /k'o: r-aqan e', r-aqan.
 %eng
 %spa
C le: raqan e'.
 %mor le: raqan e'.
 %eng
T ah no palatiya le'.
 = ah no palatiya le'.
 %mor ah no palatiya le'.
 %eng
 %spa
S palatiya, palatiya.
 %mor palatiya, palatiya.
 %eng
C paletiy.
 %mor paletiy.
 %eng
T le: jun chik e q'ajom e'.
 = le: jun chik e q'ajom e'.
 %mor le: jun chi-k e q'ajom e'.
 %eng
 %spa
P no'.
 %mor no'.
 %eng
C le: k'o: le: cho'oj e'.
 %mor le: k'o: le: cho'oj e'.
 %eng
T le: jun no's e, jun no's e'.
 = le: jun no's e, jun no's e'.
 %mor le: jun no's e, jun no's e'.
 %eng
 %spa
S taweno.
 %mor taweno.
 %eng
C jun no's e', jas uwach e jun e.
 %mor jun no's e', jas uwach e jun e.
 %eng
T no's.
 = no's.
 %mor no's.
 %eng
 %spa
C le: jah le:.
 %mor le: jah le:.
 %eng
S rapa, rapa, rapa.
 %mor rapa, rapa, rapa.
 %eng
T no', no', no'.
 = no', no', no'.
 %mor no', no', no'.
 %eng
 %spa
C le: jun k'um le:.
 %mor le: jun k'um le:.
 %eng
T no', no'.
 = no', no'.
 %mor no', no'.
 %eng
 %spa
*S14-28
C jun kum e'.
 %mor jun kum e'.
 %eng
T jun k'um.
 = jun k'um.
 %mor jun k'um.
 %eng
 %spa
S k'um puch.
 %mor k'um pu-ch.
 %eng
C kare'.
 %mor kare'.
 %eng
T no.
 = no.
 %mor no.
 %eng
 %spa
C le: tz'i' le'.
 %mor le: tz'i' le'.
 %eng
T erach.
 = le: ratz.
 %mor le: r-atz.
 %eng
 %spa
S tz'i'.
 %mor tz'i'.
 %eng
T tz'i'.
 = tz'i'.
 %mor tz'i'.
 %eng
 %spa
C tz'ikin e'.
 %mor tz'ikin e'.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
C palomax e'.
 %mor palomax e'.
 %eng
T no' palomax taj.
 = no' palomax taj.
 %mor no' palomax ta-j.
 %eng
 %spa
C palomax.
 %mor palomax.
 %eng
T tzikin.
 = tzikin.
 %mor tzikin.
 %eng
 %spa
S k'u la le palomax.
 %mor k'u la le: palomax.
 %eng
T paloman, paloman.
 = paloman, paloman.
 %mor paloman, paloman.
 %eng
 %spa
S paloman, paloman.
 %mor paloman, paloman.
 %eng
T pa le rika.
 = pa le rika.
 %mor pa le rika.
 %eng
 %spa
S ape rika chih.
 %mor ape rika /chi.
 %eng
P pilomen, pilomen chi.
 %mor pilomen, pilomen /chi.
 %eng
T pilomen, pilomin.
 = pilomen, pilomin.
 %mor pilomen, pilomin.
 %eng
 %spa
C ntaq naturalib' k'o: je la'.
 %mor ntaq natural-ib' /k'o: je la'.
 %eng
T k'o: jun chik, jun chik.
 = k'o: jun chik, jun chik.
 %mor /k'o: jun chi-k, jun chi-k.
 %eng
 %spa
S at a pelipe le', iya.
 %mor at a pelipe le', iya.
 %eng
C no' ma in taj.
 %mor no' ma in ta-j.
 %eng
*S14-29
T in chik.
 = in chik.
 %mor in chi-k.
 %eng
 %spa
S at e:'.
 %mor at e:'.
 %eng
C no' le at e.
 %mor no' le at e.
 %eng
S no at e'.
 %mor no at e'.
 %eng
C no' le at e' k'o: chuxe le: mar.
 %mor no' le at e' /k'o: chuxe le: mar.
 %eng
S no' at e:.
 %mor no' at e:.
 %eng
C le: xa katij jun mu:x.
 %mor le: xa katij jun mu:x.
 %eng
T jun chik e', chikop.
 = jun chikop chik e'.
 %mor jun chikop chi-k e'.
 %eng
 %spa
C jun ch'ich'.
 %mor jun ch'ich'.
 %eng
T jun ch'ich' taj.
 = jun ch'ich' taj.
 %mor jun ch'ich' ta-j.
 %eng
 %spa
C jun.
