T(iyaan) S(ep) N(an) P(edro) C(liff) * Altiyaan 16 *Age 2;10.19 *No of utterances: 224 *MLU: 2.51 *S16-1 N k'oo juna, k'oo jun atom. %mor k'oo juna, k'oo jun atom. %eng P b'ay utzi', utzi'. %mor b'ay utzi', utzi'. %eng T nweqaj ta'l. = kinweqaj al ta'l. %mor kinweqaj al ta'l. %eng %spa C ak'oo a wal. %mor ak'oo a wal. %eng T wal tal wal. = ma wal ta lawaal. %mor ma wal ta lawaal. %eng %spa C k'ootaj. %mor k'ootaj. %eng C ak7al lee, le lik, lik, lik qan. %mor ak7al lee, le lik, lik, lik qan. %eng R k'oolik raqan chih. %mor k'oolik raqan chih. %eng C nk'ula watz, k'oo lu wa la watz. %mor nk'ula watz, k'oo lu wa la watz. %eng T koolik le'. = koolik le'. %mor koolik le'. %eng %spa C jas lee ka'an ruk'. %mor jas lee ka'an ruk'. %eng S netz'anik. %mor netz'anik. %eng C kaweqaj a wal. %mor kaweqaj a wal. %eng T noo. = noo. %mor noo. %eng %spa P jas ab'i at dih?. %mor jas ab'i at dih?. %eng P ak7al jaa, ta7l. %mor ak7al jaa, ta7l. %eng P jas ab'i at, al Ta'l. %mor jas ab'i at, al Ta'l. %eng P ak7al, m. %mor ak7al, m. %eng T in Tian. = in al Tian. %mor in al Tian. %eng %spa P al Tian. %mor al Tian. %eng C al Tian. %mor al Tian. %eng T m. = m. %mor m. %eng %spa P nk'ule jun chike. %mor nk'ule jun chike. %eng T al, al se'p. = al, al se'p. %mor al, al se'p. %eng %spa C al se je je je. %mor al se je je je. %eng C akachob uwach lal Taal. %mor akachob uwach lal Taal. %eng *S16-2 T k'oolik. = k'oolik. %mor k'oolik. %eng %spa P al Tian cha. %mor al Tian cha. %eng T jaa. = jaa. %mor jaa. %eng %spa P akach'ob' uwach al Ta'lcha. %mor akach'ob' uwach al Ta'lcha. %eng T no'. = no'. %mor no'. %eng %spa P kach'ob' taj. %mor kach'ob' taj. %eng T nch'ob'oh. = kinch'ob'oh. %mor kinch'ob'oh. %eng %spa P kach'ob'o. %mor kach'ob'o. %eng T m. = m. %mor m. %eng %spa S iii. %mor iii. %eng C jas uwach. %mor jas uwach. %eng S me's. %mor me's. %eng T nme's. = jun me's. %mor jun me's. %eng %spa C k'oo lee jun wuuj ketzelij. %mor k'oo lee jun wuuj ketzelij. %eng T taj wakaxe. = ntaq wakaxe. %mor ntaq wakaxe. %eng %spa C wakax. %mor wakax. %eng T m. = m. %mor m. %eng %spa C jas kub'ij la watz. %mor jas kub'ij la watz. %eng T ntaq wakax. = ntaq wakax. %mor ntaq wakax. %eng %spa S taq wakax chi. %mor taq wakax chi. %eng C taq tz'ii, le nu tz'i'. %mor taq tz'ii, le nu tz'i'. %eng S lee. %mor lee. %eng T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa S suwach k'uwa. %mor suwach k'uwa. %eng T xach wa. = jas uwach k'uwa. %mor jas uwach k'uwa. %eng %spa C keej. %mor keej. %eng *S16-3 T keej. = keej. %mor keej. %eng %spa C k'oo lee rismachi. %mor k'oo lee rismachi. %eng S chii, chi, chi. %mor chii, chi, chi. %eng C k'oo la wal lal Tian. %mor k'oo la wal lal Tian. %eng T m. = m. %mor m. %eng %spa C nk'ula wal. %mor nk'ula wal. %eng T waqaj wu'k, waqam. = kinweqaj awuk', weqam. %mor kinweqaj awuk', weqam. %eng %spa C weqam. %mor weqam. %eng T m. = m. %mor m. %eng %spa C axwarik. %mor axwarik. %eng S ah impele. %mor ah impele. %eng T warik. = xwarik. %mor xwarik. %eng %spa T weqam e re tere lee. = weqam le re. %mor weqam le re. %eng %spa T akal Juana, juana we chi. =akal Juana, juana we chi. %morakal Juana, juana we chi. %eng %spa S akawaj jun awe. %mor akawaj jun awe. %eng Akal no' nn ntatat in. %mor no' nn ntatat in. %eng Akal o7o xela. %mor o7o xela. %eng C ah. %mor ah. %eng R malay xuloq chi jun re cha. %mor malay xuloq chi jun re cha. %eng C joropa xuyo'o. %mor joropa xuyo'o. %eng Ak'al sink. %mor sink. %eng C sinko. %mor sinko. %eng Ak'al et in luk' ntaat. %mor et in luk' ntaat. %eng S .......... %mor .......... %eng T .......... = .......... %mor .......... %eng %spa Ak'al ...... %mor ...... %eng *S16-4 C a utz kawilo. %mor a utz kawilo. %eng T nkul qajoq ta'l. = chat kula qajoq. %mor chat kula qajoq. %eng %spa N al Ta'l cha chal ku la qajoq. %mor al Ta'l cha chal ku la qajoq. %eng S inaj tz'ikiu. %mor inaj tz'ikiu. %eng T suwach a se'p. = suwach a se'p. %mor suwach a se'p. %eng %spa S tzin. %mor tzin. %eng T tzina. = tzina. %mor tzina. %eng %spa R kal k'uje ta k'u chuwach al Tian. %mor kal k'uje ta k'u chuwach al Tian. %eng S taq winaq la. %mor taq winaq la. %eng C joropa ujunab' la wal. %mor joropa ujunab' la wal. %eng Ak'al ja. %mor ja. %eng C joropa ujunab' lawal. %mor joropa ujunab' lawal. %eng Ak'al a,a,a,a sink. %mor a,a,a,a sink. %eng Ak'al n, n saqwach lik, lik qachoch. %mor n, n saqwach lik, lik qachoch. %eng S ya xloq' chi jun. %mor ya xloq' chi jun. %eng T jun cha' le kaloq'ik cha'. = jun cha' le kaloq'ik cha'. %mor jun cha' le kaloq'ik cha'. %eng %spa S le k'oo china jun, le xakiram pe. %mor le k'oo china jun, le xakiram pe. %eng S al Ta7l. %mor al Ta7l. %eng Ak'al m. %mor m. %eng S le' ch'uqum lu wile. %mor le' ch'uqum lu wile. %eng C joropa junab'. %mor joropa junab'. %eng T kay loq. = kakay loq. %mor kakay loq. %eng %spa S eh kooh. %mor eh kooh. %eng Ak'al no' koh taj. %mor