.M:1
.L:66
.X:8



*                             Al Cha:y 23
.N:2
.H:Al Cha:y 23                   $$$ ...
.H:
.H:
.H:
.H:
*Age 3;5.28
*No of utterances: 373
*MLU: 3.49



*R23-1
P al chay cha.
 %mor al chay cha.
 %eng
Ch jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
P jawi kuj k'uje wi cha.
 %mor jawi kuj k'uje wi cha.
 %eng
P a utz chiri cha, a utz.
 %mor a utz chiri cha, a utz.
 %eng
P chuwa jah cha, o chuwa jah jelah.
 %mor chuwa jah cha, o chuwa jah jelah.
 %eng
Ch jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
P jawi?
 %mor jawi?
 %eng
Ch uch, uch ku'k'.
 = utz qu'k'.
 %mor utz qu'k'.
 %eng
 %spa
P chuwa jah jelah.
 %mor chuwa jah jelah.
 %eng
Ch tawen.
 = tawen.
 %mor tawen.
 %eng
 %spa
P tawen.
 %mor tawen.
 %eng
Ch joh b'a leh.
 = joh b'a leh.
 %mor /jo b'a leh.
 %eng
 %spa
P tawen joh b'a leh.
 %mor tawen joh b'a leh.
 %eng
Ch jah le.
 = jah le.
 %mor jah le.
 %eng
 %spa
P joh b'a, le, ak'o a swetra at.
 %mor joh b'a, le, ak'o a swetra at.
 %eng
Ch ah noh, xa ma re.
 = ah noh, xa ma re.
 %mor ah noh, xa ma re.
 %eng
 %spa
Ch xa ma rech nu nan.
 = xa ma rech nu nan.
 %mor xa ma rech nu nan.
 %eng
 %spa
P iya.
 %mor iya.
 %eng
Ch m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C pero a kakojo, akakojo.
 %mor pero a kakojo, akakojo.
 %eng
C le swetra.
 %mor le swetra.
 %eng
Ch nan.
 = nan.
 %mor nan.
 %eng
 %spa
N tasaj waral.
 %mor tasaj waral.
 %eng
C nk'u lal Talin.
 %mor nk'u lal Talin.
 %eng
Ch nan.
 = nan.
 %mor nan.
 %eng
 %spa
N chajaqa la lu chija chila al chaya.
 %mor chajaqa la lu chija chila al chaya.
 %eng
*R23-2
Ch ja mpe na.
 = qana mpe na.
 %mor /*qana mpe na.
 %eng
 %spa
N al Chaya.
 %mor al Chaya.
 %eng
N chab'ij che lo pelipe.
 %mor chab'ij che lo pelipe.
 %eng
N kok la je wat.
 %mor kok la je wat.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
N al chaya.
 %mor al chaya.
 %eng
Ch m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
N chab'ij che le a pelipe.
 %mor chab'ij che le a pelipe.
 %eng
N kub'ok la jewa.
 %mor kub'ok la jewa.
 %eng
Ch xoko jewa?
 = chixok ku la jewa.
 %mor *ch-ix/ok-!o *ku *la jewa.
 %eng
 %spa
C jawi'?
 %mor jawi'?
 %eng
Ch chiri?
 = chiri?
 %mor chiri?
 %eng
 %spa
C n k'o ta modo, ni modo.
 %mor n k'o ta modo, ni modo.
 %eng
Ch no dah, k'o le xilik' jah.
 = no dah, k'o le suluk' chirij uchi ja.
 %mor no dah, /k'o: le suluk' chi-r-ij *u-*chi ja.
 %eng
 %spa
P ah jas tzij k'o le xilik' chi.
 %mor ah jas tzij k'o le xilik' chi.
 %eng
N no da k'o le xilik' chi.
 %mor no da k'o le xilik' chi.
 %eng
N are karila le kojom kan inaj.
 %mor are karila le kojom kan inaj.
 %eng
N che' rij uchija.
 %mor che' rij uchija.
 %eng
N k'o b'a a swetra al Chay?
 %mor k'o b'a a swetra al Chay?
 %eng
Ch  n, n.
 =  n, n.
 %mor  n, n.
 %eng
 %spa
N k'ob'a a Swetra?
 %mor k'ob'a a Swetra?
 %eng
Ch n kanoq.
 = xinya kanoq.
 %mor *x-0-*in/*ya' kan-oq.
 %eng
 %spa
P jamar loq.
 %mor jamar loq.
 %eng
C jama loq.
 %mor jama loq.
 %eng
Ch ah ano.
 = ah ano.
 %mor ah ano.
 %eng
 %spa
P jas che, uy alaje tew.
 %mor jas che, uy alaje tew.
 %eng
*R23-3
N jah laj tew.
 %mor jah laj tew.
 %eng
C sib'ilaj tew.
 %mor sib'ilaj tew.
 %eng
Ch ch'ipipej rib' la pelipe.
 = kuch'ipipej rib' a pelipe.
 %mor *k-0-*u/ch'ip-ipe-j r-ib' *le a pelipe.
 %eng
 %spa
Ch ay no, k'o qapoto uj.
 = ay no, k'o qapoto uj.
 %mor ay no, /k'o: qa-poto uj.
 %eng
 %spa
N b'ay chixtzijona kute.
 %mor b'ay chixtzijona kute.
 %eng
N chixtzijona k'ute.
 %mor chixtzijona k'ute.
 %eng
Ch ay k'o jun wuj ruk'am leh.
 = ay k'o jun wuj ruk'am leh.
 %mor ay /k'o: jun wuj r-u/k'am-am leh.
 %eng
 %spa
P chujtzijonoq e.
 %mor ch-uj/tzij-on-oq e.
 %eng
Ch ya kan chuweh.
 = chaya kan chuweh.
 %mor *ch-0-*a/ya' kan chi-w-eh.
 %eng
 %spa
N chaya chuweh chi?
 %mor chaya chuweh chi?
 %eng
C a kasikij.
 %mor a kasikij.
 %eng
N k'o jun asilita.
 %mor /k'o: jun a-silita.
 %eng
Ch ay nan k'o jun aqan leh.
 = ay nan k'o jun aqan leh.
 %mor ay nan /k'o: jun aqan leh.
 %eng
 %spa
N m.
 %mor m.
 %eng
Ch poto pa le.
 = poto pa le.
 %mor poto pa le.
 %eng
 %spa
P aqan.
 %mor aqan.
 %eng
Ch nan a ki lee k'o kem.
 = nan ki k'o iken.
 %mor nan !a ki /k'o: ikem.
 %eng
 %spa
Ch ximon raqan.
 = ximon raqan.
 %mor ximon raqan.
 %eng
 %spa
N chawilah k'ute, chawilah chiri?
 %mor chawilah k'ute, chawilah chiri?
 %eng
Ch le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
P jas uwach a le'le'.
 %mor jas uwach a le'le'.
 %eng
Ch ay, ay nanj wa le'.
 = le naj wa le?
 %mor le naj wa le?
 %eng
 %spa
N jas u wache wa le'?
 %mor jas u wache wa le'?
 %eng
Ch pe le'.
 = npe le.
 %mor npe le.
 %eng
 %spa
C jas uwach?
 %mor jas uwach?
 %eng
*R23-4
Ch le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
C a kach'ob'o?
 %mor a kach'ob'o?
 %eng
Ch uy, chix.
 = chi'x.
 %mor chi'x.
 %eng
 %spa
C uy chix, a katij le juni'?
 %mor uy chix, a katij le juni'?
 %eng
Ch ay, chix, chix.
 = chi'x.
 %mor chi'x.
 %eng
 %spa
C oakatij le jun aq?
 %mor oakatij le jun aq?
 %eng
Ch chix, chix.
 = chi'x.
 %mor chi'x.
 %eng
 %spa
C a katij le aq?
 %mor a katij le aq?
 %eng
Ch chix, k'o ne qaq uj xkamik.
 = chi'x, k'o ne qaq uj xkamik.
 %mor chi'x, /k'o: ne q-aq uj x-0/kam-ik.
 %eng
 %spa
P xkam pu liwaq?
 %mor xkam pu le iw-aq?
 %eng
Ch n.
 = n.
 %mor n.
 %eng
 %spa
C oy, jampa'?
 %mor oy, jampa'?
 %eng
Ch n.
 = n.
 %mor n.
 %eng
 %spa
C oy, jampa'?
 %mor oy, jampa'?
 %eng
N wuqub' ixir kalcha al Chay.
 %mor wuqub' ixir kalcha al Chay.
 %eng
P aya pu xkamik.
 %mor aya pu xkamik.
 %eng
N xa k'ut xkamik.
 %mor xa k'ut xkamik.
 %eng
C jasche.
 %mor jasche.
 %eng
Ch k'o oj charech.
 = k'o oj charech.
 %mor /k'o: oj chi-r-e-ch.
 %eng
 %spa
N k'o le oj chare ma katane ta le oj chare.
 %mor k'o le oj chare ma katane ta le oj chare.
 %eng
P jasche ma xiya le, le pi'q' chuqut.
 %mor jasche ma xiya le, le pi'q' chuqut.
 %eng
N are kub'ij lal Juan, chaya le pi'q'.
 %mor are kub'ij lal Juan, chaya le pi'q'.