 %mor jun.
 %eng
S k'o: nik'aj ch'ich'.
 %mor /k'o: nik'aj ch'ich'.
 %eng
C ri:j b'arco k'o: chuxe le: mar.
 %mor ri:j b'arco k'o: chuxe le: mar.
 %eng
S e mar.
 %mor e mar.
 %eng
T e mar.
 = le: mar.
 %mor le: mar.
 %eng
 %spa
S b'arb'e:, b'argue, k'inaj k'oy e'.
 %mor b'arb'e:, b'argue, k'inaj k'oy e'.
 %eng
C taq b'aq e.
 %mor taq b'aq e.
 %eng
T le:' jun chik e'.
 = le:' jun chik e'.
 %mor le:' jun chi-k e'.
 %eng
 %spa
C jun xinu'l le'.
 %mor jun xinu'l le'.
 %eng
T jun tz'i'.
 = jun tz'i'.
 %mor jun tz'i'.
 %eng
 %spa
C keb' tz'i'.
 %mor keb' tz'i'.
 %eng
T kanoh tz'i'.
 = jas kiki'anoh le: tz'i'.
 %mor *jas *k-0-ki/b'an-o *le: tz'i'.
 %eng
 %spa
C k'o: jun, ka'an taj.
 %mor k'o: jun, ka'an taj.
 %eng
T k'an taj, k'a:'n.
 = k'an taj, k'a:'n.
 %mor k'an ta-j, k'a:'n.
 %eng
 %spa
C k'an taj.
 %mor k'an taj.
 %eng
T k'a'n.
 = k'a'n.
 %mor k'a'n.
 %eng
 %spa
*S14-30
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
T k'o'n.
 = k'o'n.
 %mor k'a'n.
 %eng
 %spa
C le:, le, le.
 %mor le:, le, le.
 %eng
S wu:j kacha'.
 %mor wu:j k-at/cha'.
 %eng
T wu:j.
 = wu:j.
 %mor wu:j.
 %eng
 %spa
C wu:j, jas kub'ij le: wu:j.
 %mor wu:j, jas kub'ij le: wu:j.
 %eng
T k'o: taj taj.
 = n k'o: taj.
 %mor *n /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C xawesaj.
 %mor xawesaj.
 %eng
T ri'.
 = ri'.
 %mor ri'.
 %eng
 %spa
P ay nuq'ab', sokotaj nuq'ab'.
 %mor ay nu-q'ab', /sok-taj nu-q'ab'.
 %eng
P sokotaj nuq'ab'.
 %mor /sok-taj nu-q'ab'.
 %eng
C lal se'p e'.
 %mor lal se'p e'.
 %eng
T no' se'p taj.
 = no' mal se'p taj.
 %mor no' *ma *al se'p ta-j.
 %eng
 %spa
P al se'p e.
 %mor al se'p e.
 %eng
T tian, tian in.
 = in al Tian in.
 %mor in *al Tian in.
 %eng
 %spa
C pero al tian e' le: jun e'.
 %mor pero al tian e' le: jun e'.
 %eng
P n tata'.
 %mor n tata'.
 %eng
C jun tata'.
 %mor jun tata'.
 %eng
S k'o: jun ru:q.
 %mor /k'o: jun r-u:q.
 %eng
T no' k'aj mar.
 = no nik'aj mar.
 %mor no nik'aj mar.
 %eng
 %spa
S mar chi k'ut cha.
 %mor mar chi k'u-t /cha.
 %eng
C kach'ob' jas uwach le: naj chikop e'.
 %mor kach'ob' jas uwach le: naj chikop e'.
 %eng
S ch'ob' taj.
 %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j.
 %eng
T chob' wach.
 = kinch'ob' uwach.
 %mor *k-0-*in/ch'ob' *u-wach.
 %eng
 %spa
S jas uwach.
 %mor jas u-wach.
 %eng
C alacran.
 %mor alacran.
 %eng
*S14-31
S akayam.
 = alacran.
 %mor alacran.
 %eng
S aya, ayaclan chi.
 %mor aya, ayaclan /chi.
 %eng
T jun tz'i' le', jun tz'i' le.
 = jun tz'i' le', jun tz'i' le.
 %mor jun tz'i' le', jun tz'i' le.
 %eng
 %spa
P tz'i' taj.
 %mor tz'i' taj.
 %eng
T jun chik.
 = jun chik.
 %mor jun chi-k.
 %eng
 %spa
P si:s.
 %mor si:s.
 %eng
C si:s.
 %mor si:s.
 %eng
T si:s.
 = si:s.
 %mor si:s.
