J(JOS, nacimiento 16-3-2003; edad 2;11.26) A(hermatina de JOS, nacimiento 7-2004; edad 1;7) C(CRU-prima, nacimiento 20-4-2003; edad 2;9.26) R(mama de JOS) B(papa de JOS) w(Luis) M(ixhel) L(tia de JOS) E(Ana Elizabeth Investigadora) K(prima) F(prima) + MJ120206 mpg + transcripcion y taduccion de video. + Transcripcion de Juana Isabel Lopez Morales. + fecha de nacimiento:16-3-2003 + Fecha de grabacion: 19 de enero de 2006 + CONTEXTO: la grabacion se hizo mientras que el ninyo conversaba con su mama, + sobre las figuras del libro. + el confundio el aguacate con el guisuil, le dice chan/txan=guisquil al aguacate/oj. + el confundio el pollito con el pajarito, le dice chit/pajarito al pallito/b'ich. + el confundio la ardilla con el gato, le dice wixh/gato al la ardilla/ku'k. + chepito de dice a su hermanita chuuy en vez de txuuya traducido al castellano es mamita. + el ninyo dice Nit en vez de Anita. + los utimos tres minutos son repetidos, empieza de 61.33 a 64.43 w jaala doce de febrero. %mor jaala doce de febrero. %eng %spa hoy doce de febrero. W qo yolil jun rat tuk' Jose Patricio. %mor qo yolil jun rat tuk' Jose Patricio. %eng %spa vamos a hablar un rato con José Patricio. R mer ti a' jal ki. J kinch j ki. = kintz jal kin. %mor kintz jal kin. %eng %spa mira este. R qal jal? %mor qal jal? %eng %spa que es? J ti chinaj chi kojHee. = k'oj qa mal xinaq. %mor k'oj qa mal xinaq. %eng %spa los hombres estan sentados. R xinaq? %mor xinaq? %eng %spa hombre? R aaan. %mor aaan. %eng %spa aaan. R bien kyeeyx mal chikin ma. %mor bien kyeeyx mal chikin ma. %eng %spa ellos se ven bonitos. J bien kexh. = bien kyeeyx. %mor bien kyeeyx. %eng %spa bien bonitos. R kyeex? %mor kyeex? %eng %spa es bonito? R tza'n ten mal tq'a' ma? %mor tza'n ten mal tq'a' ma? %eng %spa cómo tiene él la mano? J ma palot. = mal pelota. %mor mal pelota. %eng %spa esa pelota. R at mal pelota? %mor at mal pelota? %eng %spa está la pelota? J 'a. = at. %mor at. %eng %spa hay. R aaan. %mor aaan. %eng %spa aaan. J tis ku'xh? = tqal tkuux tuj jal? %mor tqal tkuux tuj jal? %eng %spa que tiene adentro. J jHey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. J ma tal chit. = mal tal ch'it. %mor mal tal ch'it. %eng %spa ese pajarito. R qal mal ajo? %mor qal mal ajo? %eng %spa que es ese? J jHaa? = jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? R qal mal ajo? %mor qal mal ajo? %eng %spa que es ese? J nach ti ka. = nach ti luu. %mor nach ti luu. %eng %spa este no sirve. J anch junt ja. = q'antz junt jal. %mor q'antz junt jal. %eng %spa dame el otro. R nach jal? %mor nach jal? %eng %spa no sirve? J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. R alkye junt? %mor alkye junt? %eng %spa cual es el otro? J i chajH jHun kban. = i ttzaj qb'ak tzaluu. %mor i ttzaj qb'ak tzaluu. %eng %spa traigamos nuestra banca aqui. R chu q'intz qb'ank. %mor chu q'intz qb'ank. %eng %spa trae nuestra banaca. J kyexh mal tal ki. = kyeex mal tal ki. %mor kyeex mal tal ki. %eng %spa ese esta bonito. R chu q'intz qb'ak je. %mor chu q'intz qb'ak je. %eng %spa trae nuestra banca. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. J a kil wey' tza ki. = a chin kil weky' tzaluu. %mor a chin kil weky' tzaluu. %eng %spa aqui voy a mirar. R chux q'on kub'a. %mor chux q'on kub'a. %eng %spa ponelo. J tzal til uuj tza ki. = tzaja kil uuj tzaluu. %mor tzaja kil uuj tzaluu. %eng %spa veni a ver el libro. R chu q'on kub'a ajo. %mor chu q'on kub'a ajo. %eng %spa ponelo ahí. J i chal junt ja tzal ki. = i tzaj junt jal tzaluu. %mor i tzaj junt jal tzaluu. %eng %spa que venga el otro aqui. R b'a'ntzan ten jal. %mor b'a'ntzan ten jal. %eng %spa así está bien. J bantz. = b'a'ntzan. %mor b'a'ntzan. %eng %spa esta bien. R b'a'ntzan. %mor b'a'ntzan. %eng %spa esta bien. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R ma' ku tq'o'n jal? %mor ma' ku tq'o'n jal? %eng %spa ya lo pusiste? J b'an ti ki? = b'an ti ki? %mor b'an ti ki? %eng %spa ese está bien? R b'a'ntzan jal. %mor b'a'ntzan jal. %eng %spa claro que está bien. R b'a'n jal? %mor b'a'n jal? %eng %spa esta bien? J ba? = b'a'n? %mor b'a'n? %eng %spa esta bien? R b'an jal. %mor b'an jal. %eng %spa esta bien. R qaltz mal ajo? %mor qaltz mal ajo? %eng %spa que es ese? R qaltzan ni mal ajo? %mor qaltzan ni mal ajo? %eng %spa que es ese? R Jose. %mor Jose. %eng %spa José. R ti tqal qa ni mal ajo? %mor ti tqal qa ni mal ajo? %eng %spa que son esos? R jose. %mor jose. %eng %spa JOsé. J kal? = qal? %mor qal? %eng %spa que? R ti tqal qa mal ajo? %mor ti tqal qa mal ajo? %eng %spa que son esos? J nej. = nej. %mor nej. %eng %spa espérate. R nej. %mor nej. %eng %spa espérate. R chu jayotz naja. %mor chu jayotz naja. %eng %spa buscalo rápido. J nej oma. = nej oma. %mor nej oma. %eng %spa vos espérate. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R ti tqal qajal? %mor ti tqal qajal? %eng %spa que son? J ti. = ti. %mor ti. %eng %spa ese. J chinco. = cinco. %mor cinco. %eng %spa cinco. R cinco. %mor cinco. %eng %spa cinco. J niit nul kanpan tku' tzu ki. = lutzan mal kanpan luu. %mor lutzan mal kanpan luu. %eng %spa aqui esta la campana. R kisan tal kanpan jey. %mor kisan tal kanpan jey. %eng %spa ya viste la campanita. R tza'n ten ni tal kanpan? %mor tza'n ten ni tal kanpan? %eng %spa cómo está la campanita? J jHe. = jeekyil. %mor jeekyil. %eng %spa no se. R tza'n ten ni tal kanpan? %mor tza'n ten ni tal kanpan? %eng %spa cómo está la campanita? J jHe. = jekyil. %mor jekyil. %eng %spa no se. J at a' ch'in. = at ni tq'ab' ch'in. %mor at ni tq'ab' ch'in. %eng %spa tiene manos. R at ni tq'ab' ch'in? %mor at ni tq'ab' ch'in? %eng %spa ese pequeño tiene mano? J kul ten ch'inja ki. = kyjaa ten ch'in kyja lu kin. %mor kyjaa ten ch'in kyja lu kin. %eng %spa asi esta el pequeño. J okul ten junt tz'in. = kyjaax ten junt ch'in. %mor kyjaax ten junt ch'in. %eng %spa asi esta el otro. R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa ahí. J otul ten junt tz'in ja ki. = kyjaax ten junt ch'in. %mor kyjaax ten junt ch'in. %eng %spa asi esta el otro. R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. R kyja'tzan ten ch'in? %mor kyja'tzan ten ch'in? %eng %spa así está el pequeño? J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. J ni tal pet tuj ch'in ki. = ni tal b'ech tuj ch'in ki. %mor ni tal b'ech tuj ch'in ki. %eng %spa tiene flores adentro . R at ni tal b'ech? %mor at ni tal b'ech? %eng %spa está J kal mal ja ki. = mal tlamel ja kin. %mor mal tlamel ja kin. %eng %spa es puerta de la casa. R kisan mal tlamel ja jey. %mor kisan mal tlamel ja jey. %eng %spa ya viste la puerta de la casa. J mal tmel ja? = tlamel ja jal? %mor tlamel ja jal? %eng %spa es puerta de la casa? R kisan. %mor kisan. %eng %spa ya viste. J uun! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal mel jal lu ki. = mal tlamel ja lu ki. %mor mal tlamel ja lu ki. %eng %spa la puerta de la casa be. J ni chant. = ni sant. %mor ni sant. %eng %spa la Imagen. R at ni sant? %mor at ni sant? %eng %spa está la imagen? J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. + 2.00 R aan. %mor aan. %eng %spa aan. J okxh naj til kun. = ookx jal ti lu kin. %mor ookx jal ti lu kin. %eng %spa ya solo este. R aaan. %mor aaan. %eng %spa aaan. J o'kxh jH. = ookx jal. %mor ookx jal. %eng %spa ya solo. R ti tqaltzan mal luu? %mor ti tqaltzan mal luu? %eng %spa que es éste? J at. = at. %mor at. %eng %spa hay. R ti tqalqatzan qa mal ajo? %mor ti tqalqatzan qa mal ajo? %eng %spa que son esos? J sya kabo. = se acabo. %mor se acabo. %eng %spa se acabo. R se acabo jal? %mor se acabo jal? %eng %spa ya se acabo? J ach jun nee ch'in. = atx junt nee ch'in. %mor atx junt nee ch'in. %eng %spa hay otro. R at jun nee ch'in? %mor at jun nee ch'in? %eng %spa hay un pequeñito? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. J ti kol ment ni chant. = i tkanet junt ni sant. %mor i tkanet junt ni sant. %eng %spa busquemos la otra imagen. R nn? %mor nn? %eng %spa nn? J ti kamel ti ni chant. = i tkanet junt ni sant. %mor i tkanet junt ni sant. %eng %spa busquemos la otra imagen. R kisan ni sant. %mor kisan ni sant. %eng %spa ya viste la imagen. R komel junt ch'in. = i tkanet junt ch'in. %mor i tkanet junt ch'in. %eng %spa busquemos otro. R at junt ch'in? %mor at junt ch'in? %eng %spa hay otro pequeño? R tza'n ten ni twitz ch'in? %mor tza'n ten ni twitz ch'in? %eng %spa cómo tiene el pequeño la carita? J okxh jal ti kit'. = okx jal ti lu kin. %mor okx jal ti lu kin. %eng %spa ya solo este. R o'kx ti lu kin? %mor o'kx ti lu kin? %eng %spa sólo éste? J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. R nti' mast jal? %mor nti' mast jal? %eng %spa no hay mas? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R nti' mas jal? %mor nti' mas jal? %eng %spa no hay mas? J ach j nil ki. = atx jun ni luu. %mor atx jun ni luu. %eng %spa aqui hay otro. R atx tzan. %mor atx tzan. %eng %spa ahí mismo. J nte te kin. = ntiit jal. %mor ntiit jal. %eng %spa ya no hay. R ntii? %mor ntii? %eng %spa no hay? R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R atx junt jal ajo? %mor atx junt jal ajo? %eng %spa ahí hay otro? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R atx junt jal ajo? %mor atx junt jal ajo? %eng %spa ahí hay otro? J xhya kabo j. = se acabo jal. %mor se acabo jal. %eng %spa se acabo. R se acabo jal. %mor se acabo jal. %eng %spa ya se acabo? R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. J baj a til ki. = b'aq a ti lu kin. %mor b'aq a ti lu kin. %eng %spa no es este. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R ti tqaltzan mal lu ki? %mor ti tqaltzan mal lu ki? %eng %spa que es éste? J ma tal wixh ki. = mal tal mixh ki. %mor mal tal mixh ki. %eng %spa ese gatito be. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa en dónde está? J nej. = nej. %mor nej. %eng %spa espérate. J chi che jalyon. = qo jayon junt jal. %mor qo jayon junt jal. %eng %spa busquemos otro. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. J lu ja ki. = lu jal lu kin. %mor lu jal lu kin. %eng %spa ahi esta. R chu jayontza mal ajo. %mor chu jayontza mal ajo. %eng %spa busca ese. J uuy xh! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R ti tqaltzan mal ajo? %mor ti tqaltzan mal ajo? %eng %spa que es ese? J jatumxh ka' mal mal xhnul ki. = jatum xkab'an naq xhnul? %mor jatum xkab'an naq xhnul? %eng %spa donde se lastimo la mujer (ladina)? R tza'n ten mal twitz b'ixh? %mor tza'n ten mal twitz b'ixh? %eng %spa cómo tienen ella la cara? J jatumxh ka' mal xhnul? = jatum xkab'an naq xhnul? %mor jatum xkab'an naq xhnul? %eng %spa donde se lastimo la mujer (ladina)? R jatum xka'n mal xhnul? %mor jatum xka'n mal xhnul? %eng %spa en dónde se lastimo la mujer (ladina)? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. R jala xka'n mal xhnul. %mor jala xka'n mal xhnul. %eng %spa saber en donde se lastimo la mujer (ladina). R b'el ma tz'el tin mal. %mor b'el ma tz'el tin mal. %eng %spa talvés quito el... J mal xhiy'. = at mal chiky'. %mor at mal chiky'. %eng %spa tiene sangre. R at mal chiky'? %mor at mal chiky'? %eng %spa hay sangre? R jat mal chiky'? %mor jat mal chiky'? %eng %spa hay sangre? J tit a' ixh ki. = te tq'ab' b'ixh. %mor te tq'ab' b'ixh. %eng %spa en la mano. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R at mal chiky' te tq'ab' b'ixh. %mor at mal chiky' te tq'ab' b'ixh. %eng %spa ella tiene sangre en la mano. R tza'n ten mal twitz b'ixh? %mor tza'n ten mal twitz b'ixh? %eng %spa cómo tiene ella la cara? J tun mal txhinaj ja na. = tu'n mal xinaq jal. %mor tu'n mal xinaq jal. %eng %spa fue el hobre. R tu'n mal xinaq jal? %mor tu'n mal xinaq jal? %eng %spa fue el hombre? J tjaw o' ni tnul itz tun bis. = n'oq' ni tnuuxh b'ixh. %mor n'oq' ni tnuuxh b'ixh. %eng %spa esta llorando su nene. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R at mal tnuuxh b'ixh njaw oq'? %mor at mal tnuuxh b'ixh njaw oq'? %eng %spa ella tiene bebé que llora? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. R tza'n ten tu'n mal xinaq? %mor tza'n ten tu'n mal xinaq? %eng %spa cómo dice el hombre? R tza'n ten mal tq'ab' ma? %mor tza'n ten mal tq'ab' ma? %eng %spa cómo tiene él la mano? J e'n tum ki? = tqal q'i'n tu'n ma? %mor tqal q'i'n tu'n ma? %eng %spa que trae el ahi? R tza'n ten mal tq'a' ma? %mor tza'n ten mal tq'a' ma? %eng %spa cómo tiene él la mano? J tokxh tu chi nuch ki. = tokx tuj ttzima. %mor tokx tuj ttzima. %eng %spa lo tine en la boca. R tza'n ten tu'n ma? %mor tza'n ten tu'n ma? %eng %spa cómo dice él? J te ti lu ki. = te ti lu ki. %mor te ti lu ki. %eng %spa es de éste. J poot tel ja. = poont tel jal. %mor poont tel jal. %eng %spa va explotar. J ja lu ki. = kyja lu kin. %mor kyja lu kin. %eng %spa asi be. R kisan. %mor kisan. %eng %spa ya viste. J xhya kabo j. = se acabo jal. %mor se acabo jal. %eng %spa se acabo. R se acabo jal? %mor se acabo jal? %eng %spa ya se acabo? J chum chin ke. = tzyum ch'in qe. %mor tzyum ch'in qe. %eng %spa agarralo. R jat? %mor jat? %eng %spa donde está? R chuxa. %mor chuxa. %eng %spa apurate. R jorat txa. %mor jorat txa. %eng %spa apurate. J kal ma tal ki? = qal mal tal kin? %mor qal mal tal kin? %eng %spa que es ese? R b'aq at. %mor b'aq at. %eng %spa acaso hay. R chuxa. %mor chuxa. %eng %spa apurate. J ka ach wal tal kii? = qaltzan mal lu kin? %mor qaltzan mal lu kin? %eng %spa que es este? R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R qal junt mal ajo? %mor qal junt mal ajo? %eng %spa que es ese otro? R qal junt ni mal ajo? %mor qal junt ni mal ajo? %eng %spa que es ese otro? R qal mal lu ki? %mor qal mal lu ki? %eng %spa que es ésto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R qal mal tal lu ki? %mor qal mal tal lu ki? %eng %spa que es éste pequeño? J ti chaa j. = ti xjab' jal. %mor ti xjab' jal. %eng %spa es zapato. R xjab' jal? %mor xjab' jal? %eng %spa es zapato? J mal tal. = mal tal. %mor mal tal. %eng %spa el pequeño... J mal tal ki. = mal tal ki. %mor mal tal ki. %eng %spa ese pequeño. R tqaltzan mal ajo? %mor tqaltzan mal ajo? %eng %spa que es ese? J mal tal ki. = mal tal ki. %mor mal tal ki. %eng %spa ese pequeño. R qal mal luu? %mor qal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal t'awit'a. = a mal David. %mor a mal David. %eng %spa es David. R mal David? %mor mal David? %eng %spa es David? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R qaltzan mal tal lu ki? %mor qaltzan mal tal lu ki? %eng %spa que es éste pequeño? J mal tal a. = mal tal q'a. %mor mal tal q'a. %eng %spa es ninyo. R mal tal q'a? %mor mal tal q'a? %eng %spa es niño? R qaltz mal tal luu? %mor qaltz mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeño? J ma ta nuuxh. = mal tal nuuxh. %mor mal tal nuuxh. %eng %spa ese nene. R yoq a q'a ponchito? %mor yoq a q'a ponchito? %eng %spa que tal si es Ponchito? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R yoq a q'a ponchito? %mor yoq a q'a ponchito? %eng %spa que tal si es Ponchito? R (). %mor (). %eng %spa (). R lu kin tpanyal q'a lu ki. %mor lu kin tpanyal q'a lu ki. %eng %spa aquí está el pañal de él. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R kin tkalsetina q'a ki. %mor kin tkalsetina q'a ki. %eng %spa ahí está el calsetine de él. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. J (). = (). %mor (). %eng %spa (). R yoq a q'a ponchito? %mor yoq a q'a ponchito? %eng %spa que tal si es Ponchito? J aaq' = atzan q'a. %mor atzan q'a. %eng %spa si es el. R a q'a? %mor a q'a? %eng %spa es él? R tza'n ten mal tal tqan q'a? %mor tza'n ten mal tal tqan q'a? %eng %spa cómo tiene él su pie? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma tal poch ki. = mal botas ki. %mor mal botas ki. %eng %spa esas botas. R mal tal botas. %mor mal tal botas. %eng %spa esas botas. R at te tb'otas? %mor at te tb'otas? %eng %spa usted tiene botas? J at. = at. %mor at. %eng %spa sí. R jattzan jal? %mor jattzan jal? %eng %spa en donde está? J maxh taj maj. = max taa jal ma ja. %mor max taa jal ma ja. %eng %spa esta en la casa. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma tal snuul ki. = naq tal xhnul ki. %mor naq tal xhnul ki. %eng %spa esa ninya be (ladina). R tza'n ten tu'n mal tal xhnul? %mor tza'n ten tu'n mal tal xhnul? %eng %spa cómo hace la niña ladina? J tjaxhin tzatil ja tzaki. = tok tb'estit'o b'ixh. %mor tok tb'estit'o b'ixh. %eng %spa tiene puesto su vestido. R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma tal kalak. = mal tal carro. %mor mal tal carro. %eng %spa ese carrito. R jat mal tal carro? %mor jat mal tal carro? %eng %spa en donde está el carrito? J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa ese. R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. J uy! = uy! %mor uy! %eng %spa uy! J mat. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J u mal u'j ki. = lu mal uuj kin. %mor lu mal uuj kin. %eng %spa ahi esta el libro. R kisan mal tal u'j. %mor kisan mal tal u'j. %eng %spa ya viste el librito. J mal t-ijol ixh. = mal t-oberol b'ixh. %mor mal t-oberol b'ixh. %eng %spa ella tiene su overol. R mal t-oberol b'ixh. %mor mal t-oberol b'ixh. %eng %spa el overol de ella. J n. = n. %mor n. %eng %spa n. R at t-oberol b'ixh tok? %mor at t-oberol b'ixh tok? %eng %spa ella tiene puesto su overol? J uuuy! = uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! J mal tal kin. = mal tal kin. %mor mal tal kin. %eng %spa ese pequeño. R uuy jal! %mor uuy jal! %eng %spa uuy ese! J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma tal. = ma tal. %mor ma tal. %eng %spa el pequeño. J mab mal tal lamuch ki. = mami mal tal lamuch ki. %mor mami mal tal lamuch ki. %eng %spa memi un limon be. R kisan mal tal lamuch. %mor kisan mal tal lamuch. %eng %spa ya viste el limón. J mal ixh ki. = mal is. %mor mal is. %eng %spa esa papa. R kisan mal is. %mor kisan mal is. %eng %spa ya viste la papa. R qalqatzan mal lu ki? %mor qalqatzan mal lu ki? %eng %spa que es esto? R qal mal luu? %mor qal mal luu? %eng %spa que es esto? J pelot. = pelota. %mor pelota. %eng %spa pelota. R pelot. %mor pelot. %eng %spa pelota. R nyaa. %mor nyaa. %eng %spa no. J nyaa? = nyaa? %mor nyaa? %eng %spa no? R nya xkooy. %mor nya xkooy. %eng %spa no es tomate. J kal bitz j? = tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa como se llama? R mal ich. %mor mal ich. %eng %spa ese chile. J mal ich. = mal ich. %mor mal ich. %eng %spa ese chile. R mal xkooy kin. %mor mal xkooy kin. %eng %spa mira el tomate. J koy. = xkooy. %mor xkooy. %eng %spa tomate. R mal ich. %mor mal ich. %eng %spa ese chile. R mal fresa %mor mal fresa %eng %spa esa fresa. R mal zanahoria ki. %mor mal zanahoria ki. %eng %spa ahí está la zanahoria. J mal kin. = mal kin. %mor mal kin. %eng %spa ese. R mal mansan. %mor mal mansan. %eng %spa esa manzana. J mal lamunch. = mal lamunch. %mor mal lamunch. %eng %spa ese limón. J mal ixh. = mal is. %mor mal is. %eng %spa la papa. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J mal ki. = mal ki. %mor mal ki. %eng %spa ese que está ahí. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. J mal la. = mal la. %mor mal la. %eng %spa ese. J mal kiiin. = mal kiiin. %mor mal kiiin. %eng %spa ese. R kisana om. %mor kisana om. %eng %spa ya viste vos. J mal kiiin. = mal kiiin. %mor mal kiiin. %eng %spa ese. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. J mal kii. = mal kii. %mor mal kii. %eng %spa ese. R qaltzan tb'i jal? %mor qaltzan tb'i jal? %eng %spa cómo se llama ese? J chan. = txan. %mor txan. %eng %spa guisquil. R txan? %mor txan? %eng %spa guisquil. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R nyaa txan jal. %mor nyaa txan jal. %eng %spa no es guisquil. R oj jal. %mor oj jal. %eng %spa es aguacate. J oj? = oj? %mor oj? %eng %spa aguacate? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J chu jayon jun. = chu jayontz junt. %mor chu jayontz junt. %eng %spa busca otro. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma tal kaal. = mal tal carro. %mor mal tal carro. %eng %spa ese carrito. J uuuy! = uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! J ma tal kaal mami! = mal tal carro mami! %mor mal tal carro mami! %eng %spa ese carrito mami! R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde está? R mal tal ki. %mor mal tal ki. %eng %spa ese pequeñito. J mala kaalo. = mal carro. %mor mal carro. %eng %spa ese carro. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde está? J mami. = mami. %mor mami. %eng %spa mami. J mami. = mami. %mor mami. %eng %spa mami. R jat qa jal? %mor jat qa jal? %eng %spa en donde están? J ma tal kaal ki. = mal tal carro kin. %mor mal tal carro kin. %eng %spa ese carrito be. R kisan jal. %mor kisan jal. %eng %spa ya viste. J jHeey sin. = yeej chi. %mor yeej chi. %eng %spa ya vistes. J jHeey ch. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. J wachan kyil. = ma'tzan tila. %mor ma'tzan tila. %eng %spa ya lo miraste. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R ti tqalqatzan mal lu ki? %mor ti tqalqatzan mal lu ki? %eng %spa que es éste? J ma tal. = ma tal. %mor ma tal. %eng %spa el pequeño... J ma tal lu ki. = ma tal lu ki. %mor ma tal lu ki. %eng %spa éste pequeño. R qaltz mal luu? %mor qaltz mal luu? %eng %spa que es esto? J ma tal kaal. = mal tal carro. %mor mal tal carro. %eng %spa ese carro. R qaltz mal luu? %mor qaltz mal luu? %eng %spa que es esto? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal camion ki. = mal camion ki. %mor mal camion ki. %eng %spa ahí está el camión. R qal ni mal luu? %mor qal ni mal luu? %eng %spa que es esto? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal mot tjaxh tzii. = mal moto tjax ma chii. %mor mal moto tjax ma chii. %eng %spa alla esta el moto. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R qal mal luu? %mor qal mal luu? %eng %spa que es esto? J tokxh mal xhinaj tuj ki. = tokx mal xinaq tuj jal. %mor tokx mal xinaq tuj jal. %eng %spa adentro esta el hombre. J tojxh mal labii. = tokx mal David. %mor tokx mal David. %eng %spa ahi esta David. J tokxh mal xhinaj jal ki. = tokx mal xinaq ki. %mor tokx mal xinaq ki. %eng %spa ahi esta el hombre be. R tokx mal David. %mor tokx mal David. %eng %spa David está adentro. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal kaal j. = mal carro jal. %mor mal carro jal. %eng %spa es carro. J junt mal kaal ki. = junt mal carro kin. %mor junt mal carro kin. %eng %spa ahi esta el otro carro. J boo! = ooo! %mor ooo! %eng %spa oooh! J ma tzel jun toy' j ki. = at mal toky' jal kin. %mor at mal toky' jal kin. %eng %spa ahi tiene hoyo. R ooO! %mor ooO! %eng %spa oooh! R at mal toky' jal. %mor at mal toky' jal. %eng %spa tiene agujero? J nn jun mal kaal ki. = lu jun mal carro ki. %mor lu jun mal carro ki. %eng %spa ahi esta un carro be. R kisan mal carro ki. %mor kisan mal carro ki. %eng %spa ya viste ahí está el carro. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. J ma ma ba mot ki. = mal moto ki. %mor mal moto ki. %eng %spa esa moto be. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J lu jun mal mot ki. = lu jun mal moto kin. %mor lu jun mal moto kin. %eng %spa ahi esta una moto be. J junt mal kin. = junt mal kin. %mor junt mal kin. %eng %spa ese otro. R kisan mal mot. %mor kisan mal mot. %eng %spa ya viste la moto. J mal kalo ki. = mal carro ki. %mor mal carro ki. %eng %spa ahi esta el carro be. J ma avion ki. = mal avion ki. %mor mal avion ki. %eng %spa ahí está el avión. R mal avion? %mor mal avion? %eng %spa ese avión? J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa en dónde está? J tku'xh mal camyonet ma. = tuk'ix mal camioneta mami. %mor tuk'ix mal camioneta mami. %eng %spa tambien esta la camioneta mami. R kisan jal. %mor kisan jal. %eng %spa ya viste. J kalot nchi chja lu ki. = carro xel nq'amana kyja. %mor carro xel nq'amana kyja. %eng %spa carro voy a decir. R kalo chiya kyjaa. %mor kalo chiya kyjaa. %eng %spa carro decis así. R jat mal kuch? %mor jat mal kuch? %eng %spa donde está el coche? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R jat qa mal kuch? %mor jat qa mal kuch? %eng %spa en donde estan los coches? R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. R qal tb'i mal lu? %mor qal tb'i mal lu? %eng %spa cómo se llama esto? J mal tal me'. = mal tal b'eee. %mor mal tal b'eee. %eng %spa onomatopeyico de oveja. R mal tal mee. %mor mal tal mee. %eng %spa ese carnerito. R qal tb'i mal lu? %mor qal tb'i mal lu? %eng %spa cómo se llama esto? J tal ey'. = taal eky'. %mor taal eky'. %eng %spa pollito. R qal mal lu? %mor qal mal lu? %eng %spa que es esto? J tal choj. = tal choj. %mor tal choj. %eng %spa chompipe pequeño. R tal choj. %mor tal choj. %eng %spa chompipe pequeño? R qal lu? %mor qal lu? %eng %spa que es esto? J wakxh. = wakxh. %mor wakxh. %eng %spa vaca. R qal mal lu? %mor qal mal lu? %eng %spa que es esto? J kuch. = kuch. %mor kuch. %eng %spa coche. R qal mal lu ki? %mor qal mal lu ki? %eng %spa cómo se llama esto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R qal mal luu? %mor qal mal luu? %eng %spa cómo se llama esto? J kuch. = kuch. %mor kuch. %eng %spa coche. R qal mal lu? %mor qal mal lu? %eng %spa que es esto? J yo' chej. = chej. %mor chej. %eng %spa caballo. R qal mal luu? %mor qal mal luu? %eng %spa que es esto? J pati. = pato. %mor pato. %eng %spa pato. R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. R qaltzan ni tal luuu? %mor qaltzan ni tal luuu? %eng %spa que es este pequeñito? J tit kuk ch'in. = tal ku ch'in. %mor tal ku ch'in. %eng %spa es cochito. R tal kuch ch'in? %mor tal kuch ch'in? %eng %spa es cochito? R qal mal tal lu ki? %mor qal mal tal lu ki? %eng %spa que es éste pequeño? J mal lakxh. = mal wakxh. %mor mal wakxh. %eng %spa esa vaca. R aaan. %mor aaan. %eng %spa aaan. J mo ma kabay ki. = lu mal caballo ki. %mor lu mal caballo ki. %eng %spa ahi esta el caballo. R kisan mal kab'ay. %mor kisan mal kab'ay. %eng %spa ya viste el caballo. R qal mal tal luu? %mor qal mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeño? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma tal chit jal. = tal ch'it jal. %mor tal ch'it jal. %eng %spa es pajarito. R nyaa. %mor nyaa. %eng %spa no. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tal b'ich jal. %mor tal b'ich jal. %eng %spa es pollito. J ta b'ich j? = tal b'ich jal? %mor tal b'ich jal? %eng %spa es pollito? R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal tal pat ki. = mal tal pato. %mor mal tal pato. %eng %spa ese patito be. R kisan mal tal pato. %mor kisan mal tal pato. %eng %spa ya viste el patito. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R qal qa ni mal ajo? %mor qal qa ni mal ajo? %eng %spa que son esos? J ma tal wixh ki. = mal tal wixh ki. %mor mal tal wixh ki. %eng %spa ahí está el gatito. J mal chan ki. = mal tx'yan kin. %mor mal tx'yan kin. %eng %spa ese perro be. J mal wich'. = mal ich'. %mor mal ich'. %eng %spa ese raton. J mal mal ich' ki. = mal ich'. %mor mal ich'. %eng %spa ese raton. R a ni mal ich'. %mor a ni mal ich'. %eng %spa es el ratón? R jat mal tal wixh. %mor jat mal tal wixh. %eng %spa donde está el gatito. J naa chi kil yompis. = nada ch'in qkib'l trompo. %mor nada ch'in qkib'l trompo. %eng %spa no hay figuras del trompo. R a mal tal twixh yan tia? %mor a mal tal twixh yan tia? %eng %spa es el gatito de la tía? J atz. = a. %mor a. %eng %spa si. R a jal? %mor a jal? %eng %spa es ese? R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. J atin mal wixh. = atzan mal wixh. %mor atzan mal wixh. %eng %spa si es el gato. R uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! J kal mal ki? = qal mal kin? %mor qal mal kin? %eng %spa que es ese? R qal jal? %mor qal jal? %eng %spa que es ese? J kal j? = qal jal? %mor qal jal? %eng %spa que es? R tzyuntz jal. %mor tzyuntz jal. %eng %spa agarralo. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tzyuntz jal. %mor tzyuntz jal. %eng %spa agarralo. + 8.25 J yaj chii. = b'a'n jal te qchii. %mor b'a'n jal te qchii. %eng %spa esta bueno para comer. R b'a'n jal te qchii? %mor b'a'n jal te qchii? %eng %spa esta bueno para que lo comamos? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. R mal lub'aj jal. %mor mal lub'aj jal. %eng %spa es culebra. J mal baj? = lub'aj jal? %mor lub'aj jal? %eng %spa es culebra? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R nyana lub'aj mal ki. %mor nyana lub'aj mal ki. %eng %spa si ese es culebra. J kal mal ki? = qal mal kin? %mor qal mal kin? %eng %spa que es ese? R ax lub'aj jal jey. %mor ax lub'aj jal jey. %eng %spa ya viste tambien es culebra. J axh lubaj? = ax lub'aj jal? %mor ax lub'aj jal? %eng %spa tambien es culebra? R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. J mal lu mal ki. = mal lu mal ki. %mor mal lu mal ki. %eng %spa ahíe está ese. J mal xhin. = mal xin. %mor mal xin. %eng %spa esa aranya. R uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! R mal xin qa jal. %mor mal xin qa jal. %eng %spa son arañas. J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J mal ki. = mal ki. %mor mal ki. %eng %spa ese. R qaltzan mal luu? %mor qaltzan mal luu? %eng %spa que es esto? J uy. = uy. %mor uy. %eng %spa uy. J mal wa wixh kii. = mal tal wixh ki. %mor mal tal wixh ki. %eng %spa un gatito be. R b'aq wixh? %mor b'aq wixh? %eng %spa es gato? R ku'k jal. %mor ku'k jal. %eng %spa es ardilla. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R ku'k jal. %mor ku'k jal. %eng %spa es ardilla? J ku'q j? = ku'uk jal? %mor ku'uk jal? %eng %spa es ardilla? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J junt mal kuch ki. = junt mal kuch ki. %mor junt mal kuch ki. %eng %spa ahí está el otro coche. R ku'k jal. %mor ku'k jal. %eng %spa es ardilla. R kuch jal. %mor kuch jal. %eng %spa es coche. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R b'a'n chon jal xjal. %mor b'a'n chon jal xjal. %eng %spa sabe comer persona. J uu. = uu. %mor uu. %eng %spa uu. J ban chon junxh xhja ki. = b'a'n chon ti ki xjal. %mor b'a'n chon ti ki xjal. %eng %spa ese sabe comer personas. R b'a'ntzan chon mal luu xjal jey. %mor b'a'ntzan chon mal luu xjal jey. %eng %spa sí éste sabe comer personas. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal a' ki. = mal aa ki. %mor mal aa ki. %eng %spa es agua be. R qal qa mal ki? %mor qal qa mal ki? %eng %spa que son esos? R qal qa jal. %mor qal qa jal. %eng %spa que son? J mal tal yomp ki. = mal trompo ki. %mor mal trompo ki. %eng %spa ese trompo be. R jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? J mal tal yomp ki. = mal tal yomp ki. %mor mal tal yomp ki. %eng %spa mal tal trompo ki. + ese trompo be. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. R yeey. %mor yeey. %eng %spa ya viste. J okxh junt j. = okx junt jal. %mor okx junt jal. %eng %spa solo otro. R o'kx junt jal? %mor o'kx junt jal? %eng %spa solo el otro? R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R qal mal tal lu ki? %mor qal mal tal lu ki? %eng %spa que es éste pequeñito? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J mal xhkuy. = mal kyixh. %mor mal kyixh. %eng %spa ese pescado. R (mal xhkuuyin)? %mor (mal xhkuuyin)? %eng %spa (). R kyixh jal om. %mor kyixh jal om. %eng %spa es pescado vos. J kyis? = kyixh? %mor kyixh? %eng %spa pescado? R qal mal lu ki? %mor qal mal lu ki? %eng %spa que es éste? J mal caballo. = mal caballo. %mor mal caballo. %eng %spa ese caballo. R qal mal lu ki? %mor qal mal lu ki? %eng %spa que es éste? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal chan lu ki. = mal tx'yan ki. %mor mal tx'yan ki. %eng %spa ese perro be. R nn. %mor nn. %eng %spa nnn. R mal tx'yan. %mor mal tx'yan. %eng %spa ese perro. R qal mal tal luu? %mor qal mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeño? J mal kum ki. = mal k'um ki. %mor mal k'um ki. %eng %spa ese ayote be. J nak maypoxh b'ixh. = mariposa jal. %mor mariposa jal. %eng %spa es mariposa. R qal mal luu? %mor qal mal luu? %eng %spa que es éste? J tal kuch. = tal kuch. %mor tal kuch. %eng %spa cochito. R tal kuch. %mor tal kuch. %eng %spa cochito. R qal mal lu ki? %mor qal mal lu ki? %eng %spa que es éste? J tal. = tal. %mor tal. %eng %spa tal. J tal xhixh. = tal xhi'na. %mor tal xhi'na. %eng %spa tecomate. R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. J mal lamuch ki. = mal lamuch ki. %mor mal lamuch ki. %eng %spa ahí está el limón. J mal kabay ki. = mal caballo kin. %mor mal caballo kin. %eng %spa ese caballo be. J mal chan kin. = mal tx'yan kin. %mor mal tx'yan kin. %eng %spa ese perro be. J mal kin. = mal kin. %mor mal kin. %eng %spa ese. J mal kun. = mal kin. %mor mal kin. %eng %spa ese. R kisan qajal. %mor kisan qajal. %eng %spa ya viste. R at qa jal? %mor at qa jal? %eng %spa están? J ka waj. = qa wajal. %mor qa wajal. %eng %spa si quiero. R chu qa qajal. %mor chu qa qajal. %eng %spa apurate si nos vamos. R chu jayontz junt. %mor chu jayontz junt. %eng %spa busca otro. J okxh nak ti kaal? = jat junt ti carro? %mor jat junt ti carro? %eng %spa en donde esta el otro carro? R chu jayontz junt carro. %mor chu jayontz junt carro. %eng %spa busca otro carro. J kalo. = carro. %mor carro. %eng %spa carro. J cheeyxh. = seis. %mor seis. %eng %spa seis. J chinco. = cinco. %mor cinco. %eng %spa cinco. R nn? %mor nn? %eng %spa nn? J kalo. = carro. %mor carro. %eng %spa carro. R kisana jey. %mor kisana jey. %eng %spa ya viste. J kalo. = carro. %mor carro. %eng %spa carro. R kisana jey. %mor kisana jey. %eng %spa ya viste. R qal junt? %mor qal junt? %eng %spa que otro? J kalo. = carro. %mor carro. %eng %spa carro. R carra. %mor carra. %eng %spa carro. J kalo. = carro. %mor carro. %eng %spa carro. R ni mal b'ech ki jey. %mor ni mal b'ech ki jey. %eng %spa ya viste ahí está la flor. J kalo. = carro. %mor carro. %eng %spa carro. J kalo. = carro. %mor carro. %eng %spa carro. J me al ti kaa e'. = me al ti carro. %mor me al ti carro. %eng %spa no esta el carro. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R qal mal tal lu ki? %mor qal mal tal lu ki? %eng %spa que es éste pequeño? R qal mal tal luu? %mor qal mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeño? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? J ma tal a tkuxh tuj. = mal tal q'a tkuux tuj jal. %mor mal tal q'a tkuux tuj jal. %eng %spa adentro esta el ninyo. R joo. %mor joo. %eng %spa sí. J me al ti kal om. = mi'al ti carro om. %mor mi'al ti carro om. %eng %spa no esta el carro. R mi'al ti carro? %mor mi'al ti carro? %eng %spa no está el carro? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J (). = (). %mor (). %eng %spa (). R tqal qa mal tal ki? %mor tqal qa mal tal ki? %eng %spa que son esos pequeño? J qal? = qal? %mor qal? %eng %spa que? R qal qa mal ajo? %mor qal qa mal ajo? %eng %spa que son esos? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? R jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya viste. R qal qa mal tal xhnul ki? %mor qal qa mal tal xhnul ki? %eng %spa que son esas niñas ladinas? R tza'n ten kyq'ab' mal xhnul? %mor tza'n ten kyq'ab' mal xhnul? %eng %spa cómo tienen las manos las mujeres ladinas? R tza'n ten kyq'ab'...? %mor tza'n ten kyq'ab'...? %eng %spa cómo tienen las manos...? J jHat jHal ki? = jat jal ki? %mor jat jal ki? %eng %spa donde esta? R a ma kyaj jal tu'na tzaluu. %mor a ma kyaj jal tu'na tzaluu. %eng %spa aquí lo dejaste. R jayontza tzalu ki. %mor jayontza tzalu ki. %eng %spa buscalo aquí. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R nyaa a ma kyaj mal carro tzalu ki be. %mor nyaa a ma kyaj mal carro tzalu ki be. %eng %spa no se quedo el carro aquí. J '. = '. %mor '. %eng %spa '. R a ma kyaj mal carro tzalu kin. %mor a ma kyaj mal carro tzalu kin. %eng %spa por aquí se quedo el carro. R jachaj ti lu jaala. %mor jachaj ti lu jaala. %eng %spa dame esto. J ok elt? = kletal junt elt jal? %mor kletal junt elt jal? %eng %spa lo vamos a buscar otra vez? R jeey tzinche. %mor jeey tzinche. %eng %spa ya viste. J jeey tzinch. = jeey tzincne. %mor jeey tzincne. %eng %spa ya vistes. R jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya viste. J mal mal kaalkin. = mal carro kin. %mor mal carro kin. %eng %spa ese carro be. R mal carro jal. %mor mal carro jal. %eng %spa es carro. J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. W aax. %mor aax. %eng %spa an ya. J kiiinch. = kintza. %mor kintza. %eng %spa mira. J mal kaaal. = mal carro. %mor mal carro. %eng %spa ese carro. R ntii ntb'im b'ixh. %mor ntii ntb'im b'ixh. %eng %spa ella no escucha. R Mixhel chi. %mor Mixhel chi. %eng %spa Mishel dice. R txii q'ajta ti'j b'ixh. %mor txii q'ajta ti'j b'ixh. %eng %spa llamala. J Michel. = Mishel. %mor Mishel. %eng %spa Mishel. R Mishel chi. %mor Mishel chi. %eng %spa Mishel deci. J chel. = Mixhel. %mor Mixhel. %eng %spa Mishel. J Michel. = Mishel. %mor Mishel. %eng %spa Mishel. J mal kaal ki. = mal carro ki. %mor mal carro ki. %eng %spa un carro be. M jak chin pona kil te te nej. %mor jak chin pona kil te te nej. %eng %spa ahi llego a mirarlo R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R kisan mal carro kin jey. %mor kisan mal carro kin jey. %eng %spa ya viste ahí está el carro. R jat qa jal? %mor jat qa jal? %eng %spa en donde están? R jtee mal kyb'aj jal? %mor jtee mal kyb'aj jal? %eng %spa cuantos son? J chinco. = cinco. %mor cinco. %eng %spa cinco. R cinco jal? %mor cinco jal? %eng %spa son cinco? R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. J 'unt ma a neel ma atiij ja om. = junt mal tal neel matij ki. %mor junt mal tal neel matij ki. %eng %spa otra oveja grande be R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. R matij qa jal? %mor matij qa jal? %eng %spa son grandes? J n. = n. %mor n. %eng %spa n. R matij qaja? %mor matij qaja? %eng %spa son grandes? J ma avion ki. = ma avion ki. %mor ma avion ki. %eng %spa ahí está el avión. R jat mal avion? %mor jat mal avion? %eng %spa en dónde está el avión? R tza'n ten tu'n mal avion? %mor tza'n ten tu'n mal avion? %eng %spa cómo hace el avión? J tokxh ti chinaj tuj j. = tokx ti xinaq tuj jal. %mor tokx ti xinaq tuj jal. %eng %spa adento esta el hombre. R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. R tokx ti xinaq tuj jal. %mor tokx ti xinaq tuj jal. %eng %spa el hombre está adentro. R tza'n ten tu'n jal? %mor tza'n ten tu'n jal? %eng %spa cómo lo hace? J jawxh tuj. = chin jawixa tuj jal. %mor chin jawixa tuj jal. %eng %spa me voy a subir (en el avion) R ok kjawixa tuj jal? %mor ok kjawixa tuj jal? %eng %spa vas a subir adentro de ese? J tela. = televison. %mor televison. %eng %spa televisión. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R qaltzan jal? %mor qaltzan jal? %eng %spa que es? R jat tzan? %mor jat tzan? %eng %spa donde está? J mixh tela. = Mixhel. %mor Mixhel. %eng %spa Mishel. J ka chel. = Mixhel. %mor Mixhel. %eng %spa Mishel. R ntii ntb'im b'ixh. %mor ntii ntb'im b'ixh. %eng %spa ella no escucha. R nsaqchan b'ixh. %mor nsaqchan b'ixh. %eng %spa ella está jugando. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R tzultzin b'ixh tuk'ala kin jey. %mor tzultzin b'ixh tuk'ala kin jey. %eng %spa R ti tqal chitzin b'ixh. %mor ti tqal chitzin b'ixh. %eng %spa J mal kaal ki. = kintz mal carro. %mor kintz mal carro. %eng %spa mira el carro. M qal chep? %mor qal chep? %eng %spa José qué? J mal kaal ki. = kintz mal carro. %mor kintz mal carro. %eng %spa mira el carro. M aaan! %mor aaan! %eng %spa aaan! M kyeeyx mal kin jal? %mor kyeeyx mal kin jal? %eng %spa esta bonito? J kye'xh. = kyeeyx. %mor kyeeyx. %eng %spa bonito. J mal mal mot ki. = mal moto ki. %mor mal moto ki. %eng %spa ese moto be. R at mal mot? %mor at mal mot? %eng %spa está la moto? M kelitz jun tee? %mor kelitz jun tee? %eng %spa se va a comprar un suyo? M kelitz jun tee ikyjo? %mor kelitz jun tee ikyjo? %eng %spa se va a comprar un suyo así como ese? J maa ketz junt. = ma' tz'etz juntl. %mor ma' tz'etz juntl. %eng %spa ya se compro el otro. M nn. %mor nn. %eng %spa nn. J cinco len wey'. = cinco len weky'. %mor cinco len weky'. %eng %spa el mío es cinco centavos. R cinco len? %mor cinco len? %eng %spa cinco centavos? J uuuy! = uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J mal mulin. = mal mulin. %mor mal mulin. %eng %spa ese molino. R tzyum nej. %mor tzyum nej. %eng %spa agarralo primero. R tzyum ch'in qe nej. %mor tzyum ch'in qe nej. %eng %spa agarralo primero. R ten jun paqa tuk'il q'a. %mor ten jun paqa tuk'il q'a. %eng %spa quedate un rato con él. M qal mal lu ki? %mor qal mal lu ki? %eng %spa estos? J apion. = avion. %mor avion. %eng %spa avión. B jeey jose. %mor jeey jose. %eng %spa José ya viste. J mal kin pap. = kinx mal ki papi. %mor kinx mal ki papi. %eng %spa mira ese papi. B qal tb'i jal? %mor qal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama ese? J mal mot. = mal moto. %mor mal moto. %eng %spa es moto. B mal mot? %mor mal mot? %eng %spa esa moto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? J e'. = e'. %mor e'. %eng %spa e'. J mal nb'ank lu. = mal nb'anka lu. %mor mal nb'anka lu. %eng %spa aquí está mi banca. B qal junt jal? %mor qal junt jal? %eng %spa que es otro? J n? = n? %mor n? %eng %spa n? B qal junt jal? %mor qal junt jal? %eng %spa que es el otro? J mal kaal. = mal carro. %mor mal carro. %eng %spa ese carro. J mal camion ki. = mal camion ki. %mor mal camion ki. %eng %spa ahí está el camión. B chi tok tu'n jal? %mor chi tok tu'n jal? %eng %spa cómo dice ese? J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J mal mot ki. = mal moto. %mor mal moto. %eng %spa esa moto. B chi tok tun mal mot? %mor chi tok tun mal mot? %eng %spa cómo dice la moto? J mal kaal ki. = mal carro ki. %mor mal carro ki. %eng %spa ese carro. J mal ki. = mal ki. %mor mal ki. %eng %spa ese. J mal xhak kin. = mal xaq kin. %mor mal xaq kin. %eng %spa ese piedra be. B chitok tun mal mot? %mor chitok tun mal mot? %eng %spa cómo dice la moto? B chitok tu'n mal mot? %mor chitok tu'n mal mot? %eng %spa cómo dice la moto? J ay mal kin. = ay mal kin. %mor ay mal kin. %eng %spa ay ese. J mal kin. = mal kin. %mor mal kin. %eng %spa ese. J mal kin. = mal kin. %mor mal kin. %eng %spa ese. J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J ma avion lu ki. = mal avion luu kin. %mor mal avion luu kin. %eng %spa aqui esta el avion. B qal mas ti tkuux tuj jal? %mor qal mas ti tkuux tuj jal? %eng %spa que mas tiene adentro? B qal mast tkuux tuj jal? %mor qal mast tkuux tuj jal? %eng %spa que mas está adentro de ese? B tza'n kxel jal? %mor tza'n kxel jal? %eng %spa por donde se va a ir? B tza'n kxel jal? %mor tza'n kxel jal? %eng %spa por donde se va a ir? J ja ki. = kyjaa kin. %mor kyjaa kin. %eng %spa asi be. B aan. %mor aan. %eng %spa aan. B qaltz mal atz? %mor qaltz mal atz? %eng %spa que es eso? J bat ja. = b'aq at jal. %mor b'aq at jal. %eng %spa no hay. B ya qa mal lu ki. %mor ya qa mal lu ki. %eng %spa y estos. J at j. = b'aq at jal. %mor b'aq at jal. %eng %spa no hay. B mi'n, qo kin nej. %mor mi'n, qo kin