 %eng
N chu qul pero ma utz ta chik, dah.
 %mor chu qul pero ma utz ta chik, dah.
 %eng
N ............................
 %mor ............................
 %eng
Ch nan, k'o jun jun nuq'ab'.
 = nan, k'o jun jun nuq'ab'.
 %mor nan, /k'o: jun nu-q'ab'.
 %eng
 %spa
Ch jun aq a lek.
 = jun aq a lek.
 %mor jun aq a lek.
 %eng
 %spa
C k'iya le taq alanxax le', ya kach'ob'.
 %mor k'iya le taq alanxax le', ya kach'ob'.
 %eng
C jas u wach le juni, chacha chare le alu.
 %mor jas u wach le juni, chacha chare le alu.
 %eng
*R23-5
Ch kinch'ob' ta in.
 = kinch'ob' ta in.
 %mor k-0-in/ch'ob' ta in.
 %eng
 %spa
C chata chare le alu', chata chare.
 %mor chata chare le alu', chata chare.
 %eng
C le alu' jas u wach?
 %mor le alu' jas u wach?
 %eng
Ch a lu', le jun weh.
 = a lu', le jun weh.
 %mor a lu', le jun weh.
 %eng
 %spa
P m.
 %mor m.
 %eng
Ch leh, jun we le li'.
 = are jun we le ri'?
 %mor are jun we le ri'?
 %eng
 %spa
P cho'm, katij ate cho'm?
 %mor cho'm, katij ate cho'm?
 %eng
Ch tij at lu chom le le'.
 = katij at le cho'm la' le.
 %mor *k-0-*a/tij at le cho'm la' le.
 %eng
 %spa
C kintijo.
 %mor kintijo.
 %eng
Ch tij chom la Pelipa.
 = kutij cho'm la Pelipa.
 %mor *k-0-*u/tij cho'm le a Pelipa.
 %eng
 %spa
C kintij le cho'm, nk'ule.
 %mor kintij le cho'm, nk'ule.
 %eng
C at? a katij a chom at?
 %mor at? a katij a chom at?
 %eng
Ch ah, jun xinu'l lu katoneta le'.
 = ah, jun xinu'l lu katoneta le'.
 %mor ah, jun xinu'l lu katoneta le'.
 %eng
 %spa
P la k'ute.
 %mor la k'ute.
 %eng
Ch utukel, kunub'al leh.
 = utukel, kunub'al leh.
 %mor u-tukel, /kun-u-b'al leh.
 %eng
 %spa
C kukojo lu chaket.
 %mor kukojo lu chaket.
 %eng
C nk'u lal Talin jawi k'owih?
 %mor nk'u lal Talin jawi k'owih?
 %eng
Ch nan cha, awi ko wi lal Talin cha'.
 = nan cha, jawi ko wi lal Talin cha'.
 %mor nan /cha, jawi /k'o: wi le al Talin /cha'.
 %eng
 %spa
N no a chuwe pu kutawi.
 %mor no a chuwe pu kutawi.
 %eng
N jawi pu x'e wi lawatz cha.
 %mor jawi pu x-0/b'e wi le aw-atz /cha.
 %eng
Ch e kuk' e maq'e cha'.
 = e kuk' e maq'e cha'.
 %mor *x-0/b'e k-uk' e maq'e /cha'.
 %eng
 %spa
N ja?
 %mor ja?
 %eng
C kinta taj.
 %mor kinta taj.
 %eng
N jawi xewi lal lincha.
 %mor jawi xewi lal lincha.
 %eng
Ch taq xunulab' leh.
 = juntaq xinulab'le.
 %mor juntaq xinulab'le.
 %eng
 %spa
C k'o le jun chirije.
 %mor k'o le jun chirije.
 %eng
*R23-6
C .............
 %mor .............
 %eng
Ch ula gran puta jun.
 = ula gran puta jun.
 %mor ula gran puta jun.
 %eng
 %spa
Ch xinul q'oyolik leh.
 = xinul q'oyolik leh.
 %mor xinu'l /q'oy-ol-ik leh.
 %eng
 %spa
C ay jun mu's le.
 %mor ay jun mu's le.
 %eng
Ch le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
C le.
 %mor le.
 %eng
Ch ula ran putalalaj.
 = ula gran puta alaj.
 %mor ula gran puta alaj.
 %eng
 %spa
Ch jun mux jun uchomal.
 = jun mu's jun u chomal.
 %mor jun mu's jun u chomal.
 %eng
 %spa
C jun uchomal.
 %mor jun uchomal.
 %eng
P jawile.
 %mor jawile.
 %eng
Ch li'.
 = ri.
 %mor ri.
 %eng
 %spa
C la re' le jun xinul le.
 %mor la re' le jun xinul le.
 %eng
Ch pa jun alu' jun uchomal.
 = le jun alu' alaj jun uchomal.
 %mor le jun alu' alaj jun uchomal.
 %eng
 %spa
C are lal chay le jun uchonal.
 %mor are lal chay le jun uchonal.
 %eng
Ch la pelipe jun uchomal.
 = are le jun uchomal la pelipe.
 %mor are le jun uchomal la pelipe.
 %eng
 %spa
C lal chay cha'.
 %mor lal chay cha'.
 %eng
P uy alaje tew q'e.
 %mor uy alaje tew q'e.
 %eng
N uy da laj tew laj juwertana.
 %mor uy da laj tew laj juwertana.
 %eng
Ch qila chiri.
 = qila chiri.
 %mor *k-0-q/il-a chiri.
 %eng
 %spa
P jawi.
 %mor jawi.
 %eng
Ch qa potoh.
 = qa potoh.
 %mor qa potoh.
 %eng
 %spa nuestra foto.
C ni modo.
 %mor ni modo.
 %eng
Ch le potoh.
 = le potoh.
 %mor le potoh.
 %eng
 %spa
Ch la foto.
 = la foto.
 %mor la foto.
 %eng
 %spa
P ak'o a poto chiri.
 %mor ak'o a poto chiri.
 %eng
P tienes foto aqui.
 %mor tienes foto aqui.
 %eng
Ch nu poto in.
 = nu poto in.
 %mor nu poto in.
 %eng
 %spa
P jawile?
 %mor jawile?
 %eng
*R23-7
Ch le nu poto.
 = le nu poto.
 %mor le nu poto.
 %eng
 %spa
Ch nu poto in le'.
 = nu poto in le'.
 %mor nu poto in le'.
 %eng
 %spa
Ch kam le nunan.
 = xink'am rumal le nunan.
 %mor *x-*in/k'am-PASS1 *r-*umal le nu-nan.
 %eng
 %spa
Ch q'alum mal in e.
 = inuq'alum e.
 %mor *in-*u/q'alu-m e.
 %eng
 %spa
Ch a Milio le'.
 = a Milio le'.
 %mor a Milio le'.
 %eng
 %spa
N le nu nan nu qalum ine chi.
 %mor le nu nan nu qalum ine chi.
 %eng
Ch le, le, le, le.
 = le, le, le, le.
 %mor le, le, le, le.
 %eng
 %spa
N jun upachi.
 %mor jun upachi.
 %eng
C jachin le taq musab'.
 %mor jachin le taq musab'.
 %eng
Ch aya le, aya le puy'ya.
 = aya le puwi ya.
 %mor aya le puwi ya.
 %eng
 %spa
Ch intij in ol kincha'.
 = kintij in le q'or kincha.
 %mor *k-0-in/tij in *le q'or k-in/cha'.
 %eng
 %spa
C jas katij at.
 %mor jas katij at.
 %eng
Ch lal Talin le.
 = lal Talin le.
 %mor lal Talin le.
 %eng
 %spa
C jachin le jun mu'se.
 %mor jachin le jun mu'se.
 %eng
C le jun mu'se.
 %mor le jun mu'se.
 %eng
Ch ay, ay chix, ay chix.
 = ay chi'x.
 %mor ay chi'x.
 %eng
 %spa
Ch jun al Talin, ay chix, ay chix.
 = ay chi'x.
 %mor ay chi'x.
 %eng
 %spa
Ch jun al Talin.
 = jun al Talin.
 %mor jun al Talin.
 %eng
 %spa
C jas k'o puwi lal Juana.
 %mor jas k'o puwi lal Juana.
 %eng
P jachin rach'i'il.
 %mor jachin rach'i'il.
 %eng
Ch ay chix, a chix, jun al Talin.
 = ay chi'x.
 %mor ay chi'x.
 %eng
 %spa
C jas k'o puwih lal Juana.
 %mor jas k'o puwih lal Juana.
 %eng
Ch ay chix jun al Talin.
 = ay chix jun al Talin.
 %mor ay chix jun al Talin.
 %eng
 %spa
C lal Juana le juni.
 %mor lal Juana le juni.
 %eng
Ch kuk'am kiq'ab' ay chix, ay chix.
 = kuk'am kiq'ab' ay chi'x.
 %mor k-0-u/k'am ki-q'ab' ay chi'x.
 %eng
 %spa
*R23-8
P al chay, jachino jun achile.
 %mor al chay, jachino jun achile.
 %eng
Ch a wel, a pich' a wel cha'.
 = wich' a wel.
 %mor wich' a wel /cha'.
 %eng
 %spa
P jawi kape wih.
 %mor jawi kape wih.
 %eng
Ch tiox tankara chi.