 %eng
 %spa
S suwach e wa ri' mona.
 %mor jas u-wach e wa ri' mona.
 %eng
C k'oy.
 %mor k'oy.
 %eng
S k'o: la le: k'oy le:.
 %mor /k'o: la le: k'oy le:.
 %eng
T laj jun.
 = laj jun.
 %mor laj jun.
 %eng
 %spa
C jun kechelaj.
 %mor jun kechelaj.
 %eng
P jas upatan le jun kuenta ri.
 %mor jas upatan le jun kuenta ri.
 %eng
C kuchap e taq chikop.
 %mor kuchap e taq chikop.
 %eng
T ah jun e'.
 = ah jun e'.
 %mor ah jun e'.
 %eng
 %spa
P jas uwach chi chikop xaq pasuwach chi chikop.
 %mor jas uwach chi chikop xaq pasuwach chi chikop.
 %eng
C taq papeh, amaloh.
 %mor taq papeh, amaloh.
 %eng
C xaq kikibij jas uwach e taq chikop k'o:lik.
 %mor xaq kikibij jas uwach e taq chikop k'o:lik.
 %eng
C y joropa'.
 %mor y joropa'.
 %eng
P poro a k'o: k'a parato kechapow le: taq balam, ko:j.
 %mor poro a k'o: k'a aparato k-e/chap-ow le: taq balam, ko:j.
 %eng
C k'o:lik, k'o: aparato kikichapo juntiro.
 %mor k'o:lik, k'o: aparato kikichapo juntiro.
 %eng
C le taq chikop.
 %mor le taq chikop.
 %eng
T jun, jun la le', le.
 = jun, jun la le', le.
 %mor jun, jun la le', le.
 %eng
 %spa
T jun la le:.
 = jun la le:.
 %mor jun la le:.
 %eng
 %spa
*S14-32
C no'.
 %mor no'.
 %eng
P jun la le'.
 %mor jun la le'.
 %eng
T no' chi.
 = no' chi.
 %mor no' /chi.
 %eng
 %spa
C latat e.
 %mor le: a-tat e.
 %eng
S ah no'.
 %mor ah no'.
 %eng
T ah no'.
 = ah no'.
 %mor ah no'.
 %eng
 %spa
C xa take'ik.
 %mor xa tak'e'ik.
 %eng
T k'o: taj, k'o: taj.
 = k'o: taj, k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j, /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C jawi x'e wi.
 %mor jawi x'e wi.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
C ah le', k'o:lik e.
 %mor ah le', k'o:lik e.
 %eng
T k'o: taj.
 = k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C k'o:lik, k'o: chuxe le: wu:j.
 %mor k'o:lik, k'o: chuxe le: wu:j.
 %eng
T le: raqan e.
 = le: raqan e.
 %mor le: r-aqan e.
 %eng
 %spa
S tela na:h.
 %mor tela na:h.
 %eng
T k'o: taj.
 = k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
S suwach k'u le wa ri pelipe le:.
 %mor jas u-wach k'u le: wa ri pelipe le:.
 %eng
C n elefante.
 %mor n elefante.
 %eng
S elepanta, lepanta.
 %mor elepanta, lepanta.
 %eng
T elenpanto.
 = elepante.
 %mor elepante.
 %eng
 %spa
S k'o: mar.
 %mor /k'o: mar.
 %eng
T k'o: mar.
 = k'o: mar.
 %mor /k'o: mar.
 %eng
 %spa
C le: at kon todo lawachajil.
 %mor le: at kon todo le: aw-achajil.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
T wachajil eroj la.
 = wachajil le: reloja.
 %mor w-achajil le: reloja.
 %eng
 %spa
*S14-33
C no' wu:j le jun e'.
 %mor no' wu:j le jun e'.
 %eng
T wu:j taj.
 = wu:j taj.
 %mor wu:j ta-j.
 %eng
 %spa
C wu:j k'ut.
 %mor wu:j k'ut.
 %eng
S k'isik.
 %mor k'isik.
 %eng
T k'isik.
 = k'isik.
 %mor k'isik.
 %eng
 %spa
C k'o: chi jun.
 %mor k'o: chi jun.
 %eng
T k'o: chi jun.
 = k'o: chi jun.
 %mor /k'o: chi jun.
 %eng
 %spa
S no' tzan ta chi in.
 %mor no' *ma *k-*in/etz'an ta chi in.
 %eng
T ch'an ta chi in.
 = ma kinetz'an ta chi in.
 %mor *ma *k-*in/etz'an ta chi in.
 %eng
 %spa
P jawi k'o: wi le: jun chik.
 %mor jawi k'o: wi le: jun chi-k.
