T(iyaan)
S(ep)
N(an)
P(edro)
C(liff)

*                           Al Tiyaan 15
*Age 2;10.13
*No. of utterances 421
*MLU 3.30

*S15-1
T no', keb' ee raqan.
 = no', keb' ee raqan.
 %mor no', keb' ee r-aqan.
 %eng
 %spa
C keb'?.
 %mor keb'?.
 %eng
C jas xa7anoh.
 %mor jas xa7anoh.
 %eng
T no', in toq' in.
 = no', kinoq' in.
 %mor no', *k-in/oq' in.
 %eng
 %spa
T no', in toq' in.
 = no', kinoq' in.
 %mor no', *k-in/oq' in.
 %eng
 %spa
T ah noh.
 =ah noh.
 %morah noh.
 %eng
 %spa
S tzij wih'.
 %mor tzij wih'.
 %eng
T tzij wih?.
 = tzij wih?.
 %mor tzij wih?.
 %eng
 %spa
C tzij.
 %mor tzij.
 %eng
S ruk' al Mari'y.
 %mor r-uk' al Mari'y.
 %eng
T ruk' e Mari'y.
 = ruk' al Mari'y.
 %mor r-uk' al Mari'y.
 %eng
 %spa
T inloq'oh.
 = kinloq'oh.
 %mor *k-0-in/loq'-oh.
 %eng
 %spa
C a loq' at?.
 %mor a loq' at?.
 %eng
T ah noh, loq' in tin.
 = ma kinloq' ta in.
 %mor *ma *k-0-*in/loq' ta in.
 %eng
 %spa
C jawii xa loq' wii?.
 %mor jawii xa loq' wii?.
 %eng
T loq' ali'y.
 = xuloq' al Mari'y.
 %mor *x-0-*u/loq' *al Mari'y.
 %eng
 %spa
C jachin ali'?.
 %mor jachin ali'?.
 %eng
T waat e li'y.
 = waatz al Mari'y.
 %mor w-a:tz *al Mari'y.
 %eng
 %spa
C a kach'ob' jas uwach k'oo chupam.
 %mor a kach'ob' jas uwach k'oo chupam.
 %eng
T ii muye'k, muye'k.
 = ii muye'k, muye'k.
 %mor ri muye'k.
 %eng
 %spa
P jasa lee', Tiane'.
 %mor jasa lee', Tiane'.
 %eng
T m?.
 = m?.
 %mor m?.
 %eng
 %spa
P jas uwach?.
 %mor jas uwach?.
 %eng
T a muye'k.
 = a muye'k.
 %mor a muye'k.
 %eng
 %spa
P jachin ajchoq'eh?.
 %mor jachin ajchoq'eh?.
 %eng
T in.
 = in.
 %mor in.
 %eng
 %spa
*S15-2
T e k'oo ta na quk'.
 = ma k'oo ta ne quk'.
 %mor *ma /k'o: ta ne q-uk'.
 %eng
 %spa
T chikah waat e'.
 = lee chikach awe at e'.
 %mor le: chikach aw-e at e'.
 %eng
 %spa
C chikach k'ut.
 %mor chikach k'ut.
 %eng
T kut'uh chuwa nunan.
 = kinkut'u chuwa nunan.
 %mor *k-0-*in/kut'-u chi-u-wa nu-nan.
 %eng
 %spa
T naneh lee' wineh, lee.  ***
 = ratz'yaaq.
 %mor ratz'yaaq.
 %eng
 %spa
T u watzyaaq.
 = u watzyaaq.
 %mor #r-atzyaaq.
 %eng
 %spa
P jas uwach e ratz'yaaq?.
 %mor jas uwach e ratz'yaaq?.
 %eng
T wari'.
 = lee wari'.
 %mor le: wari'.
 %eng
 %spa
C lee june'.
 %mor lee june'.
 %eng
S usu't ee ri'.
 %mor usu't ee ri'.
 %eng
S k7oo kotz7iij chuwach.
 %mor /k'o: kotz'iij chi-u-wach.
 %eng
T awiila'.
 = jawii lee'.
 %mor jawii le:'.
 %eng
 %spa
S lee'.
 %mor lee'.
 %eng
T kotz'iij chik.
 = kotz'iij chik.
 %mor kotz'iij chi-k.
 %eng
 %spa 
T k'o: chi jun e kotziij.
 = k'o: chi jun e kotziij.
 %mor /k'o: chi jun e kotz'iij.
 %eng
 %spa 
S k'oo puu chii'.
 %mor /k'o: pa u-chi:'.
 %eng
T lee, k'oo taj e'.
 = lee, k'oo taj e'.
 %mor le:, /k'o: ta-j e'.
 %eng
 %spa
S ratz'yaaq.
 %mor r-atz'yaaq.
 %eng
T kami'x, ratz'yaaq.
 = kami'x, ratz'yaaq.
 %mor kami'x, r-atz'yaaq.
 %eng
 %spa
C a k'oo apowi'.
 %mor a k'oo apowi'.
 %eng
T lee'.
 = lee'.
 %mor le:'.
 %eng
 %spa
C a k'oo a powi at.
 %mor a k'oo a powi at.
 %eng
T me'k.
 = me'k.
 %mor me'k.
 %eng
 %spa
S iyachoch.
 %mor iyachoch.
 %eng
T yaachoch.
 = yaachoch.
 %mor yaachoch.
 %eng
 %spa
S k'oo uxajab'.
 %mor /k'o: u-xajab'.
 %eng
*S15-3
T n k'oo in inxajaab' e.
 = k'oo uxajaab' e we in e'.
 %mor /k'o: #u-xajaab' e w-e in e'.
 %eng
 %spa
T n k'oo ta we in chakach.
 = n k'oo tu chakach lee we in e'.
 %mor n /k'o: ta #u-chakach *le: w-e in e'.
 %eng
 %spa
C inaj alah.
 %mor inaj alah.
 %eng
T naj alh chi k'ut cha'.
 = naj alh chi k'ut cha'.
 %mor naj alh chi k'u-t /cha'.
 %eng
 %spa
T alih.
 = alih.
 %mor alih.
 %eng
 %spa
C n k'u lee june'.
 %mor n k'u lee june'.
 %eng
T leech, k'oolike.
 = reech, k'oolike.
 %mor r-e:-ch, /k'o:-l-ik e.
 %eng
 %spa
T leech.
 = reech.
 %mor r-e:-ch.
 %eng
 %spa
T lee'.
 = lee'.
 %mor le:'.
 %eng
 %spa
T waroq e', roqe'.
 = chatwaroq e'.
 %mor *ch-*at/war-oq e'.
 %eng
 %spa
T ii wache'. ***
 = ii wach e'.
 %mor ii wach e'.
 %eng
 %spa
T une lee'.
 = jun la lee'.
 %mor jun la lee'.
 %eng
 %spa
T chir jaab'.
 = xutzir uxajaab'.
 %mor *x-0/utzir *u-xajaab'.
 %eng
 %spa
P a utz kaawiloh, al tian?.
 %mor a utz kaawiloh, al tian?.
 %eng
T jah?.
 = jah?.
 %mor jah?.
 %eng
 %spa
P a utz kaawiloh?.
 %mor a utz kaawiloh?.
 %eng
T wiiloh.
 = utz kinwiloh.
 %mor *utz *k-0-inw/il-oh.
 %eng
 %spa
P utz.
 %mor utz.
 %eng
T m, uh xe'ek.
 = m, uh xe'ek.
 %mor m, uh x-e/b'e:-ik.
 %eng
 %spa
T a kelik liin taj.
 = a kelik, ma we in taj.
 %mor a k-0/el-ik, *ma *w-*e in ta-j.
 %eng
 %spa
C a kaweqaj.
 %mor a kaweqaj.
 %eng
T ah noh.
 = ah noh.
 %mor ah noh.
 %eng
 %spa
C ke pataq k'ayib'al.
 %mor ke pataq k'ayib'al.
 %eng
T no xijaab'.
 = no lu xajab'.
 %mor no *le: *u-xajab'.
 %eng
 %spa
T we ine tij.
 = le wee in e kutijoh.
 %mor *le wee in e *k-0-u/tij-oh.
 %eng
 %spa
C chata charech.
 %mor chata charech.
 %eng
*S15-4
T taa reh.
 = chata chare.
 %mor *ch-0-*a/ta' chare.
 %eng
 %spa
T waa rih.
 = lee waari'.
 %mor le: waari'.
 %eng
 %spa
C akakoj a lum tar.
 %mor akakoj a lum tar.
 %eng
T ah noh nima nee'.
 = ah noh nim nee'.
 %mor ah noh nim nee'.
 %eng
 %spa
P a xaxej awib' al Tian.
 %mor a x-0-a/xe'j aw-ib' al Tian.
 %eng
T no' nkab'e reqaan.
 = lee kab'raqan.
 %mor no' *le: kab'raqan.
 %eng
 %spa
P a xaxej awib'.
 %mor a x-0-a/xe'j aw-ib'.
 %eng
T m, axej wib' at.
 = a xaxej wib' at.
 %mor *a *x-0-a/xe'j w-ib' at.
 %eng
 %spa
C xuxej rib' lee naj muyek.
 %mor xuxej rib' lee naj muyek.
 %eng
T jaah, ah noh.
 = jaah, ah noh.
 %mor jaah, ah noh.
 %eng
 %spa
C tzij.
 %mor tzij.
 %eng
T tziij.
 = tziij.
 %mor tziij.
 %eng
 %spa
S k'o u puwii lee jun.
 %mor k'o u puwii lee jun.
 %eng
S lee jun k7oo u chakach.
 %mor lee jun k7oo u chakach.
 %eng
T n k'oo lee, n k'oo taj a chakach.
 = k'oolik e, n k'a taj.
 %mor /k'o:-*l-*ik e, n /k'o: ta-!j a-chakach.
 %eng
 %spa
T puwii, xa wih puwii'.
 = xa wich' upuwii'.
 %mor xa wich' *u-puwii'.
 %eng
 %spa
C a k'oo uchi'.
 %mor a k'oo uchi'.
 %eng
T n k'oo taj.
 = n k'oo taj.
 %mor n /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C nk'oota uchi'.
 %mor nk'oota uchi'.
 %eng
T b'aatz' jun wee le.
 = wee lee jun b'atz' e.
 %mor w-e: *le: jun b'atz' e.
 %eng
 %spa
T nwil nee' ek.
 = xinwil ne' x'ek.
 %mor *x-0-inw/il ne' *x-0/b'e:-ik.
 %eng
 %spa
T q7abarel lee cha.
 = q'abarel lee cha.
 %mor /q'abarel le: /cha.
 %eng
 %spa
C jas xutijo'.
 %mor jas xutijo'.
 %eng
T lee q'ab' e' se'p.
 = lu q'ab' e al sep e.
 %mor le: *u-q'ab' e *al sep *e.
 %eng
 %spa
C jasche xa q'ab'arel.
 %mor jasche xa q'ab'arel.
 %eng
T q'ab'arel.