 = tiox tankara chi.
 %mor tiox tankara /chi.
 %eng
 %spa
P jawi kapewi le jun, le jun.
 %mor jawi kapewi le jun, le jun.
 %eng
P achile al chay.
 %mor achile al chay.
 %eng
Ch ay intaq lux.
 = ay intaq luz.
 %mor ay intaq luz.
 %eng
 %spa
N pa Nahuala kacha al chay.
 %mor pa Nahuala kacha al chay.
 %eng
Ch ay intaq lux.
 = ay intaq luz.
 %mor ay intaq luz.
 %eng
 %spa
Ch jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
N kape pa Nahuala kalcha?
 %mor kape pa Nahuala kalcha?
 %eng
Ch jah?
 = jah?
 %mor jah?
 %eng
 %spa
N kape pa Nahuala kalcha?
 %mor k-0/pet pa Nahuala k-at/cha?
 %eng
Ch pa Nahuala chi?
 = pa Nahuala chi?
 %mor pa Nahuala /chi?
 %eng
 %spa
P pa Nahuala pu kape wi al chay.
 %mor pa Nahuala pu kape wi al chay.
 %eng
N Nahuala k'ut Nahuala k'ut.
 %mor Nahuala k'ut Nahuala k'ut.
 %eng
P iya.
 %mor iya.
 %eng
Ch Nahuala' kape wih.
 = Nahuala' kape wih.
 %mor Nahuala' k-0/pet wi-h.
 %eng
 %spa
C a naj le Nahuala'.
 %mor a naj le Nahuala'.
 %eng
Ch xaj impe la puwi.
 = chawesaj impe la puwi.
 %mor *ch-0-*aw/esa-j impe le a-puwi.
 %eng
 %spa
Ch chapa n nah.
 = chachapa na.
 %mor *ch-0-*a/chap-a na.
 %eng
 %spa
P ach'ab' k'u at al chay.
 %mor ach'ab' k'u at al chay.
 %eng
C le naj chenka.
 %mor le naj chenka.
 %eng
Ch kojo k'ut leh.
 = chakojo k'ut le.
 %mor *ch-0-*a/koj-o k'u-t le.
 %eng
 %spa
P jachin chike.
 %mor jachin chike.
 %eng
Ch la puwi?
 = la puwi?
 %mor la puwi?
 %eng
 %spa
*R23-9
P nk'oti yale, chawila.
 %mor nk'oti yale, chawila.
 %eng
P k'u la poto le.
 %mor k'u la poto le.
 %eng
Ch eh, eh.
 = eh, eh.
 %mor eh, eh.
 %eng
 %spa
C kachap taj.
 %mor kachap taj.
 %eng
Ch ma.
 = ma.
 %mor ma.
 %eng
 %spa
C we xpaxik.
 %mor we xpaxik.
 %eng
Ch noh.
 = noh.
 %mor noh.
 %eng
 %spa
P jas uwach ale leh?
 %mor jas uwach ale leh?
 %eng
Ch qakunub'al.
 = qakunub'al.
 %mor qa/kun-u-b'al.
 %eng
 %spa
P jasa re.
 %mor jasa re.
 %eng
C jas upatan.
 %mor jas upatan.
 %eng
Ch rech wakuna la Milia.
 = rech wakuna la Milia.
 %mor rech wakuna la Milia.
 %eng
 %spa
P rech wakuna.
 %mor rech wakuna.
 %eng
P a at k'u lat k'o chila lele.
 %mor a at k'u lat k'o chila lele.
 %eng
Ch m, le in leh.
 = m, le in leh.
 %mor m, le in leh.
 %eng
 %spa
P no le ririri'.
 %mor no le ririri'.
 %eng
Ch m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P a at le riri'.
 %mor a at le riri'.
 %eng
Ch ay chix.
 = ay chix.
 %mor ay chix.
 %eng
 %spa
Ch lal Juana le ruk' la, la jix.
 = lal Juana le ruk' la, la jix.
 %mor lal Juana le ruk' la, la jix.
 %eng
 %spa
C ruk' lal chay le june'.
 %mor ruk' lal chay le june'.
 %eng
Ch al chaya la pelipa.
 = al chaya la pelipa.
 %mor al chaya la pelipa.
 %eng
 %spa
Ch a pelipa.
 = a pelipa.
 %mor a pelipa.
 %eng
 %spa
Ch laj pich' ak'al le k'o uxincha'.
 = le julaj wich' ak'al le k'o ucincha.
 %mor *le julaj wich' ak'al le /k'o: u-cincha.
 %eng
 %spa
C no la Milio le june.
 %mor no la Milio le june.
 %eng
Ch la Milio le la Milio.
 = la Milio le la Milio.
 %mor la Milio le la Milio.
 %eng
 %spa
*R23-10
C la Milio le june, la Juana le juni.
 %mor la Milio le june, la Juana le juni.
 %eng
C y lal chaya le juni.
 %mor y lal chaya le juni.
 %eng
Ch ay chix.
 = ay chi'x.
 %mor ay chi'x.
 %eng
 %spa
C yamero kutij lu ti'ij.
 %mor yamero kutij lu ti'ij.
 %eng
Ch la lu' le' k'o uxincha'.
 = la lu' le' k'o ucincha.
 %mor le a lu' le' /k'o: u-cincha.
 %eng
 %spa
C yamero, yamero.
 %mor yamero, yamero.
 %eng
C yamero kutij a ti'ij.
 %mor yamero kutij a ti'ij.
 %eng
P al chay.
 %mor al chay.
 %eng
Ch m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P nk'ula watz? al chay.
 %mor nk'ula watz? al chay.
 %eng
P nk'ula watz? lal Talin?
 %mor nk'ula watz? lal Talin?
 %eng
C lal Juana.
 %mor lal Juana.
 %eng
P nk'ula lal Juana.
 %mor nk'ula lal Juana.
 %eng
P jawi x'ewih?
 %mor jawi x'ewih?
 %eng
Ch pa tuj lukojo le wari?
 = pa tuj kinkoj le wari?
 %mor pa tuj *k-0-#in/koj-!o le wari?
 %eng
 %spa
C ni modo.
 %mor ni modo.
 %eng
Ch a yo.
 = a yo.
 %mor a yo.
 %eng
 %spa
C b'aya.
 %mor b'aya.
 %eng
Ch nan, nanki, ki la pelipe.
 = nan, nanki, ki la pelipe.
 %mor nan, nanki, ki la pelipe.
 %eng
 %spa
Ch koj upuwi' la Pedra.
 = a ki la pelipe kukoj lu puwi la Pedro.
 %mor *a ki le a pelipe *k-0-*u/koj *le u-puwi le a Pedro.
 %eng
 %spa
Ch la Pedia chiij.
 = la pedro chij.
 %mor la pedro chij.
 %eng
 %spa
C chuweq chik a lu'.
 %mor chuweq chik a lu'.
 %eng
P chuweq chik a Pel.
 %mor chuweq chik a Pel.
 %eng
C y le naj al chaya.
 %mor y le naj al chaya.
 %eng
P xb'ek b'ay jasche xaya le nu.
 %mor xb'ek b'ay jasche xaya le nu.
 %eng
P puwi' chare, kuk'amb'ila.
 %mor puwi' chare, kuk'amb'ila.
 %eng
*R23-11
P b'ay kink'amb'i jun we in.
 %mor b'ay kink'amb'i jun we in.
 %eng
P k'o jun warali?
 %mor k'o jun warali?
 %eng
Ch tawen.
 = tawen.
 %mor tawen.
 %eng
 %spa
P jawi k'uwih?
 %mor jawi k'uwih?
 %eng
Ch k'ama.
 = chakama.
 %mor *ch-0-*a/k'am-a.
 %eng
 %spa
P jachike?
 %mor jachike?
 %eng
C xinriqe jun wuj.
 %mor xinriqe jun wuj.
 %eng
Ch chama leche'.
 = chama leche'.
 %mor ch-0-a/k'am-a leche'.
 %eng
 %spa
C xinwiq, xinriqe jun wuj chawe.
 %mor xinwiq, xinriqe jun wuj chawe.
 %eng
Ch chix.
 = chi'x.
 %mor chi'x.
 %eng
 %spa
C le jun a Carta kub'ij ri.
 %mor le jun a Carta kub'ij ri.
 %eng
Ch chix.
 = chi'x.
 %mor chi'x.
 %eng
 %spa
Ch ya loq ma loq.
 = chaya loq, chama loq.
 %mor *ch-0-*a/ya' la-oq, *ch-0-*a/k'am-a la-oq.
 %eng
 %spa
Ch ayajan la'le.
 = kayajan la le.
 %mor *k-0/yaj-an la le.
 %eng
 %spa
C le.
 %mor le.
 %eng
P le.
 %mor le.
 %eng
Ch ay nu carta nu xu't'eh.
 = ay nu carta nu xu't'eh.
 %mor ay nu carta nu xu't'eh.
 %eng
 %spa
Ch no' uj ujwarik chiri'.
 = no le uj kujwar chiri.
 %mor no *le uj *k-uj/war chiri.
 %eng
 %spa
C jachin kawar chiri.
 %mor jachin kawar chiri.
 %eng
Ch war chiri'.
 = kujwar chiri'.
 %mor *k-*uj/war chiri'.