 %eng
P le: k'o: je la le.
 %mor le: k'o: je la le.
 %eng
S le:'.
 %mor le:'.
 %eng
C lal se'p e.
 %mor lal se'p e.
 %eng
P n k'u linaj taq iwetzab'al al se'p.
 %mor n k'u le: inaj taq iw-etz'an-b'al al se'p.
 %eng
P al tian.
 %mor al tian.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
P le:, le: ko: pa jun kaxon.
 %mor le:, le: ko: pa jun kaxon.
 %eng
S taj.
 %mor /*k'o: ta-j.
 %eng
T otaj.
 = n k'o: taj.
 %mor *n /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
P jawi xiya wi.
 %mor jawi xiya' wi.
 %eng
S ni:k'.
 %mor ni:k'.
 %eng
C k'o:lik.
 %mor k'o:lik.
 %eng
S .......
 %mor .......
 %eng
T k'o: taj, k'o: taj, ta jun chik e.
 = n k'o: ta jun chik e.
 %mor *n /k'o: ta jun chi-k e.
 %eng
 %spa
C kach'ob' jas uwach le: jun.
 %mor kach'ob' jas uwach le: jun.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
*S14-34
S che le: xuya kan la pela mu's.
 %mor che le: x-0-u/ya' kan le: a pela mu's.
 %eng
T ......
 = ......
 %mor ......
 %eng
 %spa
C avion, avion.
 %mor avion, avion.
 %eng
T no le:.
 = no le:.
 %mor no le:.
 %eng
 %spa
S xa xsach e jun.
 %mor xa x-0/sach e jun.
 %eng
P iya.
 %mor iya.
 %eng
S xqariq ta chik.
 %mor x-0-qa/riq ta chi-k.
 %eng
P n k'u le mas.
 %mor n k'u le: mas.
 %eng
S k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
C jas e xa'ano.
 %mor jas e xa'ano.
 %eng
S k'o:lik.
 %mor /k'o:-l-ik.
 %eng
C jas e xa'ano.
 %mor jas e xa'ano.
 %eng
P b'a:y.
 %mor b'a:y.
 %eng
C b'ay, b'ay.
 %mor b'ay, b'ay.
 %eng
S le'.
 %mor le'.
 %eng
C xel b'ik e.
 %mor xel b'ik e.
 %eng
S le: tzoqopij loq, k'o: chuxe'.
 %mor le: *x-0/tzoqopij la-oq, /k'o: chi-u-xe'.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
C le', le:, le:, le:.
 %mor le', le:, le:, le:.
 %eng
T k'o: taj, k'o: taj.
 = k'o: taj, k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j, /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C k'o: taj.
 %mor k'o: taj.
 %eng
S chapa' le:.
 %mor *ch-0-*a/chap-a' le:.
 %eng
T el raqan e.
 = le: raqan e'.
 %mor le: r-aqan e'.
 %eng
 %spa
C jawi x'e wi.
 %mor jawi x'e wi.
 %eng
T uy, ja:h.
 = uy, ja:h.
 %mor uy, ja:h.
 %eng
 %spa
C jawi x'e wih.
 %mor jawi x'e wih.
 %eng
*S14-35
S b'ay aq'ab'.
 %mor b'ay a-q'ab'.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
S q'ab' e.
 %mor q'ab' e.
 %eng
C k'o: luq'ab' e, le: k'o: achijab' e.
 %mor k'o: le: u-q'ab' e, le: k'o: achi-ab' e.
 %eng
T le: jun chik e.
 = le: jun chik e.
 %mor le: jun chi-k e.
 %eng
 %spa
C kab'inik.
 %mor kab'inik.
 %eng
T le: mu's.
 = le: mu's.
 %mor le: mu's.
 %eng
 %spa
C ketzijonik e.
 %mor ketzijonik e.
 %eng
T ketzenijik.
 = ketzijonik.
 %mor k-e/tzijo-n-ik.
 %eng
 %spa
C ketzijonik.
 %mor ketzijonik.
 %eng
T le: mu's.
 = le: mu's.
 %mor le: mu's.
 %eng
 %spa
C ketzijonik.
 %mor ketzijonik.
 %eng
S ketzijonik.
 %mor k-e/tzijo-n-ik.
 %eng
C ah je', ketzijon che jun ch'o'oj.
 %mor ah je', ketzijon che jun ch'o'oj.
 %eng
T junik.
 = ketzijonik.
 %mor *k-e/tzijo-n-ik.
 %eng
 %spa
T cho'oj chih.
 = cho'oj chih.
 %mor /cho'-oj /chi.