no' koh taj. %eng T no, ya mat, yom at. = aya'om at. %mor aya'om at. %eng %spa C joropa junab' la wal. %mor joropa junab' la wal. %eng *S16-5 R are la ya'om chi. %mor are la ya'om chi. %eng C juna in. %mor juna in. %eng R la yom at chi. %mor la yom at chi. %eng C no ma n. %mor no ma n. %eng T m. = m. %mor m. %eng %spa C nuyom taj. %mor nuyom taj. %eng T yom. = la ya'om. %mor la ya'om. %eng %spa C no'. %mor no'. %eng T yom. = la ya'om. %mor la ya'om. %eng %spa C no' xaq awe. %mor no' xaq awe. %eng S le. %mor le. %eng C ah tzij k'ute. %mor ah tzij k'ute. %eng S inaj wich'. %mor inaj wich'. %eng C k'oo le patalon, no' le ruq. %mor k'oo le patalon, no' le ruq. %eng S ta'l aqi, qawi xaya wi lee jun. %mor ta'l aqi, qawi xaya wi lee jun. %eng S are pule wari. %mor are pule wari. %eng Ak'al wach. = jas uwach. %mor jas uwach. %eng S le juni. %mor le juni. %eng Ak'al no retaj. %mor no retaj. %eng T nkowinik. = kinkowinik. %mor kinkowinik. %eng %spa S jasche inaj wich'e. %mor jasche inaj wich'e. %eng Ak'al wich, lik, lik chooch. %mor wich, lik, lik chooch. %eng C akaat kowinik. %mor akaat kowinik. %eng T k'oo pa chiich'. = k'oo pa chiich'. %mor k'oo pa chiich'. %eng %spa C k'oo pa chich. %mor k'oo pa chich. %eng S le jun. %mor le jun. %eng *S16-6 Ak'al m. %mor m. %eng T ch'il wal. = ch'il wal. %mor ch'il wal. %eng %spa C kontodo la wal. %mor kontodo la wal. %eng T chi'l wal, pele. = chi'l wal, pele. %mor chi'l wal, pele. %eng %spa C ah k'oo a reqab'al. %mor ah k'oo a reqab'al. %eng T m. = m. %mor m. %eng %spa S ya'n chakira chujetz'anoq. %mor ya'n chakira chujetz'anoq. %eng C k'oo aweqab'al, areqab'al ak'al. %mor k'oo aweqab'al, areqab'al ak'al. %eng T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa S ay. %mor ay. %eng C k'oo b'atz' pa lu puwi'. %mor k'oo b'atz' pa lu puwi'. %eng C jas xu7an lee ratzyaq. %mor jas xu7an lee ratzyaq. %eng Ak'al jaa. %mor jaa. %eng C jachin xu'an le rach'yaq la wal. %mor jachin xu'an le rach'yaq la wal. %eng Akal ah no. %mor ah no. %eng P jachin x'anow lee ratzyaq cha'. %mor jachin x'anow lee ratzyaq cha'. %eng Ak'al an, an ntat. %mor an, an ntat. %eng T qupij. = chaqupij. %mor chaqupij. %eng %spa C le' k'oo lee juni'. %mor le' k'oo lee juni'. %eng P a utz kawilo. %mor a utz kawilo. %eng Ak'al m. %mor m. %eng P utz kawilo. %mor utz kawilo. %eng Ak'al m. %mor m. %eng C utz kinjatij lee jun. %mor utz kinjatij lee jun. %eng T ah no. = ah no. %mor ah no. %eng %spa C no', ma kawaj taj. %mor no', ma kawaj taj. %eng *S16-7 T nkuwaj. = a kawaj?. %mor a kawaj?. %eng %spa C lee. %mor lee. %eng T nkiro. = kinkiro. %mor kinkiro. %eng %spa C ya, kelb'ike, k'oo chi jun. %mor ya, kelb'ike, k'oo chi jun. %eng T nqupij. = kinqupij. %mor kinqupij. %eng %spa S nk'u lu puwi lee. %mor nk'u lu puwi lee. %eng C xk'isike. %mor xk'isike. %eng T m. = m. %mor m. %eng %spa C xinq'upij. %mor xinq'upij. %eng T m, nwachik. = jun uwa chik. %mor jun uwa chik. %eng %spa S k'oo chik. %mor k'oo chik. %eng C k'oo taj. %mor k'oo taj. %eng T nk'oo lu puwi le cha'. = nk'oo lu puwi le cha'. %mor nk'oo lu puwi le cha'. %eng %spa C k'oo lu puwi?. %mor k'oo lu puwi?. %eng T lee'. = lee'. %mor lee'. %eng %spa C lee, kinweqaj. %mor lee, kinweqaj. %eng T nweqaj taj. = nkaweqaj taj. %mor nkaweqaj taj. %eng %spa C lee kinweqaj. %mor lee kinweqaj. %eng T ah no. = ah no. %mor ah no. %eng %spa C lee. %mor lee. %eng T eh lee. = eh lee. %mor eh lee. %eng %spa C akawilo lee q'eb'al. %mor akawilo lee q'eb'al. %eng S chih, eh. %mor chih, eh. %eng P uy chanalik inaj xinu'l chike. %mor uy chanalik inaj xinu'l chike. %eng S lee'. %mor lee'. %eng P jachin chike. %mor jachin chike. %eng *S16-8 S lee'. %mor lee'. %eng P motoree. %mor motoree. %eng C jas uwach e june. %mor jas uwach e june. %eng P k'oo jun elastico chele. %mor k'oo jun elastico chele. %eng C ah tzij. %mor ah tzij. %eng P lee k'oo jun elastico che le ri'. %mor lee k'oo jun elastico che le ri'. %eng C che lee yachoch, le yo'ch. %mor che lee yachoch, le yo'ch. %eng C kach7ob jas uwach le le7 al se7p. %mor kach7ob jas uwach le le7 al se7p. %eng S nch'ob' taj. %mor nch'ob' taj. %eng C alepanta. %mor alepanta. %eng S alepanta. %mor alepanta. %eng C alepanta. %mor alepanta. %eng S lee'. %mor lee'. %eng C ak'alaab', ketz'an pale jun parque. %mor ak'alaab', ketz'an pale jun parque. %eng T etaqem chike paak. = jas kitaqem chik pa lee parque. %mor jas kitaqem chik pa lee parque. %eng %spa C puro chich' k'oo jela'. %mor puro chich' k'oo jela'. %eng T jun chike, jun nu'se. = jun chike, jun nu'se. %mor jun chike, jun nu'se. %eng %spa C kontodo lu tz'i. %mor kontodo lu tz'i. %eng S tz'i lee. %mor tz'i lee. %eng P nk'ula nan al Ta'l. %mor nk'ula nan al Ta'l. %eng Ak'al jaah. %mor jaah. %eng P nk'ula nan. %mor nk'ula nan. %eng T tz'i, tz'i, tz'i. = tz'i, tz'i, tz'i. %mor tz'i, tz'i, tz'i. %eng %spa Ak'al lik, lik, eqachoch siik. = k'oolik