 %eng
 %spa
Ch le nu nan chiri', le ntat chiri.
 = le nu nan chiri', le ntat chiri.
 %mor le nu nan chiri', le ntat chiri.
 %eng
 %spa
Ch a Milo chiri', in le?
 = a Milo chiri', in le?
 %mor a Milo chiri', in le?
 %eng
 %spa
C jelale', nk'ule at.
 %mor jelale', nk'ule at.
 %eng
C jawi katwar wi.
 %mor jawi katwar wi.
 %eng
Ch chiri'.
 = chiri'.
 %mor chiri'.
 %eng
 %spa
C pero la Milio kawar chiri.
 %mor pero la Milio kawar chiri.
 %eng
*R23-12
N no.
 %mor no.
 %eng
P nk'ulal Talin.
 %mor nk'ulal Talin.
 %eng
Ch m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P nk'u lal Talin.
 %mor nk'u lal Talin.
 %eng
P jawi kawar wih?
 %mor jawi kawar wih?
 %eng
Ch war pu ch'at n le juana.
 = kawar pu ch'at lal Juana.
 %mor *k-0/war pa u-ch'at le *al Juana.
 %eng
 %spa
P n jawile?
 %mor n jawile?
 %eng
Ch le? lal Juana war jetaq ale?
 = lal Juana kawar jetaq ale.
 %mor le al Juana *k-0/war jetaq ale.
 %eng
 %spa
P utukel.
 %mor utukel.
 %eng
Ch m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P iya.
 %mor iya.
 %eng
Ch utukel, u utukel.
 = utukel, u utukel.
 %mor utukel, u utukel.
 %eng
 %spa
Ch le ix.
 = le ix.
 %mor le ix.
 %eng
 %spa
P nk'ota qa ch'a uj.
 %mor nk'ota qa ch'a uj.
 %eng
Ch m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C xaq pu lew.
 %mor xaq pu lew.
 %eng
Ch le nu xut' nu wo'w.
 = le nu xut' nu wo'w.
 %mor le nu xut' nu wo'w.
 %eng
 %spa
C jas uwach le wow.
 %mor jas uwach le wow.
 %eng
P sa'aj chaya la la q'ab'.
 %mor sa'aj chaya la la q'ab'.
 %eng
P katinweqaj.
 %mor katinweqaj.
 %eng
Ch eh eh jon lentat q'e chi.
 = kayajan lentat q'e chi.
 %mor *k-0/yaj-an le in-tat q'e /chi.
 %eng
 %spa
Ch b'ej kan la lu'.
 = xb'ej kan la lu.
 %mor *x-0/b'ej kan le a lu.
 %eng
 %spa
C ya k'an.
 %mor ya k'an.
 %eng
Ch rekan a lu'.
 = reqan la lu'.
 %mor r/eqa-m *le a lu'.
 %eng
 %spa
C rekan lal chay.
 %mor rekan lal chay.
 %eng
Ch b'irkan la lu', b'irkan la lu.
 = b'irkan la lu', b'irkan la lu.
 %mor /b'irkan le a lu', /b'irkan le a lu.
 %eng
 %spa
*R23-13
Ch weta k'o le jun nuche' poj chupalaj.
 = weta k'o le jun nuche' kinpoj chupalaj.
 %mor weta /k'o: le jun nu-che' *k-0-*in/poj chi u-palaj.
 %eng
 %spa
P b'ay, b'ay, xaje.
 %mor b'ay, b'ay, xaje.
 %eng
P katwitz'itz' jun a'q.
 %mor katwitz'itz' jun a'q.
 %eng
C jachin ajchaq'e che le, le.
 %mor jachin ajchaq'e che le, le.
 %eng
C jun xajab' k'o chuxe le ch'at.
 %mor jun xajab' k'o chuxe le ch'at.
 %eng
Ch jach.
 = jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
 %spa
C le, le taq xajab'e.
 %mor le, le taq xajab'e.
 %eng
Ch keb'.
 = keb'.
 %mor keb'.
 %eng
 %spa
C keb'.
 %mor keb'.
 %eng
Ch no rech le ntat.
 = no rech le ntat.
 %mor no rech le ntat.
 %eng
 %spa
C jas upotan.
 %mor jas upotan.
 %eng
Ch arech xajab'.
 = rech le xajab'.
 %mor rech le xajab'.
 %eng
 %spa
Ch ay da, da', da' no.
 = ay da, da', da' no.
 %mor ay da, da', da' no.
 %eng
 %spa
Ch uqaj kan apuwi'.
 = kuqaj kan apuwi.
 %mor *k-0-u/qaj kan a-puwi.
 %eng
 %spa
C k'o  le puwi.
 %mor k'o  le puwi.
 %eng
P jas ka'an waral.
 %mor jas ka'an waral.
 %eng
C le junee.
 %mor le junee.
 %eng
Ch chix.
 = chi'x.
 %mor chi'x.
 %eng
 %spa
C awe at tzij, awe at.
 %mor awe at tzij, awe at.
 %eng
Ch a pedia chije k'o qorolik.
 = la pedro chije k'o qorolik.
 %mor la pedro chije /k'o: /qor-ol-ik.
 %eng
 %spa
C al chay le chomal le.
 %mor al chay le chomal le.
 %eng
C no le june al chay le.
 %mor no le june al chay le.
 %eng
Ch q'aj kan apuyi'.
 = kinwelaq'aj kan apuwi'.
 %mor *k-0-*inw/elaq'a-j kan a-puwi'.
 %eng
 %spa
C k'o le al chaye lal Taline.
 %mor /k'o: le al chaye lal Taline.
 %eng
P al chay chawila k'ute.
 %mor al chay chawila k'ute.
 %eng
P lal chay le lal taline cha.
 %mor lal chay le lal taline cha.
 %eng
*R23-14
Ch m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P jawi pu enaq wi lal Talin.
 %mor jawi pu enaq wi lal Talin.
 %eng
P ...........
 %mor ...........
 %eng
Ch nan.
 = nan.
 %mor nan.
 %eng
 %spa
Ch aya chuwe.
 = chaya chuwe.
 %mor *ch-0-a/ya' chi-w-e.
 %eng
 %spa
C ay chix.
 %mor ay chix.
 %eng
Ch kinch'ay kanoch kanoq.
 = xinch'ay kanoq kamo.
 %mor #x-0-in/ch'ay kan-oq kamo.
 %eng
 %spa
C chix.
 %mor chix.
 %eng
Ch xatatej.
 = kinsututej.
 %mor *k-0-*in/sut-ute-j.
 %eng
 %spa
C uy, ab'usivo.
 %mor uy, ab'usivo.
 %eng
Ch uy xeq'.
 = seq'.
 %mor seq'.
 %eng
 %spa
C ab'usivo.
 %mor ab'usivo.
 %eng
Ch uj, jun wuj chik.
 = uj, jun wuj chik.
 %mor uj, jun wuj chik.
 %eng
 %spa
C we xpax la q'ab'.
 %mor we xpax la q'ab'.
 %eng
Ch xeq' pun.
 = seq, pun.
 %mor seq, pun.
 %eng
 %spa
C we xpax la q'ab', we xpax la q'ab'.
 %mor we xpax la q'ab', we xpax la q'ab'.
 %eng
Ch ya q'eq pijalom cha'.
 = kinya q'eq  pijalom cha.
 %mor *k-0-*in/ya' q'eq  pa i-jalom /cha'.
 %eng
 %spa
P al chay, al chay.
 %mor al chay, al chay.
 %eng
Ch alih cha?
 = alih cha?
 %mor alih /cha?
 %eng
 %spa
P al chay.
 %mor al chay.
 %eng
Ch xaj kan apuyi' at cha'.
 = chawesaj kan apuwi at cha.
 %mor *ch-0-*aw/esa-j kan a-puwi at /cha'.
 %eng
 %spa
P taweno cha.
 %mor taweno cha.
 %eng
Ch ale cha'.
 = jelale' cha.
 %mor jelale' /cha'.
 %eng
 %spa
P nku le jaron.
 %mor nku le jaron.
 %eng
Ch nq'eq, weta k'o alaj qaxiyab' qaxiyoh.
 = weta k'o alaj qaxiyab' kaqaxiyoh.
 %mor weta /k'o: alaj qa/xiy-ab' *k-0-qa/xiy-oh.
 %eng
 %spa
C kattzaqik.
 %mor kattzaqik.
 %eng
*R23-15
Ch qaxiyab' uj.
 = qaxiyab' uj.
 %mor qa/xiy-ab' uj.
 %eng
 %spa
P jawi k'o wi?
 %mor jawi k'o wi?
 %eng
Ch qaxiyab', le xiyab', nan.
 = qaxiyab', le xiyab', nan.
 %mor qa/xiy-ab', le /xiy-ab', nan.
 %eng
 %spa
Ch n k'o taj.
 = n k'o: taj.
 %mor n /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
Ch qaxche ki kiturij.
 = jasche kiturij.
 %mor jasche k-0-i/turi-j.
 %eng
 %spa
P jah?
 %mor jah?
 %eng
Ch turij.
 = kiturij.
 %mor *k-0-*i/turi-j.
 %eng
 %spa
P qaxiyoh.
 %mor qaxiyoh.
 %eng
Ch no, n k'o ta qaxiyo?