 %eng
 %spa
C we k'o: o k'o: taj.
 %mor we k'o: o k'o: taj.
 %eng
T k'o: taj e e raqan.
 = k'o: taj e e raqan.
 %mor /k'o: ta-j e e r-aqan.
 %eng
 %spa
C n k'o: taj uq'ab'.
 %mor n k'o: taj u-q'ab'.
 %eng
T taj.
 = n k'o: taj.
 %mor *n /*k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C peas parodge hot, peas porridge cold.
 %mor peas parodge hot, peas porridge cold.
 %eng
T nu chi juntiro le:.
 = chana chi juntiro le:.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi juntiro le:.
 %eng
 %spa
C a kab'ij awe.
 %mor a kab'ij aw-e.
 %eng
T cha'h.
 = cha'h.
 %mor cha'h.
 %eng
 %spa
C peas poridge hot.
 %mor peas poridge hot.
 %eng
S ey xaq kab'ij.
 %mor ey xaq k-0-a/b'i:-j.
 %eng
*S14-36
C chab'ij awe.
 %mor chab'ij awe.
 %eng
T wach u wat e'.
 = jas uwach awe at e'.
 %mor *jas *u-wach aw-e at e'.
 %eng
 %spa
C peas poridge hot.
 %mor peas poridge hot.
 %eng
T wach uwat e.
 = jas uwach awe at e.
 %mor *jas *u-wach aw-e at e.
 %eng
 %spa
C peas poridge hot, peas poridge cold.
 %mor peas poridge hot, peas poridge cold.
 %eng
C yamero xintzaqik.
 %mor yamero xintzaqik.
 %eng
T na chik e.
 = cha'ana chik e.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi-k e.
 %eng
 %spa
C jun achike.
 %mor jun achike.
 %eng
T ana cha cha' chi.
 = cha'ana cha.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a /cha.
 %eng
 %spa
C peas poridge hot.
 %mor peas poridge hot.
 %eng
C bay, bay, bay.
 %mor bay, bay, bay.
 %eng
S le:'.
 %mor le:'.
 %eng
T k'o: taj.
 = k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
S le: k'o: ta le nuwach e.
 %mor le: /k'o: ta le: nu-wach e.
 %eng
C k'o: taj.
 %mor k'o: taj.
 %eng
S ana che lawe le.
 = cha'ana che lawe le.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a che le: aw-e le:.
 %eng
C a k'o: awach e, k'o:lik.
 %mor a k'o: a wach e, k'o:lik.
 %eng
T na we at e.
 = cha:na che lawe at e.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a *che *le: aw-e at e.
 %eng
 %spa
C k'o: taj, k'o: taj nuwach.
 %mor k'o: taj, k'o: taj nu-wach.
 %eng
C k'o: taj k'o: taj.
 %mor k'o: taj k'o: taj.
 %eng
S yah.
 %mor yah.
 %eng
T ya, ya.
 = ya, ya.
 %mor ya, ya.
 %eng
 %spa
C k'o: taj, oy jun xib'inel.
 %mor k'o: taj, oy jun xib'inel.
 %eng
T me'x e'.
 = me's e'.
 %mor me's e'.
 %eng
 %spa
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
S wu:j.
 %mor wu:j.
 %eng
*S14-37
C jawi k'o wi.
 %mor jawi k'o: wi.
 %eng
S k'o: chawij e:.
 %mor /k'o: chi-aw-ij e:.
 %eng
C le'.
 %mor le'.
 %eng
T k'o: chawij e, k'o: chawij.
 = k'o: chawij e, k'o: chawij.
 %mor /k'o: chi-aw-ij e, /k'o: chi-aw-ij.
 %eng
 %spa
C jas uwach?
 %mor jas uwach?
 %eng
S chawesaj chik, chawesaj.
 %mor ch-0-aw/esa-j chi-k, ch-0-aw/esa-j.
 %eng
C ni modo, ni modo.
 %mor ni modo, ni modo.
 %eng
S ki modo.
 %mor ki modo.
 %eng
C ni modo.
 %mor ni modo.
 %eng
C chih, je ku ri' a Tun.
 %mor chih, je ku ri' a Tun.
 %eng
P je k'u ri' dah.
 %mor je k'u ri' dah.
 %eng
P achih je xaq swada.
 %mor achih je xaq swada.
 %eng
P xaq chuq'ab'.
 %mor xaq chuq'ab'.
 %eng
T le:' chi.
 = le:' chi.
 %mor le:' /chi.
 %eng
 %spa
C ah k'o: jun awu:j.
 %mor ah k'o: jun awu:j.
 %eng
C peas poridge hot.