pa lee qachoch aj siik. %mor k'oolik pa lee qachoch aj siik. %eng P nk'ula kuru's. %mor nk'ula kuru's. %eng Ak'al jaa. %mor jaa. %eng *S16-9 P nk'ule kuru'z. %mor nk'ule kuru'z. %eng Ak'al na', na', ma' la wa. %mor na', na', ma' la wa. %eng P iya'. %mor iya'. %eng T rawala. = rawna. %mor rawna. %eng %spa P rawala. %mor rawala. %eng S rawna. %mor rawna. %eng C jas uwach. %mor jas uwach. %eng T rlawna. = rawna. %mor rawna. %eng %spa S ch'ich'. %mor ch'ich'. %eng T chi'ch'. = chi'ch'. %mor chi'ch'. %eng %spa S y suwach ale. %mor y suwach ale. %eng C k'oo le june'. %mor k'oo le june'. %eng P jasche ajsik chixk'owi. %mor jasche ajsik chixk'owi. %eng T me's. = me's. %mor me's. %eng %spa C b'alam. %mor b'alam. %eng T b'alam. = b'alam. %mor b'alam. %eng %spa S al Ta'l cha. %mor al Ta'l cha. %eng Ak'al m. %mor m. %eng C lee b'alam kutij le taq ak'alab'. %mor lee b'alam kutij le taq ak'alab'. %eng P jasche aj sik chi xk'owi. %mor jasche aj sik chi xk'owi. %eng Akal jaa. %mor jaa. %eng T ah no. = ah no. %mor ah no. %eng %spa C b'ay kutij la wal. %mor b'ay kutij la wal. %eng P jasche ajsik chi xk'owi. %mor jasche ajsik chi xk'owi. %eng Ak'al nnn kem lik lik lik luk'e n qaatz, qaatz al saweel. %mor nnn kem lik lik lik luk'e n qaatz, qaatz al saweel. %eng T qaatz a saweel. = qaatz a saweel. %mor qaatz a saweel. %eng %spa *S16-10 S jas uwach k'u wa le. %mor jas uwach k'u wa le. %eng C taq tz'i. %mor taq tz'i. %eng T wile taq tz'i lee. = jawii k'oo wi lee taq tz'i lee. %mor jawii k'oo wi lee taq tz'i lee. %eng %spa S wile. %mor wile. %eng C lee jun k'an. %mor lee jun k'an. %eng T lee taq tz'i lee. = lee taq tz'i lee. %mor lee taq tz'i lee. %eng %spa C taq tz'i. %mor taq tz'i. %eng T taq tz'i'. = taq tz'i'. %mor taq tz'i'. %eng %spa S jas uwach k'u lee wa ri. %mor jas uwach k'u lee wa ri. %eng T aww. = aww. %mor aww. %eng %spa C sab'er. %mor sab'er. %eng S suwach k'u le wari. %mor suwach k'u le wari. %eng C le jun elefante. %mor le jun elefante. %eng S elepante. %mor elepante. %eng T jun lepanta. = jun lepanta. %mor jun lepanta. %eng %spa S k'oo chiri'. %mor k'oo chiri'. %eng T lepanta. = lepanta. %mor lepanta. %eng %spa C karil lee taq elepanta chik. %mor karil lee taq elepanta chik. %eng T wilee mam panta lee'. = jawi k'uwi lee jun mam elepante le. %mor jawi k'uwi lee jun mam elepante le. %eng %spa S jas uwach e wale. %mor jas uwach e wale. %eng P lam panta. %mor lam panta. %eng C le b'alam. %mor le b'alam. %eng S b'alam. %mor b'alam. %eng T sach jun wari. = jas uwach le jun wari'. %mor jas uwach le jun wari'. %eng %spa Akal asu wach jun riri. %mor asu wach jun riri. %eng T jun me's. = jun me's. %mor jun me's. %eng %spa *S16-11 C jun lu wach. %mor jun lu wach. %eng S jun lepanta chik cha. %mor jun lepanta chik cha. %eng S uy jun mu7j. %mor uy jun mu7j. %eng T jun mu'j. = jun mu'j. %mor jun mu'j. %eng %spa C jun ch'umin. %mor jun ch'umin. %eng T mpe le'. = mpe le'. %mor mpe le'. %eng %spa C jun pumpus lee. %mor jun pumpus lee. %eng T jun. = jun. %mor jun. %eng %spa S pumpu's. %mor pumpu's. %eng T wile jun pumpu's. = jawii k'oo wi lee jun pompu's. %mor jawii k'oo wi lee jun pompu's. %eng %spa S lee' taj. %mor lee' taj. %eng T chi, chi, chi. = chi, chi, chi. %mor chi, chi, chi. %eng %spa C chiche. %mor chiche. %eng S lee, achi. %mor lee, achi. %eng C jawi k'uwi. %mor jawi k'uwi. %eng S lee'. %mor lee'. %eng T lee'. = lee'. %mor lee'. %eng %spa C k'oo pa miq'ina'. %mor k'oo pa miq'ina'. %eng S k'oo chi k'ut cha. %mor k'oo chi k'ut cha. %eng S le sam tiya lu puwi7. %mor le sam tiya lu puwi7. %eng T nk'oo chik'ut cha. = nk'oo ta chi k'ut cha. %mor nk'oo ta chi k'ut cha. %eng %spa C kontodo lu puwi'. %mor kontodo lu puwi'. %eng T ah no. = ah no. %mor ah no. %eng %spa T nkame lee kartela le. = nk'oota we le kartela lee. %mor nk'oota we le kartela lee. %eng %spa *S16-12 C nk'oo ta awe. %mor nk'oo ta awe. %eng T k'oolike. = k'oolike. %mor k'oolike. %eng %spa C tzij k'ute. %mor tzij k'ute. %eng P k'oo awe cha' lee karteel lee. %mor k'oo awe cha' lee karteel lee. %eng S kartela chik cha. %mor kartela chik cha. %eng S lee ch7ana7k. %mor lee ch7ana7k. %eng P xtzaqe maye'k. %mor xtzaqe maye'k. %eng S maye'k. %mor maye'k. %eng T chik, nch'ana'l ekeb'. = e ch'ana'l ee keb'. %mor e ch'ana'l ee keb'. %eng %spa S ay nu q'ab'. %mor ay nu q'ab'. %eng Akal ch'ana' la' chi. %mor ch'ana' la' chi. %eng C keqajik. %mor keqajik. %eng T jun chanal le cha. = jun chanal le cha. %mor jun chanal le cha. %eng %spa P jasche ch'anaj pa le saqi tew le. %mor jasche ch'anaj pa le saqi tew le. %eng T jun ch'anal le cha. = jun ch'anal le cha. %mor jun ch'anal le cha. %eng %spa C jas uwach. %mor jas uwach. %eng S saqitew. %mor saqitew. %eng P ana saqitew pu la lee. %mor ana saqitew pu la lee. %eng C saqitew. %mor saqitew. %eng P piri chanalike jun. %mor piri chanalike jun. %eng C k'oo lee meq'in, sab'er