 = xa q'ab'arel.
 %mor *xa /q'ab'arel.
 %eng
 %spa
*S15-5
S q'ab'arel chih.
 %mor /q'ab'arel /chih.
 %eng
T no' koq'ik.
 = no' koq'ik.
 %mor no' k-0/oq'-ik.
 %eng
 %spa
C koq'ik jasche'.
 %mor koq'ik jasche'.
 %eng
T koo taj kin jaa'.
 = n k'oo ta jun jah.
 %mor n /k'o: ta-!j jun jah.
 %eng
 %spa
C k'oo uche'.
 %mor k'oo uche'.
 %eng
T k'oo taj.
 = n k'oo ta.
 %mor n /k'o: ta.
 %eng
 %spa
T uwal in.
 = n k'u wa le warii.
 %mor n k'u wa le: warii.
 %eng
 %spa
T k'u wa lee warii.
 = k'u wa lee warii.
 %mor k'u wa le: warii.
 %eng
 %spa
P lee ririri'.
 %mor lee ririri'.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
T le nu ta.
 = le inta.
 %mor le #in-ta.
 %eng
 %spa
T ayah chi jun junen che' cha'.
 = chaya chi june che' cha'.
 %mor *ch-0-a/ya' chi jun e che' /cha'.
 %eng
 %spa
C che le juni.
 %mor che le juni.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C jachin ajchaq'e.
 %mor jachin ajchaq'e.
 %eng
T awiin.
 = wee in.
 %mor w-e: in.
 %eng
 %spa
C jas ub'i la wal.
 %mor jas ub'i la wal.
 %eng
T wal in la le'j.
 = wal in la lee.
 %mor w-al in la lee.
 %eng
 %spa
C jas ub'i'?.
 %mor jas ub'i'?.
 %eng
T waal.
 = waal.
 %mor w-aal.
 %eng
 %spa
C xaq waal.
 %mor xaq waal.
 %eng
T xaq waa'l taj.
 = xaq waa'l taj.
 %mor xaq w-aa'l ta-j.
 %eng
 %spa
T ya xe juun che' cha'.
 = ya xe juun che' cha'.
 %mor *ch-0-*a/ya' xe juun che' /cha'.
 %eng
 %spa
T warik.
 = kawarik.
 %mor *k-0/war-ik.
 %eng
 %spa
T ay nu wa'l ya taj. ***
 = ay lee wal ma kinya taj.
 %mor ay *le: #w-al *ma *k-0-*in/ya' ta-j.
 %eng
 %spa
T juun, leen nk'ama tijo' jun lenee.
 = jun leen kenk'ama' kintijo.
 %mor jun leen *k-0-/*e:-in/k'am-a' *k-0-*in/tij-o.
 %eng
 %spa
*S15-6
C aka k'amo'.
 %mor aka k'amo'.
 %eng
T ah noh ama't.
 = jak'ama at.
 %mor no /j-0-a/k'am-a at.
 %eng
 %spa
T ach'aja qawach al se'p.
 = chaqach'aja qawach al se'p.
 %mor *ch-0-qa/ch'aj-a qa-wach al se'p.
 %eng
 %spa
T awi lee xijaab' ee.
 = jawii le xajab' e.
 %mor jawii le xajab' e.
 %eng
 %spa
T nayi wa rii.
 = no le wari.
 %mor no *le: wari.
 %eng
 %spa
T na lee warii uu'q.
 = noh le wari uq.
 %mor noh le wari uq.
 %eng
 %spa
T uu'q wal.
 = ruq wal.
 %mor *r-uq w-al.
 %eng
 %spa
C a wuq at.
 %mor a wuq at.
 %eng
T no pame wari.
 = no k'oo chupam e wari.
 %mor no /*k'o: *chi-*u-pam *e: wari.
 %eng
 %spa
T lik le li. ***
 = k'o: le ri.
 %mor /*k'o:-!l-!ik le ri.
 %eng
 %spa
T naj kupij.
 = naj kuqupij.
 %mor naj *k-0-*u/qupi-j.
 %eng
 %spa
T upuwii le wal.
 = lu puwii le wal.
 %mor *le: u-puwii le w-al.
 %eng
 %spa
T k7oo taj lee7.
 = k7oo taj lee7.
 %mor /k'o: ta-j lee7.
 %eng
 %spa
S kel k'uma lee, a kel k'u wa.
 %mor k-0/el k'uma lee, a k-0/el k'u wa.
 %eng
T kel taj, kel k'u wa.
 = ma kel taj, kel k'u wa.
 %mor ma k-0/el ta-j, k-0/el k'u wa.
 %eng
 %spa
*continued in other book: S-8.
*S15-7
S kel taj.
 %mor k-0/el ta-j.
 %eng
T kel k'u wa'.
 = kel k'u wa'.
 %mor k-0/el k'u wa'.
 %eng
 %spa
S makel taj.
 %mor makel taj.
 %eng
C nkel taj.
 %mor nkel taj.
 %eng
T pon.
 = pon.
 %mor pon.
 %eng
 %spa
S ay.
 %mor ay.
 %eng
T meeke, meeke.
 = meeke, meeke.
 %mor meek e.
 %eng
 %spa
C jas uchak.
 %mor jas uchak.
 %eng
T le' leqaj e.
 = xreqaj e.
 %mor *x-0-r/eqa-j e.
 %eng
 %spa
C la qaje, kareqaj, pero nk'oota usu't.
 %mor la qaje, kareqaj, pero nk'oota usu't.
 %eng
S k'oo taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
T lee cha warik e cha.
 = kawarik e cha'.
 %mor *k-0/war-ik e /cha'.
 %eng
 %spa
S le, le, le.
 %mor le.
 %eng
T nane', k'oo lu june wari.
 = nan e' k'oo jun lee wa'ri'.
 %mor nan e' /k'o: jun lee wa'ri'.
 %eng
 %spa
C le we in, le wa li.
 %mor le we in, le wa li.
 %eng
T no' wa li, laqaj wa li.
 = xreqaj lee wari'.
 %mor *x-0-r/eqa-j *le: wari'.
 %eng
 %spa
C a kaweqaj, lal tian.
 %mor a kaweqaj, lal tian.
 %eng
C jas k7oo chawij.
 %mor jas k7oo chawij.
 %eng
T le muye'k.
 = le muye'k.
 %mor le muye'k.
 %eng
 %spa
C jun muye'k.
 %mor jun muye'k.
 %eng
S ay chaweqaj chik al Tian.
 %mor ay ch-0-aw/eqa-j chi-k al Tian.
 %eng
T m, no' we'aj taj.
 = ma kaweqaj taj.
 %mor *ma *k-0-inw/eqa-j ta-j.
 %eng
 %spa
S ja.
 %mor ja.
 %eng
T warik, ay war wa'.
 = kawarik, kawar wa'.
 %mor *k-0/war-ik, *k-0/war wa'.
 %eng
 %spa
C xwarik.
 %mor xwarik.
 %eng
S aweqaj k'u b'ik al Tian.
 %mor *ch-0-aw/eqa-j k'u b'ik al Tian.
 %eng
*S15-8
T jaa qaqaj.
 = kaweqaj.
 %mor *k-0-*inw/eqa-j.
 %eng
 %spa
S ay xtzaqik cha.
 %mor ay x-0/tzaq-ik /cha.
 %eng
T xa xpaq'alik.
 = xa xpaq'alik.
 %mor xa x-0/paq'-al-ik.
 %eng
 %spa
S lee qana mpe na tzukuj e reqab'al.
 %mor lee *k-0-qa/b'an-a mpe na *k-0-*qa/tzuku-j e r/eqa-b'al.
 %eng
C xtzaq a wal.
 %mor xtzaq a wal.
 %eng
T ya le reqab'al.
 = ya le reqab'al.
 %mor ya le r/eqa-b'al.
 %eng
 %spa
S le no we in.
 %mor le no w-e in.
 %eng
T jun xuweta re.
 = jun swetra le.
 %mor jun swetra le.
 %eng
 %spa
C jas uwach katzukuj.
 %mor jas uwach katzukuj.
 %eng
T no' nusuwertala'.
 = no' nuswetra.
 %mor no' nu-swetra.
 %eng
 %spa
T raq e wal lah.
 = ruq e wal la'.
 %mor r-uq e w-al la'.
 %eng
 %spa
C ak'oo aweqab'al.
 %mor ak'oo aweqab'al.
 %eng
T b'ee b'a wa' weqaj patan.
 = kaweqaj che pataan.
 %mor *k-0-inw/eqa-j *che pataan.
 %eng
 %spa
S te kaweqaj pa campo chi.
 %mor te k-0-aw/eqa-j pa campo /chi.
 %eng
C kaweqaj pa campo.
 %mor kaweqaj pa campo.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C no' xewi lal se'p.
 %mor no' xewi lal se'p.
 %eng
C kareqaj pa campo.
 %mor kareqaj pa campo.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
T inwaqaj in wali'.
 = kinweqaj in lee wari'.
 %mor *k-0-inw/eqa-j in le: wari'.
 %eng
 %spa
C lee lawilampe'.
 %mor lee lawilampe'.
 %eng
T pela.
 = a pe'l.
 %mor *a pe'l.
 %eng
 %spa
C kaweqaj pa xela.
 %mor kaweqaj pa xela.
 %eng
S at e' chih, ah xajap.
 %mor at e' /chih, ah xajap.
 %eng
S lee al Tiane.
 %mor lee al Tiane.
 %eng
C jas uwach ku'ano.
 %mor jas uwach ku'ano.
 %eng
*S15-9
T nweqaj we, nweqaj weh.
 = kinweqaj weh.
 %mor *k-0-inw/eqa-j w-eh.
 %eng
 %spa 
T naan nweqaj we.
 = na:n kinweqaj weh.
 %mor na:n *k-0-inw/eqa-j w-eh.
 %eng
 %spa 
S k'oo q'ayes chupam.
 %mor /k'o: q'ayes chi-u-pam.
 %eng
T jun chik.
 = jun chik.
 %mor jun chi-k.
 %eng
 %spa
C jas upatan lee q'ayes.
 %mor jas upatan lee q'ayes.
 %eng
S qe'tz'ab'a'l.
 %mor q/e'tz'an-b'a'l.
 %eng
C etz'ab'a'l.
 %mor etz'ab'a'l.
 %eng
N chaya charech.
 %mor ch-0-a/ya' chi-r-e-ch.
 %eng
T m, ri' se'p.
 = m, ri' se'p.
 %mor m, ri' se'p.
 %eng
 %spa
T chap, chapa'.
 = chachapa'.
 %mor *ch-0-*a/chap-a'.
 %eng
 %spa
C kinchapoh.
 %mor kinchapoh.
 %eng
T na wak.
 = jun awak'.
 %mor jun aw-ak'.
 %eng
 %spa
P a xina' lee kab' raqan chaq'ab'.
 %mor a xina' lee kab' raqan chaq'ab'.
 %eng
N xqana k'ut juwerta kab' raqan.