 %mor peas poridge hot.
 %eng
S xalk.
 %mor xalk.
 %eng
P jas ub'i' lare'.
 %mor jas ub'i' lare'.
 %eng
S a wan.
 %mor a wan.
 %eng
P a wan ah tzij na k'ut.
 %mor a wan ah tzij na k'ut.
 %eng
C laxib'al.
 %mor laxib'al.
 %eng
T no', sikin.
 = tz'ikin.
 %mor tz'ikin.
 %eng
 %spa
C a laxib'al.
 %mor a le: a-xib'al.
 %eng
T sikin.
 = tz'ikin.
 %mor tz'ikin.
 %eng
 %spa
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C tz'ikin, jawi k'o wi?
 %mor tz'ikin, jawi /k'o: wi?
 %eng
*S14-38
S le.
 %mor le.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
C jas e xu'ano.
 %mor jas e xu'ano.
 %eng
T rax utza'm.
 = rax utza'm.
 %mor rax u-tza'm.
 %eng
 %spa
C jasche, jas xutijo.
 %mor jasche, jas xutijo.
 %eng
T utij taj eja'.
 = xutij taj aja.
 %mor *x-0-u/tij ta-j aja.
 %eng
 %spa
C pero jas xu'an e taq k'ax.
 %mor pero jas xu'an e taq k'ax.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C jas xu'an e k'ax.
 %mor jas xu'an e k'ax.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C jas xu'an upam.
 %mor jas xu'an upam.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C jas xu'an upam.
 %mor jas xu'an upam.
 %eng
P peas.
 %mor peas.
 %eng
C peas poridge cold.
 %mor peas poridge cold.
 %eng
T ya jun we le:.
 = chaya jun we le:.
 %mor *ch-0-*a/ya' jun w-e le:.
 %eng
 %spa
S kinapach i.
 %mor k-in-a/pach i.
 %eng
P peas por jun apa'ch chih.
 %mor peas por jun apa'ch chih.
 %eng
C nine days old.
 %mor nine days old.
 %eng
P nine days olds.
 %mor nine days olds.
 %eng
C le:'.
 %mor le:'.
 %eng
T le:'.
 = le:'.
 %mor le:'.
 %eng
 %spa
C jas xu'an aq'ab'.
 %mor jas xu'an a-q'ab'.
 %eng
S taj.
 %mor /*k'o: ta-j.
 %eng
C peas poridge cold.
 %mor peas poridge cold.
 %eng
S awixko'l.
 %mor aw-ixko'l.
 %eng
*S14-39
P at saq ko:'r at saq ko:'r.
 %mor at saq ko:'r at saq ko:'r.
 %eng
C at saq q'o:r.
 %mor at saq q'o:r.
 %eng
P at luk mux.
 %mor at luk mux.
 %eng
C at saq q'o:r.
 %mor at saq q'o:r.
 %eng
S tuk mu:x, xa k'ax nuq'ab' e.
 %mor tuk mu:x, xa k'ax nu-q'ab' e.
 %eng
P at tukur.
 %mor at tukur.
 %eng
C jasche.
 %mor jasche.
 %eng
S an che le xan e', rumal re'.
 %mor an che le xan e', r-umal r-e'.
 %eng
T n nu t'ir.
 = n nu t'ir.
 %mor n nu t'ir.
 %eng
 %spa
S ah ja, ja nu t'i:r chi.
 %mor ah ja, ja nu t'i:r /chi.
 %eng
C b'ay, b'ay k'o: a trampa.
 %mor b'ay, b'ay k'o: a trampa.
 %eng
S le: ana chi k'ut e.
 %mor le: *ch-0-*a/b'an-a chi k'u-t e.
 %eng
C ni modo katelik.
 %mor ni modo katelik.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C ni modo, kax nupalaj.
 %mor ni modo, kax nu-palaj.
 %eng
S xaq kuwaq'anik.
 %mor xaq k-!in/aq'an-ik.
 %eng
C no'.
 %mor no'.
 %eng
T lik e'.
 = k'o:lik e'.
 %mor /*k'o:-l-ik e'.
 %eng
 %spa
S ay na chi kut e'.
 = cha'ana chi k'ut e'.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi k'u-t e'.
 %eng
T n se'p e'.
 = n se'p e'.
 %mor n se'p e'.
 %eng
 %spa
P y jas uwach kub'ij pa qach'ab'al.
 %mor y jas uwach kub'ij pa qa/ch'aw-b'al.
 %eng
C peas poridge hot.
 %mor peas poridge hot.
 %eng
C k'o: jun sopa re le:, le: taq verduras.