jawi k'owi. %mor k'oo lee meq'in, sab'er jawi k'owi. %eng T miq'im taj. = ma miqintaj. %mor ma miqintaj. %eng %spa C k'oo lee jun meq'ina. %mor k'oo lee jun meq'ina. %eng C lee q7aq7 joron, komo k7oo pa jela. %mor lee q7aq7 joron, komo k7oo pa jela. %eng C a junam ruk'e awas amargas lee june. %mor a junam ruk'e awas amargas lee june. %eng P junam, mas q'aq' wa le june. %mor junam, mas q'aq' wa le june. %eng *S16-13 C awilom at le aguas amargas. %mor awilom at le aguas amargas. %eng T jun chike, uraqane. = le raqane. %mor le raqane. %eng %spa C ma wilom taj, jasche. %mor ma wilom taj, jasche. %eng S .......... %mor .......... %eng T lee raqan chike jun. = lee raqan chike jun. %mor lee raqan chike jun. %eng %spa C jawi kix. %mor jawi kix. %eng P junam ruk' awe le al Ta'l. %mor junam ruk' awe le al Ta'l. %eng Ak'al m. %mor m. %eng P junam awi ruke. %mor junam awi ruke. %eng Akal m. %mor m. %eng C a junam. %mor a junam. %eng S xa xpach'ux lu wih lal Tian. %mor xa xpach'ux lu wih lal Tian. %eng S exel chuloqe. %mor exel chuloqe. %eng T le' wine. = le we ine'. %mor le we ine'. %eng %spa P jas ub'i' la we le ar Tian. %mor jas ub'i' la we le ar Tian. %eng T jaa. = jaa. %mor jaa. %eng %spa P jas ub'i'. %mor jas ub'i'. %eng T meek. = meek. %mor meek. %eng %spa P no' jas ub'i la muye'k. %mor no' jas ub'i la muye'k. %eng S mpele. %mor mpele. %eng T no' puwi'. = no' puwi'. %mor no' puwi'. %eng %spa P upuwi', no' jas ub'i'. %mor upuwi', no' jas ub'i'. %eng C jas ub'i', jas ub'i' la wal. %mor jas ub'i', jas ub'i' la wal. %eng Ak'al To'n, To'n chi. %mor To'n, To'n chi. %eng S Tian kat, katelik. %mor Tian kat, katelik. %eng T To'n. = To'n. %mor To'n. %eng %spa *S16-14 C To'n. %mor To'n. %eng T n san, in santa ne le xajab'e. = mare san tane lu xajab'e. %mor mare san tane lu xajab'e. %eng %spa C k'oo pu le taq trenta. %mor k'oo pu le taq trenta. %eng P xelaju'. %mor xelaju'. %eng C xelaju', pale Centro Comercial. %mor xelaju', pale Centro Comercial. %eng Ak'al nn, ch'anal chuwaj chik chik. %mor nn, ch'anal chuwaj chik chik. %eng Ak'al jun jelik le jun. %mor jun jelik le jun. %eng S ay pele. %mor ay pele. %eng P janipa. %mor janipa. %eng T jun chike. = jun chike. %mor jun chike. %eng %spa P jawi ka'an wi wa le ri'. %mor jawi ka'an wi wa le ri'. %eng T no le, pe le'. = no le, pe le'. %mor no le, pe le'. %eng %spa P ma waral taj. %mor ma waral taj. %eng C ma waral taj. %mor ma waral taj. %eng T pele'y. = pele'y. %mor pele'y. %eng %spa C no' waral taj. %mor no' waral taj. %eng P oy piri k'oo pa miqina le. %mor oy piri k'oo pa miqina le. %eng C taq winaq k'oo pa lee meq'ina. %mor taq winaq k'oo pa lee meq'ina. %eng T no' le wa'ri'. = no' le wa'ri'. %mor no' le wa'ri'. %eng %spa C meq'ina k'ut. %mor meq'ina k'ut. %eng P jawi k'u wa' le, le miq'ina le. %mor jawi k'u wa' le, le miq'ina le. %eng C pa los Estados. %mor pa los Estados. %eng P tonce k'oolike miq'ina jela. %mor tonce k'oolike miq'ina jela. %eng C k'oolik, xaq junam ruk' waral. %mor k'oolik, xaq junam ruk' waral. %eng S ch'ich'. %mor ch'ich'. %eng T ch'ich', jun nu ch'ich'. = ch'ich', jun nu ch'ich'. %mor ch'ich', jun nu ch'ich'. %eng %spa *S16-15 P ak'oo asufre jela'. %mor ak'oo asufre jela'. %eng C k'oolik. %mor k'oolik. %eng P k'oolik, tonce k'oo lee lew. %mor k'oolik, tonce k'oo lee lew. %eng P jas le k7oo waral le. %mor jas le k7oo waral le. %eng T ay nxejwib'. = kinxej wib'. %mor kinxej wib'. %eng %spa S suwach ewari. %mor suwach ewari. %eng C jun chikop, ku'an le naj luuz. %mor jun chikop, ku'an le naj luuz. %eng T chi, suwach waj warii. = jas uwach karaj wa lewari. %mor jas uwach karaj wa lewari. %eng %spa S luz. %mor luz. %eng C k'oo le luze. %mor k'oo le luze. %eng P lee chupi q'aq'. %mor lee chupi q'aq'. %eng S chupiq'aq', chupiq'aq'. %mor chupiq'aq', chupiq'aq'. %eng Akal wach e wach ale. %mor wach e wach ale. %eng C kutije jun ixjut. %mor kutije jun ixjut. %eng T wile jun xijute. = jawii k'oo wi lee jun ixjute'. %mor jawii k'oo wi lee jun ixjute'. %eng %spa P lee, le marin. %mor lee, le marin. %eng T wile jun xijute. = wile jun xijute. %mor wile jun xijute. %eng %spa P lee' lee jun q'an. %mor lee' lee jun q'an. %eng T iii. = iii. %mor iii. %eng %spa S lee papeh. %mor lee papeh. %eng P lee jun xijut. %mor lee jun xijut. %eng T wilee jun papelilee. = jawii k'oo wi lee jun papeh lee. %mor jawii k'oo wi lee jun papeh lee. %eng %spa S lee'. %mor lee'. %eng Akal suwach k'ut. %mor suwach k'ut. %eng C amalo. %mor amalo. %eng T nkeb' jun papa le'. = jun taq keb' pape le'. %mor jun taq keb' pape le'. %eng %spa *S16-16 C kaya keej. %mor kaya keej. %eng S ini in papeh. %mor ini in papeh. %eng T no' weqaj taj. = ma kaweqaj taj. %mor ma kaweqaj taj. %eng %spa T wilee jun pape lee. = jawii k'oo wi lee jun pape lee. %mor jawii k'oo wi lee jun pape lee. %eng %spa C k'oo keeb' e pape. %mor k'oo keeb' e pape. %eng T