nej. %eng %spa no, miremos primero. B qal qa ti lu ki? %mor qal qa ti lu ki? %eng %spa que son estos? J mal lamuch. = mal lamuch. %mor mal lamuch. %eng %spa ese limón. B ti lamuch? %mor ti lamuch? %eng %spa ese limón? J lanch. = lanch. %mor lanch. %eng %spa naranja. B lanch jal? %mor lanch jal? %eng %spa es naranja? J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n' B qal mast jal? %mor qal mast jal? %eng %spa que mas? B qal txqant? %mor qal txqant? %eng %spa que mas? J kooyin kin. = xkooy ki. %mor xkooy ki. %eng %spa tomate be. B xkooya? %mor xkooya? %eng %spa tomate? B qal ti atz? %mor qal ti atz? %eng %spa que es eso? J mon. = limon. %mor limon. %eng %spa limón. J tal lamuntz lu ki. = lamuch ti lu kin. %mor lamuch ti lu kin. %eng %spa este es limon. B tal lamunch. %mor tal lamunch. %eng %spa limoncito. J jta. = jte'? %mor jte'? %eng %spa cuantos? J ka'j kuxh te payesk. = i tkuux kab' jal te fresco. %mor i tkuux kab' jal te fresco. %eng %spa metamos dos en el fresco J chitz nak xhuuj. = chitzan naq nan xuuj. %mor chitzan naq nan xuuj. %eng %spa dice la senyora. B a i tkuux kab' jal te fresco chi naq xuuj. %mor a i tkuux kab' jal te fresco chi naq xuuj. %eng %spa que se mata dos para el fresco dice la mujer. J n. = n. %mor n. %eng %spa n. B aan. %mor aan. %eng %spa aan. J xhkuuxh tzal kin. = i tkuux jal tzalu kin. %mor i tkuux jal tzalu kin. %eng %spa metamoslo aqui. J xhkuuxh tal chixh. = i tkuux ma chii. %mor i tkuux ma chii. %eng %spa metelo alla. J xhkuuxh. = i tkuuxh jal. %mor i tkuuxh jal. %eng %spa metelo. J tal chixh lu kin. = ma chi ki. %mor ma chi ki. %eng %spa alla. J xhkuuxh junt ni tal chixh. = i tkuux junt jal ma chi kin be. %mor i tkuux junt jal ma chi kin be. %eng %spa metamos otro alla be. B aan. %mor aan. %eng %spa aan. J jeey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. B yajtz ti atz? %mor yajtz ti atz? %eng %spa y ese? + 14.01 B yajtz ti. %mor yajtz ti. %eng %spa y el... J kuuxh te lamuch. = i tkuux lamuch. %mor i tkuux lamuch. %eng %spa metamos el limon. J kuxh xhkoy. = i tkuux xkooy. %mor i tkuux xkooy. %eng %spa metamos el tomate. J kuuxh ixh. = i tkuux is. %mor i tkuux is. %eng %spa metamos la papa. J i kuuxh tek kchii chi ixh ja ki. = i tkuux te qchii chitzan b'ixh. %mor i tkuux te qchii chitzan b'ixh. %eng %spa lo metamos en la comida dice ella. B aaan. %mor aaan. %eng %spa aaan. B qaltzan tb'i ti luu? %mor qaltzan tb'i ti luu? %eng %spa cómo se llama esto? J '. = '. %mor '. %eng %spa '. B qal tb'i ti lu ki? %mor qal tb'i ti lu ki? %eng %spa cómo se llama esto? B til. %mor til. %eng %spa (pájaro). J looj. = looj. %mor looj. %eng %spa banano. B looj? %mor looj? %eng %spa banano? J jo. = joo. %mor joo. %eng %spa si. B yajtzan jkin? %mor yajtzan jkin? %eng %spa y ese? B (). %mor (). %eng %spa (). J tzal kin. = tzaluu kin. %mor tzaluu kin. %eng %spa aqui. J ti chaj ti lu ki. = t-xaq ti luu ki. %mor t-xaq ti luu ki. %eng %spa las hojas del libro. J uy. = uy. %mor uy. %eng %spa uy. J mal mot ki. = mal moto ki. %mor mal moto ki. %eng %spa ahí esta la moto. B q'in ajsa chu. %mor q'in ajsa chu. %eng %spa regresalo bueno. J () = () %mor () %eng %spa (). B q'in ajsa. %mor q'in ajsa. %eng %spa regreselo. B q'in ajsa. %mor q'in ajsa. %eng %spa regresalo. J kal? = qal? %mor qal? %eng %spa que? B ti qaltz mal. %mor ti qaltz mal. %eng %spa que es el...? B qaltz lu kin. %mor qaltz lu kin. %eng %spa que es esto? J mal tal muj. = mal muuu. %mor mal muuu. %eng %spa onomatopeyica de la vaca. B ne ni nej. %mor ne ni nej. %eng %spa espérate. B qo kin ch'in ti'j jal. %mor qo kin ch'in ti'j jal. %eng %spa lo miremos un rato. B nej. %mor nej. %eng %spa espérate. J uuy mal kiiin! = uuy mal kiiin! %mor uuy mal kiiin! %eng %spa uuy ese! J mal tal pat ki. = mal tal pato ki. %mor mal tal pato ki. %eng %spa ese patito be. B jat tal pato? %mor jat tal pato? %eng %spa donde está el patito? B jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde está? J mischela. = Mixhel. %mor Mixhel. %eng %spa Mishel. J schel. = Mixhel. %mor Mixhel. %eng %spa Mishel. R lu b'ixh ki. %mor lu b'ixh ki. %eng %spa ahí está ella. R nada ntb'im b'ixh. %mor nada ntb'im b'ixh. %eng %spa ella no escucha. J schel. = Mixhel. %mor Mixhel. %eng %spa Mishel. J kal? = qal? %mor qal? %eng %spa que? B jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. B qal tb'i jal? %mor qal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama? R nada ntb'im b'ixh. %mor nada ntb'im b'ixh. %eng %spa ella no escucha. B ti tqal txqantl? %mor ti tqal txqantl? %eng %spa que más? J mal mal muj kin. = mal muuu. %mor mal muuu. %eng %spa onomatopeyico de la vaca B jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde está? J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. B jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde está? B tza'n ma txii jal? %mor tza'n ma txii jal? %eng %spa en donde se fue? J tzan ma tzil j? = tza'n ma txii jal? %mor tza'n ma txii jal? %eng %spa donde se fue? J nada jal. = nada jal. %mor nada jal. %eng %spa no hay. J tzij. = i txii jal. %mor i txii jal. %eng %spa que se vaya. B ola q'any! %mor ola q'any! %eng %spa hola vos! B qal mal lu ki? %mor qal mal lu ki? %eng %spa que es esto? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal wakxh. = mal wakxh. %mor mal wakxh. %eng %spa esa vaca. B mal neel. %mor mal neel. %eng %spa ese carnero. J te teq xhil. = b'a'n te qchii. %mor b'a'n te qchii. %eng %spa esta bueno para comer. B yatz jlu ki. %mor yatz jlu ki. %eng %spa y esto? J muj. = mal muuu. %mor mal muuu. %eng %spa onomatopeyico de la vaca. J yeey. = yeey. %mor yeey. %eng %spa ya viste. B ti tqal mas tjal? %mor ti tqal mas tjal? %eng %spa que más? J jat nak nak michel? = jat naq Mixhel. %mor jat naq Mixhel. %eng %spa donde esta Mixhel? B aan. %mor aan. %eng %spa aan. B ktzajal b'ixh tuk'ala? %mor ktzajal b'ixh tuk'ala? %eng %spa ella va a venir contigo? J okchin. = oktzan. %mor oktzan. %eng %spa si. M qal Chep? %mor qal Chep? %eng %spa José qué? J kintz mal. = kintz mal. %mor kintz mal. %eng %spa mira el... J mal ki. = mal ki. %mor mal ki. %eng %spa ese. M qal nb'at tu'n mal lu ki be? %mor qal nb'at tu'n mal lu ki be? %eng %spa que está haciendo éste? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? M qa tal lu kin be. %mor qa tal lu kin be. %eng %spa estos pequeñitos. M tal chep. %mor tal chep. %eng %spa Chepito. M qal mal lu ki? %mor qal mal lu ki? %eng %spa esto que están aquí. J j. = j. %mor j. %eng %spa j. J jat? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? J jat? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? J tee. = tee. %mor tee. %eng %spa tee. J kojeey tey cha kin. = k'ojee tee tzaluu. %mor k'ojee tee tzaluu. %eng %spa sentante aqui. M aan. %mor aan. %eng %spa aan. M chin ku k'ojee weky' tzalu ki. %mor chin ku k'ojee weky' tzalu ki. %eng %spa yo me voy a sentar aquí. J telpixh chi te. = pelpix ch'in tee. %mor pelpix ch'in tee. %eng %spa arrimate otro poquito. M nej waja chin kina ni tal luu nej. %mor nej waja chin kina ni tal luu nej. %eng %spa espérate quiero ver éste pequeño. M qal mal lu ki? %mor qal mal lu ki? %eng %spa que es esto? J uy. = uy. %mor uy. %eng %spa uy. J ma tal chit ja. = mal ch'it jal. %mor mal ch'it jal. %eng %spa es pajalrito. J uy mal. = uy mal. %mor uy mal. %eng %spa uy ese. M qal mal txkotan tib' lu ki? %mor qal mal txkotan tib' lu ki? %eng %spa que es éste que está enrollado? J mal naa'xh. = mal nooxh. %mor mal nooxh. %eng %spa ese gusano. + 16.00. M nooxh. %mor nooxh. %eng %spa gusano. J mal a'. = mal a'. %mor mal a'. %eng %spa esa agua. M mal tal a'. %mor mal tal a'. %eng %spa esa agua. M qo xel qe. %mor qo xel qe. %eng %spa nos vamos a ir? J tjach mal aa tun jal. = kjawitz mal a' tu'n jal. %mor kjawitz mal a' tu'n jal. %eng %spa ese va sacar agua. J paaxh kuxh. = pax tkub' jal. %mor pax tkub' jal. %eng %spa se va quebrar. J tjach mal a' toj. = kjalwitz mal a' tu'n jal. %mor kjalwitz mal a' tu'n jal. %eng %spa va chispar agua. M joo. %mor joo. %eng %spa sí. M kintza tqal mal tal lu ki? %mor kintza tqal mal tal lu ki? %eng %spa mira que es éste? J oow! = hola! %mor hola! %eng %spa hola! J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J mal kyixh. = mal kyixh. %mor mal kyixh. %eng %spa ese pescado. M mal kyixh. %mor mal kyixh. %eng %spa ese pescado. M qal mal tal luu? %mor qal mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeño? J kal piy a? = tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa como se llama? J kal te tpiya? = qal tee tb'iya? %mor qal tee tb'iya? %eng %spa como te llamas? M jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? J kal te piya? = qal tee tb'iya? %mor qal tee tb'iya? %eng %spa como te llamas? M Mixhel weky' nb'iky'a. %mor Mixhel weky' nb'iky'a. %eng %spa yo me llamo Mishel. J n. = n. %mor n. %eng %spa n. M yajtzan tee. %mor yajtzan tee. %eng %spa y usted? M qal te tal tb'i? %mor qal te tal tb'i? %eng %spa cómo tu nombrecito? J chepita. = chepito. %mor chepito. %eng %spa Chepito. M chepito. %mor chepito. %eng %spa Chepito? M xela wuk'ila? %mor xela wuk'ila? %eng %spa te vas a ir conmigo? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? M xela wuk'ila max ma njaky'a. %mor xela wuk'ila max ma njaky'a. %eng %spa te vas a ir conmiga en mi casa? M mii? %mor mii? %eng %spa no? J xhya kabo. = se acabo. %mor se acabo. %eng %spa se acabo. R se acabo jal? %mor se acabo jal? %eng %spa ese se acabo? J i xhi kuun any. = i txii qk'u'n jal q'any. %mor i txii qk'u'n jal q'any. %eng %spa vos guardemoslo. M i txii qk'u'n jal. %mor i txii qk'u'n jal. %eng %spa lo guardemos. M yajxa. %mor yajxa. %eng %spa mas tarde. M qaltzan junt tzajal qu'n? %mor qaltzan junt tzajal qu'n? %eng %spa que otro vamos a traer? J ja lu kin. = a ti lu kin. %mor a ti lu kin. %eng %spa éste. M a ajo? %mor a ajo? %eng %spa ese? J ne. = neja. %mor neja. %eng %spa esperate. J yaj om. = nyaa jal. %mor nyaa jal. %eng %spa no es. M alkyetzan jal taja? %mor alkyetzan jal taja? %eng %spa cual quieres? M a ti lu ki? %mor a ti lu ki? %eng %spa éste? J ayaya. = ayaya. %mor ayaya. %eng %spa ayaya. J yaya. = yaya. %mor yaya. %eng %spa yaya. J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa ese. M a ti tal lu ki? %mor a ti tal lu ki? %eng %spa éste pequeño? J a. = a. %mor a. %eng %spa sí. J atzin. = atzin. %mor atzin. %eng %spa claro que sí. M tqal. %mor tqal. %eng %spa que? M tqaltzan nb'ant kyu'n mal lu ki? %mor tqaltzan nb'ant kyu'n mal lu ki? %eng %spa que están haciendo estos? M tzalu kin. %mor tzalu kin. %eng %spa aquí. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal sibuy ki. = mal cebolla. %mor mal cebolla. %eng %spa esa cebolla. R mal cebolla. %mor mal cebolla. %eng %spa esa cebolla. M tqal nb'at tu'n b'ixh? %mor tqal nb'at tu'n b'ixh? %eng %spa qué está haciendo ella? J antz chin kmaj tik. = q'antz ch'in qmajan ti luu. %mor q'antz ch'in qmajan ti luu. %eng %spa emprestame éste. M mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. M noq kintz jal weno? %mor noq kintz jal weno? %eng %spa sólo miralo bueno? J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. M qal mal lu kin be? %mor qal mal lu kin be? %eng %spa que es éste? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma ta snuul. = naq tal xhnul. %mor naq tal xhnul. %eng %spa esa ninya (ladina). M qal nb'ant kyu'n qa tal xhnul? %mor qal nb'ant kyu'n qa tal xhnul? %eng %spa que están haciendo las niñas (ladinas)? J saqchan b'ixh. = nsaqchan b'ixh. %mor nsaqchan b'ixh. %eng %spa ella esta jugango. M noq nsaqchan b'ixh? %mor noq nsaqchan b'ixh? %eng %spa ella está jugando? J jat tujal. = jat tuk'al? %mor jat tuk'al? %eng %spa donde está su campañero? J kojeey tey tza ki. = k'o jek tee tzaluu. %mor k'o jek tee tzaluu. %eng %spa sentate aqui. R jaak nej. %mor jaak nej. %eng %spa bueno. J chu kojeey. = chux k'ojeka. %mor chux k'ojeka. %eng %spa sentate. R jatum? %mor jatum? %eng %spa dónde? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma tal snuul kii. = mal tal xhnul ki. %mor mal tal xhnul ki. %eng %spa esa ninya be (ladina). M mal tal xhnul ki. %mor mal tal xhnul ki. %eng %spa ahí está la niña ladina. J lu jun te t-uuj lu ki. = lu jun tee tuuj luu. %mor lu jun tee tuuj luu. %eng %spa aqui esta un tu libro. M kkil mama ti'j uuj lu ki ok? %mor kkil mama ti'j uuj lu ki ok? %eng %spa mamá va a mirar éste libro? J lu jun te t-uuj lu ki ma. = lu jun tee tuuj luu mami. %mor lu jun tee tuuj luu mami. %eng %spa aqui esta un tu libro mami. J lu jun te t-uuj lu ki. = lu jun tee tuuj luu. %mor lu jun tee tuuj luu. %eng %spa aqui esta un tu libro. J mami. = mami. %mor mami. %eng %spa mami. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J ma tilj chuuy ma? = maa til jal txuuya? %mor maa til jal txuuya? %eng %spa ya mirastes nena? J lu jun te t-uuj lu ki. = txuuya lu jun tee tuuj luu. %mor txuuya lu jun tee tuuj luu. %eng %spa nena aqui esta un tu libro. M chutzan qo kin qe ki. %mor chutzan qo kin qe ki. %eng %spa ahora miremos. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma ta kanpan ki. = mal campana. %mor mal campana. %eng %spa esa campana. A ma. = mami. %mor mami. %eng %spa mami. M a mal tal luu qo kin ti'j. %mor a mal tal luu qo kin ti'j. %eng %spa miremos éste pequeño. M chepito. %mor chepito. %eng %spa Chepito. M a ti tal luu qo kin ti'j. %mor a ti tal luu qo kin ti'j. %eng %spa miremos éste pequeño. J n? = n? %mor n? %eng %spa n? M a ti tal luu qo kin ti'j. %mor a ti tal luu qo kin ti'j. %eng %spa miremo éste pequeño. J nach ti. = nach ti luu. %mor nach ti luu. %eng %spa este no sirve. J nach til. = nach ti luu. %mor nach ti luu. %eng %spa este no sirve. M nach jal? %mor nach jal? %eng %spa no sirve? J '. = '. %mor '. %eng %spa '. M tons a ti luu qo kil ti'j. %mor tons a ti luu qo kil ti'j. %eng %spa entonces vamos a mirar éste. J axh. = a ti luu. %mor a ti luu. %eng %spa este. J axh ti ki. = a ti luu. %mor a ti luu. %eng %spa este. M a ti ajo? %mor a ti ajo? %eng %spa ese? J achan. = atzan. %mor atzan. %eng %spa si. J axh ko kin. = ax qo kin tuj jal. %mor ax qo kin tuj jal. %eng %spa sigamos viendo en este. M aan. %mor aan. %eng %spa aan. M bueno. %mor bueno. %eng %spa bueno. M per. %mor per. %eng %spa pero. M qo kin ti'j ni tal lu be kintz ki. %mor qo kin ti'j ni tal lu be kintz ki. %eng %spa miremos éste pequeño mira be. R lu qa ni mal ki. %mor lu qa ni mal ki. %eng %spa ahí estan esos. M kyeeyx qa ni tal luu. %mor kyeeyx qa ni tal luu. %eng %spa estos pequños son bonitos. R jeey chi %mor jeey chi %eng %spa ya viste. M qa ni tal kyixh kin be. %mor qa ni tal kyixh kin be. %eng %spa ahí estan los pescaditos. M qo kin. %mor qo kin. %eng %spa miremos. M ipa tzaj qjayo'n. %mor ipa tzaj qjayo'n. %eng %spa lo busquemos. M tib'lal txin Anita tzaluu. %mor tib'lal txin Anita tzaluu. %eng %spa la figura de Anita aquí. M bueno? %mor bueno? %eng %spa bueno? J mi'n. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. M mi'n? %mor mi'n? %eng %spa no? J mi'n. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. J uy. = uy. %mor uy. %eng %spa uy. J ma tal xhjal lu ki. = jun mal xjal lu kin. %mor jun mal xjal lu kin. %eng %spa aqui esta una persona be. M jata? %mor jata? %eng %spa donde está? J a nach j. = nach jal. %mor nach jal. %eng %spa no sirve. M ila nach ti luu. %mor ila nach ti luu. %eng %spa aunque sea si éste no sirve. M q'intz junt jal. %mor q'intz junt jal. %eng %spa trae otro. M i tkin txin Anita ti'j tzaluu. %mor i tkin txin Anita ti'j tzaluu. %eng %spa que mire Anita aquí. M bueno? %mor bueno? %eng %spa bueno? J n. = n. %mor n. %eng %spa n. M q'intz junt jal jaala. %mor q'intz junt jal jaala. %eng %spa ahora trae otro. M a ajo at mal qkib'l a? %mor a ajo at mal qkib'l a? %eng %spa ahi temos para mirar? J ach. = atzan. %mor atzan. %eng %spa si. M nyaa b'a'n ten twi' jal tu'na chepito. %mor nyaa b'a'n ten twi' jal tu'na chepito. %eng %spa chapito no tenes biene la cabeza de ese. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? M b'in chanx jal. %mor b'in chanx jal. %eng %spa arreglalo. J ban tenj ki? = b'a'n tten jal kyja kin? %mor b'a'n tten jal kyja kin? %eng %spa esta bien asi? R kyjatzan. %mor kyjatzan. %eng %spa así. M kyeeyx mal tal kin jal chepito? %mor kyeeyx mal tal kin jal chepito? %eng %spa Chepito ese se mira bonito? M kyeeyx mal tal qkib'l? %mor kyeeyx mal tal qkib'l? %eng %spa es bonito lo que estamos viendo. M kyeex? %mor kyeex? %eng %spa bonito? J jat mal a' tuj? = jat mal a' tuj? %mor jat mal a' tuj? %eng %spa donde está el agua adentro? M ya naa mal a' tuj ja. %mor ya naa mal a' tuj ja. %eng %spa ya no tiene agua. M i tzaj qjayo'n jal. %mor i tzaj qjayo'n jal. %eng %spa lo busquemos. M a tzaluu at mal a'. %mor a tzaluu at mal a'. %eng %spa aquí hay agua. J junt maj kanpan ki. = jun mal kanpan luu. %mor jun mal kanpan luu. %eng %spa aquí está una campana. = aqui esta la campana. M aan. %mor aan. %eng %spa aan. M at mal tal kanpan ajo at? %mor at mal tal kanpan ajo at? %eng %spa ahí hay campanita? J at. = at. %mor at. %eng %spa sí. M kintz txin Anita taa tzalu kin be ki. %mor kintz txin Anita taa tzalu kin be ki. %eng %spa mira aquí está Anita. J ti' anita. = ni Anita. %mor ni Anita. %eng %spa la Anita. J ni aniiitaa. = ni Anita. %mor ni Anita. %eng %spa la Anita. A jHexh. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. M jat? %mor jat? %eng %spa donde está? M i jayontz ni ti'lal ni anita. %mor i jayontz ni ti'lal ni anita. %eng %spa busca la fotografía de Anita. M tzaluu chuxya. %mor tzaluu chuxya. %eng %spa aquí apurate. J lu' ni Anit ki. = lu ni Anita luu. %mor lu ni Anita luu. %eng %spa aqui esta Anita. M jayontz jal. %mor jayontz jal. %eng %spa buscalo. M jayontz tib'lal Anita chunaja. %mor jayontz tib'lal Anita chunaja. %eng %spa busca la fotografía de Anita apurate. J nach jal om. = nach jal om. %mor nach jal om. %eng %spa no sirve vos. M nach jal? %mor nach jal? %eng %spa no sirve? R qaltz kb'antel tu'na ja'l ma chiw? %mor qaltz kb'antel tu'na ja'l ma chiw? %eng %spa y ahora que vas a hacer allá? M i taj qq'on jal. %mor i taj qq'on jal. %eng %spa lo regresemos. J kojee tzaki. = k'ojeka tzaluu. %mor k'ojeka tzaluu. %eng %spa sentate aqui. J tzim ti ki. = tzyum ti luu. %mor tzyum ti luu. %eng %spa agarra este. M i tzaj qtzyun ti lu ki. %mor i tzaj qtzyun ti lu ki. %eng %spa agarremos este. J tzum ti ki. = tzyum ti luu. %mor tzyum ti luu. %eng %spa agarra este. M qaltzan qo b'atel jaal? %mor qaltzan qo b'atel jaal? %eng %spa y ahora que vamos a hacer? J nach. = nach. %mor nach. %eng %spa no sirve. J jatum bil kojee? = jatum chin b'el k'ojeeya? %mor jatum chin b'el k'ojeeya? %eng %spa en donde me voy a sentar? R jatum kb'el k'ojeeya? %mor jatum kb'el k'ojeeya? %eng %spa en donde te vas a sentar? J bel kojee tza ki. = chin b'el k'ojeeya tzaluu. %mor chin b'el k'ojeeya tzaluu. %eng %spa me voy a sentar aqui. M a atzan kb'el tena tzalu ki a? %mor a atzan kb'el tena tzalu ki a? %eng %spa aquí te vas a poner? J a. = a. %mor a. %eng %spa sí. R chu k'ojeka ajo tz. %mor chu k'ojeka ajo tz. %eng %spa entonces sentate ahí. J ten. = tena. %mor tena. %eng %spa quedate. M alkye jun qkib'l jaala tu'na? %mor alkye jun qkib'l jaala tu'na? %eng %spa y ahora que es lo que vamos a mirar? R chu latz papa. %mor chu latz papa. %eng %spa anda mira a papá. J kyekin k? = alkye? %mor alkye? %eng %spa cual? C Dany. = Dany. %mor Dany. %eng %spa Dany. M alkye jun mas kyeeyx kin tu twitza? %mor alkye jun mas kyeeyx kin tu twitza? %eng %spa para tí cual es el mas bonito? + 20.08 M aan. %mor aan. %eng %spa aan. M lu jun ch'in lu kin be ki. %mor lu jun ch'in lu kin be ki. %eng %spa ahí está un pequeñito. J aach jal. = atzan jal. %mor atzan jal. %eng %spa es ese. J aj? = ajal? %mor ajal? %eng %spa es? M jyontz qkib'il tuj jaltz. %mor jyontz qkib'il tuj jaltz. %eng %spa entonces busca algo para que lo miremos. A '. %mor '. %eng %spa '. M jyontz jun qkiil tuj. %mor jyontz jun qkiil tuj. %eng %spa busca algo para que lo miremos. M chu naja. %mor chu naja. %eng %spa apurate. R i ten q'a y'o. %mor i ten q'a y'o. %eng %spa deja a él. J chim chin Anit ma. = tzyum txin Anita mami. %mor tzyum txin Anita mami. %eng %spa agarra la Anita mami. R ja'k nej. %mor ja'k nej. %eng %spa bueno al rato. J nach jal om. = nach jal om. %mor nach jal om. %eng %spa vos ese no sirve. M nach? %mor nach? %eng %spa no sirve? M alkyetzan kjawil. %mor alkyetzan kjawil. %eng %spa entonces cual se va a levantar? M tzajal qin jala? %mor tzajal qin jala? %eng %spa lo vamos a traer? J axh ki. = ax ti ki. %mor ax ti ki. %eng %spa ese mismo. M a ti ajo? %mor a ti ajo? %eng %spa ese? J a. = a. %mor a. %eng %spa sí. M jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. M b'a'n ti lu ki? %mor b'a'n ti lu ki? %eng %spa está bien éste? M b'a'n? %mor b'a'n? %eng %spa sí? J pa'n. = b'a'n. %mor b'a'n. %eng %spa esta bien. J cheyxh. = seis. %mor seis. %eng %spa seis. J chinco. = cinco. %mor cinco. %eng %spa cinco. J si. = si. %mor si. %eng %spa sí. J si. = si. %mor si. %eng %spa si. M kintza tqal jal nb'ant. %mor kintza tqal jal nb'ant. %eng %spa mira que es lo que se está haciendo. M kyu'n qa mal tal lu ki. %mor kyu'n qa mal tal lu ki. %eng %spa fueron esos pequeño. M kina ti'j jal. %mor kina ti'j jal. %eng %spa miralo. M kintz ki. %mor kintz ki. %eng %spa mira be. M qal nb'ant kyu'n jal? %mor qal nb'ant kyu'n jal? %eng %spa que es lo que estan haciendo. J nok nchanjal. = noq chi saqchan jal. %mor noq chi saqchan jal. %eng %spa solo estan jugando. M nchi saqchan jal? %mor nchi saqchan jal? %eng %spa estan jugando? M kinxa kin be. %mor kinxa kin be. %eng %spa mira be. M ka' mal tal kyb'et ma. %mor ka' mal tal kyb'et ma. %eng %spa ellos son dos. M tjax tib'aj jal kin. %mor tjax tib'aj jal kin. %eng %spa está encima de ese. M jtee tzan chb'et at tu'n kyaqil? %mor jtee tzan chb'et at tu'n kyaqil? %eng %spa cuantos son por todo? J mal kin. = mal kin. %mor mal kin. %eng %spa ese. M nn. %mor nn. %eng %spa nn. J ma tal t'awiya ki. = mal tal David ki. %mor mal tal David ki. %eng %spa ahi esta David. R mal tal David. %mor mal tal David. %eng %spa ese David. J ma tal am ki. = ma tal am ki. %mor ma tal am ki. %eng %spa ahí está el niño ladino. M toks laq'eya tzaluu. %mor toks laq'eya tzaluu. %eng %spa acercate aquí. M i tkub' tutz'ee mama weno? %mor i tkub' tutz'ee mama weno? %eng %spa que se sienta mamá bueno? J uu. = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma kwe. = b'inx mal kwet. %mor b'inx mal kwet. %eng %spa escucha el cohete. M toks laq'e te. %mor toks laq'e te. %eng %spa arrimate. M tee tzaluu chepito. %mor tee tzaluu chepito. %eng %spa M i tku tutz'ee mama weno? %mor i tku tutz'ee mama weno? %eng %spa que se sienta mamá bueno? J jatum kpel tuchee te ma? = jatum kb'el tutz'ee tee mami? %mor jatum kb'el tutz'ee tee mami? %eng %spa en donde te vas a sentar mami? R a qo ten tu'na tzalu kin om. %mor a qo ten tu'na tzalu kin om. %eng %spa vos nos quedemos aquí. R a tzaj tee tutz'eel tzaluu wuk'ala. %mor a tzaj tee tutz'eel tzaluu wuk'ala. %eng %spa ven a sentarte conmigo aquí. M a tajsa tzaluu ki. %mor a tajsa tzaluu ki. %eng %spa venite aquí. R chuxa. %mor chuxa. %eng %spa apurate. M chux. %mor chux. %eng %spa bueno. R kyja'tzan. %mor kyja'tzan. %eng %spa así. R atz tenka. %mor atz tenka. %eng %spa ahí quedate. J matzan. = ma'tzan. %mor ma'tzan. %eng %spa ya. J matzan til lak Ann ja ki. = ma'tzan tzuj naq Ana. %mor ma'tzan tzuj naq Ana. %eng %spa ya vino Ana. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R ma'tzan tzul b'ixh. %mor ma'tzan tzul b'ixh. %eng %spa sí ella ya vino. R txii q'ajta ti'j b'ixh. %mor txii q'ajta ti'j b'ixh. %eng %spa llamala. M txii q'ajta ti'j b'ixh. %mor txii q'ajta ti'j b'ixh. %eng %spa llamala. R Ana chi. %mor Ana chi. %eng %spa Ana deci. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R Ana chi. %mor Ana chi. %eng %spa Ana deci. M txi q'ajta ti'j b'ixh. %mor txi q'ajta ti'j b'ixh. %eng %spa llamala. M tu'n tzaj b'ixh tuk'ala. %mor tu'n tzaj b'ixh tuk'ala. %eng %spa para que ella venga contigo. R Ana chi. %mor Ana chi. %eng %spa Ana deci. R chu txi q'aja. %mor chu txi q'aja. %eng %spa llamala. J Ana. = Ana. %mor Ana. %eng %spa Ana. M tzaja wuk'ala chi. %mor tzaja wuk'ala chi. %eng %spa ven conmigo deci. R Ana chi. %mor Ana chi. %eng %spa Ana deci. J Ana. = Ana. %mor Ana. %eng %spa Ana. E chi tok? %mor chi tok? %eng %spa que? R maa tzula chi. %mor maa tzula chi. %eng %spa ya veniste deci. E tqal nb'ateya? %mor tqal nb'ateya? %eng %spa que estas haciedo? J n? = n? %mor n? %eng %spa n? R maa tzula chi. %mor maa tzula chi. %eng %spa ya veniste deci. + 21.42 E tqal nb'ateya? %mor tqal nb'ateya? %eng %spa que estas haciendo? R maa tzula? %mor maa tzula? %eng %spa ya veniste? E ma'tzan. %mor ma'tzan. %eng %spa ya. J jatum xha tin ti ki? = jatum saj tiin ti luu. %mor jatum saj tiin ti luu. %eng %spa donde trajistes este? E jat ch'in nkiila. %mor jat ch'in nkiila. %eng %spa damelo quiero ver. E b'a'n jal? %mor b'a'n jal? %eng %spa esta bien? J pa'n j? = b'a'n jal? %mor b'a'n jal? %eng %spa esta bie? E b'a'n jal? %mor b'a'n jal? %eng %spa esta bien? E qaltzan at tuj jal? %mor qaltzan at tuj jal? %eng %spa que es lo que tiene? J tal tij. = ntii. %mor ntii. %eng %spa no hay. E ntii jal? %mor ntii jal? %eng %spa no hay? J nte ti aa om. = ntii ti a' om. %mor ntii ti a' om. %eng %spa no hay agua voz. E ntii jal? %mor ntii jal? %eng %spa no hay? R yatzan ti a' lu kin. %mor yatzan ti a' lu kin. %eng %spa y éste agua? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal tal moti. = mal tomo. %mor mal tomo. %eng %spa esa moto. R kisan jal ki. %mor kisan jal ki. %eng %spa ahí está ese. J mal ti' la moti. = mal tib'lal moto. %mor mal tib'lal moto. %eng %spa la figura de tomo. J mal ti la la moti. = mal tib'lal moto. %mor mal tib'lal moto. %eng %spa la figura de moto. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. J mal tal mot ki. = mal moto ki. %mor mal moto ki. %eng %spa esa moto be. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal tal ich' jal. = mal tal ich' jal. %mor mal tal ich' jal. %eng %spa es ratoncito. R mal tal ich' jal? %mor mal tal ich' jal? %eng %spa es ratoncito? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal kaal ki. = mal carro ki. %mor mal carro ki. %eng %spa ese carro be. E jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? R mal carra. %mor mal carra. %eng %spa ese carro. J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa ese. E titzan tqal ni mal lu ki? %mor titzan tqal ni mal lu ki? %eng %spa que es éste? J mal kalo. = mal carro. %mor mal carro. %eng %spa ese carro. E tqal mal luu tokx tjaq' tk'uuj jal kin? %mor tqal mal luu tokx tjaq' tk'uuj jal kin? %eng %spa mira que es esto que está debajo de ese? J kal ja? = qal jal? %mor qal jal? %eng %spa que es? E tqal mal tokx tjaq' tk'uuj jal? %mor tqal mal tokx tjaq' tk'uuj jal? %eng %spa que es ese que está debajo de ese? R tqal kyb'i mal lu kin chi. %mor tqal kyb'i mal lu kin chi. %eng %spa cómo se llaman estos dice. R tqal kyb'i jal? %mor tqal kyb'i jal? %eng %spa cómo se llaman? J mal kanj. = at mal kyqan jal. %mor at mal kyqan jal. %eng %spa tiene su pie. R at mal tqan jal? %mor at mal tqan jal? %eng %spa tiene su pie? J jo. = jo. %mor jo. %eng %spa sí. E a mal tqan jal luu? %mor a mal tqan jal luu? %eng %spa éste es el pie de ese? J atz junt mal tkan j. = atzan junt mal tqan jal. %mor atzan junt mal tqan jal. %eng %spa tambien es otro de los pies. E yajtzan junt mal luu? %mor yajtzan junt mal luu? %eng %spa y éste otro? + 22.30 J kankj. = tqan jal. %mor tqan jal. %eng %spa sus pies. E yajtzan mal tetz tzalu kin. %mor yajtzan mal tetz tzalu kin. %eng %spa y éste que está aquí. J kuj k-oon ja. = i tok qq'o'n jal. %mor i tok qq'o'n jal. %eng %spa lo pongamos. E kintza tqal mal tetz tzalu kin? %mor kintza tqal mal tetz tzalu kin? %eng %spa mira que es éste que está aquí? J uy! = uy! %mor uy! %eng %spa uy! J mat. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. E qal jal? %mor qal jal? %eng %spa que es? J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J uy mal camion ki! = uy mal camion ki! %mor uy mal camion ki! %eng %spa uy mira ese camión! E jat mal camion? %mor jat mal camion? %eng %spa donde está el camión? J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa ese. E jat tch'oop mal camion? %mor jat tch'oop mal camion? %eng %spa donde está el trasero del camión? J lut schop ja ki. = lu tch'op jal kin. %mor lu tch'op jal kin. %eng %spa ahí está su trasero. E yajtzan mal. %mor yajtzan mal. %eng %spa y el... J mal twit ja ki. = mal twitz jal ki. %mor mal twitz jal ki. %eng %spa ahi está su cara. E twitz jal? %mor twitz jal? %eng %spa su cara? J n. = n. %mor n. %eng %spa n. E jat? %mor jat? %eng %spa donde está? J twich ja toxh ki. = lu twitz jal luu. %mor lu twitz jal luu. %eng %spa aqui estan sus ojos. E yajtzan mal luu? %mor yajtzan mal luu? %eng %spa y esto? J mal kalo. = mal carro. %mor mal carro. %eng %spa ese carro. J oo! = oo! %mor oo! %eng %spa ooh! J ma ku ba tokj ki. = maa kub' toq jal. %mor maa kub' toq jal. %eng %spa ya se quebro. R ma ku toq? %mor ma ku toq? %eng %spa ya se quebro? E ma' ku toq jal? %mor ma' ku toq jal? %eng %spa ya se quebro? J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. E altzan u'n ma tub' toq jal? %mor altzan u'n ma tub' toq jal? %eng %spa quien lo quebro? J kaxh tu'n. = tu'nx jal. %mor tu'nx jal. %eng %spa fue el mismo. J tu'n mal chinaq ew. = tu'n mal xinaq o kub' toq jal ew. %mor tu'n mal xinaq o kub' toq jal ew. %eng %spa el hombre lo quebro ayer. R tu'n mal xinaq ew? %mor tu'n mal xinaq ew? %eng %spa fue el hombre ayer? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. E tu'n mal xinaq? %mor tu'n mal xinaq? %eng %spa fue el hombre? E titzan tqal okx tseen mal xinaq jal ikyjo? %mor titzan tqal okx tseen mal xinaq jal ikyjo? %eng %spa y que le hizo el hombre? J tu'nj ew. = tu'n ma ew. %mor tu'n ma ew. %eng %spa fue él ayer. E qaltzan qa mal tal luu ki? %mor qaltzan qa mal tal luu ki? %eng %spa que son estos pequeños? J ma tal chit j. = mal tal ch'it jal. %mor mal tal ch'it jal. %eng %spa es pajarito. E tal ch'it jal? %mor tal ch'it jal? %eng %spa es pajarito? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma tal pat ki. = mal tal pato ki. %mor mal tal pato ki. %eng %spa ese patito be. E jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde está? J kin. = kin. %mor kin. %eng %spa ese. E qal nb'a te jal tzaluu ki? %mor qal nb'a te jal tzaluu ki? %eng %spa que está haciendo aquí? J nsakchan j. = nsaqchan jal. %mor nsaqchan jal. %eng %spa esta jugando. E nsaqchan jal? %mor nsaqchan jal? %eng %spa está jugando? E qo xel saqchal tuk'al jal ok? %mor qo xel saqchal tuk'al jal ok? %eng %spa vamos a ir a jugar con ese sí? J ok. = ok. %mor ok. %eng %spa sí. E jatum kintza ki. %mor jatum kintza ki. %eng %spa en dónde mira be. J kuuxh ko chak chan j tzal ki. = qo saqchal ma tzalu kin. %mor qo saqchal ma tzalu kin. %eng %spa juguemos aqui. E jatum? %mor jatum? %eng %spa en dónde? J xha kin. = tzalu kin. %mor tzalu kin. %eng %spa aqui. E atzan qo xel saqchal tuk'al jal? %mor atzan qo xel saqchal tuk'al jal? %eng %spa ahí vamos a ir a jugar con ese? J ay nach. = ay nach. %mor ay nach. %eng %spa ay no sirve. E nach? %mor nach? %eng %spa no sirve? R jatumtzan qo pool schal? %mor jatumtzan qo pool schal? %eng %spa en dónde vamos a ir a jugar? J kinkj ki. = ma chi kin. %mor ma chi kin. %eng %spa alla. E jatumtzan qo xel saqchal tuk'il jal? %mor jatumtzan qo xel saqchal tuk'il jal? %eng %spa y en dónde vamos a ir a jugar con ese? E jatum? %mor jatum? %eng %spa dónde? R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R chu kin aja tqal qa jal. %mor chu kin aja tqal qa jal. %eng %spa mira que son? E yajtzan mal tal luu. %mor yajtzan mal tal luu. %eng %spa y éste pequeño? E wenn at tee mal tal luu tjaya? %mor wenn at tee mal tal luu tjaya? %eng %spa hay éste en tu casa? J atj. = at jal. %mor at jal. %eng %spa si. E qal tb'i jal? %mor qal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama? J ni tal wixh. = ni tal wixh. %mor ni tal wixh. %eng %spa gatito. E tal wixh? %mor tal wixh? %eng %spa gatito? E yajtzan mal tal luu? %mor yajtzan mal tal luu? %eng %spa y éste pequeño? J ma tal chan. = mal tal txan. %mor mal tal txan. %eng %spa ese guisquil. E at jal ma ja? %mor at jal ma ja? %eng %spa hay en la casa? J mal ich' kin. = mal ich' kin. %mor mal ich' kin. %eng %spa ahí está el ratón. E yajtzan mal luu? %mor yajtzan mal luu? %eng %spa y esto? J nach ja kiiin. = nach jal kiiin. %mor nach jal kiiin. %eng %spa mira no sirve. E qaltzan mal tal luu? %mor qaltzan mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeño? J at. = at. %mor at. %eng %spa hay. R tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es? R chu q'amaxa. %mor chu q'amaxa. %eng %spa deci. J koje tza ki mam? = i chi kub' k'ojeya tzaluu mami? %mor i chi kub' k'ojeya tzaluu mami? %eng %spa me siento aqui mami? R ti tqal jal chu q'amanxa. %mor ti tqal jal chu q'amanxa. %eng %spa deci que es ese. J jatum te aj tee? = jatum xii aj tee? %mor jatum xii aj tee? %eng %spa en donde fuistes? E ma chinx aj weky' b'etil. %mor ma chinx aj weky' b'etil. %eng %spa yo fui a caminar. J kel te twet wuin. = kelel tee tsueter wu'na. %mor kelel tee tsueter wu'na. %eng %spa te voy a quitar el sueter. E jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? R kelil tee tsweter wu'na. %mor kelil tee tsweter wu'na. %eng %spa te voy a quitar tu sueter. J jat? = jat? %mor jat? %eng %spa donde está? J jat tal jal? = jat tal jal? %mor jat tal jal? %eng %spa donde está su hijo? E kelil weky' nsweter tu'na? %mor kelil weky' nsweter tu'na? %eng %spa vas a quitar mi sueter? E chu q'inxa. %mor chu q'inxa. %eng %spa llevalo. J kel te twet? = kelil tee tsweter? %mor kelil tee tsweter? %eng %spa te vas a quitar el sueter. E chuchaq q'in ela. %mor chuchaq q'in ela. %eng %spa quitalo. E jak tz'el tu'na? %mor jak tz'el tu'na? %eng %spa lo puedes quitar? J jal. = jaak. %mor jaak. %eng %spa si. E jaak? %mor jaak? %eng %spa sí? E chu q'in ela. %mor chu q'in ela. %eng %spa quitalo. J layxh. = nlayx. %mor nlayx. %eng %spa no se puede. E q'in el tq'a jal nej om. %mor q'in el tq'a jal nej om. %eng %spa quita la ala primero vos. E q'in el mal tq'a jal. %mor q'in el mal tq'a jal. %eng %spa quita la mano. J mi'n. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. E mi'n? %mor mi'n? %eng %spa no? E ichaq tel mal tee wu'na? %mor ichaq tel mal tee wu'na? %eng %spa voy a quitar el suyo? J chuxh. = chux. %mor chux. %eng %spa apurate E baq jak tz'el mal tee wu'na. %mor baq jak tz'el mal tee wu'na. %eng %spa yo no puedo quitar el suyo. E nlaay. %mor nlaay. %eng %spa no se puede. E nlay tz'el jal. %mor nlay tz'el jal. %eng %spa no se puede quitar. E at ni mal taw cheew ki. %mor at ni mal taw cheew ki. %eng %spa mira hay mucho frio. J tel te chin nit. = i tel te txin Anita. %mor i tel te txin Anita. %eng %spa quitemos el de Anita. E yajtzan txin Anita. %mor yajtzan txin Anita. %eng %spa y Anita. E alkye jun te txin tyoxh xel qq'o'n? %mor alkye jun te txin tyoxh xel qq'o'n? %eng %spa que juguete le vamos a dar a ella? E te kyaqil mal lu ki. %mor te kyaqil mal lu ki. %eng %spa de todos estos. J kelch jun te tyoxh chuy ok? = kxel jun tee tyoxh chuya ok? %mor kxel jun tee tyoxh chuya ok? %eng %spa quieres un tu juguete nena? J ken. = kin. %mor kin. %eng %spa mira. E qanaxchaqa te txin. %mor qanaxchaqa te txin. %eng %spa preguntale a ella. R txuuy chi. %mor txuuy chi. %eng %spa mamita deci. E qatzin kelitz jun te txin tyoxh. %mor qatzin kelitz jun te txin tyoxh. %eng %spa o se va a comprar un juguete de ella. J kin. = kin. %mor kin. %eng %spa mira. J lu kin tee. = lu kin tee. %mor lu kin tee. %eng %spa aquí está el suyo. J achan. = atzan. %mor atzan. %eng %spa ese. J mal kaal ki. = mal carro kin. %mor mal carro kin. %eng %spa ese carro be. J uul! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma tal at j. = mal tal q'a. %mor mal tal q'a. %eng %spa ese ninyo. E jat mal tal q'a? %mor jat mal tal q'a? %eng %spa dónde está el niño? Ejat mal tal q'a? %mor mal tal q'a? %eng %spa el niño. J nej tzuy. = neja txuuya. %mor neja txuuya. %eng %spa esperate nena. J is net j. = ichaq tkanet jal. %mor ichaq tkanet jal. %eng %spa lo busquemos. E jat mal tal q'a? %mor jat mal tal q'a? %eng %spa dónde está el niño? J uuu! = uuu! %mor uuu! %eng %spa uuuy! J mal kiin. = mal kiin. %mor mal kiin. %eng %spa ese. + 25.05 J uy! = uy! %mor uy! %eng %spa uy! J ma tal snul ki = naq tal xhnul ki. %mor naq tal xhnul ki. %eng %spa esa ninya (ladina). J chuuy. = txuuya. %mor txuuya. %eng %spa mamita. R 'jii! %mor 'jii! %eng %spa 'jii! R kis qa mal xhnul jey. %mor kis qa mal xhnul jey. %eng %spa ya vistes las mujeres ladinas. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. E qal nb'ate ni mal tal xhnul lu ki? %mor qal nb'ate ni mal tal xhnul lu ki? %eng %spa que está haciendo esta niña ladina? E qal nb'ate b'ixh? %mor qal nb'ate b'ixh? %eng %spa que está haciendo ella? R qal nb'ate naq xhnul ki? %mor qal nb'ate naq xhnul ki? %eng %spa que está haciendo esa mujer (ladina)? J nya. = nyaa. %mor nyaa. %eng %spa no es. J nya. = nyaa. %mor nyaa. %eng %spa no es. R nyaa b'ixh? %mor nyaa b'ixh? %eng %spa ella no es. R qal nb'ate naq lu kin be man. %mor qal nb'ate naq lu kin be man. %eng %spa papito que está haciendo ésta? J nok chakchan b'ixh. = noq nsaqchan b'ixh. %mor noq nsaqchan b'ixh. %eng %spa solo esta jugando. E nsaqchan b'ixh. %mor nsaqchan b'ixh. %eng %spa ella está jugando? E tza'n ten mal tq'ab' b'ixh? %mor tza'n ten mal tq'ab' b'ixh? %eng %spa cómo tiene ella las mano? J jal lu ki. = kyja kin. %mor kyja kin. %eng %spa asi. E kyja ten tu'n b'ixh? %mor kyja ten tu'n b'ixh? %eng %spa así lo hace ella? J choba b'ixh. = nok tsobarin b'ixh. %mor nok tsobarin b'ixh. %eng %spa se soba las manos. J ni mal kin = ni mal kin %mor ni mal kin %eng %spa ese be. E ti'j mal ki? %mor ti'j mal ki? %eng %spa de ese? J mal tnuxh ixh ki. = mal tmux b'ixh b'ixh ki. %mor mal tmux b'ixh b'ixh ki. %eng %spa el ombligo (de ella) E jat mal tmux b'ixh? %mor jat mal tmux b'ixh? %eng %spa dónde está el ombligo de ella? R mal tmux b'ixh. %mor mal tmux b'ixh. %eng %spa el ombligo de ella. J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. E aaay! %mor aaay! %eng %spa aaay! E ni mal tmux b'ixh kiin! %mor ni mal tmux b'ixh kiin! %eng %spa ahí está el ombligo de ella! E tza'ntzan ten ni mal tq'ab' naq lu ki? %mor tza'ntzan ten ni mal tq'ab' naq lu ki? %eng %spa cómo tiene la mano ésta? J jal ki. = kyja' kin. %mor kyja' kin. %eng %spa así. E kyja'la ten tq'a bixh? %mor kyja'la ten tq'a bixh? %eng %spa talvés así tienen ella la mano? E yajtzan naq luu. %mor yajtzan naq luu. %eng %spa y ésta? E tza'n mal ten b'ixh? %mor tza'n mal ten b'ixh? %eng %spa cómo está ella? J nach ten b'ixh om. = nach ten b'ixh om. %mor nach ten b'ixh om. %eng %spa ella no está bien. E nach? %mor nach? %eng %spa no sirve? E wenn jak b'ant tee tu'n ikytzan te b'ixh? %mor wenn jak b'ant tee tu'n ikytzan te b'ixh? %eng %spa usted lo puede hacer como lo hace ella? J jak. = ja'ka. %mor ja'ka. %eng %spa puedo. E chuchaq q'onxa. %mor chuchaq q'onxa. %eng %spa hacelo. E yeenx ch'in qkiil chux. %mor yeenx ch'in qkiil chux. %eng %spa muestranos bueno. J mii jey. = mi'n jeey. %mor mi'n jeey. %eng %spa no ya vistes. E jak b'ant tu'na? %mor jak b'ant tu'na? %eng %spa lo puedes hacer? J nlaay. = nlaay. %mor nlaay. %eng %spa no. E nlaay? %mor nlaay? %eng %spa no? J jatum ko ku oon j qban? = jatum kb'el qq'o'n qb'ank? %mor jatum kb'el qq'o'n qb'ank? %eng %spa donde vamos a poner las bancas? E yajtzan naq luu. %mor yajtzan naq luu. %eng %spa y ésta? E tza'n ten mal tqan b'ixh ki? %mor tza'n ten mal tqan b'ixh ki? %eng %spa mira cómo tiene ella el pie? R tza'n ten tqan b'ixh ki chi. %mor tza'n ten tqan b'ixh ki chi. %eng %spa mira cómo tiene ella el pie dice. E kintz naq luu ki. %mor kintz naq luu ki. %eng %spa mira a ésta. E tza'n ten mal tqan b'ixh? %mor tza'n ten mal tqan b'ixh? %eng %spa cómo tiene ella el pie? J chichi. = chichi. %mor chichi. %eng %spa chichi. E jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHa? E tza'n ten mal tqan b'ixh? %mor tza'n ten mal tqan b'ixh? %eng %spa cómo tiene ella el pie? R tza'n kxela? %mor tza'n kxela? %eng %spa dónde vas a ir? R chu q'amanxa. %mor chu q'amanxa. %eng %spa deci. R tza'n ten mal kyqan b'ixh. %mor tza'n ten mal kyqan b'ixh. %eng %spa cómo tienen ellas los pies. R qax tz'ex tz'aqa. %mor qax tz'ex tz'aqa. %eng %spa no te vayas a caer. E uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! E kintz jun mal tal q'a kiiin. %mor kintz jun mal tal q'a kiiin. %eng %spa mira un niño. E tza'n mal tal ten ma? %mor tza'n mal tal ten ma? %eng %spa cómo está él? R qal nb'ate mal ki? %mor qal nb'ate mal ki? %eng %spa que está haciendo ese? E mal t'awit'a. = mal David. %mor mal David. %eng %spa es David. R mal David ma? %mor mal David ma? %eng %spa él es David? R joo. %mor joo. %eng %spa sí. R per qal nb'ate ma? %mor per qal nb'ate ma? %eng %spa si pero que está haciendo él? J nchi sakchama. = nchi saqchama. %mor nchi saqchama. %eng %spa estan jugando. R nchi saqchan ma. %mor nchi saqchan ma. %eng %spa estan jugando. R tza'n ten mal tqan ma? %mor tza'n ten mal tqan ma? %eng %spa cómo tiene él el pie? R b'aq nsaqchan ma? %mor b'aq nsaqchan ma? %eng %spa él está jugando? R tza'n ten mal tqan ma? %mor tza'n ten mal tqan ma? %eng %spa cómo tiene él el pie? J nach. = nach. %mor nach. %eng %spa no está bien. R nach? %mor nach? %eng %spa no está bien? J nach ten jal. = nach ten jal. %mor nach ten jal. %eng %spa no está bien. R qaltzan te mal tal lu ki? %mor qaltzan te mal tal lu ki? %eng %spa y que el de éste pequeño? J kal tej ka? = qal ti kin? %mor qal ti kin? %eng %spa que es ese? R qal mal tal lu ki be? %mor qal mal tal lu ki be? %eng %spa es es éste pequeño? J jat? = jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J jat ni mal kalo? = jat mal carro? %mor jat mal carro? %eng %spa donde esta el carro? R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R a tee mal carro. %mor a tee mal carro. %eng %spa el carro es suyo. E oo txi naj jal. %mor oo txi naj jal. %eng %spa ya se perdio.e E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E kintza tza'n ten. %mor kintza tza'n ten. %eng %spa mira cómo está. E jat tmux mal xjal lu ki? %mor jat tmux mal xjal lu ki? %eng %spa dónde está el omblidgo de éste hombre? J lu tema tmuxh. = lu mal tmux luu. %mor lu mal tmux luu. %eng %spa aqui tiene su ombligo. R tza'n ten mal tq'ab' ma? %mor tza'n ten mal tq'ab' ma? %eng %spa cómo tiene él las manos? J jal lu ki. = kyja ki. %mor kyja ki. %eng %spa asi be. R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. R kyjaa ten mal tq'ab' ma. %mor kyjaa ten mal tq'ab' ma. %eng %spa así tiene él las manos? E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E kyjaa ten mal tq'a' ma kyja lu ki? %mor kyjaa ten mal tq'a' ma kyja lu ki? %eng %spa así tiene él