 %mor xqana k'ut juwerta kab' raqan.
 %eng
C jwerta.
 %mor jwerta.
 %eng
N juwerta k'ut.
 %mor juwerta k'ut.
 %eng
T ay tzaqik.
 = xtzaqik.
 %mor *x-0/tzaq-ik.
 %eng
 %spa
N an taj chi ya'a.
 %mor /b'an-taj chi ya'a.
 %eng /do-PASS2 again now.
P pares, antaj chi k'ut.
 %mor pares, antaj chi k'ut.
 %eng
N nim ya, x'antaj chik.
 %mor nim ya, x'antaj chik.
 %eng
P pares nim ejub'i'q'.
 %mor pares nim ejub'i'q'.
 %eng
S lee chapa' chapa'.
 %mor lee *ch-0-*a/chap-a'.
 %eng
S no kinkuwin in.
 %mor no k-in/kowin in.
 %eng
N che li wir no.
 %mor che li wir no.
 %eng
C chaq'ab' iwir.
 %mor chaq'ab' iwir.
 %eng
N jasa hora lo la.
 %mor jasa hora lo la.
 %eng
*S15-10
P nik'aj aq'ab' cha.
 %mor nik'aj aq'ab' cha.
 %eng
N a nik'aj aq'ab'.
 %mor a nik'aj aq'ab'.
 %eng
T kinweqaj.
 = kinweqaj.
 %mor k-0-inw/eqa-j.
 %eng
 %spa
C xa xinchomaj yamero las cuatro.
 %mor xa xinchomaj yamero las cuatro.
 %eng
C pero xinwil lee reloj, nik7aj aq7ab.
 %mor pero xinwil lee reloj, nik7aj aq7ab.
 %eng
N la k'ut.
 %mor la k'ut.
 %eng
T nwaleqaj cha.
 = kinwelaq'aj cha'.
 %mor *k-0-inw/elaq'a-j /cha'.
 %eng
 %spa
N nk'oota lo ntaq jaah wa' xeqajik.
 %mor nk'oota lo ntaq jaah wa' xeqajik.
 %eng
P k'ootaj.
 %mor k'ootaj.
 %eng
N je' nk'oota lo wa'.
 %mor je' nk'oota lo wa'.
 %eng
T lee'.
 = lee'.
 %mor lee'.
 %eng
 %spa
S tzi kakayik.
 %mor tzi k-0/ka'y-ik.
 %eng
T tzi kakay k'ut, nkayik.
 = tzi kakay k'ut, kakayik.
 %mor tzi k-0/ka'y k'u-t, k-0/ka'y-ik.
 %eng
 %spa
C kakayik.
 %mor kakayik.
 %eng
T lee.
 = lee.
 %mor lee.
 %eng
 %spa
S lee'.
 %mor lee'.
 %eng
C ah xinwilo.
 %mor ah xinwilo.
 %eng
T lee.
 = lee.
 %mor lee.
 %eng
 %spa
C lee kakayik, k'oo taq uwach.
 %mor lee kakayik, k'oo taq uwach.
 %eng
T kay awuk' at e.
 = kakay awuk' at e.
 %mor *k-0/ka'y aw-uk' at e.
 %eng
 %spa
C ay xurej, xuxej rib' chuwach.
 %mor ay xurej, xuxej rib' chuwach.
 %eng
T ya la le'.
 = ya la le'.
 %mor ya la le'.
 %eng
 %spa
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
T no' jela le'.
 = no' jela le'.
 %mor no' jela le'.
 %eng
 %spa
S jee' xa katzaqik.
 %mor jee' xa k-0/tzaq-ik.
 %eng
T tzaq b'ik.
 = xtzaq b'ik.
 %mor *x-0/tzaq b'i-k.
 %eng
 %spa
*S15-11
T katzaq b'ik.
 = katzaq b'ik.
 %mor k-0/tzaq b'i-k.
 %eng
 %spa
S qanampena xa chapa' nah.
 %mor qanampena xa chapa' nah.
 %eng
T ja.
 = ja.
 %mor ja.
 %eng
 %spa
S chapa na.
 %mor *ch-0-*a/chap-a na.
 %eng
T ana na al se'p.
 = cha'ana na al se'p.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a na al se'p.
 %eng
 %spa
S lee ya k'u loq.
 %mor lee ya k'u lo-q.
 %eng
C ay yamero.
 %mor ay yamero.
 %eng
T nme ruk' nman.
 = kimb'e ruk' nunan.
 %mor *k-im/b'e: r-uk' nu-nan.
 %eng
 %spa
C a kate ruk a nan.
 %mor a kate ruk a nan.
 %eng
S nkay chuloq.
 = kinkay chuloq.
 %mor *k-in/ka'y chi la-oq.
 %eng
C ya kakayik.
 %mor ya kakayik.
 %eng
T lee, le, nan nkay loq.
 = nan kinkay loq.
 %mor nan *k-in/ka'y la-oq.
 %eng
 %spa
N la k'ute chat kay uloqe.
 %mor la k'ute chat kay uloqe.
 %eng
S ay karaj xtzaq loqe.
 %mor ay karaj xtzaq loqe.
 %eng
C le naj chi che.
 %mor le naj chi che.
 %eng
S no' kinyak.
 %mor no' kinyak.
 %eng
C lee k'oo lu puwi'.
 %mor lee k'oo lu puwi'.
 %eng
S no' taj.
 = no' n k'oo taj.
 %mor no' n /k'o: ta-j.
 %eng
T nwa' le wari'.
 = n k'u wa' lee wari'.
 %mor n k'u wa' le: wari'.
 %eng
 %spa
T no' xa nwal.
 = no', xa jun wal.
 %mor no', xa jun w-al.
 %eng
 %spa
C a'al la wal.
 %mor a'al la wal.
 %eng
T ural wa' le.
 = jun ral wa' le'.
 %mor jun r-al wa' le'.
 %eng
 %spa
C chata che la waal we ka kawil le.
 %mor chata che la waal we ka kawil le.
 %eng
S upuwi lee wal, k'oo ruk' qaj e tz'i'.
 %mor u-puwi le: w-al, /k'o: r-uk' qaj e tz'i'.
 %eng
S xk7osik e.
 %mor x-0/k'os-ik e.
 %eng
T an ta k'ut e', laj jun wal se'p.
 = n ka'an ta k'ut e, lee naj wal al se'p.
 %mor *n *k-0-*a/b'an ta k'u-t e, lee naj w-al al se'p.
 %eng
 %spa
*S15-12
S se'p.
 %mor se'p.
 %eng
T ja'.
 = ja'.
 %mor ja'.
 %eng
 %spa
N jawi kixe wi, jawi, jawi le kixe wile.
 %mor jawi kixe wi, jawi, jawi le kixe wile.
 %eng
N la li le7 jawi le kixe wile7.
 %mor la li le7 jawi le kixe wile7.
 %eng
N jo' kacha ya lal Tian.
 %mor jo' kacha ya lal Tian.
 %eng
C jawi kixe wi, pataq k'ayib'al.
 %mor jawi kixe wi, pataq k'ayib'al.
 %eng
N alih cha'.
 %mor alih /cha'.
 %eng
T n se'p, kowinik e.
 = n se'p, kowinik e.
 %mor n se'p, *k-0/kowin-ik e.
 %eng
 %spa
T jun ch'uqb'al rij wa'ri'.
 = jun ch'uqub'al rij wa'ri'.
 %mor jun /ch'uqu-b'al r-ij wa'ri'.
 %eng
 %spa
T ruq wari7.
 = ruq wari7.
 %mor r-uq wari7.
 %eng
 %spa
C chaya chuwe, ah ruq.
 %mor chaya chuwe, ah ruq.
 %eng
T m e ruk' nan.
 = kine ruk' nunan.
 %mor *k-in/b'e: r-uk' *nu-nan.
 %eng
 %spa
C jas xu'an ruk' aw, awuk'.
 %mor jas xu'an ruk' aw, awuk'.
 %eng
S lee cha.
 %mor lee cha.
 %eng
C se'p.
 %mor se'p.
 %eng
T al se'p.
 = al se'p.
 %mor al se'p.
 %eng
 %spa
S qasaj, qaqasaj.
 %mor /qasaj, qa/qasaj.
 %eng
T qasaj.
 = qaqasaj.
 %mor *qa/qasaj.
 %eng
 %spa
S k'ax kacha'.
 %mor k'ax k-0/cha'.
 %eng
C jasche k'ax.
 %mor jasche k'ax.
 %eng
S no' paam, kinchapoh.
 %mor no' paam, k-0-in/chap-oh.
 %eng
T inaj nusu't.
 = inaj nusu't.
 %mor inaj nu-su't.
 %eng
 %spa
C lenaj usu't, akatij a tu'.
 %mor lenaj usu't, akatij a tu'.
 %eng
T no', ah no' iiii.
 = no', ah no' iiii.
 %mor no', ah no' iiii.
 %eng
 %spa
S sepelik.
 %mor *k-*0/sep-el-ik.
 %eng
T uy la le.
 = uy la le.
 %mor uy la le.
 %eng
 %spa
*S15-13
S ah nkoq' ta lu tu' chi.
 %mor ah nkoq' ta lu tu' chi.
 %eng
S Tian le7.
 %mor Tian le7.
 %eng
T n jela le' taj, jela le'.
 = n jela le' taj, jela le'.
 %mor n jela le' ta-j, jela le'.
 %eng
 %spa
C uy.
 %mor uy.
 %eng
N ay mariq uwach a pe'l dih.
 %mor ay m-0-a/riq u-wach a pe'l dih.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C jawi kawar la, la wal.
 %mor jawi kawar la, la wal.
 %eng
T m, waral.
 = m, waral.
 %mor m, waral.
 %eng
 %spa
C waral.
 %mor waral.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C a k'oo u ch'aat.
 %mor a k'oo u ch'aat.
 %eng
S taj kacha'.
 %mor ta-j k-0/cha'.
 %eng
N dih cha'.
 %mor dih /cha'.
 %eng
T taj.
 = taj.
 %mor ta-j.
 %eng
 %spa
C k'oo le naj u sook.
 %mor k'oo le naj u sook.
 %eng
T k'oo taj.
 = k'oo taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C k'oo taj, ay toq'ob' uwach.
 %mor k'oo taj, ay toq'ob' uwach.
 %eng
T no' su't e le'.
 = no' su't e le'.
 %mor no' su't e le'.
 %eng
 %spa
C lu su't.
 %mor lu su't.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
S xkirikob'ik, xa nim e.
 %mor x-0/kirikob'-ik, xa nim e.
 %eng
S ya7 wuk' e.
 %mor ya7 w-uk' e.
 %eng
T m le'.
 = m le'.
 %mor m le'.
 %eng
 %spa
C la kute', kut warik.
 %mor la kute', kut warik.
 %eng
P no', kinwar taj.
 %mor no', kinwar taj.
 %eng
S lawa raqan.
 %mor lawa raqan.
 %eng
*S15-14
T lana raqan, xajab' e' luq e'.