 = no, n k'o: ta qaxiyo?
 %mor no, n /k'o: ta qa/xiy-o?
 %eng
 %spa
C a k'o modo kakoj le xiyob' al Chay?
 %mor a k'o modo kakoj le xiyob' al Chay?
 %eng
P al chay cha.
 %mor al chay cha.
 %eng
Ch m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P a kakoj at e xiyab' cha.
 %mor a k-0-a/koj at e /xiy-ab' /cha.
 %eng
Ch iy k'o wuj.
 = iy k'o wuj.
 %mor iy /k'o: wuj.
 %eng
 %spa
C ah, le jun wuj chik.
 %mor ah, le jun wuj chik.
 %eng
Ch yala le waj che'.
 = alaj le'.
 %mor alaj le'.
 %eng
 %spa
P ah jun naj le', jun naj tz'ikine.
 %mor ah jun naj le', jun naj tz'ikine.
 %eng
Ch le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
C jun naj tz'ikin.
 %mor jun naj tz'ikin.
 %eng
Ch kab'ison chik le'.
 = kab'ison chik le'.
 %mor k-0/b'is-on chi-k le'.
 %eng
 %spa
C nk'ota lu nan, nk'ota lu nan.
 %mor nk'ota lu nan, nk'ota lu nan.
 %eng
Ch le chij le.
 = le chij le.
 %mor le chij le.
 %eng
 %spa
C le chije le, le jun achi le, le jun meb'a'.
 %mor le chije le, le jun achi le, le jun meb'a'.
 %eng
Ch kink'amo?
 = kink'amo?
 %mor k-0-in/k'am-o?
 %eng
 %spa
*R23-16
C kak'am taj, an taj, ka'antaj.
 %mor kak'am taj, an taj, ka'antaj.
 %eng
C we xpaxik, ya.
 %mor we xpaxik, ya.
 %eng
Ch ch'orore'.
 = ch'orore'.
 %mor ch'orore'.
 %eng
 %spa
C le, le', le'.
 %mor le, le', le'.
 %eng
C ..........
 %mor ..........
 %eng
Ch nan, aki la Pelipa.
 = nan, aki la Pelipa.
 %mor nan, aki la Pelipa.
 %eng
 %spa
C ximpe le najal Chaya.
 %mor ximpe le najal Chaya.
 %eng
P le jun tz'ikine.
 %mor le jun tz'ikine.
 %eng
Ch m, chix.
 = chi'x.
 %mor chi'x.
 %eng
 %spa
P le, le jun tz'ikine, le'.
 %mor le, le jun tz'ikine, le'.
 %eng
C le, x'e lu nan.
 %mor le, x'e lu nan.
 %eng
Ch xeb'ul lunan.
 = xul lunan.
 %mor x-0/ul le u-nan.
 %eng
 %spa
C le, k'o le saqmol.
 %mor le, k'o le saqmol.
 %eng
Ch k'o luxaqmol, tax le'.
 = k'o lusaqmol, le patax le'.
 %mor /k'o: le u-saqmol, *le patax le'.
 %eng
 %spa
P b'ay.
 %mor b'ay.
 %eng
C xel b'i lunaj tz'ikinee.
 %mor xel b'i lunaj tz'ikinee.
 %eng
Ch jetaq palomax le'.
 = jetaq palomax le'.
 %mor jetaq palomax le'.
 %eng
 %spa
C ahje' le taq palomax, le taq policia le?
 %mor ahje' le taq palomax, le taq policia le?
 %eng
C nik'aj achijab'ee.
 %mor nik'aj achijab'ee.
 %eng
Ch wach ukej e le in palomax.
 = jas uwach kutij le jin palomax?
 %mor *jas uwach *k-0-u/tij le jin palomax?
 %eng
 %spa
C le, le jun chij.
 %mor le, le jun chij.
 %eng
Ch leh.
 = leh.
 %mor leh.
 %eng
 %spa
C le oxib' policia.
 %mor le oxib' policia.
 %eng
Ch jun taq palomax kexaxa' jaron.
 = jun taq palomax kekesaj jaron.
 %mor jun taq palomax *k-0-e-k/esa-j jaron.
 %eng
 %spa
C le, elaq'om, xkichap le elaq'om.
 %mor le, elaq'om, xkichap le elaq'om.
 %eng
Ch eleh.
 = le'le'?
 %mor le'le'?
 %eng
 %spa
*R23-17
C x'e pa, pu jaron.
 %mor x'e pa, pu jaron.
 %eng
Ch xchaq in pulixik leh.
 = xtzaq lin policia le?
 %mor x-0/tzaq lin policia le?
 %eng
 %spa
Ch le jun xib'inel puq'ij rib' pa jaron.
 = le jun xib'inel xupuq'ij rib' pa le jaron.
 %mor le jun /xib'i-n-el *x-0-*u/puq'i-j r-ib' pa *le jaron.
 %eng
 %spa
C xtzaqike.
 %mor xtzaqike.
 %eng
Ch ay, kixik.
 = ay, xk'isik.
 %mor ay, *x-0/k'is-ik.
 %eng
 %spa
C no, k'o lu powi?
 %mor no, k'o lu powi?
 %eng
Ch k'o powi' u kamuxonik.
 = k'o powi' kamuxanik.
 %mor /k'o: powi' k-0/muxan-ik.
 %eng
 %spa
C xkam le.
 %mor xkam le.
 %eng
Ch an, ana jun nuchul.
 = kinana jun nuchul.
 %mor *k-0-*in/b'an-a jun nu-chul.
 %eng
 %spa
Ch chu kita la b'ik.
 = laj chu, kita la mpe.
 %mor laj chu, k-0-i/ta' la mpe.
 %eng
 %spa
C utz b'a'.
 %mor utz b'a'.
 %eng
Ch xoh.
 = xoh.
 %mor xoh.
 %eng
 %spa
Ch ula ran puta.
 = u la gran puta.
 %mor u la gran puta.
 %eng
 %spa
Ch u la ran puta.
 = u la gran puta.
 %mor u la gran puta.
 %eng
 %spa
P al chay, iwix le jal li'.
 %mor al chay, iwix le jal li'.
 %eng
Ch ja'.
 = ja'.
 %mor ja'.
 %eng
 %spa
P iwix?, no?
 %mor iwix?, no?
 %eng
Ch k'o le kixok.
 = k'o le kisok.
 %mor /k'o: le ki-sok.
 %eng
 %spa
Ch uj jal.
 = qe'uj le jal.
 %mor qe'uj le jal.
 %eng
 %spa
P le ix? jawi xik'am wih?
 %mor le ix? jawi xik'am wih?
 %eng
Ch qak'am luk' ku' chi.
 = xqak'am ruk' a ku' chi.
 %mor *x-0-qa/k'am r-uk' *a ku' /chi.
 %eng
 %spa
Ch qaya na, qayana qelaq'aj loq.
 = qaya na xqelaq'aj loq.
 %mor *k-0-qa/ya' na *x-0-q/elaq'a-j la-oq.
 %eng
 %spa
P we xattzaqik, b'ay.
 %mor we xattzaqik, b'ay.
 %eng
Ch no, kintzaq ta la', le.
 = no, kintzaq ta la', le.
 %mor no, k-in/tzaq ta la', le.
 %eng
 %spa
Ch chap le utura's.
 = kuchap le utura's.
 %mor *k-0-*u/chap le u-tura's.
 %eng
 %spa
*R23-18
C katzaqik.
 %mor katzaqik.
 %eng
Ch le nunan kinch'up xiruwela.
 = le nunan kuch'up sirwel.
 %mor le nu-nan k-0-#u/ch'up sirwel.
 %eng
 %spa
C k'o tale turas xewi le sirwel? lee.
 %mor k'o tale turas xewi le sirwel? lee.
 %eng
P oh k'o b'a le sirwela le al Chay.
 %mor oh k'o b'a le sirwela le al Chay.
 %eng
Ch m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P k'o b'a le sirwela.
 %mor k'o b'a le sirwela.
 %eng
Ch k'o xirwela'.
 = k'o sirwela la'.
 %mor /k'o: sirwela la'.
 %eng
 %spa
Ch qak'ayij.
 = kaqak'ayij.
 %mor *k-0-qa/k'ayi-j.
 %eng
 %spa
C b'ay.
 %mor b'ay.
 %eng
Ch xb'ir kan in a pedia.
 = xb'ir kan lin a pedro.
 %mor x-0/b'irkan *le in a pedro.
 %eng
 %spa
Ch la pedia chij.
 = la pedro chij.
 %mor la pedro chij.
 %eng
 %spa
P a katij at e sirwela al Chay?
 %mor a k-0-a/tij at e sirwela al Chay?
 %eng
Ch a katij at e sirwela al chay? ***
 = a katij at e sirwela al chay?
 %mor a k-0-a/tij at e sirwela al chay?
 %eng
 %spa
Ch tij at le xirwela.
 = katij at le sirwel.
 %mor *k-0-*a/tij at le sirwel.
 %eng
 %spa
P no pares a katijoh?
 %mor no pares a katijoh?
 %eng
Ch tij le xirwela la le.
 = kutij le sirwela la pelipa.
 %mor *k-0-*u/tij le sirwela le a pelipa.
 %eng
 %spa
Ch le a pelipa.
 = le a pelipa.