wilee jun, wile nime jun papeh lee. = jawii k'oo wi lee jun nima pape lee. %mor jawii k'oo wi lee jun nima pape lee. %eng %spa C no k'oo le keb'. %mor no k'oo le keb'. %eng T lee'. = lee'. %mor lee'. %eng %spa C lawilampe', k'oo le june. %mor lawilampe', k'oo le june. %eng C k7oo le jun ujalome. %mor k7oo le jun ujalome. %eng C le jun jolom chik lee. %mor le jun jolom chik lee. %eng T ah no, jun papeh. = ah no, jun papeh. %mor ah no, jun papeh. %eng %spa S le winaq. %mor le winaq. %eng T ay. = ay. %mor ay. %eng %spa C lee lal Se'pe. %mor lee lal Se'pe. %eng T ah no. = ah no. %mor ah no. %eng %spa C lal Se'p. %mor lal Se'p. %eng S ah no. %mor ah no. %eng T lee jun chikop. = lee jun chikop. %mor lee jun chikop. %eng %spa S xajun. %mor xajun. %eng C jawi k'oo wi le jun chikoop. %mor jawi k'oo wi le jun chikoop. %eng T koo taj tza'm, ay chap in. = nk'oota lutza'm, kinchop in. %mor nk'oota lutza'm, kinchop in. %eng %spa C axa chap at. %mor axa chap at. %eng S jas k'u wuuje we le'. %mor jas k'u wuuje we le'. %eng S kokike. %mor kokike. %eng T kookik. = kookik. %mor kookik. %eng %spa *S16-17 C jas uwach e june. %mor jas uwach e june. %eng T no' aq. = no' aq. %mor no' aq. %eng %spa C aq taj. %mor aq taj. %eng T aq wat, awe ate aq. = aq wat, awe ate aq. %mor aq wat, awe ate aq. %eng %spa S aq k'ut. %mor aq k'ut. %eng C ah ma kach'ob'. %mor ah ma kach'ob'. %eng T ah. = ah. %mor ah. %eng %spa P ch'oh. %mor ch'oh. %eng C ch'oh. %mor ch'oh. %eng T ch'oh taj. = makin ch'oh' taj. %mor makin ch'oh' taj. %eng %spa C jas uwach, nk'ule june. %mor jas uwach, nk'ule june. %eng T chich', ch'ich'. = chich', ch'ich'. %mor chich', ch'ich'. %eng %spa S papeh. %mor papeh. %eng T papeh chi. = papeh chi. %mor papeh chi. %eng %spa C pape. %mor pape. %eng P nk'ule june. %mor nk'ule june. %eng T chawa'l. = chawa'l. %mor chawa'l. %eng %spa C lal To'l. %mor lal To'l. %eng T ta'l. = ta'l. %mor ta'l. %eng %spa C no'. %mor no'. %eng T chap ta chik ta'l. = makachap ta chik al Ta'l. %mor makachap ta chik al Ta'l. %eng %spa S q'ab'aj. %mor q'ab'aj. %eng T wile pa q'ab'aj. = jawii k'oo wi lee paq'ab'aj. %mor jawii k'oo wi lee paq'ab'aj. %eng %spa S paq'ab'aj chi. %mor paq'ab'aj chi. %eng T aax, jun chi le. = jun achi le. %mor jun achi le. %eng %spa S suwache wari. %mor suwache wari. %eng *S16-18 T q'am. = q'am. %mor q'am. %eng %spa C q'a'am. %mor q'a'am. %eng S qa'am. %mor qa'am. %eng T suwach wari. = jas uwach ee wari'. %mor jas uwach ee wari'. %eng %spa C k'oo pa le jun juul. %mor k'oo pa le jun juul. %eng S jun. %mor jun. %eng T xuwach wari. = jas uwach e wari. %mor jas uwach e wari. %eng %spa S b'aya, b'aya. %mor b'aya, b'aya. %eng Ak'al q'am. %mor q'am. %eng C ab'aaj. %mor ab'aaj. %eng T no' b'aj taj. = no ma b'aaj taj. %mor no ma b'aaj taj. %eng %spa C jas uwach. %mor jas uwach. %eng T q'am. = q'am. %mor q'am. %eng %spa C q'a'am. %mor q'a'am. %eng T m. = m. %mor m. %eng %spa C nk'ule june'. %mor nk'ule june'. %eng S mare taj, no, no, no. %mor mare taj, no, no, no. %eng S keb uwach. %mor keb uwach. %eng T n b'a wach. = keb' uwach. %mor keb' uwach. %eng %spa T aey xujut. = ay ixjut. %mor ay ixjut. %eng %spa C taq elaq'omab'. %mor taq elaq'omab'. %eng T win chike. = we in chike'. %mor we in chike'. %eng %spa T win chike'. = ......... %mor ......... %eng %spa C xrelaq'aj taq jastaq che pa jun tienta. %mor xrelaq'aj taq jastaq che pa jun tienta. %eng P jasche wa' ch'analike, le riri. %mor jasche wa' ch'analike, le riri. %eng C jawi'. %mor jawi'. %eng *S16-19 P le, le ch'anal ya le june. %mor le, le ch'anal ya le june. %eng C makinwil taj. %mor makinwil taj. %eng P nk'oo tu pantalon. %mor nk'oo tu pantalon. %eng T lee. = lee. %mor lee. %eng %spa C aah. %mor aah. %eng T lee'. = lee'. %mor lee'. %eng %spa C le june'. %mor le june'. %eng P je'. %mor je'. %eng C xeq le. %mor xeq le. %eng T jun chik le. = jun chik le. %mor jun chik le. %eng %spa C le taq wich' pantalon kikikoj jela'. %mor le taq wich' pantalon kikikoj jela'. %eng P aah. %mor aah. %eng T k'oo ta jun patalone le. = k'oo ta jun patalone le. %mor k'oo ta jun patalone le. %eng %spa C le taq wich pantalon. %mor le taq wich pantalon. %eng S ah no. %mor ah no. %eng T ah no. = ah no. %mor ah no. %eng %spa C tziij. %mor tziij. %eng T no' le' patalone. = no' le' patalone. %mor no' le' patalone. %eng %spa S le' ate'. %mor le' ate'. %eng C no' ma intaj at. %mor no' ma intaj at. %eng T atee'. = atee'. %mor atee'. %eng %spa C no'. %mor no'. %eng T le' ate'. = le' ate'. %mor le' ate'. %eng %spa C lal se'p le june. %mor lal se'p le june. %eng C no7 lal se7p le june7. %mor no7 lal se7p le june7. %eng S atee'. %mor atee'. %eng *S16-20 C no'. %mor no'. %eng T atee'. = atee'. %mor atee'. %eng %spa C no lal Tiane jun. %mor no lal Tiane jun. %eng S lee, le ate. %mor lee, le ate. %eng T at la'. = at la'. %mor at la'. %eng %spa P ..... %mor ..... %eng C