 = ruqe'.
 %mor xajab' e' r-uq e'.
 %eng
 %spa
C a k'oo a xajab' at.
 %mor a k'oo a xajab' at.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C no'.
 %mor no'.
 %eng
T taj.
 = n k'oo taj.
 %mor *n /*k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C jasche.
 %mor jasche.
 %eng
T loq' mal inxajab' in ntaat.
 = xloq' nuxajab' in rumal ntat.
 %mor *x-0/loq'-PASS1 #nu-xajab' in *r-umal in-tat.
 %eng
 %spa
C nko, loq' taj.
 %mor nko, loq' taj.
 %eng
T loq'ik.
 = xloq'ik.
 %mor *x-0/loq'-PASS1-ik.
 %eng
 %spa
S ya loq.
 %mor ya la-oq.
 %eng
C xloq'ik.
 %mor xloq'ik.
 %eng
T m nloq mal nwach in e.
 = xloq' rumal lee watz in e.
 %mor *x-0/loq'-PASS1 *r-umal *le: #w-atz in e.
 %eng
 %spa
C aah.
 %mor aah.
 %eng
S ya loq.
 %mor ya la-oq.
 %eng
T jaa.
 = jaa.
 %mor jaa.
 %eng
 %spa
S nim raqan karaj.
 %mor nim r-aqan k-0-r/aj.
 %eng
C nim.
 %mor nim.
 %eng
S kinya ta wa', kaweqaj.
 %mor k-0-in/ya' ta wa', k-0-aw/eqa-j.
 %eng
T kinwar b'i in chiwij.
 = kinwar b'i in chiwij.
 %mor k-in/war b'i in chi-iw-ij.
 %eng
 %spa
C jun welta, xpax a waal.
 %mor jun welta, xpax a waal.
 %eng
C lee kinweqaj.
 %mor lee kinweqaj.
 %eng
T ah no'.
 = ah no'.
 %mor ah no'.
 %eng
 %spa
C kinweqaj.
 %mor kinweqaj.
 %eng
T warik.
 = xwarik.
 %mor *x-0/war-ik.
 %eng
 %spa
C xwarik.
 %mor xwarik.
 %eng
S kinch'uq uwach, uy lach'aya lawaal.
 %mor k-0-in/ch'uq u-wach, uy *ch-0-ul-a/ch'ay-a le: aw-aal.
 %eng
*S15-15
S ana mpe lawe.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a mpe le: aw-e.
 %eng
T ay la aal.
 = ay la aal.
 %mor ay le: #aw-aal.
 %eng
 %spa
C kachap la waal we xtzaqik.
 %mor kachap la waal we xtzaqik.
 %eng
S kintzaq taji.
 %mor kintzaq taji.
 %eng
S le, le, le.
 %mor le, le, le.
 %eng
S lee warik.
 %mor lee warik.
 %eng
C nim rakan k'oo waral.
 %mor nim rakan k'oo waral.
 %eng
S b'ay, b'ay, tzaq loq.
 %mor b'ay, b'ay, tzaq loq.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
S no' kuenta.
 %mor no' kuenta.
 %eng
C jas upatan.
 %mor jas upatan.
 %eng
S no qetz'ab'ej.
 %mor no *k-0-q/etz'an-b'e-j.
 %eng
T qutz'ab'eej.
 = kaqetz'ab'eej.
 %mor *k-0-q/etz'an-b'e:-j.
 %eng
 %spa
C jase xatijo' xa q'ab'axel.
 %mor jase xatijo' xa q'ab'axel.
 %eng
S ya chakane, ya chakane.
 %mor ya chakane.
 %eng
C Tiane, Tian.
 %mor Tiane, Tian.
 %eng
S .......
 %mor .......
 %eng
T .......
 = .......
 %mor .......
 %eng
 %spa
C Tian chaya chuwe.
 %mor Tian chaya chuwe.
 %eng
S ah no kacha.
 %mor ah no k-0/cha.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C jasche.
 %mor jasche.
 %eng
T ya ta we in.
 = ma kinya ta lewe in.
 %mor *ma *k-0-*in/ya' ta *le: w-e in.
 %eng
 %spa
C pero kinwaj.
 %mor pero kinwaj.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C kinwaj kinq'aluj le naj looch.
 %mor kinwaj kinq'aluj le naj looch.
 %eng
*S15-16
S looch' chik cha.
 %mor looch' chi-k /cha.
 %eng
T looch' chi k'ut cha'.
 = looch' chi k'ut cha'.
 %mor looch' chi k'ut /cha'.
 %eng
 %spa
C no pares kinqaluj le naj looch'.
 %mor no pares kinqaluj le naj looch'.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
S looch' taj.
 %mor looch' ta-j.
 %eng
T ulooch' taj.
 = ma looch' taj.
 %mor ma looch' ta-j.
 %eng
 %spa
C a utz we kinq'uluj le naj ch'ooch'.
 %mor a utz we kinq'uluj le naj ch'ooch'.
 %eng
C looch7.
 %mor looch7.
 %eng
N chaq'aluj choqa chare.
 %mor ch-0-a/q'alu-j /cha-oq-a chare.
 %eng
T jaa.
 = jaa.
 %mor jaa.
 %eng
 %spa
S le, le.
 %mor le, le.
 %eng
C n k'oo taj.
 %mor n k'oo taj.
 %eng
S taj.
 %mor ta-j.
 %eng
C n k'oo taj, xaq a su't.
 %mor n k'oo taj, xaq a su't.
 %eng
T al se'p.
 = al se'p.
 %mor al se'p.
 %eng
 %spa
S akir loq.
 %mor *k-0-a/kir la-oq.
 %eng
T akir.
 = kakiro.
 %mor k-0-a/kir-o.
 %eng
 %spa
C b'ay, b'ay.
 %mor b'ay, b'ay.
 %eng
T lee.
 = lee.
 %mor lee.
 %eng
 %spa
C autz we kinqaluj lenaj looch'.
 %mor autz we kinqaluj lenaj looch'.
 %eng
S ya keb'.
 %mor ya keb'.
 %eng
C lee.
 %mor lee.
 %eng
S keb'e cha.
 %mor keb'e cha.
 %eng
C keb'e', lee k'oo lu sook, k'oo usok chiri'.
 %mor keb'e', lee k'oo lu sook, k'oo usok chiri'.
 %eng
C kewarik, minister lenaj ukul.
 %mor kewarik, minister lenaj ukul.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
*S15-17
C minister kik'ul.
 %mor minister kik'ul.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C xa kewarik.
 %mor xa kewarik.
 %eng
T war che re lee se'p cha.
 = kawar che re lal se'p cha'.
 %mor *k-0/war che r-e le: *al se'p /cha'.
 %eng
 %spa
S utz kawesaj.
 %mor utz k-0-aw/esa-j.
 %eng
C jasche' xaq xewarik, ni modo kiwesaj.
 %mor jasche' xaq xewarik, ni modo kiwesaj.
 %eng
*xk'is lee nabe uwach le cinta S-15.
*S15-18
S upena al tian.
 %mor u-pena al tian.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C k'oo keb' awah.
 %mor k'oo keb' awah.
 %eng
T ay, re lee se'p.
 = ree lal se'p.
 %mor r-e: le: *al se'p.
 %eng
 %spa
C re le se'p, ral lare'.
 %mor re le se'p, ral lare'.
 %eng
T ay, ay nweqaj.
 = kinweqaj.
 %mor k-0-inw/eqa-j.
 %eng
 %spa
C jas kutij la wal.
 %mor jas kutij la wal.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C ma kutij taj.
 %mor ma kutij taj.
 %eng
T kawaqaj.
 = kinweqaj.
 %mor k-0-inw/eqa-j.
 %eng
 %spa
C kaweqaj.
 %mor kaweqaj.
 %eng
S ay mpe le cha'.
 %mor ay mpe le /cha'.
 %eng
C ma kinya, kinya chawij.
 %mor ma kinya, kinya chawij.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C lee, le', le'.
 %mor lee, le', le'.
 %eng
T raq b'al.
 = reqab'al.
 %mor r/eqa-b'al.
 %eng
 %spa
C ak'oo reqab'al.
 %mor ak'oo reqab'al.
 %eng
T lee'.
 = lee'.
 %mor lee'.
 %eng
 %spa
C k'oo are.
 %mor k'oo are.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
S le we lee.
 %mor le w-e lee.
 %eng
T ntzaqik.
 = xintzaqik.
 %mor *x-in/tzaq-ik.
 %eng
 %spa
C tzaqik.
 %mor tzaqik.
 %eng
T nwaqaj.
 = kinweqaj.
 %mor *k-0-inw/eqa-j.
 %eng
 %spa
C kinya chawij lee', chapa.
 %mor kinya chawij lee', chapa.
 %eng
T keb' nu su't.
 = keb' nu su't.
 %mor keb' nu su't.
 %eng
 %spa
*S15-19
C keb' a su't.
 %mor keb' a su't.
 %eng
T m, warik.
 = m, warik.
 %mor m, *k-0/war-ik.
 %eng
 %spa
C xwarik.
 %mor xwarik.
 %eng
S aah.
 %mor aah.
 %eng
C le'.
 %mor le'.
 %eng
T se'p e warik e.
 = al se'p e xwarik e.
 %mor *al se'p e *x-0/war-ik e.
 %eng
 %spa
S war taj lee kay lee.
 %mor *n *k-0/war ta-j lee *k-0/ka'y lee.
 %eng
C war taj.
 %mor war taj.
 %eng
T le, nkay loq.
 = kinkay loq.
 %mor *k-in/ka'y la-oq.
 %eng
 %spa
S lee', lee nk'aq.
 %mor lee', lee *k-0-in/k'aq.
 %eng
T iy wuq in wari.
 = wuq in ee wari.
 %mor w-uq in *e: wari.
 %eng
 %spa
C jachin awachajil.
 %mor jachin awachajil.
 %eng
T no' rachajil al se'p.
 = no' rachajil al se'p.
 %mor no' r-achajil al se'p.
 %eng
 %spa
C are'.
 %mor are'.
 %eng
S lare' cha.
 %mor le: are' /cha.
 %eng
C are lu taat la waal.
 %mor are lu taat la waal.
 %eng
T jah.
 = jah.
 %mor jah.
 %eng
 %spa
C jachin lu, jachin lu taat la waal.
 %mor jachin lu, jachin lu taat la waal.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
S s uwach k'u wa anon cha lechee.
 %mor jas u-wach k'u wa anon /cha lechee.
 %eng
T chapa' sep wal.
 = chachapa' al se'p lee wal.
 %mor *ch-0-*a/chap-a' *al se'p *le: w-al.
 %eng
 %spa
S no' kaqasaj taj uuh qasataj awumal.
 %mor no' k-0-a/qasa-j ta-j uuh /qasa-taj aw-umal.
 %eng no INCOMP-3A-2E/lower-DEP NEG-T /lower-PASS2 2E-CAUSE
T qajik.
 = xqajik.