 %mor le a pelipa.
 %eng
 %spa
P saj k'ut al chay.
 %mor saj k'ut al chay.
 %eng
Ch lin ch'olik chuwajah.
 = lin ch'olik chuwajah.
 %mor lin ch'olik chuwajah.
 %eng
 %spa
P b'ay lak'ut k'olike warale.
 %mor b'ay lak'ut /k'o:-l-ik e warale.
 %eng
P ay chay le.
 %mor ay chay le.
 %eng
C al chaya.
 %mor al chaya.
 %eng
Ch kaq chike.
 = kaq chike.
 %mor kaq chike.
 %eng
 %spa
Ch taj le le'.
 = n k'o taj le', le'.
 %mor *n /*k'o: ta-j le', le'.
 %eng
 %spa
P ekeb'.
 %mor ekeb'.
 %eng
Ch le jun waral, qach'ajon e chiri?
 = le jun waral, qach'ajon e chiri?
 %mor le jun waral, qa/ch'aj-on e chiri?
 %eng
 %spa
Ch lu warah.
 = le waral.
 %mor le waral.
 %eng
 %spa
*R23-19
Ch chichape la' alih.
 = chachapa la' alih.
 %mor ch-0-#a/chap-a la' alih.
 %eng
 %spa
P k'o kachapo maji.
 %mor k'o kachapo maji.
 %eng
*xk'is le nab'e uwach e cinta R-23.
*R23-20
Ch k'o oj che le naj qaq.
 = k'o oj che le naj qaq.
 %mor /k'o: oj che le naj qaq.
 %eng
 %spa
P jawi, jawi k'uwi le aq.
 %mor jawi, jawi k'uwi le aq.
 %eng
Ch xkamik.
 = xkamik.
 %mor x-0/kam-ik.
 %eng
 %spa
Ch no pe le ch'oich cha'.
 = no xpe le chich' cha.
 %mor no *x-0/pet le chich' /cha'.
 %eng
 %spa
C we katzaqik.
 %mor we katzaqik.
 %eng
Ch no, kape le chich'.
 = no, kape le chich'.
 %mor no, k-0/pet le chich'.
 %eng
 %spa
Ch pe tate xoj xoj peloq.
 = kape lentat e chuwa oj.
 %mor *k-0/pet *le *in-tat e *chi-u-wa oj.
 %eng
 %spa
Ch teloq, qana' qaxutin.
 = teloq, qana qasuti'n.
 %mor at/el-oq, /qana qa/suti-n.
 %eng
 %spa
P tawen.
 %mor tawen.
 %eng
Ch a qa'ana le'.
 = je kaqa'ana le.
 %mor *je *k-0-qa/b'an-a le.
 %eng
 %spa
Ch ka'aj.
 = kawaj.
 %mor k-0-#aw/aj.
 %eng
 %spa
P saj b'ale'.
 %mor saj b'ale'.
 %eng
Ch jo b'a'h.
 = jo b'a'h.
 %mor /jo b'a'h.
 %eng
 %spa
P jawi?
 %mor jawi?
 %eng
Ch no qaxutamik. ***
 = no kujsutinik.
 %mor no k-#uj/suti-n-ik.
 %eng
 %spa
Ch qa'ana leh.
 = je kaqa'ana le.
 %mor *je *k-0-qa/b'an-a le.
 %eng
 %spa
P a utz.
 %mor a utz.
 %eng
P le kawayita.
 %mor le kawayita.
 %eng
Ch ja.
 = ja.
 %mor ja.
 %eng
 %spa
P a utz.
 %mor a utz.
 %eng
Ch tawen.
 = tawen.
 %mor tawen.
 %eng
 %spa
Ch le karaj na jun.
 = le karaj na jun.
 %mor le k-0-r/aj na jun.
 %eng
 %spa
Ch ya' qana' qana'.
 = ya' qana' qana'.
 %mor ya' /qana' /qana'.
 %eng
 %spa
P chinchikeh?
 %mor chinchikeh?
 %eng
Ch la at.
 = le at.
 %mor le at.
 %eng
 %spa
Ch tawen qana la ri?
 = tawen qana la ri?
 %mor tawen /qana la ri?
 %eng
 %spa
*R23-21
Ch no, no, no.
 = no, no, no.
 %mor no, no, no.
 %eng
 %spa
Ch keb' keb' la q'ab'.
 = keb' keb' la q'ab'.
 %mor keb' keb' la q'ab'.
 %eng
 %spa
P no', qana a porowal le xajun.
 %mor no', qana a porowal le xajun.
 %eng
Ch no' u, no' tonxa.
 = no entons.
 %mor no entons.
 %eng
 %spa
Ch kuchapa laq'ab' la pelipa.
 = kuchapa laq'ab' la pelipa.
 %mor k-0-u/chap-a le a-q'ab' le a pelipa.
 %eng
 %spa
Ch keb' le qa q'ab'.
 = keb' le qa q'ab'.
 %mor keb' le qa q'ab'.
 %eng
 %spa
P tawena b'a, chab'ij b'a chare le'.
 %mor tawena b'a, chab'ij b'a chare le'.
 %eng
Ch ya' a pelipa kawaj xaj le.
 = a pelipe a kawaj kawesaj.
 %mor a pelipe *a k-0-aw/aj *k-0-*aw/esa-j le.
 %eng
 %spa
Ch nla la wari' tek'uri.
 = le wari' tek'uri.
 %mor le wari' tek'uri.
 %eng
 %spa
Ch tek'uri quxutanik.
 = tek'uri kujsutinik.
 %mor tek'uri *k-#uj/suti-n-ik.
 %eng
 %spa
Ch kawaj.
 = kawaj.
 %mor k-0-aw/aj.
 %eng
 %spa
C ah chiriris.
 %mor ah chiriris.
 %eng
Ch m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C o jela le'.
 %mor o jela le'.
 %eng
Ch no keb', wayito.
 = no keb', kawayito.
 %mor no keb', kawayito.
 %eng
 %spa
C b'ay.
 %mor b'ay.
 %eng
Ch je' cha qana', qana'.
 = je' cha qana', qana'.
 %mor je' /cha /qana', qana'.
 %eng
 %spa
C a utz.
 %mor a utz.
 %eng
Ch kawayito, oh laj ki'.
 = kawayito, oh laj ki'.
 %mor kawayito, oh laj ki'.
 %eng
 %spa
P jachin e k'oo waral ri.
 %mor jachin e k'oo waral ri.
 %eng
Ch Talin qana', qana' na'.
 = Talin qana', qana' na'.
 %mor Talin /qana', qana' na'.
 %eng
 %spa
Ch da cha', xututut kalcha.
 = da cha', sututut kalcha che.
 %mor da /cha', /sut-utut k-at/cha che.
 %eng
 %spa
Ch lal Talin.
 = lal Talin.
 %mor lal Talin.
 %eng
 %spa
Ch no, no da kujxutin.
 = no da kujsutin.
 %mor no da k-uj/suti-n.
 %eng
 %spa
Ch no, no in ay a pecha.
 = a pedro.
 %mor a pedro.
 %eng
 %spa
Ch no da xa kin an lare'.
 = no da xa kin'an lare'.
 %mor no da xa k-0-in/b'an le are'.
 %eng
 %spa
Ch kin no da no'.
 = kin no da no'.
 %mor kin no da no'.
 %eng
 %spa
*R23-22
Ch jaxe ku'an naj al Talin.
 = no jase ku'an le naj al Talin.
 %mor no jase k-0-u/b'an le naj al Talin.
 %eng
 %spa
Ch kaxutanik.
 = kasutinik.
 %mor k-0/suti-n-ik.
 %eng
 %spa
Ch jela le'.
 = jela le'.
 %mor jela le'.
 %eng
 %spa
C yamero kinriqo.
 %mor yamero kinriqo.
 %eng
Ch wayito, kawayito.
 = wayito, kawayito.
 %mor wayito, kawayito.
 %eng
 %spa
C we kattzaqik.
 %mor we kattzaqik.
 %eng
Ch no' an taj we at.
 = ma ka'an ta we at.
 %mor no' *ma *k-0-*a/b'an ta-!j we at.
 %eng
 %spa
Ch paxa xoh.
 = paxa xoh.
 %mor paxa xoh.
 %eng
 %spa
Ch tumb'aa.
 = tumb'aa.
 %mor tumb'aa.
 %eng
 %spa
Ta xa kita ki rikil.
 %mor xa kita ki rikil.
 %eng
Ch achi la Pelipa.
 = achi la Pelipa.
 %mor achi la Pelipa.
 %eng
 %spa
C jachin le mu's?
 %mor jachin le mu's?
 %eng
Ch jachin le mu's la Pelipa.
 = jachin le mu's la Pelipa.
 %mor jachin le mu's la Pelipa.
 %eng
 %spa
Ch yamero.
 = yamero.
 %mor yamero.
 %eng
 %spa
Ch in chik, taxaj wuk', tax'aj wuk'.
 = in chik, tasaj wuk'.
 %mor in chi-k, ta/saj wuk'.
 %eng
 %spa
C utz b'a, jawi'?
 %mor utz b'a, jawi'?
 %eng
Ch no' xutanik, ka'an la le'.
 = no' kasutanik, je ka'ana le'.