no' xa saq'uul. %mor no' xa saq'uul. %eng T saq'uul. = saq'uul. %mor saq'uul. %eng %spa P xaq'o'l. %mor xaq'o'l. %eng C xaq'ol. %mor xaq'ol. %eng S saq'ol chi. %mor saq'ol chi. %eng T saq'ool. = saq'ool. %mor saq'ool. %eng %spa C xaq'ol ku'ane jun. %mor xaq'ol ku'ane jun. %eng S suwach k'uwa le. %mor suwach k'uwa le. %eng T suwach ale. = jas uwach alee. %mor jas uwach alee. %eng %spa P jun wakaax. %mor jun wakaax. %eng C wakax. %mor wakax. %eng T wakax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa P kech'ojin ruke jun keej. %mor kech'ojin ruke jun keej. %eng C no lee, je' le taq wakax. %mor no lee, je' le taq wakax. %eng S kachap ta, te kachap chik. %mor kachap ta, te kachap chik. %eng C kuchi, kuchi. %mor kuchi, kuchi. %eng S ah no. %mor ah no. %eng C b'ay. %mor b'ay. %eng S taj, ah no. %mor taj, ah no. %eng T le', le lale. = le', le lale. %mor le', le lale. %eng %spa *S16-21 S m chik. %mor m chik. %eng T m wine'. = lee we ine'. %mor lee we ine'. %eng %spa T wine wari. = we in ee wari'. %mor we in ee wari'. %eng %spa S qaya ta we, xelik. %mor qaya ta we, xelik. %eng C xelik. %mor xelik. %eng T kelik. = xelik. %mor xelik. %eng %spa P we in wari. %mor we in wari. %eng T wine. = le we ine. %mor le we ine. %eng %spa T wine'. = le we ine. %mor le we ine. %eng %spa S lee'. %mor lee'. %eng T mpele cha. = mpele cha. %mor mpele cha. %eng %spa C jun mama chikop. %mor jun mama chikop. %eng T mpele cha. = mpele cha. %mor mpele cha. %eng %spa S suwach, suwach ewari. %mor suwach, suwach ewari. %eng T li'. = ri'. %mor ri'. %eng %spa C li', li'. %mor li', li'. %eng H li', li', sepeloq ta'l. = chatsepeloq al Ta'l. %mor chatsepeloq al Ta'l. %eng P axa q'eq eriri. %mor axa q'eq eriri. %eng T chap ta ne ine. = nkachap ta lee nime'. %mor nkachap ta lee nime'. %eng %spa Akal wach ale. %mor wach ale. %eng T ujun xujut. = k'oo jun ixjut. %mor k'oo jun ixjut. %eng %spa Ak'al wali. %mor wali. %eng T no' xujut e wa'ri'. = no' xujut e wa'ri'. %mor no' xujut e wa'ri'. %eng %spa S suwach e wari. %mor suwach e wari. %eng T xu wach wari, xuwach wari. = jas uwach ee wa ri'. %mor jas uwach ee wa ri'. %eng %spa S pe, le papeh. %mor pe, le papeh. %eng *S16-22 T papeh. = papeh. %mor papeh. %eng %spa C ku'an le jun sonido. %mor ku'an le jun sonido. %eng C le pit, pit, pit. %mor le pit, pit, pit. %eng P y jas uwach kub'ij. %mor y jas uwach kub'ij. %eng C ya las siete. %mor ya las siete. %eng S xt, xt peli'p. %mor xt, xt peli'p. %eng C minister kine pa chaak. %mor minister kine pa chaak. %eng C uy al se7pe7. %mor uy al se7pe7. %eng P uy jun xib'inel. %mor uy jun xib'inel. %eng P bay al se7p katuchapo. %mor bay al se7p katuchapo. %eng S ah no. %mor ah no. %eng Akal aya chale lee. %mor aya chale lee. %eng P che'. %mor che'. %eng C jun che'. %mor jun che'. %eng T jun che'. = jun che'. %mor jun che'. %eng %spa C jun kichelaaj. %mor jun kichelaaj. %eng T kechelaj. = kechelaj. %mor kechelaj. %eng %spa Akal wach chik ale. %mor wach chik ale. %eng T lee jun achi. = lee jun achi. %mor lee jun achi. %eng %spa P jun ch'aqap si'. %mor jun ch'aqap si'. %eng T wile, wile jun achi lee. = jawii k'oo wi lee jun achi lee. %mor jawii k'oo wi lee jun achi lee. %eng %spa C lee jun tiox lee, lee jun iglesia. %mor lee jun tiox lee, lee jun iglesia. %eng T wil Tine. = makawil ta ine. %mor makawil ta ine. %eng %spa C lee, k'oo taq iglesia. %mor lee, k'oo taq iglesia. %eng S chikope. %mor chikope. %eng Akal asuwach. %mor asuwach. %eng *S16-23 T wile jun chikope. = jawii k'oo wi lee jun chikope'. %mor jawii k'oo wi lee jun chikope'. %eng %spa P xel lu jalom. %mor xel lu jalom. %eng T wilee, wilee jun chikope. = wilee, wilee jun chikope. %mor wilee, wilee jun chikope. %eng %spa C xel lu jolom. %mor xel lu jolom. %eng T wile jun chikope. = jawii k'oo wi lee jun chikope'. %mor jawii k'oo wi lee jun chikope'. %eng %spa C jun keej. %mor jun keej. %eng T no' keej taj. = no' keej taj. %mor no' keej taj. %eng %spa C jas uwach. %mor jas uwach. %eng T chikop. = chikop. %mor chikop. %eng %spa C xaq chich. %mor xaq chich. %eng T no' chich' taj. = no' chich' taj. %mor no' chich' taj. %eng %spa C chich'. %mor chich'. %eng T chich' taj chi. = chich' taj chi. %mor chich' taj chi. %eng %spa C lee k'oo le jun iglesia lee. %mor lee k'oo le jun iglesia lee. %eng T jun chike', jun ch'iche'. = jun chike', jun ch'iche'. %mor jun chike', jun ch'iche'. %eng %spa naj wich7 enaj ch7ich7e. C taq b'arco. %mor taq b'arco. %eng S ch'ich' chi k'ut cha. %mor ch'ich' chi k'ut cha. %eng T b'arrr. = b'arrr. %mor b'arrr. %eng %spa C b'arco. %mor b'arco. %eng S mar. %mor mar. %eng T mar, mar. = mar, mar. %mor mar, mar. %eng %spa S maar chi, amarka. %mor maar chi, amarka. %eng P y jas upatane jun jaron kik'amon. %mor y jas upatane jun jaron kik'amon. %eng P bi pa lee jun kuenta lee. %mor bi pa lee jun kuenta lee. %eng C xa kikitijo, winaq pa le