 %mor *x-0/qaj-ik.
 %eng
 %spa
S kenweqaj chile we li.
 %mor k-0-b'e:-inw/eqa-j chile w-e li.
 %eng
C no'.
 %mor no'.
 %eng
T qa qaj in chi we ri.
 = kinweqaj chi lee we ri.
 %mor *k-0-*inw/eqa-j chi *le: w-e ri.
 %eng
 %spa
*S15-20
C utz b'a'.
 %mor utz b'a'.
 %eng
T nweqaj.
 = kinweqaj.
 %mor *k-0-inw/eqa-j.
 %eng
 %spa
C kaweqaj.
 %mor kaweqaj.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
S jun re lee we ri'.
 %mor jun re lee we ri'.
 %eng
C kawarik.
 %mor kawarik.
 %eng
S war taj.
 %mor *k-0/war ta-j.
 %eng
T war taj.
 = kawar taj.
 %mor *k-0/war ta-j.
 %eng
 %spa
C kawarik.
 %mor kawarik.
 %eng
T e raqan i.
 = lee raqan i.
 %mor le: r-aqan i.
 %eng
 %spa
T xajab' i, xajab' u se'p.
 = e xajab' i.
 %mor *e xajab' i.
 %eng
 %spa
T pe le loq e xajab'.
 = chaya mpe loq e xajab'.
 %mor *ch-0-*a/*ya' mpe la-oq e xajab'.
 %eng
 %spa
C lee.
 %mor lee.
 %eng
T n xajab' i.
 = jun xajab' i.
 %mor jun xajab' i.
 %eng
 %spa
C kontodo la su't.
 %mor kontodo la su't.
 %eng
S al tian e.
 %mor al tian e.
 %eng
T m kay loq.
 = kinkay loq.
 %mor *k-*in/ka'y la-oq.
 %eng
 %spa
S ech.
 %mor ech.
 %eng
T nkay loq.
 = kinkay loq.
 %mor *k-in/ka'y la-oq.
 %eng
 %spa
S kakay taj xwarik.
 %mor k-0/ka'y ta-j x-0/war-ik.
 %eng
T kay la le le chi.
 = kinkay la le le chi'.
 %mor *k-*in/ka'y la le le chi'.
 %eng
 %spa
C kakayik.
 %mor kakayik.
 %eng
T jo' al se'p.
 = jo' al se'p.
 %mor /jo' al se'p.
 %eng
 %spa
S ja.
 %mor ja.
 %eng
T jo' li.
 = jo' ri'.
 %mor /jo' ri'.
 %eng
 %spa
S lee jun.
 %mor lee jun.
 %eng
*S15-21
S ja.
 %mor ja.
 %eng
T al se'p q'aluj la jun wal.
 = al se'p chaq'uluj le jun waal.
 %mor al se'p *ch-0-*a/q'ulu-j le jun w-aal.
 %eng
 %spa
C ah xtzaq a wal.
 %mor ah xtzaq a wal.
 %eng
T wa'li'.
 = lee wa'ri'.
 %mor lee wa'ri'.
 %eng
 %spa
S qalu'u'.
 %mor qalu'u'.
 %eng
T no' las u waal.
 = no' ala's lee wal.
 %mor no' ala's le: w-al.
 %eng
 %spa
C ak'oo modo kinwil la wal.
 %mor ak'oo modo kinwil la wal.
 %eng
S k'oo taj kalcha'.
 %mor /k'o: ta-j k-at/cha'.
 %eng
T no' k'oo taj.
 = no' k'oo taj.
 %mor no' /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C jasche, utz we kinwil lawal.
 %mor jasche, utz we kinwil le: aw-al.
 %eng
S lee kakay loq e.
 %mor lee k-0/ka'y la-oq e.
 %eng
T nan.
 = nan.
 %mor nan.
 %eng
 %spa
N m.
 %mor m.
 %eng
T iij, iij, riij.
 = iij, iij, riij.
 %mor r-i:j.
 %eng
 %spa
C kinya le naj pi'q pa lee chakach.
 %mor kinya le naj pi'q pa lee chakach.
 %eng
N ..........
 %mor ..........
 %eng
C pa lee chakach le', le'.
 %mor pa lee chakach le', le'.
 %eng
N chaya k'a panoq cha' le'.
 %mor ch-0-a/ya' k'a pan-oq /cha' le'.
 %eng
N xtzaqik.
 %mor x-0/tzaq-ik.
 %eng
T k'oo taj.
 = k'oo taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C n k'oo taj.
 %mor n k'oo taj.
 %eng
T n chakach nuwa.
 = jun chakach nuwa.
 %mor jun chakach nu-wa.
 %eng
 %spa
C xaq upuwi' a k'oo upuwi'.
 %mor xaq upuwi' a k'oo upuwi'.
 %eng
T n xel tu loq.
 = n xel tu loq.
 %mor n x-0/el ta la-oq.
 %eng
 %spa
C jas karil la wal al Tian.
 %mor jas karil la wal al Tian.
 %eng
T lee'.
 = lee'.
 %mor lee'.
 %eng
 %spa
*S15-22
C jasach.
 %mor jasach.
 %eng
T wal at e jun.
 = awal at e jun.
 %mor aw-al at e jun.
 %eng
 %spa
T lee kay loq.
 = lee kakay loq.
 %mor le: *k-0/ka'y la-oq.
 %eng
 %spa
C chata che lal se'p jas ub'i'.
 %mor chata che lal se'p jas ub'i'.
 %eng
T no' loch' tareh.
 = ma re ta lee loch'.
 %mor *ma r-e ta *le: loch'.
 %eng
 %spa
C jas ub'i' la wal chata chare.
 %mor jas ub'i' la wal chata chare.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
C no'.
 %mor no'.
 %eng
T loch' taj.
 = ma loch' taj.
 %mor *ma loch' ta-j.
 %eng
 %spa
C ma loch'k taj.
 %mor ma loch'k taj.
 %eng
T na loch' e re lee se'p.
 = loch' ee re lal se'p.
 %mor loch' e: r-e le: *al se'p.
 %eng
 %spa
C xaq mee'k.
 %mor xaq mee'k.
 %eng
S looch' ta le we in.
 %mor looch' ta le w-e in.
 %eng
T no' la wi in.
 = no chawila le we in.
 %mor no *ch-0-*aw/il-a *le w-e in.
 %eng
 %spa
C jachin unan.
 %mor jachin unan.
 %eng
T nan.
 = lunaan.
 %mor *le: *u-naan.
 %eng  
 %spa
C jachin unan la loch'.
 %mor jachin unan la loch'.
 %eng
T lee.
 = lee.
 %mor lee.
 %eng
 %spa
C ah je jas uwach.
 %mor ah je jas uwach.
 %eng
T no ral lee se'p.
 = ral lal se'p.
 %mor no r-al le: *al se'p.
 %eng
 %spa
C ral lee se'p, jachin unan.
 %mor ral lee se'p, jachin unan.
 %eng
S in, in chi.
 %mor in, in /chi.
 %eng
T jo' se'p.
 = jo' se'p.
 %mor /jo' se'p.
 %eng
 %spa
S kine ta in.
 %mor k-in/b'e: ta in.
 %eng
P jawi kat e wi.
 %mor jawi k-at/b'e: wi.
 %eng
T u tzaq chi koq.
 = kintzaq chi koq.
 %mor *k-in/tzaq chi ka-oq.
 %eng
 %spa
*S15-23
S impe le.
 %mor mpe le.
 %eng
T nu wal, nkaluwal.
 = n k'u lee wal.
 %mor n k'u le: w-al.
 %eng
 %spa
C xutij u, xutije aaj.
 %mor xutij u, xutije aaj.
 %eng
S aj taj.
 %mor aj ta-j.
 %eng
T aaj taj.
 = aaj taj.
 %mor aaj ta-j.
 %eng
 %spa
S jal.
 %mor jal.
 %eng
T jal.
 = jal.
 %mor jal.
 %eng
 %spa
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
T jal.
 = jal.
 %mor jal.
 %eng
 %spa
C a xutije jal.
 %mor a xutije jal.
 %eng
T jaj.
 = jal.
 %mor jal.
 %eng
 %spa
S jaj chi.
 %mor jaj /chi.
 %eng
T jal.
 = jal.
 %mor jal.
 %eng
 %spa
C jal.
 %mor jal.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C aka, akake'ej lee ixim.
 %mor aka, akake'ej lee ixim.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C che la wal.
 %mor che la wal.
 %eng
T noh.
 = noh.
 %mor noh.
 %eng
 %spa
C no' akatij jun pi'q.
 %mor no' akatij jun pi'q.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C ma katij taj, jas uwache kutij.
 %mor ma katij taj, jas uwache kutij.
 %eng
T jako'm.
 = jako'm.
 %mor jako'm.
 %eng
 %spa salsa.
S jak'om chi.
 %mor jak'om /chi.
 %eng
C nk'ula la wal at al se'p?.
 %mor n k'u la le: aw-al at al se'p?.
 %eng
S lee' k'oo tane'.
 %mor lee' k'oo tane'.
 %eng
*S15-24
C k'oo taj.
 %mor k'oo taj.
 %eng
S lee k'oolik.
 %mor lee k'oolik.
 %eng
C k'oo taj.
 %mor k'oo taj.
 %eng
S k'oo chupame nu su't.
 %mor k'oo chupame nu su't.
 %eng
C q'alaj taj, no' nk'oota.
 %mor q'alaj taj, no' nk'oota.
 %eng
S lee.
 %mor lee.
 %eng
C le', no' nk'ootaj.
 %mor le', no' nk'ootaj.
 %eng
T al se'p jo'.
 = al se'p jo'.
 %mor al se'p /jo'.
 %eng
 %spa
T no7 laj qe le7.
 = no7 laj qe le7.
 %mor no7 laj qe le7.
 %eng
 %spa
S ay xqaj mas.
 %mor ay x-0/qaj mas.
 %eng
C ya kape le jab'.
 %mor ya kape le jab'.
 %eng
S qaj la mas.
 %mor *x-0/qaj la mas.
 %eng
T wal in e.
 = wal in e.
 %mor w-al in e.
 %eng
 %spa
S eh.
 %mor eh.
 %eng
T weqaj, weqaj.
 = kinweqaj.
 %mor *k-0-inw/eqa-j.
 %eng
 %spa
S laj chawila xwarik.
 %mor laj ch-0-aw/il-a x-0/war-ik.
 %eng
T jaah.
 = jaah.
 %mor jaah.
 %eng
 %spa
S q'aluj b'i le we in.
 %mor *k-0-*in/q'alu-j b'i le w-e in.
 %eng
T q'aluj b'e in.
 = kinq'aluj b'i lee we in.
 %mor *k-0-*in/q'alu-j b'i *le: *w-*e in.
 %eng
 %spa
S tzi xsupkanik.
 %mor tzi x-0/supkan-ik.
 %eng
T n kel taj.
 = n kel taj.
 %mor n k-0/el ta-j.
 %eng
 %spa
P chakirila.