 %mor k'o: jun sopa re le:, le: taq verduras.
 %eng
C le: are le: wich i y le rax k'o: chi.
 %mor le: are le: wich i y le rax k'o: chi.
 %eng
C ko:no komo le xuj xqatijo, api', api'.
 %mor ko:no komo le xuj xqatijo, api', api'.
 %eng
P apio.
 %mor apio.
 %eng
*S14-40
C apio wene'.
 %mor apio wene'.
 %eng
C no' apio le: celery.
 %mor no' apio le: celery.
 %eng
C pa qach'ab'al uj, pero komo le.
 %mor pa qa/ch'aw-b'al uj, pero komo le.
 %eng
C le: xqatij uj jampa xuje je la.
 %mor le: xqatij uj jampa xuje je la.
 %eng
C puwi le jun juyub', pa ri sumana kanoq.
 %mor puwi le jun juyub', pa ri sumana kanoq.
 %eng
C o pa ri keb semana kanoq.
 %mor o pa ri keb semana kanoq.
 %eng
P ah le:, le:.
 %mor ah le:, le:.
 %eng
C le kuje'.
 %mor le kuje'.
 %eng
P ah le, le karawan.
 %mor ah le, le karawan.
 %eng
C le: karab'an are'.
 %mor le: karab'an are'.
 %eng
C le peas, le: pea le: karaban le:.
 %mor le peas, le: pea le: karaban le:.
 %eng
C peas poridge le: jun sopa rech.
 %mor peas poridge le: jun sopa rech.
 %eng
C karaban, le: peas poridge hot.
 %mor karaban, le: peas poridge hot.
 %eng
C le q'aq'a sopa rech karab'an.
 %mor le q'aq'a sopa rech karab'an.
 %eng
C q'ap'a sopa karaban, peas poridge hot.
 %mor q'ap'a sopa karaban, peas poridge hot.
 %eng
C peas poridge cold, q'aq'a sopa karab'an.
 %mor peas poridge cold, q'aq'a sopa karab'an.
 %eng
C tew sopa karaban y sopa karaban.
 %mor tew sopa karaban y sopa karaban.
 %eng
C ri:j pa b'elejeb' q'i:j.
 %mor ri:j pa b'elejeb' q'i:j.
 %eng
N alih.
 %mor alih.
 %eng
S ana chi k'ut e.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi k'u-t e.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
S no' jo taj.
 %mor no' /jo ta-j.
 %eng
T je taj.
 = ma je taj.
 %mor *ma je ta-j.
 %eng
 %spa
S no kakab' laqan ya, ya, ya.
 %mor no kakab' laqan ya, ya, ya.
 %eng
C ya, ya, ya, n k'u la cha'q'.
 %mor ya, ya, ya, n k'u le: a-cha'q'.
 %eng
S taj.
 %mor /*k'o: ta-j.
 %eng
*S14-41
N jat k'ut cha.
 %mor jat k'ut cha.
 %eng
P jas xa'ano al tian.
 %mor jas xa'ano al tian.
 %eng
N al tian cha.
 %mor al tian cha.
 %eng
C al Tian.
 %mor al Tian.
 %eng
S le: ana chi k'ut e.
 %mor le: *ch-0-*a/b'an-a chi k'u-t e.
 %eng
C al Tian, Tian.
 %mor al Tian, Tian.
 %eng
N al Tian cha'.
 %mor al Tian cha'.
 %eng
C saj ewa', saj ewa'.
 %mor saj jewa', saj jewa'.
 %eng
S le: mtzaqik.
 = xintzaqik.
 %mor *x-in/tzaq-ik.
 %eng
P b'aya.
 %mor b'aya.
 %eng
C chasik la cha:q', chasutij, chasikij.
 %mor chasik la cha:q', chasutij, chasikij.
 %eng
S pe le'.
 %mor pe le'.
 %eng
C chasikij.
 %mor chasikij.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C al Tian kacha'.
 %mor al Tian kacha'.
 %eng
N al Tian cha', Tian cha.
 %mor al Tian cha', Tian cha.
 %eng
C al Tian, k'o: jun awal.
 %mor al Tian, k'o: jun awal.
 %eng
S a:h nuxaq'ab', le'.
 %mor a:h nu-xaq'ab', le'.
 %eng
N al Tian che'.
 %mor al Tian che'.
 %eng
C xtzaq juntiro la xaq'ap, xtzaqik.
 %mor xtzaq juntiro la xaq'ap, xtzaqik.
 %eng
C Tian k'o: jun wu:j.
 %mor Tian k'o: jun wu:j.
 %eng
N dih cha'.
 %mor dih cha'.