jun tinimit. %mor xa kikitijo, winaq pa le jun tinimit. %eng *S16-24 T wilee' ja jarone. = jawii k'oo wi lee jorone'. %mor jawii k'oo wi lee jorone'. %eng %spa C kikitij juntiro la jaron. %mor kikitij juntiro la jaron. %eng T wilee jorone. = jawii k'oo wi lee jorone'. %mor jawii k'oo wi lee jorone'. %eng %spa P tonee xaq kikitijo no nk'oota pila. %mor tonee xaq kikitijo no nk'oota pila. %eng C k'oolik, pero ya maja k'oo pa le pila. %mor k'oolik, pero ya maja k'oo pa le pila. %eng T k'oo la le'. = k'oo la le'. %mor k'oo la le'. %eng %spa C tek'uri k'oo pa lee kanya. %mor tek'uri k'oo pa lee kanya. %eng C tek7uri pa le pila. %mor tek7uri pa le pila. %eng T pe' lee. = pe' lee. %mor pe' lee. %eng %spa S aqatijo, b'ay lee'. %mor aqatijo, b'ay lee'. %eng C xaq xinwil lee jun. %mor xaq xinwil lee jun. %eng P k'aq june. %mor k'aq june. %eng C no no no, jawi k'owi. %mor no no no, jawi k'owi. %eng C no no no, mare taj, jela7. %mor no no no, mare taj, jela7. %eng C junam lee june' ruk'e june', lee tz'ikin. %mor junam lee june' ruk'e june', lee tz'ikin. %eng C a junam ruk7e jun a tz7ikin. %mor a junam ruk7e jun a tz7ikin. %eng S ah no, junam taj. %mor ah no, junam taj. %eng Akal kile le. %mor kile le. %eng S jas uwach lee tz'ikin. %mor jas uwach lee tz'ikin. %eng T qe tate. = qatate'. %mor qatate'. %eng %spa P jas ub'i'. %mor jas ub'i'. %eng C jas ub'i'. %mor jas ub'i'. %eng T tzikin. = tzikin. %mor tzikin. %eng %spa C tz'ikin. %mor tz'ikin. %eng T m. = m. %mor m. %eng %spa S che al Ta'l nnaa'. %mor che al Ta'l nnaa'. %eng *S16-25 T naa, naa. = naa, naa. %mor naa, naa. %eng %spa C k'ax nu q'ab' awumal, k'ax. %mor k'ax nu q'ab' awumal, k'ax. %eng S k'ax, eh. %mor k'ax, eh. %eng T nk'ax. = nk'ax. %mor nk'ax. %eng %spa S yah. %mor yah. %eng T yah. = yah. %mor yah. %eng %spa C kink'amo, kink'amo. %mor kink'amo, kink'amo. %eng C chuwej chik. %mor chuwej chik. %eng S ah no. %mor ah no. %eng T ya chuwe in. = chayaa chuwe in. %mor chayaa chuwe in. %eng %spa C jasche. %mor jasche. %eng S kayataj. %mor kayataj. %eng T ya' taj. = kayataj. %mor kayataj. %eng %spa P jawile, jawile. %mor jawile, jawile. %eng T ya'taj ya'taj, kaya taj. = ya'taj ya'taj, kaya taj. %mor ya'taj ya'taj, kaya taj. %eng %spa P lee jun chich'e. %mor lee jun chich'e. %eng C b'ay jas uwach e jun ch'ich'e. %mor b'ay jas uwach e jun ch'ich'e. %eng Akal wach e wali. = jas uwach e wari. %mor jas uwach e wari. %eng P ch'ich. %mor ch'ich. %eng C ch'ich. %mor ch'ich. %eng T yataj, yataj, kaya taj. = yataj, yataj, kaya taj. %mor yataj, yataj, kaya taj. %eng %spa C xk'isik. %mor xk'isik. %eng T k'isik. = xk'isik. %mor xk'isik. %eng %spa C no' xk'istaj. = ma xk'istaj. %mor ma xk'istaj. %eng C xe'ek. %mor xe'ek. %eng T ek. = x'ek. %mor x'ek. %eng %spa *S16-26 C xtzaq a waal, koq'ik, koq'ik. %mor xtzaq a waal, koq'ik, koq'ik. %eng S a minko ub'i' cha. %mor a minko ub'i' cha. %eng C koq'ik, kub'ij naam. %mor koq'ik, kub'ij naam. %eng C k7ax nu jolom, bay jas ku7an che. %mor k7ax nu jolom, bay jas ku7an che. %eng C lu jolom, jas uwach al Tian. %mor lu jolom, jas uwach al Tian. %eng T no'. = no'. %mor no'. %eng %spa C jachin k'oo chuwa lee ja. %mor jachin k'oo chuwa lee ja. %eng T no le wal in. = no le wal in. %mor no le wal in. %eng %spa T li b'in in naan. = ri' kinb'in in naan. %mor ri' kinb'in in naan. %eng %spa C jas xu'an a nan. %mor jas xu'an a nan. %eng S lee cha. %mor lee cha. %eng T lee cha. = lee cha. %mor lee cha. %eng %spa S pi pem lu lew. %mor pi pem lu lew. %eng T lee. = lee. %mor lee. %eng %spa C keb' awal, k'oo keb' awal. %mor keb' awal, k'oo keb' awal. %eng C o xewi le jun. %mor o xewi le jun. %eng Akal atzooj wach lik, lik qa choch uj. %mor atzooj wach lik, lik qa choch uj. %eng P n. %mor n. %eng Ak'al m, m loq xela xela uuj. %mor m, m loq xela xela uuj. %eng S lee le wich' a loch' al Tiane. %mor lee le wich' a loch' al Tiane. %eng T le uj wal, wilee iii. = lee ruqe waal. %mor lee ruqe waal. %eng %spa C jawi k'oowi. %mor jawi k'oowi. %eng Ak'al no lee. %mor no lee. %eng T lee'. = lee'. %mor lee'. %eng %spa S wich' looch' lee. %mor wich' looch' lee. %eng T wil wa le cha. = kawil wa' le cha. %mor kawil wa' le cha. %eng %spa *S16-27 T le, le cha. = le, le cha. %mor le, le cha. %eng %spa C jawi xpewi le naj wich'. %mor jawi xpewi le naj wich'. %eng C jawi xpewi lenaj wich7 looch7. %mor jawi xpewi lenaj wich7 looch7. %eng T e wari. = lee wari. %mor lee wari. %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng T ewari. = lee wari. %mor lee wari. %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng T ewari. = lee wari. %mor lee wari. %eng %spa C jawi xpewi. %mor jawi xpewi. %eng T le, le. = le, le. %mor le, le. %eng %spa S are. %mor are. %eng T pom chire li le. = pom chire li le. %mor pom chire li le. %eng %spa C le', le frisb'i. %mor le', le frisb'i. %eng T we reqaj. = kaweqaj. %mor kaweqaj. %eng %spa C jas uwach e jun frisb'i. %mor jas uwach e jun frisb'i. %eng S pele ak' al Ta'n. %mor pele ak' al Ta'n. %eng T nik' ta'n. = nik' ta'n. %mor nik' ta'n. %eng %spa S nik' ta'n. %mor nik' ta'n. %eng C nk'ootaj. %mor nk'ootaj. %eng T k'ootaj. = k'ootaj. %mor k'ootaj. %eng %spa S uya. %mor uya. %eng N lal ta'l kab'ixik. %mor lal ta'l kab'ixik. %eng T na na naan chi. = na na naan chi. %mor na na naan chi. %eng %spa S chipuk' chi. %mor chipuk' chi. %eng C jas uwach. %mor jas uwach. %eng S tajin kuku'uh. %mor tajin kuku'uh. %eng C jawi k'owi. %mor jawi k'owi. %eng T muye'k. = muye'k. %mor muye'k. %eng %spa *S16-28 S le raqanee. %mor le raqanee. %eng C xaq e raqane. %mor xaq e raqane. %eng S nchare. %mor nchare. %eng C kich'ob' kiwach le muyek. %mor kich'ob' kiwach le muyek. %eng T taq wuuj. = taq wuuj. %mor taq wuuj. %eng %spa C kachob' uwach lee jun. %mor kachob' uwach lee jun. %eng C jas ubi7. %mor jas ubi7. %eng T no. = no. %mor no. %eng %spa C nk'oota lu b'i'. %mor nk'oota lu b'i'. %eng T no' taj. = no', k'oo taj. %mor no', k'oo taj. %eng %spa C nk'ootaj, ma kach'ob' ta. %mor nk'ootaj, ma kach'ob' ta. %eng C lu wach lee june7. %mor lu wach lee june7. %eng C jas ub'i' la waal. %mor jas ub'i' la waal. %eng Akal n n n n juana. %mor n n n n juana. %eng C al Juana, la k'ute. %mor al Juana, la k'ute. %eng T nchapa impele. = chachapa ampe le'. %mor chachapa ampe le'. %eng %spa S keb'e' cha. %mor keb'e' cha. %eng P keb'e. %mor keb'e. %eng C ketzijonik, le' kexojowik. %mor ketzijonik, le' kexojowik. %eng C k7oo lu qe7bal. %mor k7oo lu qe7bal. %eng S uchakaach. %mor uchakaach. %eng C k'oo ta lu qeb'al. %mor k'oo ta lu qeb'al. %eng C nk7ule jun awe, al se7p, Tian. %mor nk7ule jun awe, al se7p, Tian. %eng C ak'oo lu ch'ich', al Tian. %mor ak'oo lu ch'ich', al Tian. %eng C ak7oo lu chich7, ak7oo lu asaron. %mor ak7oo lu chich7, ak7oo lu asaron. %eng C ay chaya pa le june, jase ka'ano. %mor ay chaya pa le june, jase ka'ano. %eng *S16-29 T nane cha weqaje cha'. = kinweqaj e cha'. %mor kinweqaj e cha'. %eng %spa N ka'an taj nan. %mor ka'an taj nan. %eng T nnaqaj in nan. = kinweqaj in naan. %mor kinweqaj in naan. %eng %spa C ak'oo lu kem la waal. %mor ak'oo lu kem la waal. %eng T ukantela. = ukantela. %mor ukantela. %eng %spa S kantela. %mor kantela. %eng T le' chawila at u jalone nane. = le' chawila at u jalone nane. %mor le' chawila at u jalone nane. %eng %spa C aku'an ukem. %mor aku'an ukem. %eng S kantela. %mor kantela. %eng N al Tian cha'. %mor al Tian cha'. %eng T ja. = ja. %mor ja. %eng %spa C k'oo al Ta'l. %mor k'oo al Ta'l. %eng T in chi k'ut nch'ab'ej cha. = kinch'ab'ej cha'. %mor kinch'ab'ej cha'. %eng %spa S jun ruqurik, lee le lo' ch'e. %mor jun ruqurik, lee le lo' ch'e. %eng S looch7, looch7, looch. %mor looch7, looch7, looch. %eng C looch. %mor looch. %eng S lo'ch, loo'ch. %mor lo'ch, loo'ch. %eng C xaq ub'i loo'ch. %mor xaq ub'i loo'ch. %eng S looch'. %mor looch'. %eng C looch'. %mor looch'. %eng S looch'. %mor looch'. %eng N ay jate ch'aw ruk' a pe'l cha. %mor ay jate ch'aw ruk' a pe'l cha. %eng C jas uwach kawaj. %mor jas uwach kawaj. %eng N al Tian cha'. %mor al Tian cha'. %eng C ay le naj ak'al, le le le'. %mor ay le naj ak'al, le le le'. %eng *S16-30 C kawarik, kawarik. %mor kawarik, kawarik. %eng C we xtzaqik. %mor we xtzaqik. %eng S k'oo la pala le palale. %mor k'oo la pala le palale. %eng P kutzaqik, katzaqik. %mor kutzaqik, katzaqik. %eng C a k'oolik. %mor a k'oolik. %eng Akal k'oolik. %mor k'oolik. %eng C a xpe la nan. %mor a xpe la nan. %eng Ak'al no petaj. %mor no petaj. %eng C maja'. %mor maja'. %eng Ak'al xooq. %mor xooq. %eng N ixoq kacha b'i. %mor ixoq kacha b'i. %eng C jachin le ixoq. %mor jachin le ixoq. %eng C makach7ob ta lu wach. %mor makach7ob ta lu wach. %eng C xpe le jun xinul, le le le pele. %mor xpe le jun xinul, le le le pele. %eng C le chaya chuwe. %mor le chaya chuwe. %eng C kaya chuwe, k'oolik. %mor kaya chuwe, k'oolik. %eng *S16-31 C jas uwach. %mor jas uwach. %eng S les. %mor les. %eng P chupiq'aq cha. %mor chupiq'aq cha. %eng P luciernaga. %mor luciernaga. %eng S no le wari'. %mor no le wari'. %eng C pares luq'aq'. %mor pares luq'aq'. %eng P ma wilom ta at le chupiqaq'. %mor ma wilom ta at le chupiqaq'. %eng S no'. %mor no'. %eng P awilom pues. %mor awilom pues. %eng S no' wilom. %mor no' wilom. %eng P a awilom at al Ta'l. %mor a awilom at al Ta'l. %eng Akal jaa. %mor jaa. %eng P awilom at. %mor awilom at. %eng Akal ah no. %mor ah no. %eng P ma wilom taj. %mor ma wilom taj. %eng P mawilom ta lee naj taq chikoop. %mor ma 0-aw/il-om ta lee naj taq chikoop. %eng Akal ja. %mor ja. %eng P kaya'b'ulajik. %mor k-a/ya'b'ulaj-ik. %eng T xt joat. = xt joat. %mor xt joat. %eng %spa C wilom at al Tian. %mor wilom at al Tian. %eng N xwarik al Tian. %mor x-0/war-ik al Tian. %eng S a. %mor a. %eng *xk'is le nabe uwach le cinta S-16.