 %mor ch-0-a/kiril-a.
 %eng
T win e wari.
 = we in e wari'.
 %mor w-e in e wari'.
 %eng
 %spa
S no' we in.
 %mor no' w-e in.
 %eng
T n no' we in.
 = n no' we in.
 %mor n no' w-e in.
 %eng
 %spa
S utze wari'.
 %mor utze wari'.
 %eng
*S15-25
C jas upatan le june'.
 %mor jas upatan le june'.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
S lee'.
 %mor lee'.
 %eng
C y la su't.
 %mor y la su't.
 %eng
T lee nusu't.
 = lee nusu't.
 %mor le: nu-su't.
 %eng
 %spa
T nan jat'ij we lee su't.
 = nan, chajat'ij we lee su't.
 %mor nan, *ch-0-*a/jat'i-j w-e le: su't.
 %eng
 %spa
N jas ku'an lal se'p.
 %mor jas k-0-u/b'an le: al se'p.
 %eng
T no' an ral.
 = no' ku'an ral.
 %mor no' *k-0-*u/b'an r-al.
 %eng
 %spa
N jasche.
 %mor jasche.
 %eng
S jo k'ut al Tian.
 %mor /jo k'u-t al Tian.
 %eng
T jah, weqaj.
 = kinweqaj.
 %mor *k-0-inw/eqa-j.
 %eng
 %spa
S weqaj chi luj k'u.
 %mor *k-0-inw/eqa-j chi luj k'u.
 %eng
S lee.
 %mor lee.
 %eng
C le', k'oo usu't.
 %mor le', k'oo usu't.
 %eng
S su't taj, ay ral chik.
 %mor su't ta-j, ay r-al chi-k.
 %eng
T ay chix, le jun chik.
 = ay chix, le jun chik.
 %mor ay chix, le jun chi-k.
 %eng
 %spa
T kul qajoq se'p waral.
 = chatkul qajuq al se'p waral.
 %mor *ch-*at/kul qaj-oq *al se'p waral.
 %eng
 %spa
S su't taj jun ruq chi.
 %mor su't ta-j jun r-uq /chi.
 %eng
T in keb' chi nkulik luk' se'p e.
 = uj keb' chi uj kulik ruk' al se'p e.
 %mor #uj keb' chi #uj k-0/ul-ik r-uk' *al se'p e.
 %eng
 %spa
C ak'oo modo kinkul pa la su't.
 %mor ak'oo modo kinkul pa la su't.
 %eng
T jaa.
 = jaa.
 %mor jaa.
 %eng
 %spa
C ak'oo modo kinkul pa la su't.
 %mor ak'oo modo kinkul pa la su't.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C jasche.
 %mor jasche.
 %eng
T njan uwa kulu'x.
 = kayajan wa la kru'z.
 %mor *k-0/yaj-an wa *le: *a kru'z.
 %eng INCOMP-3A/angry-ABS EMP the FAM kru'z.
 %spa
*S15-26
C kinkul jela.
 %mor kinkul jela.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
S la tzu'l chi.
 %mor la tzu'l /chi.
 %eng
T nwaa.
 = nwaa.
 %mor nwaa.
 %eng
 %spa
S y inaj alaq chik.
 %mor y inaj a-laq chi-k.
 %eng
T laq k'ut.
 = nulaq k'ut.
 %mor *nu-laq k'u-t.
 %eng
 %spa
C lee.
 %mor lee.
 %eng
T aah utij we se'p.
 = kintij we al se'p.
 %mor *k-0-#in/tij w-e *al se'p.
 %eng
 %spa
S laj ki kinna'o.
 %mor laj ki kinna'o.
 %eng
S chachapa impena lee naj.
 %mor chachapa impena lee naj.
 %eng
S kak'ut taj.
 %mor kak'ut taj.
 %eng
C n no'.
 %mor n no'.
 %eng
T lee kay k'ute.
 = lee kakay k'ute.
 %mor lee kakay k'ute.
 %eng
 %spa
S awas kak'utik cha'.
 %mor awas kak'utik cha'.
 %eng
S are la we ka kilik al Tian.
 %mor are la we ka kilik al Tian.
 %eng
S ri' dih.
 %mor ri' dih.
 %eng
C xwarik.
 %mor xwarik.
 %eng
T waqaj.
 = kinweqaj.
 %mor kinweqaj.
 %eng
 %spa
C akaweqaj.
 %mor akaweqaj.
 %eng
T kaweqaj chi k'ut cha'.
 = kaweqaj chi k'ut cha'.
 %mor kaweqaj chi k'ut cha'.
 %eng
 %spa
S uy le jun alih.
 %mor uy le jun alih.
 %eng
C k'oo la reqab'al la kal.
 %mor k'oo la reqab'al la kal.
 %eng
T kilal we le.
 = qila le we le.
 %mor qila le we le.
 %eng
 %spa
T lee ki lal we lee.
 = lee qila le we le.
 %mor lee qila le we le.
 %eng
 %spa
N ja.
 %mor ja.
 %eng
T taj.
 = k'oo taj.
 %mor k'oo taj.
 %eng
 %spa
*S15-27
T nweqaj.
 = kinweqaj.
 %mor kinweqaj.
 %eng
 %spa
T k'al ewe in.
 = ak'al lee we in.
 %mor ak'al lee we in.
 %eng
 %spa
S warali.
 %mor warali.
 %eng
T warali.
 = warali.
 %mor warali.
 %eng
 %spa
S saj chuwij.
 %mor saj chuwij.
 %eng
T saj chuwij.
 = saj chuwij.
 %mor saj chuwij.
 %eng
 %spa
S kinya chawij, chapa na le.
 %mor kinya chawij, chapa na le.
 %eng
S kinqaluj ta lee weech.
 %mor kinqaluj ta lee weech.
 %eng
S chapob'a' na lee waal dih.
 %mor chapob'a' na lee waal dih.
 %eng
T lee'.
 = lee'.
 %mor lee'.
 %eng
 %spa
S utz la xakaq'aluj b'i la wal.
 %mor utz la xakaq'aluj b'i la wal.
 %eng
S utza7 xa kaq7aluj bik xa nk7oota.
 %mor utza7 xa kaq7aluj bik xa nk7oota.
 %eng
S lee reqab'al.
 %mor lee reqab'al.
 %eng
T nqalujb'ik.
 = kinq'aluj b'ik.
 %mor kinq'aluj b'ik.
 %eng
 %spa
S b'ay lee in kinweqaj b'i wa'.
 %mor b'ay lee in kinweqaj b'i wa'.
 %eng
T no' qaluj cha'.
 = no' chaq'aluj cha'.
 %mor no' chaq'aluj cha'.
 %eng
 %spa
T qaluj ine, inweqaj.
 = kuq'aluj la' chi'.
 %mor kuq'aluj la' chi'.
 %eng
 %spa
T qaluj la' chi.
 =qaluj la' chi.
 %morqaluj la' chi.
 %eng
 %spa
S ay ala'j chi.
 %mor ay ala'j chi.
 %eng
T se'p cha, lii chi.
 = al se'p cha, ri' chi.
 %mor al se'p cha, ri' chi.
 %eng
 %spa
T se'p.
 = ri' chi.
 %mor ri' chi.
 %eng
 %spa
T li chi.
 =li chi.
 %morli chi.
 %eng
 %spa
S a lih ala chi ala le we chichu chi.
 %mor a lih ala chi ala le we chichu chi.
 %eng
S nim alih.
 %mor nim alih.
 %eng
T nim alih.
 = nim alih.
 %mor nim alih.
 %eng
 %spa
S .....
 %mor .....
 %eng
*S15-28
T li cha.
 = li cha.
 %mor li cha.
 %eng
 %spa
C taq nima ali towab'.
 %mor taq nima ali towab'.
 %eng
C jas xa7ano.
 %mor jas xa7ano.
 %eng
T ali chik'ut cha, lah k'ut.
 = alah k'ut.
 %mor alah k'ut.
 %eng
 %spa
S a li wa'.
 %mor a li wa'.
 %eng
T ali taj.
 = ali taj.
 %mor ali taj.
 %eng
 %spa
S kach'o wa', alih wa' q'ee.
 %mor kach'o wa', alih wa' q'ee.
 %eng
T li taj.
 = ali taj.
 %mor ali taj.
 %eng
 %spa
S alii.
 %mor alii.
 %eng
T ali taj.
 = ali taj.
 %mor ali taj.
 %eng
 %spa
S ali chi, reqam chi la lil le.
 %mor ali chi, reqam chi la lil le.
 %eng
T la li lee, le retam taj.
 = ma retam taj.
 %mor ma retam taj.
 %eng
 %spa
S ay xekich'ay kib'.
 %mor ay xekich'ay kib'.
 %eng
T nch'ay taj, m yak' chih.
 = ma kinch'ay taj, jun ak' chi'.
 %mor ma kinch'ay taj, jun ak' chi'.
 %eng
 %spa se7p le.
S lee kawarik.
 %mor lee kawarik.
 %eng
C kitzijon kib'.
 %mor kitzijon kib'.
 %eng
T warik.
 = xwarik.
 %mor xwarik.
 %eng
 %spa
C warik.
 %mor warik.
 %eng
T war e re lee se'p.
 = xwar lee re lal se'p.
 %mor xwar lee re lal se'p.
 %eng
 %spa
S le' kakayik, xa xin ch'uq lu wach.
 %mor le' kakayik, xa xin ch'uq lu wach.
 %eng
T m ineqaj.
 = kinweqaj.
 %mor kinweqaj.
 %eng
 %spa
C kinweqaj, a utz kinweqaj?.
 %mor kinweqaj, a utz kinweqaj?.
 %eng
T no aweqaj taj.
 = ma kaweqaj taj.
 %mor ma kaweqaj taj.
 %eng
 %spa
C kinweqaj.
 %mor kinweqaj.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
*S15-29
C chaya chuwe kinweqaj.
 %mor chaya chuwe kinweqaj.
 %eng
S ah no, kay loqe.
 %mor ah no, kay loqe.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C jasche.
 %mor jasche.
 %eng
T xa jun walik se'pe.
 = xa jun xwarik al se'pe?.
 %mor xa jun xwarik al se'pe?.
 %eng
 %spa
C a utz kinq'aluj.
 %mor a utz kinq'aluj.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C ay xkosik.
 %mor ay xkosik.
 %eng
T kosiik.
 = xkosiik.
 %mor xkosiik.
 %eng
 %spa
S al tian.
 %mor al tian.
 %eng
T se'p.
 = al se'p.
 %mor al se'p.
 %eng
 %spa
C xpe lee jaab'.
 %mor xpe lee jaab'.
 %eng
S are x'an taj lu jalom lee wal ine.
 %mor are x'an taj lu jalom lee wal ine.
 %eng
S xana x7an taj lu jalome wal in.
 %mor xana x7an taj lu jalome wal in.
 %eng
S xinpaq'ij lee wa' ri'.
 %mor xinpaq'ij lee wa' ri'.