 %eng
C le: lawila mpe le.
 %mor le: lawila mpe le.
 %eng
P lal se'p e'.
 %mor lal se'p e'.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
P k'o: pa jun jaron.
 %mor k'o: pa jun jaron.
 %eng
*S14-42
C le: jun chom e', le: jun choma al Se'p e'.
 %mor le: jun chom e', le: jun chom-a al Se'p e'.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
P jas k'u wach a le le'.
 %mor jas k'u wach a le le'.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
P o jun taq winaq.
 %mor o jun taq winaq.
 %eng
C taq winaqe, xaq che le: clereches.
 %mor taq winaqe, xaq che le: clereches.
 %eng
C le: ixoqib.
 %mor le: ixoqib.
 %eng
P puro ixoqib' la le.
 %mor puro ixoq-ib' la le.
 %eng
C ah wene k'o: keb', oxib' achijab'.
 %mor ah wene k'o: keb', oxib' achijab'.
 %eng
P k'o: taj.
 %mor k'o: taj.
 %eng
C k'o:lik k'o: jun achi chiri'.
 %mor k'o:lik k'o: jun achi chiri'.
 %eng
C xtzaq juntiro chik.
 %mor xtzaq juntiro chik.
 %eng
P a xa epreso le: ri ri'.
 %mor a xa epreso le: ri ri'.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
P a xa epreso le: kob' i'.
 %mor a xa epreso le: kob' i'.
 %eng
C ah je', le: jun e, no xe wi le: jun.
 %mor ah je', le: jun e, no xe wi le: jun.
 %eng
C kukamisaj taq winaq.
 %mor kukamisaj taq winaq.
 %eng
S ay ay ay.
 %mor ay ay ay.
 %eng
C uy xinxej wib'.
 %mor uy xinxej wib'.
 %eng
S le:.
 %mor le:.
 %eng
C le: jas uwach.
 %mor le: jas uwach.
 %eng
P jas xu'an e ch'ich'.
 %mor jas xu'an e ch'ich'.
 %eng
C xaq xtzaq pu saqitew.
 %mor xaq xtzaq pa saqatew.
 %eng
S le'.
 %mor le'.
 %eng
C le', le', le', le'.
 %mor le', le', le', le'.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
*S14-43
C b'ay, b'ay, b'ay.
 %mor b'ay, b'ay, b'ay.
 %eng
P b'ueno a tzij k'o: le: jun je la le' no'.
 %mor b'ueno a tzij k'o: le: jun je la le' no'.
 %eng
C no n k'o: ta la chih xaq xuq'o'o.
 %mor no n k'o: ta la chih xaq xuq'o'o.
 %eng
C pero n k'o: ta winaq chupam.
 %mor pero n k'o: ta winaq chupam.
 %eng
P n k'o: taj.
 %mor n k'o: taj.
 %eng
C n k'o: taj.
 %mor n k'o: taj.
 %eng
P piri enaq chi kaj.
 %mor piri /b'e:-inaq chi kaj.
 %eng
C xa puro computadoras.
 %mor xa puro computadoras.
 %eng
S no' xel nupa:s.
 %mor no' x-0/el nu-pa:s.
 %eng
C utz b'a'.
 %mor utz b'a'.
 %eng
P jas uwach ku'an e ri.
 %mor jas uwach ku'an e ri.
 %eng
C chaya lapa:s.
 %mor chaya le: a-pa:s.
 %eng
P xa xq'o'ik no'.
 %mor xa x-0/q'o'-PASS1-ik no'.
 %eng
C xa jun terrista.
 %mor xa jun terrista.
 %eng
S xa jun kut raqan.
 %mor xa jun ku-t r-aqan.
 %eng
C xtzaqik.
 %mor xtzaqik.
 %eng
P jun terrorista.
 %mor jun terrorista.
 %eng
C jun terrista.
 %mor jun terrista.
 %eng
S sik'ila.
 %mor sik'ila.
 %eng
C jas e xu'ano.
 %mor jas e xu'ano.
 %eng
S ya kelta chik e'.
 %mor ya k-0/el ta chi-k e'.
 %eng
C a katkowinik.
 %mor a k-at/kowin-ik.
 %eng
S le:.
 %mor le:.
 %eng
N al Tian.
 %mor al Tian.
 %eng
P ch'o'oj cha.
 %mor /ch'o'-oj /cha.
 %eng
C Tian.
 %mor Tian.
 %eng
*S14-44
N Tian cha.
 %mor Tian /cha.
 %eng
C k'o: le: naj awal.
 %mor /k'o: le: naj aw-al.
 %eng
*xk'is le: cinta S-14.