 %mor no' k-0/suti-n-ik, *je k-0-a/b'an-*a le'.
 %eng
 %spa
Ch nqeta b'e awuk'.
 = kinqet b'a awuk'.
 %mor *k-0-in/qet-!a b'a aw-uk'.
 %eng
 %spa
Ch kinqeta awuk'.
 = kinqeta awuk'.
 %mor k-0-in/qet-a aw-uk'.
 %eng
 %spa
Ch in chik q'e? le in ri'.
 = in chik q'e? le in ri'.
 %mor in chik q'e? le in ri'.
 %eng
 %spa
Ch le lal Talin le'.
 = le lal Talin le'.
 %mor le lal Talin le'.
 %eng
 %spa
Ch a lu taxaj wuk'.
 = a lu' tasaj wuk'.
 %mor a lu' ta/saj w-uk'.
 %eng
 %spa
*R23-23
C kachaj la tzam.
 %mor kachaj la tzam.
 %eng
P jas uwach?
 %mor jas uwach?
 %eng
Ch e keb' al Talin, xaj, tasaj chi k'a na loq.
 = e keb' al Talin, xaj, tasaj chi k'a na loq.
 %mor e keb' al Talin, xaj, ta/saj chi k'a na la-oq.
 %eng
 %spa
Ch xaj ama loq.
 = xaj ama loq.
 %mor xaj ama loq.
 %eng
 %spa
Ch ah, taxaj.
 = tasaj.
 %mor ta/saj.
 %eng
 %spa
Ch taxaj k'ut, tasaj k'ut.
 = taxaj k'ut, tasaj k'ut.
 %mor ta/saj k'u-t.
 %eng
 %spa
Ch ma loq, ama loq.
 = chik'ama loq.
 %mor *ch-0-*i/k'am-a la-oq.
 %eng
 %spa
Ch ma loq.
 = chik'ana loq.
 %mor *ch-0-*i/k'am-a la-oq.
 %eng
 %spa
Ch ay da.
 = ay da.
 %mor ay da.
 %eng
 %spa
Ch no, dah no, ...., no dah, no, no.
 = no, dah no, ...., no dah, no, no.
 %mor no, dah no, ...., no dah, no, no.
 %eng
 %spa
Ch chama le nuq'ab'.
 = chama le nuq'ab'.
 %mor ch-0-a/k'am-a le nu-q'ab'.
 %eng
 %spa
Ch ma jun ta chik.
 = ma jun ta chik.
 %mor ma jun ta chik.
 %eng
 %spa
Ch la Male kacha.
 = la Male kacha.
 %mor la Male k-0/cha'.
 %eng
 %spa
Ch xaq kab'in chik.
 = xaq kab'in chik.
 %mor xaq k-0/b'in chi-k.
 %eng
 %spa
Ch chaq e chik lampal kacha.
 = xtzaq e chik la Male kacha.
 %mor *x-0/tzaq e chi-k le a Male k-0/cha'.
 %eng
 %spa
C le', le', le'.
 %mor le', le', le'.
 %eng
Ch in chik cha, jo wuk'.
 = in chik cha, jo wuk'.
 %mor in chi-k /cha', /jo w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch chob'a wuk'.
 = chob'a wuk'.
 %mor chob'a wuk'.
 %eng
 %spa
Ch no', no' kinxutin in chawij.
 = no' kinsutin in chawij.
 %mor no' k-in/suti-n in chi-aw-ij.
 %eng
 %spa
Ch te ku ri'.
 = te ku ri'.
 %mor te ku ri'.
 %eng
 %spa
Ch in chakut' mpe awuk' kawaj.
 = kinsutin impe awuk' kawaj.
 %mor *k-*in/#suti-n impe aw-uk' k-0-aw/aj.
 %eng
 %spa
*R23-24
Tal a ka'an chawech al Chaya?
 %mor a ka'an chawech al Chaya?
 %eng
Ch no', no', no' li'.
 = ri'.
 %mor ri'.
 %eng
 %spa
Ch in xutij chik.
 = chinasutij chik.
 %mor *ch-in-*a/suti-j chi-k.
 %eng
 %spa
Ch je, n k'o ta b'a le wuk' a, a Pelipe.
 = je, n k'o: ta b'a le wuk' a, a Pelipe.
 %mor je, n /k'o: ta b'a le w-uk' a, a Pelipe.
 %eng
 %spa
Ch Pelipa, kawalij na', na ya mpe.
 = Pelipa, kawalij na', qana chayampe.
 %mor Pelipa, k-0/walij na', /qana *ch-0-*a/ya' mpe.
 %eng
 %spa
Ch le wuj chiri', tekuri', tekuri'.
 = le wuj chiri', tekuri', tekuri'.
 %mor le wuj chiri', tekuri', tekuri'.
 %eng
 %spa
Ch kalwalijik, e jo pa le'.
 = kalwalijik, jo b'a le'.
 %mor k-at/walij-ik, /jo b'a le'.
 %eng
 %spa
C ni modo, ni modo.
 %mor ni modo, ni modo.
 %eng
Ch no', tasa'j.
 = no', tasa'j.
 %mor no', ta/saj.
 %eng
 %spa
C le'.
 %mor le'.
 %eng
Ch no' walijoq, no' tekuri'.
 = no' chatwalijoq.
 %mor no' *ch-*at/walij-oq.
 %eng
 %spa
Ch xutin awuk', y tekuri'.
 = kujsutin awuk'.
 %mor *k-uj/suti-n aw-uk'.
 %eng
 %spa
Ch xutin chi in.
 = kinsutin chi in.
 %mor *k-*in/suti-n chi in.
 %eng
 %spa
C jasche ma katsutin chil in?
 %mor jasche ma katsutin chil in?
 %eng
Ch no' kan taj.
 = no' kan taj.
 %mor no' kan taj.
 %eng
 %spa
Ch kan taj, kixixik.
 = kinkixik.
 %mor k-in/kix-ik.
 %eng
 %spa
Ch no, no, Pelipa, no, no.
 = no, no, Pelipa, no, no.
 %mor no, no, Pelipa, no, no.
 %eng
 %spa
Ch quj, kuj, kuj, xutin in chawij.
 = kujsutin uj chawij.
 %mor *k-uj/suti-n uj chi-aw-ij.
 %eng
 %spa
Ch at walijoq.
 = chatwalijoq.
 %mor *ch-at/walij-oq.
 %eng
 %spa
Ch tij na'.
 = chinasutij na.
 %mor *ch-*in-*a/suti-j na.
 %eng
 %spa
Ch jun chik.
 = jun chik.
 %mor jun chik.
 %eng
 %spa
C jun chik.
 %mor jun chik.
 %eng
Ch jun chik.
 = jun chik.
 %mor jun chik.
 %eng
 %spa
C jawi?
 %mor jawi?
 %eng
*R23-25
Ch jawi kape ruk' e lal Talin.
 = jawi kape ruk' e lal Talin.
 %mor jawi k-0/pet r-uk' e le al Talin.
 %eng
 %spa
P xe le naj awaq al Chaya le.
 %mor xe le naj awaq al Chaya le.
 %eng
P  ..................
 %mor  ..................
 %eng
C at listo.
 %mor at listo.
 %eng
Tal lixto.
 = lista.
 %mor lista.
 %eng
Tal .......
 %mor .......
 %eng
Ch ano mpe'.
 = chana mpe.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a mpe.
 %eng
 %spa
Ch no', xa nojimal la q'ab'.
 = no', xa nojimal la q'ab'.
 %mor no', xa nojimal le a-q'ab'.
 %eng
 %spa
C le keb' aq'ab'e, ni modo.
 %mor le keb' aq'ab'e, ni modo.
 %eng
Ch no.
 = no.
 %mor no.
 %eng
 %spa
Ch ah no kinchux in.
 = ah no kinchux in.
 %mor ah no k-in/chux in.
 %eng
 %spa
Ch a kol, a kol le at.
 = a kol, a kol le at.
 %mor a kol, a kol le at.
 %eng
 %spa
Ch kol kalxutin taj.
 = ma kalsutin taj.
 %mor *ma k-at/suti-n ta-j.
 %eng
 %spa
P jawi xak'am wi?
 %mor jawi xak'am wi?
 %eng
Ch laj pataj?
 = laj pataj?
 %mor laj pataj?
 %eng
 %spa
P je'.
 %mor je'.
 %eng
Ch laj wich', ah, akol le at.
 = laj wich', ah, akol le at.
 %mor laj wich', ah, akol le at.
 %eng
 %spa
Ch in chik, chapa mpe nu q'ab'.
 = chachapa mpe nuq'ab'.
 %mor *ch-0-*a/chap-a mpe nu-q'ab'.
 %eng
 %spa
Ch no' taqem a Pelipa.
 = utaqem a Pelipa.
 %mor u/taq-em a Pelipa.
 %eng
 %spa
Ch setzij are' la Pelipa.
 = setzij are' la Pelipa.
 %mor setzij are' la Pelipa.
 %eng
 %spa
Ch are' la Pelipa.
 = are' la Pelipa.
 %mor are' la Pelipa.
 %eng
 %spa
Ch kinsututej la Pelipa, kincha che lintat.
 = kinsututej la Pelipa, kincha che lintat.
 %mor k-in/sut-ute-j le a Pelipa, k-in/cha che le in-tat.