 %eng
S xkeqaj chik.
 %mor xkeqaj chik.
 %eng
T a lee lip e pamilia.
 = a lee lip e pamilia.
 %mor a lee lip e pamilia.
 %eng
 %spa
C k'oo u sweter.
 %mor k'oo u sweter.
 %eng
T le taj.
 = ma re taj.
 %mor ma re taj.
 %eng
 %spa
C b'ay kich'ay kib'.
 %mor b'ay kich'ay kib'.
 %eng
T ch'ay kiib'.
 = kich'ay kiib'.
 %mor *ki/ch'ay k-iib'.
 %eng
 %spa
S kich'ay lee wal.
 %mor kich'ay lee wal.
 %eng
T xajab'e in, xaq.
 = nuxajab'e in.
 %mor nuxajab'e in.
 %eng
 %spa
S ah no utza la we le.
 %mor ah no utza la we le.
 %eng
S utze7 eeh utz.
 %mor utze7 eeh utz.
 %eng
T utz wee.
 = utz wee.
 %mor utz wee.
 %eng
 %spa
*S15-30
S xa ximb'inisaj.
 %mor xa ximb'inisaj.
 %eng
T b'isaj wiu.
 = kinb'inisaj le we in.
 %mor kinb'inisaj le we in.
 %eng
 %spa
S jaa.
 %mor jaa.
 %eng
T b'isaj win.
 = kimb'inisaj le we in.
 %mor kimb'inisaj le we in.
 %eng
 %spa
S no' katzur taj.
 %mor no' katzur taj.
 %eng
T tzur taj.
 = makatzur taj.
 %mor makatzur taj.
 %eng
 %spa jaah.
S koq'ik, yajanik chi.
 %mor koq'ik, yajanik chi.
 %eng
S kalch7ayanik.
 %mor kalch7ayanik.
 %eng
T lee.
 = lee.
 %mor lee.
 %eng
 %spa
S kink'ut ta wib'.
 %mor kink'ut ta wib'.
 %eng
T b'inike.
 = kab'inike.
 %mor kab'inike.
 %eng
 %spa
S chak'utu qaj chuwach e jun jale.
 %mor chak'utu qaj chuwach e jun jale.
 %eng
T k'ut taj in sepelik.
 = maka k'ut taj insepelik.
 %mor maka k'ut taj insepelik.
 %eng
 %spa
C m.
 %mor m.
 %eng
T a sepeloq se'p.
 = chat sepeloq al se'p.
 %mor chat sepeloq al se'p.
 %eng
 %spa
S no'.
 %mor no'.
 %eng
T n sepel.
 = insepelik.
 %mor insepelik.
 %eng
 %spa
S e xane nkaxtaj.
 %mor e xane nkaxtaj.
 %eng
S kaxta ya ri7.
 %mor kaxta ya ri7.
 %eng
T nk'ax taya rii.
 = nk'ax taya rii.
 %mor nk'ax taya rii.
 %eng
 %spa
C akab'in jasche k'ax.
 %mor akab'in jasche k'ax.
 %eng
S nk'ax tiya'a'.
 %mor nk'ax tiya'a'.
 %eng
C m.
 %mor m.
 %eng
T nk'axti.
 = nk'axtaj.
 %mor nk'axtaj.
 %eng
 %spa
C akat kowinik kab'in awal.
 %mor akat kowinik kab'in awal.
 %eng
*S15-31
S no' jas uwach al Tian.
 %mor no' jas uwach al Tian.
 %eng
T le, jun b'a'tz'.
 = le, jun b'a'tz'.
 %mor le, jun b'a'tz'.
 %eng
 %spa
S jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
C jun b'a'tz.
 %mor jun b'a'tz.
 %eng
T jaa.
 = jaa.
 %mor jaa.
 %eng
 %spa koota lee we.
S k'oo ta le we in le.
 %mor k'oo ta le we in le.
 %eng
S k7oo tiya le, k7oo ta batz.
 %mor k7oo tiya le, k7oo ta batz.
 %eng
T k'oo june we in b'aatz'.
 = k'oo jun we in ee b'aatz'.
 %mor k'oo jun we in ee b'aatz'.
 %eng
 %spa
C al Tian a utz kinwesaj le b'atz.
 %mor al Tian a utz kinwesaj le b'atz.
 %eng
S saj kalcha, kayakoh.
 %mor saj kalcha, kayakoh.
 %eng
S jaat ayala Tian.
 %mor jaat ayala Tian.
 %eng
T jaa.
 = jaa.
 %mor jaa.
 %eng
 %spa
C a utz kinwesaje b'atz.
 %mor a utz kinwesaje b'atz.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C a utz kinwesaje b'atz.
 %mor a utz kinwesaje b'atz.
 %eng
T no'.
 = no'.
 %mor no'.
 %eng
 %spa
C k'oo le naj nu kuchill.
 %mor k'oo le naj nu kuchill.
 %eng
C taaj.
 %mor taaj.
 %eng
S jo k'ut tian kuwij.
 %mor jo k'ut tian kuwij.
 %eng
T jok'ut.
 = jok'ut.
 %mor jok'ut.
 %eng
 %spa
S nan xoke ak' pajah.
 %mor nan xoke ak' pajah.
 %eng
T ay e nan.
 = ay e nan.
 %mor ay e nan.
 %eng
 %spa
C jas uwach Tian.
 %mor jas uwach Tian.
 %eng
*S15-32
T ak'.
 = jun a'k'.
 %mor jun a'k'.
 %eng
 %spa
C ak', jachin ajchaq'e.
 %mor ak', jachin ajchaq'e.
 %eng
T ak' pa tiyoox.
 = k'oo ak' chuwa tiyoox.
 %mor k'oo ak' chuwa tiyoox.
 %eng
 %spa
C pa tiyoox.
 %mor pa tiyoox.
 %eng
S patiyoox chi.
 %mor patiyoox chi.
 %eng
T ak' la.
 = es gallo.
 %mor es gallo.
 %eng
 %spa
S impe lee.
 %mor impe lee.
 %eng
T a'y.
 = a'y.
 %mor a'y.
 %eng
 %spa
S xelchuloq, ako'l xaku'ana la q'ab'iil chi.
 %mor xelchuloq, ako'l xaku'ana la q'ab'iil chi.
 %eng
T ay le.
 = ay le.
 %mor ay le.
 %eng
 %spa
S aq'ab'il taj.
 %mor aq'ab'il taj.
 %eng
T q'ab'il taj, ay k'oolik la.
 = maq'ab'il taj, ay k'oola.
 %mor maq'ab'il taj, ay k'oola.
 %eng
 %spa
C kab'inik.
 %mor kab'inik.
 %eng
S achi chi kula', as che qa.
 %mor achi chi kula', as che qa.
 %eng
T ......
 = ......
 %mor ......
 %eng
 %spa
T ch'a' we.
 = xch'ay lee we.
 %mor xch'ay lee we.
 %eng
 %spa
C jase ka'ano.
 %mor jase ka'ano.
 %eng
T nch'ayo re lee wa'n e.
 = kinch'ay lee re lal wa'n e.
 %mor k-0-in/ch'ay-!o lee r-e le: al wa'n e.
 %eng
 %spa
C jasche kach'ayo.
 %mor jasche kach'ayo.
 %eng
S ta'l, xcha chiri'.
 %mor ta'l, xcha chiri'.
 %eng
C jasche kach'ay la wal Tian.
 %mor jasche kach'ay la wal Tian.
 %eng
S chix Tian.
 %mor chix Tian.
 %eng
T chili.
 = chili.
 %mor chili.
 %eng
 %spa
S xutij jun, toq' taaj.
 %mor xutij jun, toq' taaj.
 %eng
T toq' taj, toq' taj.
 = n katoq' taj.
 %mor n katoq' taj.
 %eng
 %spa
C xtoq'ik, xoq'ik, b'ay katuch'ayo.
 %mor x-0/oq'-ik, x-0/oq'-ik, b'ay k-at-u/ch'ay-o.
 %eng
*S15-33
T jaa.
 = jaa.
 %mor jaa.
 %eng
 %spa
C a katuch'ayo.
 %mor a k-at-u/ch'ay-o.
 %eng
S kach'ayam taj.
 %mor k-0/ch'ay-an ta-j.
 %eng INCOMP-3A/hit-ABS NEG-T.
T ch'ayam taj.
 = ma kach'ayan taj.
 %mor ma k-0/ch'ay-an ta-j.
 %eng NEG INCOMP-3A/hit-ABS NEG-T.
 %spa
S ay atoq'ik.
 %mor ay at/oq'-ik.
 %eng
T ay la atoq' taj.
 = katoq' taj.
 %mor katoq' taj.
 %eng
 %spa
S alih chi.
 %mor alih chi.
 %eng
T li chi.
 = ali cha.
 %mor ali cha.
 %eng
 %spa
C alah.
 %mor alah.
 %eng
T jaa, lah k'ut.
 = ala k'ut.
 %mor ala k'ut.
 %eng
 %spa
T lah ta we at al se'p.
 = ma lah ta la we at al se'p.
 %mor ma lah ta la we at al se'p.
 %eng
 %spa
S alii.
 %mor alii.
 %eng
T ali lo we  at.
 = ali lawe at.
 %mor ali lawe at.
 %eng
 %spa
S ay na, na, na.
 %mor ay na, na, na.
 %eng
T alah lee we.
 = alah lee we.
 %mor alah lee we.
 %eng
 %spa
S jun chike kotz'i'j.
 %mor jun chike kotz'i'j.
 %eng
T nk'oota we in e kotz'i'j lee.
 = nk'oota we in e kotz'i'j lee.
 %mor nk'oota we in e kotz'i'j lee.
 %eng
 %spa
S lee k'oota kotz'i'j chuwa la we.
 %mor lee k'oota kotz'i'j chuwa la we.
 %eng
T koota je lee.
 = koota je lee.
 %mor koota je lee.
 %eng
 %spa
S k'oo inaj u lantaj.
 %mor k'oo inaj u lantaj.
 %eng
T m, tal le.
 = ulantar lee.
 %mor ulantar lee.
 %eng
 %spa
S k'oo lee we ine, le laj nim le.
 %mor k'oo lee we ine, le laj nim le.
 %eng
S tuqul kane naj wari.
 %mor tuqul kane naj wari.
 %eng
S wich' ak'al chi.
 %mor wich' ak'al chi.
 %eng
T wich' wa, k'aal chi, nim k'ute jun.
 = wich' wa lak'al chi'.
 %mor wich' wa lak'al chi'.
 %eng
 %spa
S ntaq awich'ab'.
 %mor ntaq awich'ab'.
 %eng
*S15-34
T laq a wach'ab' chi.
 = ntaq wich'ab' chi.
 %mor ntaq wich'ab' chi.
 %eng
 %spa
S a junam chi k'ut.
 %mor a junam chi k'ut.
 %eng
S iy mas junam.
 %mor iy mas junam.
 %eng
T junam.
 = junam.
 %mor junam.
 %eng
 %spa
C a junam? jename raqan.
 %mor a junam? jename raqan.
 %eng
T junam raqam.
 = junam raqam.
 %mor junam raqam.
 %eng
 %spa
S y mas aal la we al Tian.
 %mor y mas aal la we al Tian.
 %eng
T aal taj.
 = ma aal taj.
 %mor ma aal taj.
 %eng
 %spa
S aal lee.
 %mor aal lee.
 %eng
T aal k'ut, aal k'ut.
 = aal k'ut, aal k'ut.
 %mor aal k'ut, aal k'ut.
 %eng
 %spa
C junam.
 %mor junam.
 %eng
S utz jeka'an ale eey.
 %mor utz jeka'an ale eey.
 %eng
S le, le kile qalum ate.
 %mor le, le kile qalum ate.
 %eng
S mas aal lawe dih.
 %mor mas aal lawe dih.
 %eng
T aal k'ut, aal we li.
 = aal lee we ri'.
 %mor aal lee we ri'.
 %eng
 %spa
C a tzij xa wil.
 %mor a tzij xa wil.
 %eng
T aal wal li.
 = aal lee wal ri'.
 %mor aal lee wal ri'.
 %eng
 %spa
S ma aal taj, xa juxil kakayik.
 %mor ma aal taj, xa juxil kakayik.
 %eng
S kakay la chupam utz taj.
 %mor kakay la chupam utz taj.
 %eng
S k'ak'e ratzyaq.
 %mor k'ak'e ratzyaq.
 %eng
T ka'k'.
 = ka'k'.
 %mor ka'k'.
 %eng
 %spa
S kak'e we le.
 %mor kak'e we le.
 %eng
T kak' we.
 = kak' we.
 %mor kak' we.
 %eng
 %spa
S k'ak'e ree le, jun kaq ukaton.
 %mor k'ak'e ree le, jun kaq ukaton.
 %eng
C xa k'oo nimaq'iij.
 %mor xa k'oo nimaq'iij.
 %eng
T katon kaq, katon wa at.
 = lee katon awe at.
 %mor lee katon awe at.
 %eng
 %spa
*S15-35
T katon, koton taj.
 = ma katon taj.
 %mor ma katon taj.
 %eng
 %spa katone weh.
S laj k'ak' waj uxaqap.
 %mor laj k'ak' waj uxaqap.
 %eng
S k7oo chu xaqap cha.
 %mor k7oo chu xaqap cha.
 %eng
T k'oo chu xaq'ap cha.
 = k'oo chu xaq'ap cha.
 %mor k'oo chu xaq'ap cha.
 %eng
 %spa
S no' inaj uchakoch.
 %mor no' inaj uchakoch.
 %eng
T je chakaach, wich'e chakaach.
 = je chakaach, wich'e chakaach.
 %mor je chakaach, wich'e chakaach.
 %eng
 %spa
S uya la no.
 %mor uya la no.
 %eng
T uya, uy wate jun jaal.
 = awe at ee jun jaal.
 %mor awe at ee jun jaal.
 %eng
 %spa
T la' se'p chay waal chi.
 = chawila' al se'p, xch'ay waal chi.
 %mor chawila' al se'p, xch'ay waal chi.
 %eng
 %spa
S ch'ay waal chi.
 = xch'ay waal chi.
 %mor xch'ay waal chi.
 %eng
C xa wich' le naj loch'.
 %mor xa wich' le naj loch'.
 %eng
S m.
 %mor m.
 %eng
C xa wich'.
 %mor xa wich'.
 %eng
T wich' taj.
 = wich' taj.
 %mor wich' taj.
 %eng
 %spa
S k'oo ruq.
 %mor k'oo ruq.
 %eng
T kootaje ruq.
 = kootaje ruq.
 %mor kootaje ruq.
 %eng
 %spa
T k'oo wi ne ruq kal cha'.
 = k'oo we ine ruq ak'al cha'.
 %mor k'oo we ine ruq ak'al cha'.
 %eng
 %spa
C jas kukojo.
 %mor jas kukojo.
 %eng
T no'ruq e wal cha.
 = no'ruq e wal cha.
 %mor no'ruq e wal cha.
 %eng
 %spa
T untzaqik waal.
 = xtzaqike wal.
 %mor xtzaqike wal.
 %eng
 %spa
S ay poom oy.
 %mor ay poom oy.
 %eng
T poom, poom.
 = poom, poom.
 %mor poom, poom.
 %eng
 %spa
C poom.
 %mor poom.
 %eng
*S15-36
S jela xul ya'n.
 %mor jela xul ya'n.
 %eng
S tzi xu ch7ik may chi.
 %mor tzi xu ch7ik may chi.
 %eng
C xetzaqik.
 %mor xetzaqik.
 %eng
S xa, xa che le naj nkuenta xinmakej wih.
 %mor xa, xa che le naj nkuenta xinmakej wih.
 %eng
S xin makej chiwile, xt, xt a ya7n.
 %mor xin makej chiwile, xt, xt a ya7n.
 %eng
T qaj na mantar we.
 = kaqaj na lalantar we.
 %mor kaqaj na lalantar we.
 %eng
 %spa
T se'p, qaj na.
 = kaqaj na al se'p.
 %mor kaqaj na al se'p.
 %eng
 %spa
S qila na le.
 %mor qila na le.
 %eng
S cha nketzaq taj.
 %mor cha nketzaq taj.
 %eng
S kachap na kanoq.
 %mor kachap na kanoq.
 %eng
T ey aal.
 = ey aal.
 %mor ey aal.
 %eng
 %spa
S ma kupak ta chi lu wi'.
 %mor ma kupak ta chi lu wi'.
 %eng
S apaka na.
 %mor apaka na.
 %eng
T chili' kal wal wi se'pe.
 = chiri' kalwarwi al se'p.
 %mor chiri' kalwarwi al se'p.
 %eng
 %spa
S m.
 %mor m.
 %eng
T akira' me tz'ab'a'l che.
 = chakira' lee wetz'ab'a'l cha'.
 %mor chakira' lee wetz'ab'a'l cha'.
 %eng
 %spa
S tek'uri kakay chuloqe.
 %mor tek'uri kakay chuloqe.
 %eng
T no' le, no' le, n, n.
 = no' le, no' le, n, n.
 %mor no' le, no' le, n, n.
 %eng
 %spa
T mu pix at.
 = nupixin.
 %mor nupixin.
 %eng
 %spa
T uchiija chakach chi.
 = k'oo chi ja lee chakach chi'.
 %mor k'oo chi ja lee chakach chi'.
 %eng
 %spa
S pe la lu'x.
 %mor pe la lu'x.
 %eng
T pe le lu'x.
 = xpe la lu'x.
 %mor xpe la lu'x.
 %eng
 %spa
C jawi k'owi le lu'x.
 %mor jawi k'owi le lu'x.
 %eng
T nwari.
 = jewari.
 %mor jewari.
 %eng
 %spa
C jawi'.
 %mor jawi'.
 %eng
T waral at chax, se'p ana chuul.
 = al se'p cha'ana la chuul.
 %mor al se'p cha'ana la chuul.
 %eng
 %spa
*S15-37
T chu lu waal, se'p.
 = uchul la waal, al se'p.
 %mor uchul la waal, al se'p.
 %eng
 %spa se7p.
S ah no, poom.
 %mor ah no, poom.
 %eng
T pom.
 = pom.
 %mor pom.
 %eng
 %spa
C ah xpe lee jun ak'.
 %mor ah xpe lee jun ak'.
 %eng
S poom.
 %mor poom.
 %eng
T puum.
 = puum.
 %mor puum.
 %eng
 %spa
S e kano, e kano chi.
 %mor e kano, e kano chi.
 %eng
C keqano chi.
 %mor keqano chi.
 %eng
T wa' ka na taj.
 = ay le wa' ka'antaj.
 %mor ay le wa' ka'antaj.
 %eng
 %spa
S kinb'ano chi.
 %mor kinb'ano chi.
 %eng
T ma lata we.
 = ma lata lee we.
 %mor ma lata lee we.
 %eng
 %spa = no es varon el mio.
S kak'ut taj.
 %mor kak'ut taj.
 %eng
C k'oo taj.
 %mor k'oo taj.
 %eng
S k'oo ta le wee.
 %mor k'oo ta le wee.
 %eng
C k'oota nim.
 %mor k'oota nim.
 %eng
S ch'uqu lu wi' chi.
 %mor ch'uqu lu wi' chi.
 %eng
C b'ay xinwil lee ch'aqaat.
 %mor b'ay xinwil lee ch'aqaat.
 %eng
S lee k'oota chik.
 %mor lee k'oota chik.
 %eng
C k'ootaj, a utz kink'am le su't.
 %mor k'ootaj, a utz kink'am le su't.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C no' jasche.
 %mor no' jasche.
 %eng
S le' jeka'ana le charech.
 %mor le' jeka'ana le charech.
 %eng
S lee k7oo ta chike.
 %mor lee k7oo ta chike.
 %eng
T k'oo ta chike le.
 = k'oo ta chike le.
 %mor k'oo ta chike le.
 %eng
 %spa
*S15-38
S lee.
 %mor lee.
 %eng
T k'oo ta chik.
 = k'oo ta chik.
 %mor k'oo ta chik.
 %eng
 %spa
S je kin ana le.
 %mor je kin ana le.
 %eng
S lee ombare kesal che.
 %mor lee ombare kesal che.
 %eng
C k'oo le naj yach'och'.
 %mor k'oo le naj yach'och'.
 %eng
T uy jun pun chi.
 = uy jun pun chi.
 %mor uy jun pun chi.
 %eng
 %spa
S ntelana Tian.
 %mor ntelana Tian.
 %eng
T nk'oolik pe le.
 = nk'oolik pe le.
 %mor nk'oolik pe le.
 %eng
 %spa
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
T uya la lee m.
 = uya la lee m.
 %mor uya la lee m.
 %eng
 %spa
S saj k'ut.
 %mor saj k'ut.
 %eng
S ntzam.
 %mor ntzam.
 %eng
T teloq, se'p teloq.
 = chateloq, al se'p chateloq.
 %mor chateloq, al se'p chateloq.
 %eng
 %spa
S tiloq.
 %mor tiloq.
 %eng
T itiloq.
 = chatel loq.
 %mor chatel loq.
 %eng
 %spa
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
T ya kan chiri le, le nu waal.
 = chaya kan chiri lee waal.
 %mor chaya kan chiri lee waal.
 %eng
 %spa al se7p.
S pa k'ayib'al k'ute xuj ewi, pa k'ayib'ay.
 %mor pa k'ayib'al k'ute xuj ewi, pa k'ayib'ay.
 %eng
T se'p, al se'p.
 = se'p, al se'p.
 %mor se'p, al se'p.
 %eng
 %spa
C we xasach la looch' pa le k'ayib'al.
 %mor we xasach la looch' pa le k'ayib'al.
 %eng
C xoq7ik.
 %mor xoq7ik.
 %eng
*xk'is lee cinta S-15.