 %eng
 %spa
*R23-26
Ch yajanik.
 = yajanik.
 %mor *k-0/yaj-an-ik.
 %eng
 %spa
Ch puta jun patax kunt'opoh.
 = jun patax kinut'opo.
 %mor jun patax k-in-u/t'op-o.
 %eng
 %spa
Ch in chik, xutij, xutij, xa'aj.
 = chinasutij, tasa'j.
 %mor *ch-*in-*a/suti-j, ta/saj.
 %eng
 %spa
Ch xaj, taxaj wuk'.
 = tasa'j wuk'.
 %mor ta/saj w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch a Pedra dah.
 = a Pedra da.
 %mor a Pedra da.
 %eng
 %spa
Ch taxaj wuk'.
 = tasaj wuk'.
 %mor ta/saj w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch a kuh, a kus.
 = a kuh, a kus.
 %mor a kuh, a kus.
 %eng
 %spa
C al Chay.
 %mor al Chay.
 %eng
Ch a kus.
 = a kus.
 %mor a kus.
 %eng
 %spa
Ta a Dios.
 %mor a Dios.
 %eng
Ta por Dios da, por Dios da.
 %mor por Dios da, por Dios da.
 %eng
Ta ............
 %mor ............
 %eng
Ta b'ura, b'ura, wura, wura.
 %mor b'ura, b'ura, wura, wura.
 %eng
Ch wura, wura, no'.
 = wura, wura, no'.
 %mor wura, wura, no'.
 %eng
 %spa
Ch taxaj, taxaj wuk'.
 = tasaj wuk'.
 %mor ta/saj w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch weno taxaj wuk'.
 = tasaj wuk'.
 %mor ta/saj w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch xaj wuk'.
 = saj wuk'.
 %mor /saj w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch la k'ute'.
 = la k'ute'.
 %mor la k'ute'.
 %eng
 %spa
Ch no' taxaj wuk'.
 = no, tasaj wuk'.
 %mor no, ta/saj w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch in chik, ma laq'ab'.
 = chama la laq'ab'.
 %mor *ch-0-*a/k'am-a la le a-q'ab'.
 %eng
 %spa
*R23-27
Ch ma la q'ab' e dah.
 = chama la laq'ab', e da.
 %mor *ch-0-*a/k'am-a la *le a-q'ab', e da.
 %eng
 %spa
Ch tzej upalaj, tzej upalaj.
 = kintzej upalaj.
 %mor *k-0-*in/tzej u-palaj.
 %eng
 %spa
Ch no, no, kinq'itajik.
 = no, no, kinq'itajik.
 %mor no, k-in/q'i-taj-ik.
 %eng no, INCOMP-1A/endure-PASS2-TIV.
 %spa
Ch kinan la' le' nuwo'w.
 = kinan la' le' nuwo'w.
 %mor k-0-in/b'an la' le' nu-wo'w.
 %eng
 %spa
C jas u wach le wow?
 %mor jas u wach le wow?
 %eng
Ta no', le kisaqmol ak'.
 %mor no', le ki-saqmol ak'.
 %eng
Ch k'ax waqan, kinsutinik.
 = k'ax waqan, kinsutinik.
 %mor k'ax w-aqan, k-in/suti-n-ik.
 %eng
 %spa
Ch u wo'w xaq ak'.
 = le wo'w xaq re ak'.
 %mor le wo'w xaq re ak'.
 %eng
 %spa
Ch xaq je chi ku na.
 = xaq je chi ku na.
 %mor xaq je chi ku na.
 %eng
 %spa
Ch jo wuk', taxaj wuk'.
 = jo wuk', tasaj wuk'.
 %mor /jo w-uk', ta/saj w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch xa'aj wuk'.
 = sa'aj wuk'.
 %mor /saj w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch taxaj wuk' a pedia.
 = tasaj wuk' a pedro.
 %mor ta/saj w-uk' a pedro.
 %eng
 %spa
Ch taxaj wuk' a pedia.
 = tasaj wuk' a pedro.
 %mor ta/saj w-uk' a pedro.
 %eng
 %spa
Ch taxaj wuk' a pedia.
 = taxaj wuk' a pedro.
 %mor ta/saj w-uk' a pedro.
 %eng
 %spa
Ch ka aj xutin awuk'.
 = a kawaj kinsutin awuk'.
 %mor *a k-0-aw/aj *k-*in/suti-n aw-uk'.
 %eng
 %spa
Ch tek'uri xxutin chawij.
 = tek'uri kinsutin chawij.
 %mor tek'uri *k-*in/suti-n chi-aw-ij.
 %eng
 %spa
Ch rech, rech xinya.
 = rech, rech xinya.
 %mor r-e-ch x-0-in/ya'.
 %eng
 %spa
Ch untira chi'.
 = juntira chi.
 %mor juntira /chi'.
 %eng
 %spa
Ch al Talin n kinch'ob' tu wach in.
 = al Talin n kinch'ob' tu wach in.
 %mor al Talin n k-0-in/ch'ob' ta u-wach in.
 %eng
 %spa
Ch le jun xinu'l.
 = le jun xinu'l.
 %mor le jun xinu'l.
 %eng
 %spa
Ta m.
 %mor m.
 %eng
Ch n kinch'ob' tu wach in le jun xinu'l.
 = n kinch'ob' tu wach in le jun xinu'l.
 %mor n k-0-in/ch'ob' ta u-wach in le jun xinu'l.
 %eng
 %spa
*R23-28
Ta jachine xinu'l.
 %mor jachine xinu'l.
 %eng
Ch jun xinu'l dih, lee jun jun xinu'l.
 = jun xinu'l dih, lee jun jun xinu'l.
 %mor jun xinu'l dih, lee jun jun xinu'l.
 %eng
 %spa
Ch al Deb'orah chi?
 = al Deb'orah chi?
 %mor al Deb'orah /chi?
 %eng
 %spa
Ch chix, ay chix, ay chix.
 = ay chi'x.
 %mor ay chi'x.
 %eng
 %spa
Ch ay chix.
 = ay chix.
 %mor ay chix.
 %eng
 %spa
Ch ana chuwech a pedia.
 = cha'ana chuwech a pedro.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi-w-e-ch a pedro.
 %eng
 %spa
Ch a pedia dah.
 = a pedro da'.
 %mor a pedro da'.
 %eng
 %spa
Ch taxaj chi wuk'.
 = tasa'j chi wuk'.
 %mor ta/saj chi w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch xutin in.
 = kinsutin in.
 %mor *k-*in/suti-n in.
 %eng
 %spa
Ch taxaj wuk'.
 = tasaj wuk'.
 %mor ta/saj w-uk'.
 %eng
 %spa
C utz b'a'.
 %mor utz b'a'.
 %eng
Ch no, no taxaj wuk' a pedia.
 = tasaj wuk' a pedro.
 %mor ta/saj w-uk' a pedro.
 %eng
 %spa
Ch xutin in chawij.
 = kinsutin in chawij.
 %mor *k-*in/suti-n in chi-aw-ij.
 %eng
 %spa
Ch taxaj wuk'.
 = tasaj wuk'.
 %mor ta/saj w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch taxa'j.
 = tasa'aj.
 %mor ta/saj.
 %eng
 %spa
Ch kawayito no', no' akol le ate.
 = kawayito no', no' akol le ate.
 %mor kawayito no', no' akol le ate.
 %eng
 %spa
Ch ay le wal la'.
 = ay le wal la'.
 %mor ay le wal la'.
 %eng
 %spa
Ch no, no, no.
 = no, no, no.
 %mor no, no, no.
 %eng
 %spa
Ch joh wuk', joh impe awuke'.
 = joh wuk', joh impe awuk' e'.
 %mor /jo w-uk', /jo mpe aw-uk' e'.
 %eng
 %spa
Ch no' joh wuk' chik.
 = no' joh wuk' chik.
 %mor no' /jo w-uk' chi-k.
 %eng
 %spa
Ch le wuk' in.
 = le wuk' in.
 %mor le w-uk' in.
 %eng
 %spa
Ch joh impe wuk', joh chi wuk'.
 = joh impe wuk', joh chi wuk'.
 %mor /jo mpe w-uk', /jo chi w-uk'.
 %eng
 %spa
Ch nan ya tiempo.
 = nan ya tiempo.
 %mor nan ya tiempo.
 %eng
 %spa
Ch taxaj chik.
 = tasaj chik.
 %mor ta/saj chi-k.
 %eng
 %spa
P jas uwach kaqano.
 %mor jas uwach kaqano.
 %eng
Ch inxutin in.
 = kinsutin in.
 %mor *k-in/suti-n in.
 %eng
 %spa
*R23-29
Ch ya dah, ya ya dah.
 = ya dah, ya ya dah.
 %mor ya dah, ya ya dah.
 %eng
 %spa
Ch joh chik.
 = joh chik.
 %mor /jo chi-k.
 %eng
 %spa
Ch no in cha.
 = no in cha.
 %mor no in /cha'.
 %eng
 %spa
Ch tawen, ya le.
 = tawen, ya le.
 %mor tawen, ya le.
 %eng
 %spa
Ch no, no, no ya le.
 = no, no, no ya le.
 %mor no, no, no ya le.
 %eng
 %spa
*xk'is le cinta R-23.