la mano? R tza'n ten tuuma nq'oj ma? %mor tza'n ten tuuma nq'oj ma? %eng %spa cómo hace él cuando pelea? J titm jal ki. = chitzan ma kyja kin. %mor chitzan ma kyja kin. %eng %spa asi lo hace. E tza'n ten mal twitz ma? %mor tza'n ten mal twitz ma? %eng %spa cómo tiene él la cara? J tzitz ma jal. = chitzan ma kyja kin. %mor chitzan ma kyja kin. %eng %spa asi lo hace. E jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? E uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! E maj kyjaa ten mal twitz ma? %mor maj kyjaa ten mal twitz ma? %eng %spa así tiene él la cara? R yajtzan mal tal luu. %mor yajtzan mal tal luu. %eng %spa y éste pequeño? R tza'n ten mal tu'n jal ki? %mor tza'n ten mal tu'n jal ki? %eng %spa mira cómo lo hace? J mal chiim. = mal ttzii ma. %mor mal ttzii ma. %eng %spa su boca (de él). R mal ttzii ma. %mor mal ttzii ma. %eng %spa su boca de él. J ka mal chiim. = oo kab'an mal ttziima. %mor oo kab'an mal ttziima. %eng %spa se lastimo la boca. R tza'n ten tu'n mal ttzii ma? %mor tza'n ten tu'n mal ttzii ma? %eng %spa cómo hace la boca de él? J mal chi'. = at mal chiky'. %mor at mal chiky'. %eng %spa tiene sangre. J ka'm. = oo kab'an ma. %mor oo kab'an ma. %eng %spa él ya se lastimo. R aaan. %mor aaan. %eng %spa aaan. R per tza'n ten mal ttzii ma? %mor per tza'n ten mal ttzii ma? %eng %spa pero cómo tiene él la boca? R tzan ten? %mor tzan ten? %eng %spa cómo? R kyja'tzan ten tu'n ma? %mor kyja'tzan ten tu'n ma? %eng %spa así hace él? J tzi twit naq nul. = ttzii twitz naq xhnul. %mor ttzii twitz naq xhnul. %eng %spa en su cara (de ella). J o ka' te ixh. = oo kab'an te b'ixh. %mor oo kab'an te b'ixh. %eng %spa ella se lastimo. R oo! %mor oo! %eng %spa ooh! R tzi twitz naq xhnul? %mor tzi twitz naq xhnul? %eng %spa la cara de la mujer ladina? R tza'n ten tq'ab' ixh tzi twitz ixh? %mor tza'n ten tq'ab' ixh tzi twitz ixh? %eng %spa cómo tiene ella la mano en la cara? J (). = (). %mor (). %eng %spa (). R uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! + 27.25 E qaltzan ni mal luu ki? %mor qaltzan ni mal luu ki? %eng %spa que es éste? J a mal t'awit'a. = a mal David. %mor a mal David. %eng %spa es David. R a mal David %mor a mal David %eng %spa es David? E wenn tqal mal luu? %mor wenn tqal mal luu? %eng %spa que es éste? E wenn a tq'a ma luu? %mor wenn a tq'a ma luu? %eng %spa que es éste? E o a twitz ma? %mor o a twitz ma? %eng %spa oh es la cara de él? J a. = a. %mor a. %eng %spa sí. E a? %mor a? %eng %spa sí? E maj a twitz ma lu ki? %mor maj a twitz ma lu ki? %eng %spa ésta es la cara de él? J tzim ma t-oj naj. = tzin nok mal q'oj tu'n ma. %mor tzin nok mal q'oj tu'n ma. %eng %spa el se esta peliando. J baan kyakil j ma net. = pu'n kyaqil ma chinajal. %mor pu'n kyaqil ma chinajal. %eng %spa pun todos se mueren. R a tzan mal q'oj nok tu'n ma? %mor a tzan mal q'oj nok tu'n ma? %eng %spa él está peliando? J neej. = neej. %mor neej. %eng %spa espérate. E ntii jal atzajo. %mor ntii jal atzajo. %eng %spa ahí no hay. J at j. = at jal. %mor at jal. %eng %spa hay. E i tajs junt jal qu'n. %mor i tajs junt jal qu'n. %eng %spa regresemos el otro. J nach j om. = nach jal om. %mor nach jal om. %eng %spa no sirve. E nach jal? %mor nach jal? %eng %spa no sirve? E kintz junt jal ki. %mor kintz junt jal ki. %eng %spa mira el otro. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R lu junt jal lu ki. %mor lu junt jal lu ki. %eng %spa ahí está el otro. E b'a'ntzan mal luu ki. %mor b'a'ntzan mal luu ki. %eng %spa esto está bien. J nach. = nach. %mor nach. %eng %spa no sirve. R qax tz'ex tz'aqa. %mor qax tz'ex tz'aqa. %eng %spa no te vayas a caer. E kintz junt jal ki. %mor kintz junt jal ki. %eng %spa mira el otro. J jatum chin kojee? = jatum qo b'el k'ojee? %mor jatum qo b'el k'ojee? %eng %spa donde nos vamos a sentar? R jatum b'el k'ojeeya? %mor jatum b'el k'ojeeya? %eng %spa dónde te vas a sentar? R jatum qo b'el k'ojee? %mor jatum qo b'el k'ojee? %eng %spa en dónde nos vamos a sentar? J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. E qo ma chi kin. %mor qo ma chi kin. %eng %spa vamos allá. E qa taja. %mor qa taja. %eng %spa si quieres. J ok. = ok. %mor ok. %eng %spa sí. E ok? %mor ok? %eng %spa sí? E qo xel ma te tqan q'ij? %mor qo xel ma te tqan q'ij? %eng %spa vamos a ir en donde hay sol? J ok. = ok. %mor ok. %eng %spa sí. E ok? %mor ok? %eng %spa sí? J ok. = ok. %mor ok. %eng %spa sí. J tzu tzintz te ti ki. = tzyuntz tee ti kin. %mor tzyuntz tee ti kin. %eng %spa agarra eso. E jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? J txi Anit. = jun te txin Anita. %mor jun te txin Anita. %eng %spa uno para Anita. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E at jun te txin Anita kxel? %mor at jun te txin Anita kxel? %eng %spa se le va a dar uno para Anita? J a. = a. %mor a. %eng %spa sí. E a? %mor a? %eng %spa sí? J n. = n. %mor n. %eng %spa n. E baq jak ky'is jal tu'na? %mor baq jak ky'is jal tu'na? %eng %spa lo puedes aguantar? J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! R kix. %mor kix. %eng %spa mira. R kixa ma' kyaj ti uuj tu'na ki. %mor kixa ma' kyaj ti uuj tu'na ki. %eng %spa mira ya dejaste el libro. J jeey chi. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya viste. J atz jal. = atzan jal. %mor atzan jal. %eng %spa ese es. E jat? %mor jat? %eng %spa donde está? E jat ti luu. %mor jat ti luu. %eng %spa dame esto. E jat ti luu. %mor jat ti luu. %eng %spa dame esto. E jat ti luu. %mor jat ti luu. %eng %spa dame esto. J wuj ja. = wu'ja. %mor wu'ja. %eng %spa mi libro-cuaderno. R jak txi teya nej. %mor jak txi teya nej. %eng %spa ahorita se te va a dar. E achaj ko ten ajo. = atzan qo ten ajo. %mor atzan qo ten ajo. %eng %spa nos quedemos ahi. R chu q'atza tuk' Ana. %mor chu q'atza tuk' Ana. %eng %spa ven a dejarlo con Ana. E a qo tel tzaluu? %mor a qo tel tzaluu? %eng %spa nos vamos a quedar aquí? R chu q'aatza tuk' Ana. %mor chu q'aatza tuk' Ana. %eng %spa anda dejalo con Ana. J q'on uj. = q'antz uuj. %mor q'antz uuj. %eng %spa dame el libro. J acha wen? = q'ntza weno? %mor q'ntza weno? %eng %spa damelo bueno? J jatum kuj k-oon j? = jatum kb'el qq'o'n jal? %mor jatum kb'el qq'o'n jal? %eng %spa en donde lo vamos a poner? E atzan tku qee tee tzalu ki. %mor atzan tku qee tee tzalu ki. %eng %spa aquí sentate. J achan chin ku kee wey' tza ki. = a chin b'el joqee weku' tzaluu. %mor a chin b'el joqee weku' tzaluu. %eng %spa aqui me voy a sentar. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal it kii. = mal pi't kii. %mor mal pi't kii. %eng %spa ahí está el gusano. E jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J kintz jal ki. = kintz jal ki. %mor kintz jal ki. %eng %spa mira be. E jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? E q'antz jal tu nq'b'a. %mor q'antz jal tu nq'b'a. %eng %spa damelo en la mano. J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. E q'antz jal tu nq'ab'a. %mor q'antz jal tu nq'ab'a. %eng %spa damelo en la mano. J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. E ti tqal jal? %mor ti tqal jal? %eng %spa qué es? J mal pit jH. = mal pit jal. %mor mal pit jal. %eng %spa es gusano. E al u'n saj q'in jal? %mor al u'n saj q'in jal? %eng %spa quien lo trajo? J tu'n mal Dany. = tu'n ti Dany saj ti'n. %mor tu'n ti Dany saj ti'n. %eng %spa Dany lo trajo. E tzajala tzaluu Anita. %mor tzajala tzaluu Anita. %eng %spa vas a venir aquí Anita? R tu'n mal Dany? %mor tu'n mal Dany? %eng %spa fue Dani? E Anita. %mor Anita. %eng %spa Anita. E tzaja tku qeeya tzalu ki. %mor tzaja tku qeeya tzalu ki. %eng %spa ven sentate aquí. E tku qeya tzaluu. %mor tku qeya tzaluu. %eng %spa sentate aquí. E chux? %mor chux? %eng %spa bueno? E kyja'tzan. %mor kyja'tzan. %eng %spa así. E tku qeya. %mor tku qeya. %eng %spa sentate. E kyja'tzana. %mor kyja'tzana. %eng %spa así. J at ti kuch lu ki. = at ti kuch lu ki. %mor at ti kuch lu ki. %eng %spa aquí está el coche. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira. E atzan qo kil qey tuk' txin Anita tzalu ki. %mor atzan qo kil qey tuk' txin Anita tzalu ki. %eng %spa aquí vamos a mirar nosotros con Anita. J chin kiy wey' tu' chi. = chin kil weky' tuk'il txin. %mor chin kil weky' tuk'il txin. %eng %spa voy a mirar con ella. E ok? %mor ok? %eng %spa sí? J ktel ti ki. = i tten ti ki. %mor i tten ti ki. %eng %spa que esté ese. R q'any tz'ex tz'aq. %mor q'any tz'ex tz'aq. %eng %spa vos no te vayas a caer. E noqax kab'ana. %mor noqax kab'ana. %eng %spa no te vayas a lastimar. R tz'ex tz'aq ya. %mor tz'ex tz'aq ya. %eng %spa no te vayas a caer. J jat? = jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J jat? = jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J etz jun te tban. = q'iitz jun tee tb'ank. %mor q'iitz jun tee tb'ank. %eng %spa anda trae una tu banca. R chu a chin tuuxh weky' tzalu be %mor chu a chin tuuxh weky' tzalu be %eng %spa apurate aquí me voy a sentar. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. J achan kojeey teej. = atzan k'ojek tee ajo. %mor atzan k'ojek tee ajo. %eng %spa ahi sentate. R nn. %mor nn. %eng %spa nnn. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal xhjal mal ka ki. = maa kab'an mal xjal. %mor maa kab'an mal xjal. %eng %spa esa persona ya se lastimo. R maa kab'an mal xjal? %mor maa kab'an mal xjal? %eng %spa ya se lastimo la persona? R tza'n ten tu'n ma ma kab'an ma? %mor tza'n ten tu'n ma ma kab'an ma? %eng %spa que dijo él cuando se lastimo? J mal xhiy te tzim jal. = at mal chiky' tu ttzima. %mor at mal chiky' tu ttzima. %eng %spa tiene sangre en la boca. R at ni mal chiky' te ttziima? %mor at ni mal chiky' te ttziima? %eng %spa tiene sangre en la boca? E tza'n ten mal ttzii ma? %mor tza'n ten mal ttzii ma? %eng %spa cómo está la boca de él? J mal tziy tuuj om. = at mal chiky' tuj ttziima om. %mor at mal chiky' tuj ttziima om. %eng %spa tiente sangre en la boca. E maj at mal chiky' tuj ttziim? %mor maj at mal chiky' tuj ttziim? %eng %spa tiene sangre en la boca? J titil. = titil. %mor titil. %eng %spa porque? E at chiky' tu ttzii ma? %mor at chiky' tu ttzii ma? %eng %spa tiene sangre en la boca? E jata? %mor jata? %eng %spa dónde está? J maa. = maa. %mor maa. %eng %spa ya. J maa tze litz' j kii. = maa kub' lich' jal ki. %mor maa kub' lich' jal ki. %eng %spa mira ya se rompio. R baaya. %mor baaya. %eng %spa baya! E al u'n ma tz'el lich' jal? %mor al u'n ma tz'el lich' jal? %eng %spa quien lo rompio? J tuun chin Anit. = tu'n txin Anita. %mor tu'n txin Anita. %eng %spa fue Anita. E titiltzan? %mor titiltzan? %eng %spa porque? J kuxh k-oon j. = i tkuux qq'o'n jal. %mor i tkuux qq'o'n jal. %eng %spa lo metamos. E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E ki junt ni mal xjal ki. %mor ki junt ni mal xjal ki. %eng %spa ahí está la otra persona. E tza'n ten ni mal tq'ab' ma? %mor tza'n ten ni mal tq'ab' ma? %eng %spa cómo tiene él la mano? J toon mal xhjal baj ma jel ki. = nach ten tq'a mal xjal. %mor nach ten tq'a mal xjal. %eng %spa no esta bien la mano de la persona. R chitan exa. %mor chitan exa. %eng %spa tiralo-regalo. E tza'n ten tq'ab' ma ikyjo? %mor tza'n ten tq'ab' ma ikyjo? %eng %spa y cómo tiene él la mano? E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E nej i taj qi'n junt t-xaq jal nej. %mor nej i taj qi'n junt t-xaq jal nej. %eng %spa espérate regresemos otra página primero. J '. = '. %mor '. %eng %spa '. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. J mal xhjal. = mal xjal. %mor mal xjal. %eng %spa esa persona. J kal mal ki? = qal mal ki? %mor qal mal ki? %eng %spa que es ese? E jat mal xjal? %mor jat mal xjal? %eng %spa dónde está la persona? J kal ch mal ki? = qaltzan mal kin? %mor qaltzan mal kin? %eng %spa y ese que es? E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E Anita kinx ni mal kiin. %mor Anita kinx ni mal kiin. %eng %spa Anita mira ese. E tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es? J tim chin. = noq tzyuma jal. %mor noq tzyuma jal. %eng %spa solo agarralo. R titz qal ni mal lu ki? %mor titz qal ni mal lu ki? %eng %spa que es esto? J ke. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. R ti tqal jal? %mor ti tqal jal? %eng %spa que es? J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. J mal baj ki. = mal lub'aj jal. %mor mal lub'aj jal. %eng %spa es culebra. R mal lub'aj jal. %mor mal lub'aj jal. %eng %spa es culebra? R uy! %mor uy! %eng %spa uy! R tza'n ten ni mal tq'ab' jal? %mor tza'n ten ni mal tq'ab' jal? %eng %spa cómo tiene ese la mano? J ich j ki. = ich jal %mor ich jal %eng %spa es chile. J mal pat ki. = ni mal pato kin. %mor ni mal pato kin. %eng %spa ese pato be. R mal tapo? %mor mal tapo? %eng %spa ese pato? E yajtzan mal ajo. %mor yajtzan mal ajo. %eng %spa y ese? E tqal nb'a te jal? %mor tqal nb'a te jal? %eng %spa que está haciendo? J pachit ki. = mal pato ki. %mor mal pato ki. %eng %spa ese pato be. R kisan mal pato. %mor kisan mal pato. %eng %spa ya viste el pato. E alkye jun jal nlipan tzaluu? %mor alkye jun jal nlipan tzaluu? %eng %spa cual es el que está volando aquí? J malt. = mal tal... %mor mal tal... %eng %spa el pequeño... J malt = mal tal... %mor mal tal... %eng %spa el pequeño... J mal ki. = mal ki. %mor mal ki. %eng %spa ese. J mal naaxh ki. = mal nooxh ki. %mor mal nooxh ki. %eng %spa ese gusano be. E nooxh. %mor nooxh. %eng %spa gusano. E alkye jun jal nlipan tkub' tzalu ki? %mor alkye jun jal nlipan tkub' tzalu ki? %eng %spa cual es el que está volandon aquí? J akina. = aqina. %mor aqina. %eng %spa yo. R aqina. %mor aqina. %eng %spa yo. E maj aya nlipan? %mor maj aya nlipan? %eng %spa usted es el que está volando? R b'a'n tee lipan? %mor b'a'n tee lipan? %eng %spa usted sabe volar? J aw! = oo! %mor oo! %eng %spa ooh! J ma ki litx' ja. = maa txii lich' jal. %mor maa txii lich' jal. %eng %spa ya se ropio. R b'a'n tee lipan? %mor b'a'n tee lipan? %eng %spa usted sabe volar? E cheb' tu'na om. %mor cheb' tu'na om. %eng %spa vos hacelo despacio. J ma. = ma. %mor ma. %eng %spa ya. J ma ki litx' j ki. = maa txii lich' jal ki. %mor maa txii lich' jal ki. %eng %spa ya se rompio be. E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E jun jal wa'l twi' tzee ki. %mor jun jal wa'l twi' tzee ki. %eng %spa mira uno está parado encima del árbol. E at jun jal o ku' twi' tzee ki. %mor at jun jal o ku' twi' tzee ki. %eng %spa hay uno que bajo encima del árbol. R (). %mor (). %eng %spa (). E ki mal ttx'oq jal ki. %mor ki mal ttx'oq jal ki. %eng %spa ahí está su ala. E ma til ttx'oq jal? %mor ma til ttx'oq jal? %eng %spa viste su ala? J nte'. = ntii. %mor ntii. %eng %spa no. E ntii? %mor ntii? %eng %spa no? J kintz jun mal toy' j kiina. = kintz at jun mal toky' jal lu ki. %mor kintz at jun mal toky' jal lu ki. %eng %spa mira aqui tiene un agujero. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. E qaltzan nb'ate mal xjal luu? %mor qaltzan nb'ate mal xjal luu? %eng %spa que está haciendo esta persona? J mal tlak ma iin ki. = q'i'n mal tlaq ma. %mor q'i'n mal tlaq ma. %eng %spa lleva su plato. E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E mal tlaq ma. %mor mal tlaq ma. %eng %spa su plato (de él). E tqal tkuux tuj mal tlaq ma? %mor tqal tkuux tuj mal tlaq ma? %eng %spa que es lo que está en el plato de él? J mal chib j. = chib'aj. %mor chib'aj. %eng %spa carne. R mal chib'aj. %mor mal chib'aj. %eng %spa carne? E mal chib'aj. %mor mal chib'aj. %eng %spa carne. J n. = n. %mor n. %eng %spa n. R qal junt q'i'n tuum? %mor qal junt q'i'n tuum? %eng %spa que otro lleva él? J chiij. = chib'aj. %mor chib'aj. %eng %spa carne. R qal junt jal? %mor qal junt jal? %eng %spa que otro? J a mal. = a mal. %mor a mal. %eng %spa es el... J mal ki. = mal ki. %mor mal ki. %eng %spa ese. E qaltzan mal ajo? %mor qaltzan mal ajo? %eng %spa que es eso? J mal chib'j kin. = mal chib'aj kin. %mor mal chib'aj kin. %eng %spa ahí está la carne. E kyaqil jal chib'aj? %mor kyaqil jal chib'aj? %eng %spa todo es carne? J junt mal chi aj kin. = junt mal chib'aj kin. %mor junt mal chib'aj kin. %eng %spa ahí está la otra carne. J jun mal tzi aj ki. = junt mal chib'aj kin. %mor junt mal chib'aj kin. %eng %spa ahi esta la otra carne. E kyaqil mal luu chib'aj? %mor kyaqil mal luu chib'aj? %eng %spa todo esto es carte? J kyakil jH. = kyaqil jal. %mor kyaqil jal. %eng %spa todo. R kisan qa jal. %mor kisan qa jal. %eng %spa ya viste esos. J ani jal ki. = kyjayin jal kyjaa. %mor kyjayin jal kyjaa. %eng %spa de este tamanyo es. E tza'n ten jal? %mor tza'n ten jal? %eng %spa cómo está? J unn mal poch n a'a kin jal ki. = mal posb'il nq'ab'a ki. %mor mal posb'il nq'ab'a ki. %eng %spa ese mi wantes be. J mal anij ki. = kyja yin jal kyjaa. %mor kyja yin jal kyjaa. %eng %spa de este tamanyo es. E kyjanin jal kyja lu ki? %mor kyjanin jal kyja lu ki? %eng %spa es de este tamaño? J kyjanin jal. = kyjanin jal. %mor kyjanin jal. %eng %spa sí de ese tamaño. J yajxh ki junt ja ta ma chi ki. = i tzaj qi'n junt jal taa ma chii. %mor i tzaj qi'n junt jal taa ma chii. %eng %spa traigamos el otro que esta alla. R chu q'intza. %mor chu q'intza. %eng %spa traelo. J mal u'j kin. = mal uuj ki. %mor mal uuj ki. %eng %spa ese libro be. E altzan e mal luu? %mor altzan e mal luu? %eng %spa de quien es éste? J jatum tku k-oon j? = jatum kb'el qq'o'n jal? %mor jatum kb'el qq'o'n jal? %eng %spa donde lo vamos a poner? E altzan e mal luu? %mor altzan e mal luu? %eng %spa de quien es esto? R al e mal luu chi. %mor al e mal luu chi. %eng %spa de quien es esto dice. R chu q'amanx naja. %mor chu q'amanx naja. %eng %spa deci rápido. J kojeey tz. = k'ojeka. %mor k'ojeka. %eng %spa sentate. R nlay qox b'aj. %mor nlay qox b'aj. %eng %spa no podemos caber. E tku k'ojeeya twi nqana Anita. %mor tku k'ojeeya twi nqana Anita. %eng %spa sentate en mi pie Anita. E axtzan tku tena twi nqana. %mor axtzan tku tena twi nqana. %eng %spa ahí quedate sobre mi pie. E axtzan tku tenn twi nqana. %mor axtzan tku tenn twi nqana. %eng %spa ahí quedate sobre mi pie. R chu tu'xha. %mor chu tu'xha. %eng %spa sentate. R tu'xh. %mor tu'xh. %eng %spa sentate. R tu'xh. %mor tu'xh. %eng %spa sentate. R chej. %mor chej. %eng %spa caballo. R chej chikiya. %mor chej chikiya. %eng %spa caballo deci. R mi'n? %mor mi'n? %eng %spa no? J tjaw palanch tunn. = palo'n jaw txin. %mor palo'n jaw txin. %eng %spa levantala y abrazala. E qal tb'i ti tal lu kin chep? %mor qal tb'i ti tal lu kin chep? %eng %spa José cómo se llama este pequeño? J n? = n? %mor n? %eng %spa n? E tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama? J tokxh tzuy. = ntila chuuya. %mor ntila chuuya. %eng %spa quitate nena. J tokxh tu' ma. = tokxya tuk' mama. %mor tokxya tuk' mama. %eng %spa entrate con mama. R i ten txin. %mor i ten txin. %eng %spa dejala. R tky'i txin. %mor tky'i txin. %eng %spa ella no quiere. J mal tal moto. = mal tal moto. %mor mal tal moto. %eng %spa esa moto pequeñe. E qal jal? %mor qal jal? %eng %spa que es? j ma t'el chin chinya. = ma tz'el ti'n txin. %mor ma tz'el ti'n txin. %eng %spa ella yo lo quito. E alkye qa ma? %mor alkye qa ma? %eng %spa quienes son ellos? L ma ma tz'etz junt mal luu tu'na? %mor ma ma tz'etz junt mal luu tu'na? %eng %spa ahorita compraste esto? L q'antz jun paq weky'tz. %mor q'antz jun paq weky'tz. %eng %spa emprestame un rato. E ja'k? %mor ja'k? %eng %spa bueno? E qal nb'a kye mal tal luu chep? %mor qal nb'a kye mal tal luu chep? %eng %spa José que estan haciendo estos pequeños? L wenn b'ix kyila. %mor wenn b'ix kyila. %eng %spa bueno ahi miran. E bueno. %mor bueno. %eng %spa bueno. E ja'ka. %mor ja'ka. %eng %spa bueno. A (). %mor (). %eng %spa (). W ja'k. %mor ja'k. %eng %spa bueno. L qa at tqal o a q'a. %mor qa at tqal o a q'a. %eng %spa si hay algo, o él. E joo. %mor joo. %eng %spa sí. E joo. %mor joo. %eng %spa sí. E ja'k. %mor ja'k. %eng %spa bueno. E qala. %mor qala. %eng %spa que. E bueno. %mor bueno. %eng %spa bueno. E cheb' chi b'eta. %mor cheb' chi b'eta. %eng %spa camina despacio. J kintz wey' n-a' tu'n b'ixh. = kintz weky' nq'ab' tu'n b'ixh. %mor kintz weky' nq'ab' tu'n b'ixh. %eng %spa mira como me dejo ella mi mano. L bwentz %mor bwentz %eng %spa esta bien. E bueno. %mor bueno. %eng %spa bueno. L b'a'n qyolinxa. %mor b'a'n qyolinxa. %eng %spa despues hablamos. E b'ay. %mor b'ay. %eng %spa adios. E o maa kab'an tq'ab'ya? %mor o maa kab'an tq'ab'ya? %eng %spa oh ya te lastimaste la mano? R al u'n ma ka'n tq'ab'a? %mor al u'n ma ka'n tq'ab'a? %eng %spa quien te lastimo la mano? J tuun naq Anit. = tu'n naq Anita. %mor tu'n naq Anita. %eng %spa fue Anita. E 'jiii! %mor 'jiii! %eng %spa jHiii! E tu'n naq Anita? %mor tu'n naq Anita? %eng %spa fue Anita? E tqal ma tz'okx tseen tq'ab' q'aya Anita? %mor tqal ma tz'okx tseen tq'ab' q'aya Anita? %eng %spa Anita que le hiciste a la mano de él? A te'xh. = kinxa. %mor kinxa. %eng %spa mira. E al u'n ma kab'an tq'ab' q'a? %mor al u'n ma kab'an tq'ab' q'a? %eng %spa quien lastimo la mano de él? A tu'xh. %mor tu'xh. %eng %spa sentate. E jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? E jat tia Lina? %mor jat tia Lina? %eng %spa dónde está la tía Catarina? J tuun chi Anit. = tu'n txin Anita. %mor tu'n txin Anita. %eng %spa fue Anita. E jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? E jat ch'in nkib'ila tq'ab'a. %mor jat ch'in nkib'ila tq'ab'a. %eng %spa quiero ver tu mano. R tzaj tee. %mor tzaj tee. %eng %spa veni. R txiiy tuk' papa chux. %mor txiiy tuk' papa chux. %eng %spa andate con papá bueno. E nim tq'ab'a ma kab'an? %mor nim tq'ab'a ma kab'an? %eng %spa es mucho tu mano que se lastimo? J mii'. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. J mal tal ki. = mal tal ki. %mor mal tal ki. %eng %spa ese pequeño. J iil ten naq Anit. = ila tten naq Anita. %mor ila tten naq Anita. %eng %spa que este Anita. E tza'npa ten? %mor tza'npa ten? %eng %spa cómo? J il ti' naq Anit. = ila txii naq Anita. %mor ila txii naq Anita. %eng %spa que se balla Anita. E titzan? %mor titzan? %eng %spa para que? E titzan? %mor titzan? %eng %spa para que? E kintzchaqa kin. %mor kintzchaqa kin. %eng %spa mira be. J 'a. = 'a. %mor 'a. %eng %spa a. E ok nxii weky' max tjaya. %mor ok nxii weky' max tjaya. %eng %spa cuando yo me vaya a tu casa. E b'intza. %mor b'intza. %eng %spa escucha. E ok nxii weky' max tjaya. %mor ok nxii weky' max tjaya. %eng %spa cuando yo me vaya a tu casa. E ktzajal win weky' mal twixha. %mor ktzajal win weky' mal twixha. %eng %spa yo voy a traer tu gato. J min. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. E ktzajal wi'n jal te weky'a. %mor ktzajal wi'n jal te weky'a. %eng %spa lo voy a traer para mí. J miin. = miin. %mor miin. %eng %spa no. J te ma tal a. = te mal tal q'a. %mor te mal tal q'a. %eng %spa es del ninyo. E te mal tal q'a luu? %mor te mal tal q'a luu? %eng %spa esto es del niño. J te ma. = te ma. %mor te ma. %eng %spa es de él. E te ma mal tal wixh? %mor te ma mal tal wixh? %eng %spa es de él el gatito? J te ma. = te ma. %mor te ma. %eng %spa es de él. E yajtzan naq tal xhnul? %mor yajtzan naq tal xhnul? %eng %spa y la niña (ladina)? J te ma. = te ma. %mor te ma. %eng %spa es de él. J til. = titil? %mor titil? %eng %spa para que? J til mal wixh. = ntil mal wixh. %mor ntil mal wixh. %eng %spa el gato mira. E ntil mal wixh aya. %mor ntil mal wixh aya. %eng %spa el gato te mira? E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. E nxi tki'n jal aaaya. %mor nxi tki'n jal aaaya. %eng %spa te está mirando. J uuuy xh! = uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! E yajtzan tee. %mor yajtzan tee. %eng %spa y usted. E chuj kinx jala. %mor chuj kinx jala. %eng %spa miralo. J uuuy! = uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! E chu yoolan ch'ina tuk'al jal. %mor chu yoolan ch'ina tuk'al jal. %eng %spa habla con ese. J uuuy! = uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! E qa'nixa te jal jatum taa tja jal? %mor qa'nixa te jal jatum taa tja jal? %eng %spa preguntale en dónde está su casa? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E qa'nixa te jal jatum taa tja jal? %mor qani'xa te jal jatum taa tja jal? %eng %spa preguntale en dónde está su casa. J min. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. E chuxa. %mor chuxa. %eng %spa apurate. J ay a' tuun. = ay maa kab'an nq'ab'a tu'na. %mor ay maa kab'an nq'ab'a tu'na. %eng %spa ay ya lastimastes mi mano. E b'a'ntzan qxii lol teya tjaya chikiya te jal. %mor b'a'ntzan qxii lol teya tjaya chikiya te jal. %eng %spa y vamos a ir a buscarte en tu casa decile. E yajtzan mal luu. %mor yajtzan mal luu. %eng %spa y esto? E tqal? %mor tqal? %eng %spa que? E altzan e ni mal lob'aj luu? %mor altzan e ni mal lob'aj luu? %eng %spa de quien es ésta fruta? J uy. = uy. %mor uy. %eng %spa uy. J te naq chooj. = te naq xuuj. %mor te naq xuuj. %eng %spa es de la mujer. E te naq xuuj? %mor te naq xuuj? %eng %spa es de la mujer? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. E altzan e qa mal tal k'wal luu? %mor altzan e qa mal tal k'wal luu? %eng %spa estos niños de quienes son? E altzan kye kytxuum? %mor altzan kye kytxuum? %eng %spa quien es la mamá de ellos? J kykachuma ta chi. = kytxuuma taa ma chii. %mor kytxuuma taa ma chii. %eng %spa alla esta la mama (de ellos). E jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? J kachum ta ti. = kytxuuma taa ma chii. %mor kytxuuma taa ma chii. %eng %spa alla esta la mama (de ellos). E jatzan taa tja jal? %mor jatzan taa tja jal? %eng %spa en dónde está su casa? E mal tal k'wal luu. %mor mal tal k'wal luu. %eng %spa este niño. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E jatum taa tja mal tal k'wal luu? %mor jatum taa tja mal tal k'wal luu? %eng %spa en dónde está la casa de este niño? J tam tjal mal tal ki. = jatum ta' tja mal tal ki. %mor jatum ta' tja mal tal ki. %eng %spa en dónde está la casa de ese pequeño? + 35.03 J jat te ma tjam? = jat te ma tja ma? %mor jat te ma tja ma? %eng %spa donde esta la casa de él? E ichaq tzaj qjayo'n jun tja ma. %mor ichaq tzaj qjayo'n jun tja ma. %eng %spa busquemos una casa de él. E a tja ma luu? %mor a tja ma luu? %eng %spa ésta es la casa de él. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. J aaa. = a. %mor a. %eng %spa si. E a tja ma? %mor a tja ma? %eng %spa es la casa de él? J nyaa jal. = nyaa jal. %mor nyaa jal. %eng %spa no es. J nyaa jal. = nyaa jal. %mor nyaa jal. %eng %spa no es? E aaay. %mor aaay. %eng %spa aaay. E te ma qa mal tal luu. %mor te ma qa mal tal luu. %eng %spa estos pequeños son de él? E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. J tetn. = tetzan ma. %mor tetzan ma. %eng %spa es de el. E te q'a? %mor te q'a? %eng %spa es de él? E qal kyb'i mal luu? %mor qal kyb'i mal luu? %eng %spa cómo se llaman estos? J nej chi. = nej chi. %mor nej chi. %eng %spa espérate. J nej. = nej. %mor nej. %eng %spa espérate. J kal mal ki? = qal mal lu kin? %mor qal mal lu kin? %eng %spa que es este? E tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es éste? E q'aq' tb'i jal. %mor q'aq' tb'i jal. %eng %spa se llama fuego. J a'. = q'aq'. %mor q'aq'. %eng %spa fuego. E yajtzan ti luu? %mor yajtzan ti luu? %eng %spa y esto? E kxela b'ixil? %mor kxela b'ixil? %eng %spa vas a ir a bailar? J mi'. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. E kxela b'ixil twi tal nq'ajt? %mor kxela b'ixil twi tal nq'ajt? %eng %spa vas a ir a bailar por el que se escucha? E ok? %mor ok? %eng %spa sí? J jatum chin kojee? = jatum chin b'el k'ojeeya? %mor jatum chin b'el k'ojeeya? %eng %spa en donde me voy a sentar? E jatum? %mor jatum? %eng %spa en dónde? J jatum. = jatum. %mor jatum. %eng %spa en dónde? E titil kxela? %mor titil kxela? %eng %spa para que vas a ir? J kojee ma tal ki. = i chin k'ojeeya tzalu kin. %mor i chin k'ojeeya tzalu kin. %eng %spa me voy a sentar aqui. E jatum? %mor jatum? %eng %spa en dónde? J ma ta ki. = ma chi ki. %mor ma chi ki. %eng %spa alla. E uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! E at jun mal k'alq'een tzul ti'ja atzajo. %mor at jun mal k'alq'een tzul ti'ja atzajo. %eng %spa ahí viene un borracho por tí. J mi'n. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. E at qa mal k'alq'e'n. %mor at qa mal k'alq'e'n. %eng %spa hay borracho. E tex ma xanpen. %mor tex ma xanpen. %eng %spa afuera. + 36.00 E ma txi aj tee b'etal tu tman? %mor ma txi aj tee b'etal tu tman? %eng %spa usted fue a caminar en el pueblo? J ma'. = maa. %mor maa. %eng %spa si. E ma txi aja b'etal tu tnam? %mor ma txi aja b'etal tu tnam? %eng %spa fuiste a caminar en el pueblo? J ma'. = maa. %mor maa. %eng %spa si. E maa txi aja tu plas? %mor maa txi aja tu plas? %eng %spa fuiste en la plaza? J ma'. = maa. %mor maa. %eng %spa si. E i tjaw tz'qa tu'n mal ajo. %mor i tjaw tz'qa tu'n mal ajo. %eng %spa te vas a caer por eso. J ko ten ma chi ki. = qo ten ma chi ki. %mor qo ten ma chi ki. %eng %spa nos quedemos allá. + vamos alla. E titil? %mor titil? %eng %spa para que? J ma chi ki. = ma chi ki. %mor ma chi ki. %eng %spa allá. J ko ten chin ma chi ki. = qo ten ma chi ki. %mor qo ten ma chi ki. %eng %spa nos quedemos alla. J jatum ko kil k-oon kban? = jatum kb'el qq'o'n ti b'ank? %mor jatum kb'el qq'o'n ti b'ank? %eng %spa en donde vamos a poner el banco? E ayix jatum kb'el tq'o'n jal. %mor ayix jatum kb'el tq'o'n jal. %eng %spa ahi usted en donde lo va a poner. J ach. = a tzaluu. %mor a tzaluu. %eng %spa aqui. E titzan til jal teya ikyjo? %mor titzan til jal teya ikyjo? %eng %spa y para que lo quieres así? J jat ma uj? = jat mal uuj? %mor jat mal uuj? %eng %spa donde esta el libro? E ma' txi' q'in jal tu'n mal tal wixh. %mor ma' txi' q'in jal tu'n mal tal wixh. %eng %spa ya se lo llevo el gatito. J ay. = ay. %mor ay. %eng %spa ay. J lu ja ta ma ti. = lu jal taa ma chi ki. %mor lu jal taa ma chi ki. %eng %spa alla esta. E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E kinxa tqal ni mal ma wila ki. %mor kinxa tqal ni mal ma wila ki. %eng %spa mira que es lo que yo mire. J luu. = luu. %mor luu. %eng %spa aquí está. E at jun ni mal ma wila tzalu ki. %mor at jun ni mal ma wila tzalu ki. %eng %spa mire algo aquí. E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E jat jal ikyjo? %mor jat jal ikyjo? %eng %spa oh en dónde está? E kintz jal ki. %mor kintz jal ki. %eng %spa mira be. E tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? J kins ma ta ki. = kinx jal ki. %mor kinx jal ki. %eng %spa mira ese. E ne ne nej. %mor ne ne nej. %eng %spa espérate. E yajtzan mal tal lu ki? %mor yajtzan mal tal lu ki? %eng %spa y éste pequeño? J mal palotil. = mal pelota. %mor mal pelota. %eng %spa esa pelota. E pelot jal? %mor pelot jal? %eng %spa es pelota? J pelot. = pelot. %mor pelot. %eng %spa pelota. E qin weky'. %mor qin weky'. %eng %spa adios. E ax kyjal tena atzajo? %mor ax kyjal tena atzajo? %eng %spa ahí te vas a quedar? J mii'. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. E mi'n? %mor mi'n? %eng %spa no? E tqaltzan mal luu? %mor tqaltzan mal luu? %eng %spa que es esto? E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E i tkuux qki'n ch'in tuj jal. %mor i tkuux qki'n ch'in tuj jal. %eng %spa lo miremos un rato. E na'nx twil weky'. %mor na'nx twil weky'. %eng %spa yo no lo he visto. E niky' pun. %mor niky' pun. %eng %spa que tamaño es. E ma til tee? %mor ma til tee? %eng %spa ya lo miraste? J (). = (). %mor (). %eng %spa (). E maa? %mor maa? %eng %spa ya? J maa. = maa. %mor maa. %eng %spa ya. E tqaltzan ti lu ki? %mor tqaltzan ti lu ki? %eng %spa que es esto? E 'jiii! %mor 'jiii! %eng %spa jiii! E tqal mal tal luu chep? %mor tqal mal tal luu chep? %eng %spa José que es éste pequeño? J aay! = aay! %mor aay! %eng %spa aay! J mal a kyiin. = mal a' kin. %mor mal a' kin. %eng %spa el agua be. E a' mal lu ki? %mor a' mal lu ki? %eng %spa éste es agua? J a'. = a'. %mor a'. %eng %spa agua. J jatum chaj? = jatum saj mal a'? %mor jatum saj mal a'? %eng %spa en donde vino el agua? E yajtzan mal tal luu? %mor yajtzan mal tal luu? %eng %spa y éste pequeño? E jatzan tum saj mal a'? %mor jatzan tum saj mal a'? %eng %spa y en dónde vino el agua? J tu mal manjHela. = tuj mal mank'era. %mor tuj mal mank'era. %eng %spa en la manguera. E yajtzan mal luu? %mor yajtzan mal luu? %eng %spa y esto? J saj mal manjHel tuj. = tuj mal manguera. %mor tuj mal manguera. %eng %spa en la manguera. E tuj mal manguera? %mor tuj mal manguera? %eng %spa en la manguera? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. E b'aq at manguera tkuux tuj jal ki. %mor b'aq at manguera tkuux tuj jal ki. %eng %spa mira caso tiene manguera adentro. J at tz. = at tzan jal. %mor at tzan jal. %eng %spa claro que hay. E ntz'inan jal. %mor ntz'inan jal. %eng %spa no hay. E kintz ni mal tal a' kyiin. %mor kintz ni mal tal a' kyiin. %eng %spa mira el agua. E at ni mal tal kyixh tuj jal. %mor at ni mal tal kyixh tuj jal. %eng %spa tiene pescadito adentro. J ma ko chaal om. = ma chinxa tz'alil. %mor ma chinxa tz'alil. %eng %spa voy a ir a orinar. E kxela tz'alil? %mor kxela tz'alil? %eng %spa vas a ir a orinar? E bueno. %mor bueno. %eng %spa bueno. E kxela tz'alil? %mor kxela tz'alil? %eng %spa vas a ir a orinar? J ma chin wey' chaal mam. = ma chinx weky' tz'alil mami. %mor ma chinx weky' tz'alil mami. %eng %spa voy a ir a orinar mami. E yupan ku'xa. %mor yupan ku'xa. %eng %spa apagalo. E jat? %mor jat? %eng %spa donde está? E maa b'aj tz'alina? %mor maa b'aj tz'alina? %eng %spa ya orinaste? J jat? = jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J jat ma qkapalot? = jat mal pelota? %mor jat mal pelota? %eng %spa donde esta la pelota? E alkye pelot? %mor alkye pelot? %eng %spa cual pelota? J a ma ki. = a mal ki. %mor a mal ki. %eng %spa es ese. E jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? R tzajal nej. %mor tzajal nej. %eng %spa va venir al rato. J kolch te. = qlaatz jal %mor qlaatz jal %eng %spa vamos a verlo. J at junt. = at junt. %mor at junt. %eng %spa hay otro. J nee ch'in. = nee ch'in. %mor nee ch'in. %eng %spa es pequeño. E alkye ch'in? %mor alkye ch'in? %eng %spa cual es? J taj aj tu jun til. = nlay ky'is jal. %mor nlay ky'is jal. %eng %spa no lo aguanto. E weky' mal tal luu? %mor weky' mal tal luu? %eng %spa este pequeño es mío? J wey' ta lu. = weky'a luu. %mor weky'a luu. %eng %spa éste es mio. E mal tal luu. %mor mal tal luu. %eng %spa éste pequeño. R chixh nena. %mor chixh nena. %eng %spa nena no sirve. E altzan kye wey'? %mor altzan kye wey'? %eng %spa cual es el mío? R nena. %mor nena. %eng %spa nena. R chixh. %mor chixh. %eng %spa no sirve. J a lu. = a weky' luu. %mor a weky' luu. %eng %spa este es el mio. E yajtzan mal junt jal? %mor yajtzan mal junt jal? %eng %spa y el otro? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? J me al jal. = mi'al jal. %mor mi'al jal. %eng %spa no está. E mi'al jal? %mor mi'al jal? %eng %spa no está? J uu! = uu! %mor uu! %eng %spa uuy! J mal kaal ki. = mal carro ki. %mor mal carro ki. %eng %spa ese carro be. E jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J kin . = kin . %mor kin . %eng %spa mira. J '. = '. %mor '. %eng %spa '. E altzan e mal carro ajo? %mor altzan e mal carro ajo? %eng %spa de quien es ese carro? J te nak cluz. = te naq Cruz. %mor te naq Cruz. %eng %spa es de cruz. E tza'ntzan qo schal tuk' mal pelot luu? %mor tza'ntzan qo schal tuk' mal pelot luu? %eng %spa cómo vamos a jugar con esta pelota? J atz ma ko jHyoon chinjal tee. = qo jyo'n ti'j mal tee. %mor qo jyo'n ti'j mal tee. %eng %spa busquemos el tuyo. E tza'npa ten? %mor tza'npa ten? %eng %spa cómo? J jat uunt j? = jat junt jal? %mor jat junt jal? %eng %spa donde esta el otro? E jat mal camion? %mor jat mal camion? %eng %spa dónde está el camión? K at junt jal at? %mor at junt jal at? %eng %spa hay otro? E lu jun mal camion lu ki. %mor lu jun mal camion lu ki. %eng %spa aquí está un camión. J at. = jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? E altzan kye kokil te chofer? %mor altzan kye kokil te chofer? %eng %spa quien va a ser el chofer? E lu jun mal pelota luu. %mor lu jun mal pelota luu. %eng %spa aquí está la otra pelota. J nyaa om. = nyaa om. %mor nyaa om. %eng %spa no vos. E nyaa? %mor nyaa? %eng %spa no? + 38.58 hablan muchas personas. J (). = (). %mor (). %eng %spa (). M nyaa weky'a kyu'nx jal. %mor nyaa weky'a kyu'nx jal. %eng %spa no es mío. R jantaa junt tal tee? %mor jantaa junt tal tee? %eng %spa en dónde está el otro suyo? F mi'n wey'. %mor mi'n wey'. %eng %spa yo no. F eske nchi chon jal. %mor eske nchi chon jal. %eng %spa esque duelen. J at junt kal. = at junt carro. %mor at junt carro. %eng %spa hay otro. F ka' jal o chetz nej. %mor ka' jal o chetz nej. %eng %spa primero salieron dos. J at jun kal? = jat jun carro? %mor jat jun carro? %eng %spa donde esta el otro carro? J jun ka. = junt carro. %mor junt carro. %eng %spa otro carro. J jun cak. = junt carro. %mor junt carro. %eng %spa otro carro E alkye junt carro? %mor alkye junt carro? %eng %spa cual es el otro carro? J jun cak. = junt carro. %mor junt carro. %eng %spa otro carro F al jalon. %mor al jalon. %eng %spa de un solo. F antz jun weky' nchikleya tuk'ila. %mor antz jun weky' nchikleya tuk'ila. %eng %spa dame un mi chicle. F chunaja. %mor chunaja. %eng %spa apurate. C mi'. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. F nacha tzi. %mor nacha tzi. %eng %spa entonces usted es malo. J al. = al. %mor al. %eng %spa ala! E ntii jal om. %mor ntii jal om. %eng %spa no hay vos. E qo ma chi ki. %mor qo ma chi ki. %eng %spa vamos allá. J xh ko. = chu qo. %mor chu qo. %eng %spa vamonos. E ntii jal. %mor ntii jal. %eng %spa no hay. J ay. = ay. %mor ay. %eng %spa hay. J lu junt ka' ma chi ki. = lu jun jal taa ma chi ki. %mor lu jun jal taa ma chi ki. %eng %spa alla esta el otro be. E jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. E t' ax jal ajo? %mor t' ax jal ajo? %eng %spa es el mismo. J achj. = axtzan jal. %mor axtzan jal. %eng %spa claro que si. E chuchaq q'intz jal. %mor chuchaq q'intz jal. %eng %spa traelo. J ka' peet. = kab' kyb'et jal. %mor kab' kyb'et jal. %eng %spa son dos. J mmm. = annn. %mor annn. %eng %spa onomatopeyico del carro. E tqaltzan kokix qse'n jal tzaluu? %mor tqaltzan kokix qse'n jal tzaluu? %eng %spa y aquí que le vamos a hacer? E tza'ntzan kb'etil jal? %mor tza'ntzan kb'etil jal? %eng %spa cómo va a caminar? J b'et j. = nb'et jal ki. %mor nb'et jal ki. %eng %spa esta caminando. J b'et jal ki. = nb'et jal ki. %mor nb'et jal ki. %eng %spa esta caminando be. E kyja ki? %mor kyja ki? %eng %spa así. J atz mal te ajo. = atzan mal tee ajo. %mor atzan mal tee ajo. %eng %spa ese es el suyo. E a weky' mal tal luu? %mor a weky' mal tal luu? %eng %spa este pequeño es el mío? J jo. = joo. %mor joo. %eng %spa si. E jniky'tzan pun mal tee ki? %mor jniky'tzan pun mal tee ki? %eng %spa y ese suyo de que tamaño es? E uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! E ma naj ni weky' tu'n jal. %mor ma naj ni weky' tu'n jal. %eng %spa el mío se descompuso por ese. J jal ten te jal ki. = kyjaa i ten tee kyja lu kin. %mor kyjaa i ten tee kyja lu kin. %eng %spa que esté el suyo asi. E kyja ki? %mor kyja ki? %eng %spa así. J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. E tza'ntzan kxel ch'in? %mor tza'ntzan kxel ch'in? %eng %spa por dónde se va a ir? J (). = (). %mor (). %eng %spa (). E nb'et jal? %mor nb'et jal? %eng %spa está caminando? E qaltzan nb'a te jal ikyjo? %mor qaltzan nb'a te jal ikyjo? %eng %spa y entonces es el lo que está haciendo? J nsakchan j. = nsaqchan jal. %mor nsaqchan jal. %eng %spa esta jugando. E nsaqchan jal? %mor nsaqchan jal? %eng %spa está jugando? J at tej chel kii. = at te jal tchofer jal kin. %mor at te jal tchofer jal kin. %eng %spa ese tiene su chofer. E ntii junt mal tqan jal ki. %mor ntii junt mal tqan jal ki. %eng %spa mira no tiene el otro pie. J ntej. = ntii tzan jal. %mor ntii tzan jal. %eng %spa si no tiene. E altzan kye mal tzi twitz jal? %mor altzan kye mal tzi twitz jal? %eng %spa cual es su cara? E wenn kyjaa nb'et jal kyjaa? %mor wenn kyjaa nb'et jal kyjaa? %eng %spa camina así? E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira. E chep. %mor chep. %eng %spa José. J i tzi latz ma ti ki. = i txii qlatz jal ma chi ki. %mor i txii qlatz jal ma chi ki. %eng %spa vamos a verlo alla be. J ach jal kiin. = atzan jal luu. %mor atzan jal luu. %eng %spa este es. J jHeey. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. J eey chi. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. J wachin chel chenja. = ma'tzan tz'el junt tllanta jal. %mor ma'tzan tz'el junt tllanta jal. %eng %spa ya encontre la otra llanta. E maa let jal tu'na? %mor maa let jal tu'na? %eng %spa ya lo encontraste? J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. E tza'ntzan kokil jal qu'n? %mor tza'ntzan kokil jal qu'n? %eng %spa y cómo lo vamos a hacer? J chok kan j. = i tok tqan jal. %mor i tok tqan jal. %eng %spa le pongamos la otra llata. E tza'n kokil tqan jal qu'n? %mor tza'n kokil tqan jal qu'n? %eng %spa cómo vamos a poner su llanta? J tkan j. = i tok jal. %mor i tok jal. %eng %spa pongamoslo (la llanta). E jatum kokil ti lu ki? %mor jatum kokil ti lu ki? %eng %spa en dónde se va a poner éste? J tkan j. = tqan jal. %mor tqan jal. %eng %spa su pies. E jatum kokil ti luu qu'n? %mor jatum kokil ti luu qu'n? %eng %spa en dónde vamos a poner éste? J ta ki. = tzaluu. %mor tzaluu. %eng %spa aqui. J ta tkan j. = tqan jal. %mor tqan jal. %eng %spa su pie. E chu q'on oka. %mor chu q'on oka. %eng %spa ponelo. E maa b'ant? %mor maa b'ant? %eng %spa ya está arreglado? J ma'. = maa. %mor maa. %eng %spa ya. J chixh kokil. = ch'ix tok jal. %mor ch'ix tok jal. %eng %spa ya mero va a entrar. E jni or xb'aj wa'n te may'? %mor jni or xb'aj wa'n te may'? %eng %spa a que hora comiste? J n? = n? %mor n? %eng %spa n? E jni or xb'aj wa'n te maky'? %mor jni or xb'aj wa'n te maky'? %eng %spa a que hora comiste? J nach tenj ki. = nach ten jal ki. %mor nach ten jal ki. %eng %spa mira no está bien. E nach ten jal? %mor nach ten jal? %eng %spa no está bien? J ti twachan tuun. = tu'na b'inchan b'aj jal. %mor tu'na b'inchan b'aj jal. %eng %spa mejor arreglalo. E qo xel q'il qwa chan? %mor qo xel q'il qwa chan? %eng %spa vamos a ir a traer tamalitos de frijol? J mi'n. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. E ok? %mor ok? %eng %spa no? E jatum tzin at chan? %mor jatum tzin at chan? %eng %spa dónde hay tamalitos de frijol? J () = () %mor () %eng %spa (). E jatum tzin at chan? %mor jatum tzin at chan? %eng %spa dónde hay tamalitos de frijol? J ma ta'j tu' nak chu'j. = ma tuk' naq xuuj. %mor ma tuk' naq xuuj. %eng %spa con la mujer. E jatumal? %mor jatumal? %eng %spa dónde? E jatum taa tja naq xuuj? %mor jatum taa tja naq xuuj? %eng %spa dónde está la casa de la mujer? J pon mal teee. = pon mal teee. %mor pon mal teee. %eng %spa ya va el suyo. J matin pon te kin any. = ma'tzan pon tee kin Ana. %mor ma'tzan pon tee kin Ana. %eng %spa ya llego el tuyo Ana. E ma'tzan tz'ok mal tee wu'na q'any. %mor ma'tzan tz'ok mal tee wu'na q'any. %eng %spa vos ya puse el tuyo. J 'jal? = jat? %mor jat? %eng %spa donde esta? E kin jal ki. %mor kin jal ki. %eng %spa ahí está. J axh kwalej wunn any. = ax kwaleb'l jal wu'na. %mor ax kwaleb'l jal wu'na. %eng %spa aqui lo voy a parar. E jeey tzinche q'any. %mor jeey tzinche q'any. %eng %spa ya viste vos. E jattzan nlay tz'ok jal wu'na q'any. %mor jattzan nlay tz'ok jal wu'na q'any. %eng %spa mira quien dice que no lo puedo poner. J eey chi. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. E jeey q'any. %mor jeey q'any. %eng %spa vos ya viste. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. J tenj ki. = i ten jal kyjaa. %mor i ten jal kyjaa. %eng %spa que este asi. E tza'ntzan ten? %mor tza'ntzan ten? %eng %spa cómo está? J pon mal wey' nkaneet. = pon weky' ncamioneta. %mor pon weky' ncamioneta. %eng %spa ahi va mi camioneta. E chuchaq b'et jal tu'na. %mor chuchaq b'et jal tu'na. %eng %spa hacelo caminar. E uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! E maa tz'el jal? %mor maa tz'el jal? %eng %spa ya se quito? J jHeey ch. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. J ma'tin tzelj any. = ma'tzan tz'el jal. %mor ma'tzan tz'el jal. %eng %spa ya se quito. E al u'n ma tz'el jal? %mor al u'n ma tz'el jal? %eng %spa quien lo quito? J wuun. = wuun. %mor wuun. %eng %spa yo. E titiltzan ma tz'el jal tu'na? %mor titiltzan ma tz'el jal tu'na? %eng %spa porque lo quitaste? J wel. = saber. %mor saber. %eng %spa saber. E titil ma tz'el? %mor titil ma tz'el? %eng %spa porque se quito? J natz tenj wunn. = nach ten jal wu'na. %mor nach ten jal wu'na. %eng %spa no no hago bien. E tza'ntzan kokil jal qu'n? %mor tza'ntzan kokil jal qu'n? %eng %spa cómo lo vamos a hacer? J kyja ki. = kyja ki. %mor kyja ki. %eng %spa así. E jatum? %mor jatum? %eng %spa dónde? J kyjakin. = kyjakin. %mor kyjakin. %eng %spa así. J maa kaj tej tyent j om. = maa kyaj teja tyanta jal. %mor maa kyaj teja tyanta jal. %eng %spa ya se quedo su llanta. E maa tz'ok accidente? %mor maa tz'ok accidente? %eng %spa se accidento? J ti chentj. = ti llanta. %mor ti llanta. %eng %spa la llanta. J chok te chentj tu'n. = q'on ok ti tyanta jal. %mor q'on ok ti tyanta jal. %eng %spa ponele la llanta. E kokil wey'. %mor kokil wey'. %eng %spa J i tok te chentj. = i tok qq'o'n tyanta jal. %mor i tok qq'o'n tyanta jal. %eng %spa le pongamos su llanta. E tza'npa ten? %mor tza'npa ten? %eng %spa cómo? J ku latz ti uuj. = latz ti uuj. %mor latz ti uuj. %eng %spa anda mira el libro. E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. J ... wey' tu'na? = ... wey' tu'na? %mor ... wey' tu'na? %eng %spa ... el mío por tí? E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E b'etz'an kub' tzana. %mor b'etz'an kub' tzana. %eng %spa presionalo. K juana chunaja chi papa. %mor juana chunaja chi papa. %eng %spa Juana apurate dice papá E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E ma tz'el jal? %mor ma tz'el jal? %eng %spa ya se quito? E jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. E (). %mor (). %eng %spa (). E jeey q'any. %mor jeey q'any. %eng %spa vos ya viste. E maa tz'ok jal wu'na. %mor maa tz'ok jal wu'na. %eng %spa ya lo puse. E jak tz'el tz'aq. %mor jak tz'el tz'aq. %eng %spa se puede caer. E jun elt jal tu'na. %mor jun elt jal tu'na. %eng %spa otra vez por tí. J pa'n bet ja ki. = b'a'n b'et jal ki. %mor b'a'n b'et jal ki. %eng %spa puede caminar be. J eey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya vistes. E b'a'n b'et jal? %mor b'a'n b'et jal? %eng %spa puede caminar? E a mal luu nach jal ki. %mor a mal luu nach jal ki. %eng %spa mira éste es el que no sirve. E qo xel laq'ol junt jal? %mor qo xel laq'ol junt jal? %eng %spa vamos a ir a comprar otro? E qo. %mor qo. %eng %spa vamos. E qo laq'ol junt jal tu plas. %mor qo laq'ol junt jal tu plas. %eng %spa vamos a comprar otro en el mercado. E ok? %mor ok? %eng %spa sí? E qo xel laq'ol te ok? %mor qo xel laq'ol te ok? %eng %spa vamos a ir a comprarlo? E chep. %mor chep. %eng %spa José. E chep. %mor chep. %eng %spa José. E cheep. %mor cheep. %eng %spa José. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E q'amanx te nan. %mor q'amanx te nan. %eng %spa decile a mamá. E qoxela laq'ol junt qey' qcarro tu plas chi. %mor qoxela laq'ol junt qey' qcarro tu plas chi. %eng %spa vamos a ir a comprar otro carro en el mercado deci. J mama. = mama. %mor mama. %eng %spa mamá. R ti tqal? %mor ti tqal? %eng %spa qué? J ko chelj tu tu paxh tu kaal. = qo xela tu plas laq'on jun carro. %mor qo xela tu plas laq'on jun carro. %eng %spa vamos a ir al mercado a comprar un carro. R jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? J ko chelj tu plaxh tu kaal. = qo xela tu plas laq'ol jun carro. %mor qo xela tu plas laq'ol jun carro. %eng %spa vamos a ir al mercado a comprar un carro. R qap qo xel jun kolaso tu carro. %mor qap qo xel jun kolaso tu carro. %eng %spa vamos a ir a dar un colaso en el carro. J n. = n. %mor n. %eng %spa n. E aax qa qo xel. %mor aax qa qo xel. %eng %spa ahi con usted si vamos a ir. R jat papa? %mor jat papa? %eng %spa dónde está papá? E wenn qo xel tuj carro? %mor wenn qo xel tuj carro? %eng %spa vamos a ir en el carro? J ok? = ok? %mor ok? %eng %spa sí? E qo laq'ol jun qcarro. %mor qo laq'ol jun qcarro. %eng %spa vamos a comprar un carro. E nchiky'a xi' nma'na teya. %mor nchiky'a xi' nma'na teya. %eng %spa vamos a comprar un carro te dije. J n. = n. %mor n. %eng %spa n. E qo xel? %mor qo xel? %eng %spa vamos a ir? J kal. = carro. %mor carro. %eng %spa carro. E qo xel ok? %mor qo xel ok? %eng %spa vamos a ir? E qo xel tu plas? %mor qo xel tu plas? %eng %spa vamos a ir en el mercado? J kel te twet. = q'in el tee tsweter. %mor q'in el tee tsweter. %eng %spa quita tu sueter. R i tel tsweter. %mor i tel tsweter. %eng %spa que se quiete su sueter. R kye taw cheew chitzan naq Ana. %mor kye taw cheew chitzan naq Ana. %eng %spa hay mucho frio dice Ana. E tza'n kelil jal tu'na? %mor tza'n kelil jal tu'na? %eng %spa cómo lo vas a quitar? E tza'n kelil nswetera tu'na? %mor tza'n kelil nswetera tu'na? %eng %spa cómo vas a quitar mi sueter? R tuk'ix tkol Ana kelil. %mor tuk'ix tkol Ana kelil. %eng %spa también el guipil de Ana se va a quitar. M jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. M kelil nswetera tu'na? %mor kelil nswetera tu'na? %eng %spa vas a quitar mi sueter? M ok? %mor ok? %eng %spa sí? E tzajal tzaluu. %mor tzajal tzaluu. %eng %spa vas a venir aquí? E tzajal tzaluu chep. %mor tzajal tzaluu chep. %eng %spa José vas a venir aquí? J nej. = nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E apagalo wicho. %mor apagalo wicho. %eng %spa apagalo Luis. J en ki. = mal ka'l q'een ki. %mor mal ka'l q'een ki. %eng %spa ahi esta un borracho. R kisan tzul mal k'alq'een ti'ja. %mor kisan tzul mal k'alq'een ti'ja. %eng %spa ya viste viene el borracho por tí. E tzajal. %mor tzajal. %eng %spa vas a venir? J jat? = jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J ko. = qo. %mor qo. %eng %spa vamos. E qo. %mor qo. %eng %spa vamos. E qo tzaja. %mor qo tzaja. %eng %spa veni vamos. E ma' ku'x tyupina? %mor ma' ku'x tyupina? %eng %spa ya lo apagaste? E tza lu ki. %mor tza lu ki. %eng %spa aquí. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E altzan e ni mal tal lu ki? %mor altzan e ni mal tal lu ki? %eng %spa de quien es este pequeño? J ju wee. = jun weky'. %mor jun weky'. %eng %spa un mio. E jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J te. = tres. %mor tres. %eng %spa tres. J cinco. = cinco. %mor cinco. %eng %spa cinco. E altzan e ni mal ajo? %mor altzan e ni mal ajo? %eng %spa de quien es ese? J 'jal? = al 'e jal? %mor al 'e jal? %eng %spa de quien es? E al 'e jal? %mor al 'e jal? %eng %spa de quien es? E i tjatz qi'n jal tu tkub'ix. %mor i tjatz qi'n jal tu tkub'ix. %eng %spa lo saquemos en donde está. J ko sakchan ma chi ki. = qo saqchal ma chi ki. %mor qo saqchal ma chi ki. %eng %spa vamos a jugar alla. E jatum qo saqchal? %mor jatum qo saqchal? %eng %spa dónde vamos a jugar? J ma tzaki. = ma chi ki. %mor ma chi ki. %eng %spa alla. R tzaj tzaluu om. %mor tzaj tzaluu om. %eng %spa ven aquí. J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? E jatzan. %mor jatzan. %eng %spa dónde. E jatzan tum qo saqchal? %mor jatzan tum qo saqchal? %eng %spa dónde vamos a jugar? J ma ti ki. = ma chi ki. %mor ma chi ki. %eng %spa alla. E ma chi ki. %mor ma chi ki. %eng %spa allá E per nej. %mor per nej. %eng %spa pero espérate E altzan uk'al qo saqchal? %mor altzan uk'al qo saqchal? %eng %spa con quien vamos a jagar? E kyu' mal nuch mo kyu' mal matij? %mor kyu' mal nuch mo kyu' mal matij? %eng %spa con los peqieños o con los grandes? J tu' tzin Anit. = tuk' txin Anita. %mor tuk' txin Anita. %eng %spa con Anita. E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E tzyum ni lu ki. %mor tzyum ni lu ki. %eng %spa agarra éste pequeño. E tzyum lu ki. %mor tzyum lu ki. %eng %spa agarra éste. J u! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ma tal kalo! = mal tal carro! %mor mal tal carro! %eng %spa ese carro! J ma tal wakxhii! = mal tal wakxh! %mor mal tal wakxh! %eng %spa esa vaquita! J mal tal wakxh lu ki. = mal tal wakxh lu ki. %mor mal tal wakxh lu ki. %eng %spa aquí está la vaquita. E q'antz jun weky'? %mor q'antz jun weky'? %eng %spa dame uno. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. J (). = (). %mor (). %eng %spa (). A baa. %mor baa. %eng %spa baa. E jat mal tal luu Ana. %mor jat mal tal luu Ana. %eng %spa Ana dame éste pequeño. E tqal mal tal lu ki? %mor tqal mal tal lu ki? %eng %spa que es éset pequeño? A (che'ch). %mor (che'ch). %eng %spa (). E tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es? J uy! = uy! %mor uy! %eng %spa uy! J ma ta kaal. = mal tal carro. %mor mal tal carro. %eng %spa ese carrito. A mama. %mor mama. %eng %spa mama. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. J ko takchan chan ma chi ki. = qo saqchal ma chi ki. %mor qo saqchal ma chi ki. %eng %spa vamos a jugar alla. E qo. %mor qo. %eng %spa vamos. E qo saqchal Anita. %mor qo saqchal Anita. %eng %spa Anita vamos a jugar. E tzajala. %mor tzajala. %eng %spa vas a venir? J ann. = ann. %mor ann. %eng %spa ann. J jHey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya vistes. J pa'n wetj ki. = b'a'n b'et jal ki. %mor b'a'n b'et jal ki. %eng %spa puede caminar be. E b'a'n b'et jal? %mor b'a'n b'et jal? %eng %spa puede caminar? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. J jeey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. E yajtzan mal luu ki. %mor yajtzan mal luu ki. %eng %spa y esto? J jat? = jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? E i tq'ojan mal luu. %mor i tq'ojan mal luu. %eng %spa que se ponga a pelear éste. E tuk' mal carro. %mor tuk' mal carro. %eng %spa con el carro. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. J jat junt jal? = jat junt jal? %mor jat junt jal? %eng %spa dónde está el otro? J tee. = tee. %mor tee. %eng %spa tee. E jat junt jal? %mor jat junt jal? %eng %spa dónde está el otro? J naaj ki. = naaj ki. %mor naaj ki. %eng %spa nada. J ichaj. = i chaq la. %mor i chaq la. %eng %spa aunque se asi. E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E qaltzan mal lu ki? %mor qaltzan mal lu ki? %eng %spa que es esto? E tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J ti netj. = ti camioneta. %mor ti camioneta. %eng %spa la camioneta. J kjaxh ti kin tuj. = i tjax ti luu tib'aj jal. %mor i tjax ti luu tib'aj jal. %eng %spa que suba sobre ese. E kjawix jal tib'aj? %mor kjawix jal tib'aj? %eng %spa se va a subir encima? J ok. = ok. %mor ok. %eng %spa sí. E titzan til? %mor titzan til? %eng %spa para que? J kjaw chak j tunn chin. = kjawal tz'aq jal. %mor kjawal tz'aq jal. %eng %spa se va caer. E kjawil tz'aq jal? %mor kjawil tz'aq jal? %eng %spa se va a caer? A ti waaxh. = ti wakxh. %mor ti wakxh. %eng %spa la vaca. E wakxh. %mor wakxh. %eng %spa vaca. E wakxh jluu Ana? %mor wakxh jluu Ana? %eng %spa Ana éste es vaca? E wakxh jal? %mor wakxh jal? %eng %spa es vaca? A wa'kxh. = wakxh. %mor wakxh. %eng %spa vaca. E wakxh. %mor wakxh. %eng %spa vaca. J wakxh jal any? = wakxh jal q'any? %mor wakxh jal q'any? %eng %spa es vaca? E kab' weky' nwakxha at q'any. %mor kab' weky' nwakxha at q'any. %eng %spa vos yo tengo dos vacas. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. J antz jun wey' nil kin. = q'antz jun weky' ni lu ki. %mor q'antz jun weky' ni lu ki. %eng %spa dame este. E xel jun ni tee? %mor xel jun ni tee? %eng %spa quieres uno? E jatzan tum kxela tuk'il ch'in? %mor jatzan tum kxela tuk'il ch'in? %eng %spa en dónde vas a ir con el pequeño? + 46.06 J ooxh! = oola! %mor oola! %eng %spa ool! E altzan e ni ma kutz tz'aq? %mor altzan e ni ma kutz tz'aq? %eng %spa de quien es el que se cayo? J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. J mal kaay. = mal carro. %mor mal carro. %eng %spa ese carro. E altzan kye jun te txin Ana kxel tq'o'na? %mor altzan kye jun te txin Ana kxel tq'o'na? %eng %spa cual le vas a dar a Ana? J yoyoyo. = yoyoyo. %mor yoyoyo. %eng %spa yoyoyo. J yaya. = yaya. %mor yaya. %eng %spa yaya. J yayaya. = yayaya. %mor yayaya. %eng %spa yayaya. J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. J kabeta. = cabeza. %mor cabeza. %eng %spa cabeza. E alkye jun te ni Ana xel tq'o'na? %mor alkye jun te ni Ana xel tq'o'na? %eng %spa cual le vas a dar a Ana? J ni twakxh. = ni twakxh. %mor ni twakxh. %eng %spa su vaquita. J antz jun ney' ni. = qa'ntz jun weky'. %mor qa'ntz jun weky'. %eng %spa dame uno. J lu jun tee lu kin tzuuy. = lu jun tee luu txuuya. %mor lu jun tee luu txuuya. %eng %spa aqui esta un tuyo nena. J antz. = q'antza. %mor q'antza. %eng %spa damelo. J lu jun tee lu ki. = lu jun tee lu ki. %mor lu jun tee lu ki. %eng %spa aquí está un tuyo. J antz jun wey' ajo. = q'antz jun weky' ajo. %mor q'antz jun weky' ajo. %eng %spa dame uno de esos. R ma' tz'ex tz'aq tb'ank txin tu'na. %mor ma' tz'ex tz'aq tb'ank txin tu'na. %eng %spa ya dejaste caer la banca de ella. J juunch. = jun. %mor jun. %eng %spa uno. J an an. = annn. %mor annn. %eng %spa onomatopeyico del carro. J tjaxh jun mal tal wakxh tuj. = i tjax mal wakxh tuj jal. %mor i tjax mal wakxh tuj jal. %eng %spa que suba la vaca adentro (del camion). E yajtzan mal tal junt jal luu? %mor yajtzan mal tal junt jal luu? %eng %spa y éste otro? J '. = '. %mor '. %eng %spa '. J nanann. = annn. %mor annn. %eng %spa sonido del carro. E tza'n ten mal tal wakxh tu'na ki? %mor tza'n ten mal tal wakxh tu'na ki? %eng %spa mira cómo tienes la vaquita? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn. E tza'n ten mal tal wakxh tu'na ki? %mor tza'n ten mal tal wakxh tu'na ki? %eng %spa mira cómo tienes la vaquita? J jal tenj ki. = kyjaa tten jal kyja ki. %mor kyjaa tten jal kyja ki. %eng %spa esta asi be. E kinx jal ki om. %mor kinx jal ki om. %eng %spa vos mira. A (). %mor (). %eng %spa (). E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E ma' kub' tz'aq mal tal wakxh. %mor ma' kub' tz'aq mal tal wakxh. %eng %spa la vaquita ya se cayó. E tu'na ki. %mor tu'na ki. %eng %spa mira lo que hiciste. J maa. = maa. %mor maa. %eng %spa ya. E kyjaa ten jal kyjaa. %mor kyjaa ten jal kyjaa. %eng %spa así está. E waal tu'n txi' jal. %mor waal tu'n txi' jal. %eng %spa se tiene que ir parado. E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E ikx junt jal tokx tujxa ki. %mor ikx junt jal tokx tujxa ki. %eng %spa mira el otro está adentro. E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E jak jaw ti luu? %mor jak jaw ti luu? %eng %spa se puede quitar éste? J jak. = ja'k. %mor ja'k. %eng %spa sí. E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E ichaj tjaw wi'n jal. %mor ichaj tjaw wi'n jal. %eng %spa lo levanto. E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E tza'n jak jawjal? %mor tza'n jak jawjal? %eng %spa cómo se puede levantar? J jat? = jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? W debajo Ana. %mor debajo Ana. %eng %spa debajo de Ana. W at junt jal. %mor at junt jal. %eng %spa hay otro. E at jun mal tal tokx tuj jal. %mor at jun mal tal tokx tuj jal. %eng %spa tiene uno adentro. J ach? = at? %mor at? %eng %spa hay? E titzan tqal mal tal tokx tuj jal? %mor titzan tqal mal tal tokx tuj jal? %eng %spa que es lo que tiene adentro? J uuuy! = uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! E tqaltzan mal tal ajo? %mor tqaltzan mal tal ajo? %eng %spa que es ese pequeño? J ma tal. = ma tal. %mor ma tal. %eng %spa el pequeño... J ma tal wakxh. = mal tal wakxh. %mor mal tal wakxh. %eng %spa esa vaquita. E jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? E ti qal jal q'any?. %mor ti qal jal q'any?. %eng %spa vos ese que es? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E tqal mal tal luu? %mor tqal mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeño? J tal wakxh. = tal wakxh. %mor tal wakxh. %eng %spa vaquita. E uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! J on ku' ch'in chaki. = q'on kuux ch'in tzaluu. %mor q'on kuux ch'in tzaluu. %eng %spa metelo aqui. E mi'n om. %mor mi'n om. %eng %spa no vos. E i tb'et mal luu. %mor i tb'et mal luu. %eng %spa que camine éste. E si at te jal tqan kin. %mor si at te jal tqan kin. %eng %spa mira si ese tiene pie. E jak b'et jal tjunalx jal kin. %mor jak b'et jal tjunalx jal kin. %eng %spa mira puede caminar solo. E jak b'et te jal tjunalx jal. %mor jak b'et te jal tjunalx jal. %eng %spa ese puede caminar solito. J mi'n. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. J a antz. = q'antza. %mor q'antza. %eng %spa damelo E ja'ktzan %mor ja'ktzan %eng %spa claro que si. J nok chewal tee. = no se vale. %mor no se vale. %eng %spa no se vale. E ikx mal luu ki. %mor ikx mal luu ki. %eng %spa éste también. E jak b'et jal tjunal jal. %mor jak b'et jal tjunal jal. %eng %spa puede caminar solito. J kinch jun tel. = ki jun tee. %mor ki jun tee. %eng %spa mira un tuyo. J ma chel chak. = maa tz'el tz'aq. %mor maa tz'el tz'aq. %eng %spa ya se cayó. J injawa. = q'in jawa. %mor q'in jawa. %eng %spa levantalo. E maj atzan jun weky'. %mor maj atzan jun weky'. %eng %spa ese es el mío? E maa tz'el tz'aq. %mor maa tz'el tz'aq. %eng %spa ya se cayó. J injawi. = q'in jawa. %mor q'in jawa. %eng %spa levantalo. E q'injaw ch'in weky' chux? %mor q'injaw ch'in weky' chux? %eng %spa levanta en mío bueno? J chuxh. = chuxchaq. %mor chuxchaq. %eng %spa bueno. J lu'. = lu kin. %mor lu kin. %eng %spa aqui esta. J lulu. = lu kin. %mor lu kin. %eng %spa aqui esta. E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E nej ja'l chinula. %mor nej ja'l chinula. %eng %spa espérate ahorita vengo. E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E ay'. %mor ay'. %eng %spa ay. + 48.05 E nej. %mor nej. %eng %spa espérate. E jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? E jat ttxa'na nej. %mor jat ttxa'na nej. %eng %spa dame tu moco primero. E saq mantz mal ttxa'na. %mor saq mantz mal ttxa'na. %eng %spa estornuda tu nariz. E kyja'tzan. %mor kyja'tzan. %eng %spa así. J kuxh ti tal kin tuj. = i tkuux ti tal kin tuj jal. %mor i tkuux ti tal kin tuj jal. %eng %spa metamos este adentro. E alkye jal? %mor alkye jal? %eng %spa cual es? J kuxh lu ki. = q'on kuuxa jlu kin. %mor q'on kuuxa jlu kin. %eng %spa mete éste. E uy. %mor uy. %eng %spa uy. E ma' txi' jal tu'n kyq'iq' ki. %mor ma' txi' jal tu'n kyq'iq' ki. %eng %spa mira ya se lo llevo el aire. E jatzan tum xqoox aj jaala? %mor jatzan tum xqoox aj jaala? %eng %spa y hoy en dónde fuimos? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E jatum xqoox aj b'etal? %mor jatum xqoox aj b'etal? %eng %spa en dónde fuimos a caminar? A aaa. = annn. %mor annn. %eng %spa onomatopeyico de carro. J tu' nak chuuj. = tuk' naq xuuj. %mor tuk' naq xuuj. %eng %spa con la mujer. E tuk' naq xuuj? %mor tuk' naq xuuj? %eng %spa con la mujer? J lu ki. = lu ki. %mor lu ki. %eng %spa aquí está. E altzan uk'al setz qlaq'o'n ti lu ki? %mor altzan uk'al setz qlaq'o'n ti lu ki? %eng %spa con quien compramos éste? J to'n naq chuuj. = tuk' naq xuuj. %mor tuk' naq xuuj. %eng %spa con la mujer. E q'amaatz ch'ina te mama. %mor q'amaatz ch'ina te mama. %eng %spa anda deci a mamá. E jatum xqoox aj. %mor jatum xqoox aj. %eng %spa en dónde fuimos. E q'amaatz ch'ina. %mor q'amaatz ch'ina. %eng %spa anda deci. E jatum xqoox aj maky'. %mor jatum xqoox aj maky'. %eng %spa en donde fuimo hace rato. J jatum koxh aj mam? = jatum xqoox aj mami? %mor jatum xqoox aj mami? %eng %spa en donde fuimos mami? R jatum xheex aj jal tu'na? %mor jatum xheex aj jal tu'na? %eng %spa en dónde los llevaste? J ma tu ma tal kaal ki. = laq'ol mal carro ki. %mor laq'ol mal carro ki. %eng %spa a comprar este carro be. R jtee xhetz jal kyu'na? %mor jtee xhetz jal kyu'na? %eng %spa en cuanto los compraron? J xhinco. = cinco. %mor cinco. %eng %spa cinco. R cinco? %mor cinco? %eng %spa cinco? R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R al u'n setz laq'o'n jal? %mor al u'n setz laq'o'n jal? %eng %spa quien lo compro? J a tun nak Ana. = tu'n naq Ana setz tlaq'o'n. %mor tu'n naq Ana setz tlaq'o'n. %eng %spa Ana lo compro. R tu'n naq Ana? %mor tu'n naq Ana? %eng %spa fue Ana? R tza'n ten tu'n b'ixh sokx tqa'nan b'ixh? %mor tza'n ten tu'n b'ixh sokx tqa'nan b'ixh? %eng %spa cómo dijo ella cuando lo pregunto? J exh. = Mishel. %mor Mishel. %eng %spa Mishel. R mishel. %mor mishel. %eng %spa Mishel. R tza'n ten tu'n b'ixh sokx tqa'nan b'ixh? %mor tza'n ten tu'n b'ixh sokx tqa'nan b'ixh? %eng %spa cómo dijo ella cuando lo pregunto? J (). = (). %mor (). %eng %spa (). J chixh ja ku'n. = chi b'ixh kyjaa kin. %mor chi b'ixh kyjaa kin. %eng %spa asi dijo. J ani'i. = Anita. %mor Anita. %eng %spa Anita. J chaj ya. = tzajal. %mor tzajal. %eng %spa veni. J jak b'et ti kin toj? = jak b'et ti ki tu'nx jal? %mor jak b'et ti ki tu'nx jal? %eng %spa ese pude caminar solo? J ja b'et tin kin toj? = jak b'et ti ki tu'nx jal? %mor jak b'et ti ki tu'nx jal? %eng %spa ese puede caminar solo? E jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J lu juun. = lu junt jal luu. %mor lu junt jal luu. %eng %spa aqui esta el otro. J jak wech jaa. = jalk nb'et jal kyjaa. %mor jalk nb'et jal kyjaa. %eng %spa puede caminar asi. E kintz mal weky' kin. %mor kintz mal weky' kin. %eng %spa mira el mío. E nb'et jal. %mor nb'et jal. %eng %spa está caminando. E kxel jal aq'nal. %mor kxel jal aq'nal. %eng %spa se va a ir a trabajar. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E kintz mal weky' kii. %mor kintz mal weky' kii. %eng %spa mira el mío. E kxel jal b'etil. %mor kxel jal b'etil. %eng %spa se va a ir a caminar. E kxel mal weky' b'etal. %mor kxel mal weky' b'etal. %eng %spa él mío va ir a caminar. J a xhel mal wey' betil chi. = ax kxel mal weky' betil. %mor ax kxel mal weky' betil. %eng %spa el mio tambien va ir a caminar. E at twa mal weky' luu ki. %mor at twa mal weky' luu ki. %eng %spa el mío tien comida. E kintz mal wey' ki. %mor kintz mal wey' ki. %eng %spa mira el mío. J jat ju wey'? = jat jun weky'? %mor jat jun weky'? %eng %spa donde esta un mio. E nwa'n mal wey' ki. %mor nwa'n mal wey' ki. %eng %spa mira el mío está comiendo. J wan mal wey' kin. = nwa'n mal weky' kin. %mor nwa'n mal weky' kin. %eng %spa el mio esta comiendo. E kintz mal weeey'. %mor kintz mal weeey'. %eng %spa mira el mío. E nwa'n jal kiin. %mor nwa'n jal kiin. %eng %spa mira está comiendo. E nlay wa'n mal tee. %mor nlay wa'n mal tee. %eng %spa el suyo no puede comer. E nach mal tten jal. %mor nach mal tten jal. %eng %spa no está bien. E b'aq jak wa'n jal tu carro. %mor b'aq jak wa'n jal tu carro. %eng %spa caso puede comer en el carro. J paaan . = paaan . %mor paaan . %eng %spa paaan. J tij we ja. = se fue jal. %mor se fue jal. %eng %spa ya se fue. J mat jawxh jal ki. = maa jax jal ki. %mor maa jax jal ki. %eng %spa ya se subio. E se jwe jal? %mor se jwe jal? %eng %spa ya se fue? J an ana. = annn. %mor annn. %eng %spa onomatopeyico del carro. J aann. = aann. %mor aann. %eng %spa aann. J ku'xh. = chu tkuutza. %mor chu tkuutza. %eng %spa bajate. E kelix tz'aq jal tu'na. %mor kelix tz'aq jal tu'na. %eng %spa lo vas a dejar caer. E uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! E ma tz'ex jal twitz xaq. %mor ma tz'ex jal twitz xaq. %eng %spa se fue al barranco. J mat ten jal ki. = nach tten jal ki. %mor nach tten jal ki. %eng %spa ese no esta bien. E ma kab'a'n jal? %mor ma kab'a'n jal? %eng %spa ya se lastimo? E kyja'tzan ma txii jal? %mor kyja'tzan ma txii jal? %eng %spa así se fue? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E kyja'tzan ma txii jal? %mor kyja'tzan ma txii jal? %eng %spa así se fue? J tu tman jal chi. = tu tman jal chi. %mor tu tman jal chi. %eng %spa en el pueblo dice. E tu tnam? %mor tu tnam? %eng %spa en el pueblo. E wenn ti'witz taa jal ikyjo? %mor wenn ti'witz taa jal ikyjo? %eng %spa entonces está en lacumbre? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E ti'witz taa jal? %mor ti'witz taa jal? %eng %spa está en lacumbre? E kxeltzan jal tu tnam? %mor kxeltzan jal tu tnam? %eng %spa y se va a ir al pueblo? J (). = (). %mor (). %eng %spa (). R weeksa txuuya. %mor weeksa txuuya. %eng %spa levantate mamita. R weeksa. %mor weeksa. %eng %spa levantate. R weeksa. %mor weeksa. %eng %spa levantate. J yoo. = yoo. %mor yoo. %eng %spa yoo. A i nejH. = neja. %mor neja. %eng %spa esperate. J che' tu'n j. = cheb' tu'na. %mor cheb' tu'na. %eng %spa hacelo despacio. R chu weks naja. %mor chu weks naja. %eng %spa levantate rápido. R chux. %mor chux. %eng %spa bueno. R chu weeksa. %mor chu weeksa. %eng %spa levantate. R q'onxa te txin. %mor q'onxa te txin. %eng %spa dale a ella. R q'onxa te txin. %mor q'onxa te txin. %eng %spa dale a ella. J kintz wey ki. = kintz weky' kin. %mor kintz weky' kin. %eng %spa mira el mio be. E a tee ajo? %mor a tee ajo? %eng %spa ese es el suyo? J atz. = atzan. %mor atzan. %eng %spa claro que si. E a? %mor a? %eng %spa sí? J wenn kjaxh mal wey'. = kjawix mal weky'. %mor kjawix mal weky'. %eng %spa va subir el mio. E kjawix jal? %mor kjawix jal? %eng %spa se va a subir? J ma chel mal tkyit chin ki. = maa tz'el mal tky'itz txin. %mor maa tz'el mal tky'itz txin. %eng %spa ya se safo la faja de la nena. E al e? %mor al e? %eng %spa de quien es? E titil nex t-xo'na? %mor titil nex t-xo'na? %eng %spa porque lo estas tirando? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E titil nex t-xo'na? %mor titil nex t-xo'na? %eng %spa porque lo estas tirando? J mal tkyit chin ki ma. = mal tky'itz txin ki mama. %mor mal tky'itz txin ki mama. %eng %spa mira la faja de la nena mami. J ja chin chachal ti'j. = kyja'tzan ntzaj nq'oja ti'ja. %mor kyja'tzan ntzaj nq'oja ti'ja. %eng %spa por eso me enojo contigo. A ak. %mor ak. %eng %spa ay. J ok. = ok. %mor ok. %eng %spa sí. J pon mal kamnet wunn. = pon mal camioneta wu'na. %mor pon mal camioneta wu'na. %eng %spa ahi va la camioneta. J ma kay. = mal camioneta jal. %mor mal camioneta jal. %eng %spa es camioneta. J ma karet ja. = mal camioneta jal. %mor mal camioneta jal. %eng %spa es camioneta. J teeetet. = sonido que hace la camioneta al bocinar. %mor sonido que hace la camioneta al bocinar. %eng %spa sonido que hace la camioneta al bocinar. E jat tzan qa mal xjal? %mor jat tzan qa mal xjal? %eng %spa en dónde están las personas? J jaxh ja chi ki. = kyjax jal ma chi ki. %mor kyjax jal ma chi ki. %eng %spa alla estan. E jat qa mal xjal? %mor jat qa mal xjal? %eng %spa dónde están las personas? J jaxh chi ki. = kyjax jal ma chi kin. %mor kyjax jal ma chi kin. %eng %spa alla estan. E maj a qa mal xjal lu ki? %mor maj a qa mal xjal lu ki? %eng %spa estas son las personas? J atz. = atz. %mor atz. %eng %spa sí. E nyaa jal om. %mor nyaa jal om. %eng %spa no es vos. E si a mal wakxh luu. %mor si a mal wakxh luu. %eng %spa ésta es la vaca. J chi aj. = atzan qajal. %mor atzan qajal. %eng %spa esos son. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. E uuy. %mor uuy. %eng %spa uuy. E i twa'n ch'in ti tal wakxh. %mor i twa'n ch'in ti tal wakxh. %eng %spa que come la vaquita. E tzaluu kiiin. %mor tzaluu kiiin. %eng %spa aquí be. E kykab'al jal nchi wa'n jal kintza. %mor kykab'al jal nchi wa'n jal kintza. %eng %spa mira los dos estan comiendo. J ancha wey'. = q'antz ti weky'. %mor q'antz ti weky'. %eng %spa dame el mio. E ma nwa'n jal. %mor ma nwa'n jal. %eng %spa está comiendo. J ma man j? = ma nwa'n jal? %mor ma nwa'n jal? %eng %spa esta comiendo? E jatzan ch'in tk'aa jal a' jal? %mor jatzan ch'in tk'aa jal a' jal? %eng %spa y en dónde está su bebida agua? J eech. = q'iitza. %mor q'iitza. %eng %spa anda traelo. J eech wunn. = i txii wiika. %mor i txii wiika. %eng %spa voy a ir a traerlo. E xela q'il tk'aa jal a'? %mor xela q'il tk'aa jal a'? %eng %spa vas a ir a traer su bebida agua? J ok. = ok. %mor ok. %eng %spa sí. J chin tkaja a chi. = ch'in tk'aa jal a' chi. %mor ch'in tk'aa jal a' chi. %eng %spa un su poquito de agua dice. J jooo. = jooo. %mor jooo. %eng %spa sí. E at mal toky' jal. %mor at mal toky' jal. %eng %spa tiene agujero. E jeeytzin. %mor jeeytzin. %eng %spa ya viste. E lu ki. %mor lu ki. %eng %spa aquí está. E altzan e jluu? %mor altzan e jluu? %eng %spa de quien es esto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E al e mal a' ajo? %mor al e mal a' ajo? %eng %spa de quien es esa agua? J te naq nan Lina. = te naq nan Lina. %mor te naq nan Lina. %eng %spa es de doña catarina. E te naq nan Lina? %mor te naq nan Lina? %eng %spa es de doña Catarina? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. E yajtza ti luu? %mor yajtza ti luu? %eng %spa y éste? J xheltin inn kaa ja a'. = xeltzan ch'in kyk'aa jal a'. %mor xeltzan ch'in kyk'aa jal a'. %eng %spa van a tomar un poquito de agua. E tza'ntzan chi k'al jal a'? %mor tza'ntzan chi k'al jal a'? %eng %spa cómo van a tomar agua? J 'n? = 'n? %mor 'n? %eng %spa 'n? E tza'n chi k'al jal a'? %mor tza'n chi k'al jal a'? %eng %spa cómo van a tomar agua? J a te ti tal ki. = a te ti tal ki. %mor a te ti tal ki. %eng %spa es de ese pequeñito. J waj te' kaa chi. = b'aj tee tk'aa. %mor b'aj tee tk'aa. %eng %spa toma tu bebida. E uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! E mi'n tz'okx tq'o'n jal tu ttziiya ikyjo. %mor mi'n tz'okx tq'o'n jal tu ttziiya ikyjo. %eng %spa no lo metas en tu boca así. E nk'an jal a'? %mor nk'an jal a'? %eng %spa está tomando agua? J kanj. = nk'an jal. %mor nk'an jal. %eng %spa esta tomando. E maa noj jal? %mor maa noj jal? %eng %spa ya se lleno? J ma. = ma. %mor ma. %eng %spa ya. E chu q'amanxa te jal. %mor chu q'amanxa te jal. %eng %spa dile a ese. E kintz mal tal weky' ki. %mor kintz mal tal weky' ki. %eng %spa mira el mío be. J ma noj? = maa nojya? %mor maa nojya? %eng %spa ya te llenastes? J ma noj? = maa nojya? %mor maa nojya? %eng %spa ya te llenastes? E chu k'an ch'in tee a' chikiya. %mor chu k'an ch'in tee a' chikiya. %eng %spa toma agua deci. J tzu kan chin tee a'. = chu k'an ch'in tee a'. %mor chu k'an ch'in tee a'. %eng %spa mota un poquito de agua. J jeey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. E kintza kin. %mor kintza kin. %eng %spa mira be. E na'nx tnoj mal weky'. %mor na'nx tnoj mal weky'. %eng %spa el mío todavía no se ha llenado. J naaxh noj tel ki? = na'nx tnoj tee? %mor na'nx tnoj tee? %eng %spa no se a llenado el tuyo? E na'nx tnoj mal tk'uuj jal. %mor na'nx tnoj mal tk'uuj jal. %eng %spa todavía no se ha llenado su estómago. E kxel ch'int tk'aa jal a'. %mor kxel ch'int tk'aa jal a'. %eng %spa se le va a dar otro poquito de agua. E aan. %mor aan. %eng %spa aan. E ax jat ch'int twa jal. %mor ax jat ch'int twa jal. %eng %spa en dónde está un su poquito de comida. E kwaal mal weky' ki. %mor kwaal mal weky' ki. %eng %spa mira el mío va a comer. J taj chin tee twayxh? = taj ch'int tee twaa? %mor taj ch'int tee twaa? %eng %spa quieres otro poco de camida? J (). = (). %mor (). %eng %spa (). J mal wey' tan wakxh ki. = mal weky' tal nwakxh ki. %mor mal weky' tal nwakxh ki. %eng %spa mi vaquita be. F te naq tal xuuj. %mor te naq tal xuuj. %eng %spa es de la mujercita. J jeey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. J kuxh ti tal kin tuj. = i tkuux ti tal kin tuj jal. %mor i tkuux ti tal kin tuj jal. %eng %spa metamos este adentro. E it tzaj jal waal. %mor it tzaj jal waal. %eng %spa que venga a comer. E kxel ti weky' aq'nal. %mor kxel ti weky' aq'nal. %eng %spa el mío va ir a trabajar. E mi'n tz'okx tq'on jal. %mor mi'n tz'okx tq'on jal. %eng %spa no lo metas. E tu ttziiya ikjo. %mor tu ttziiya ikjo. %eng %spa en tu boca así. J lu te. = lu kin. %mor lu kin. %eng %spa aqui esta. E kxel ti weky' aq'nal. %mor kxel ti weky' aq'nal. %eng %spa el mío va ir a trabajar. J antz weky' ki. = q'antz weky' ki. %mor q'antz weky' ki. %eng %spa dame ese. J aay. = aay. %mor aay. %eng %spa aay. E kykab'al jal chi xel aq'nal jaal. %mor kykab'al jal chi xel aq'nal jaal. %eng %spa ahorita se va a ir los dos a trabajar. J '. = '. %mor '. %eng %spa '. E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E tza'n ten ma tz'ex tz'aq jal tu'na. %mor tza'n ten ma tz'ex tz'aq jal tu'na. %eng %spa cómo fue que lo dejaste caer? J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. J kinch ki. = kintza kin. %mor kintza kin. %eng %spa mira. J ma chi nexh tzak tun j om. = maa chin nex tz'aqa tu'n jal. %mor maa chin nex tz'aqa tu'n jal. %eng %spa ese me hizo caer. E tu'n jal ma tz'ex tz'aqa? %mor tu'n jal ma tz'ex tz'aqa? %eng %spa por ese te caiste? J tun jal. = tu'n jal. %mor tu'n jal. %eng %spa sí. J tun jal. = tu'n jal. %mor tu'n jal. %eng %spa fue ese. J antz wey' ajo. = q'antz weky' ajo. %mor q'antz weky' ajo. %eng %spa dame ese. E kykab'al jal chi ti'nxa. %mor kykab'al jal chi ti'nxa. %eng %spa lleva los dos. E kykab'al jal chi ti'nxa. %mor kykab'al jal chi ti'nxa. %eng %spa lleva los dos. J kykaj may o? = kykab'al mal luu? %mor kykab'al mal luu? %eng %spa estos dos? J ma noj ni mal tee. = ma' noj ni mal tee. %mor ma' noj ni mal tee. %eng %spa el suyo ya se lleno. E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E tza'n mal kyten jal tu'na ki? %mor tza'n mal kyten jal tu'na ki? %eng %spa mira cómo los tienes? J aay. = aay. %mor aay. %eng %spa aay. E titil twitz kyaaj tjaw mal tqan jal? %mor titil twitz kyaaj tjaw mal tqan jal? %eng %spa porque está su pie al aire? J ana na. = annn. %mor annn. %eng %spa onomatopeyico de carro. J ma chexh tun iij Ann. = maa txii jal tu'n kyq'iq'. %mor maa txii jal tu'n kyq'iq'. %eng %spa ya se llevo el aire. E maa txii jal tu'n kyq'iq'? %mor maa txii jal tu'n kyq'iq'? %eng %spa el aire ya se lo llevo? J jo' = joo. %mor joo. %eng %spa si. E i txii jal tunn kyq'iq'. %mor i txii jal tunn kyq'iq'. %eng %spa que se lo lleva el aire. J (). = (). %mor (). %eng %spa (). E q'on kub' jal b'etil twitz tx'otx'. %mor q'on kub' jal b'etil twitz tx'otx'. %eng %spa ponelo que camine en el suelo. J yayaya. = yayaya. %mor yayaya. %eng %spa yayaya. E q'on kub' jal b'etil twitz tx'otx'. %mor q'on kub' jal b'etil twitz tx'otx'. %eng %spa ponelo que camine en el suelo. J yayaya. = yayaya. %mor yayaya. %eng %spa yayaya. J ya. = ya. %mor ya. %eng %spa ya. J ya. = ya. %mor ya. %eng %spa ya. E tzaj tzaluu. %mor tzaj tzaluu. %eng %spa ven aquí. J yaxh. = yajxa. %mor yajxa. %eng %spa mas tarde. E tzaj tzaluu. %mor tzaj tzaluu. %eng %spa ven aquí. J ka chuk petil tij txin. = i chi b'et jal chi. %mor i chi b'et jal chi. %eng %spa que caminen. J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. J kal? = qal? %mor qal? %eng %spa qué? E jatum qo saqchal ti'j jal? %mor jatum qo saqchal ti'j jal? %eng %spa en dónde vamos a jugar se ese? J cha ki. = tzaluu kin. %mor tzaluu kin. %eng %spa aqui. + 54.04 J jatum ko sakchal tij ja? = jatum qo saqchal ti'j jal? %mor jatum qo saqchal ti'j jal? %eng %spa en donde vamos a jugar? E ax tzalu kin om. %mor ax tzalu kin om. %eng %spa aquí mismo vos. J acha kiiin. = a tzaluu kin. %mor a tzaluu kin. %eng %spa aqui. J ku chak = qo saqchan. %mor qo saqchan. %eng %spa juguemos. J ku cha. = qo saqchan. %mor qo saqchan. %eng %spa juguemos. J ku chakchan tij cha ki. = qo saqchan tzalu kin. %mor qo saqchan tzalu kin. %eng %spa juguemos aqui. E atzan qo saqchal ti'j jal tzaluu. %mor atzan qo saqchal ti'j jal tzaluu. %eng %spa aquí vamos a jugar de ese. J n. = n. %mor n. %eng %spa n. E jatzan tum ma txii jal jaal ki. %mor jatzan tum ma txii jal jaal ki. %eng %spa mira y ahora en dónde se va a ir? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? E jatum ma txii jal? %mor jatum ma txii jal? %eng %spa en dónde se va a ir? J ma tu tnam. = ma tu tnam. %mor ma tu tnam. %eng %spa en el pueblo. E tu tnam? %mor tu tnam? %eng %spa en el pueblo? J taj jun elt. = i tajs junt elt jal. %mor i tajs junt elt jal. %eng %spa que regrese otra vez. E jatzan tum setz laq'et ni tal luu? %mor jatzan tum setz laq'et ni tal luu? %eng %spa en dónde se compro éste? J a wunn. = wu'na setz nlaq'o'na. %mor wu'na setz nlaq'o'na. %eng %spa yo lo compre. E tu'na setz tlaq'o'na? %mor tu'na setz tlaq'o'na? %eng %spa usted lo compro? J n. = n. %mor n. %eng %spa n. J wunn. = wunn. %mor wunn. %eng %spa fui yo. E jatum setz ch'in tu'na? %mor jatum setz ch'in tu'na? %eng %spa en dónde lo compraste? J antz j te wey'. = q'antza te weky'a. %mor q'antza te weky'a. %eng %spa regalamelo. E jatum setz ch'in tu'na? %mor jatum setz ch'in tu'na? %eng %spa en dónde lo compraste? J tun nak Ana. = tu'n naq Ana. %mor tu'n naq Ana. %eng %spa fue Ana. E alkye naq Ana? %mor alkye naq Ana? %eng %spa quien es Ana? J lu ixh ta ma chi kin. = lu b'ixh taa ma chii. %mor lu b'ixh taa ma chii. %eng %spa alla esta ella. E jat b'ixh? %mor jat b'ixh? %eng %spa dónde está ella? J an ixh. = Ana. %mor Ana. %eng %spa Ana. E tu'n tzin b'ixh setz laq'o'n? %mor tu'n tzin b'ixh setz laq'o'n? %eng %spa ella lo compró? J 'un tkal ka mal tjawxh ki? = tqal qa mal tjax ma chi ki. %mor tqal qa mal tjax ma chi ki. %eng %spa que son esos que estan arriba? E a mal tib'lala. %mor a mal tib'lala. %eng %spa es tu figura. J antz wey' ajo. = q'antz weky' ajo. %mor q'antz weky' ajo. %eng %spa dame eso. E chu tzyum jal. %mor chu tzyum jal. %eng %spa agarralo. J tjaxh ni tee tiij... = i tjax ni tee tib'aj... %mor i tjax ni tee tib'aj... %eng %spa que suba el tuyo sobre... E chin jawaxa tib'aj jal? %mor chin jawaxa tib'aj jal? %eng %spa me voy a subir encima? J n. = n. %mor n. %eng %spa n. J jaku b'etj tej. = nb'et te jal. %mor nb'et te jal. %eng %spa esta caminando. E jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? J ann. = ann. %mor ann. %eng %spa aan. J ann. = ann. %mor ann. %eng %spa ann. E neja. %mor neja. %eng %spa espérate. E jat mal ttxa'na. %mor jat mal ttxa'na. %eng %spa dónde está tu nariz? E jat mal ttxa'na. %mor jat mal ttxa'na. %eng %spa dónde está tu nariz? E saqmantz mal ttxa'na. %mor saqmantz mal ttxa'na. %eng %spa estornuda tu nariz. E saqmantz ch'int ttxa'na. %mor saqmantz ch'int ttxa'na. %eng %spa estornuda tu nariz. E jeeytzin. %mor jeeytzin. %eng %spa ya. J pon mal kamneetooo. = pon mal camioneta. %mor pon mal camioneta. %eng %spa ahi va la camioneta. J kameet. = camioneta. %mor camioneta. %eng %spa camioneta. F mas original ch'int. %mor mas original ch'int. %eng %spa es mas original. J kelet. = camioneta. %mor camioneta. %eng %spa camioneta. J ven tuno. = veintiuno %mor veintiuno %eng %spa veintiuno J vento. = veinte. %mor veinte. %eng %spa veinte. J annn. = annn. %mor annn. %eng %spa annn. J anann. = anann. %mor anann. %eng %spa anann. J kamnet. = camioneta. %mor camioneta. %eng %spa camioneta. J kan nin wakxh kiii. = ntan ni nwakxh ki. %mor ntan ni nwakxh ki. %eng %spa esta durmiendo mi vaca. E ntan ch'in? %mor ntan ch'in? %eng %spa está durmiendo? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. E alkye tuk'il ch'in ntan? %mor alkye tuk'il ch'in ntan? %eng %spa quien está durmiendo con el pequeño? J mal kin. = mal kin. %mor mal kin. %eng %spa ese. J tu' mal ki. = tu' mal ki. %mor tu' mal ki. %eng %spa con ese. E ntan ni wakxh. %mor ntan ni wakxh. %eng %spa la vaquita está durmiendo. J tan tz'. = ntan ch'in. %mor ntan ch'in. %eng %spa esta durmiendo. E jatzan tum ma cheex ch'in jaal? %mor jatzan tum ma cheex ch'in jaal? %eng %spa y ahora en donde salieron? J ma tu kanon. = ma tu camion. %mor ma tu camion. %eng %spa en el camion. J jeey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. E jatum ma cheex ch'in? %mor jatum ma cheex ch'in? %eng %spa en dónde salieron? J ba'n chi pet j. = b'a'n chi b'et jal. %mor b'a'n chi b'et jal. %eng %spa pueden caminar. E jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? J pa'n ti pet j. = b'a'n chi b'et jal. %mor b'a'n chi b'et jal. %eng %spa pueden caminar. E b'a'n b'et jal? %mor b'a'n b'et jal? %eng %spa puede caminar? J matan chexh mal kamnet. = ma'tzan txii mal camioneta. %mor ma'tzan txii mal camioneta. %eng %spa ya se fue la camioneta. J jeey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. J ku'xh tu tmij. = tkuuxa tuj tmij. %mor tkuuxa tuj tmij. %eng %spa bajate en medio. J ay. = ay. %mor ay. %eng %spa ay. E jatzan tum ma txii mal camioneta? %mor jatzan tum ma txii mal camioneta? %eng %spa en dónde se fue la camioneta? J kjaxh ja tzaki. = kjawix jal tzaluu. %mor kjawix jal tzaluu. %eng %spa va subir aqui. J ichech mal kamnet ku'l. = i txii mal camioneta quk'il. %mor i txii mal camioneta quk'il. %eng %spa que se vaya la camioneta con nosotros. J ay. = ay. %mor ay. %eng %spa ay. E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E tqal ma q'in jal? %mor tqal ma q'in jal? %eng %spa que le paso? J kal ma iinj? = tqal ma q'in jal? %mor tqal ma q'in jal? %eng %spa que le paso? E tqal ma q'in jal? %mor tqal ma q'in jal? %eng %spa que le paso? J jat? = jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J jat junt? = jat junt? %mor jat junt? %eng %spa dónde está el otro. E jat jal tu'na? %mor jat jal tu'na? %eng %spa en dónde lo tienes? J jat jun te tzin nit? =jat jun te txin Anita? %morjat jun te txin Anita? %eng %spa donde esta uno para Anita? J jat tzin nit? =jat txin Anita? %morjat txin Anita? %eng %spa donde esta Anita? E jantaa txin? %mor jantaa txin? %eng %spa en dónde está ella? J taa txin twet. = taa txin tuj camioneta. %mor taa txin tuj camioneta. %eng %spa ella esta en la camioneta. R taa txin tuk' ti... %mor taa txin tuk' ti... %eng %spa ella está con el... J annn. = annn. %mor annn. %eng %spa annn. J jal tkuxh mal kamnet = kyja tkuux mal camioneta. %mor kyja tkuux mal camioneta. %eng %spa para bajo va la camioneta. J nkuuxh jal tu tnam. = kyja txi jal tuj tnam. %mor kyja txi jal tuj tnam. %eng %spa hiba para el pueblo. J nnn. = nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. J nkuuxh. = nkuux jal. %mor nkuux jal. %eng %spa baja. J je tete. = je tete. %mor je tete. %eng %spa va para bajo. E nach mal luu. %mor nach mal luu. %eng %spa este no sirve. J nach jal. = nach jal. %mor nach jal. %eng %spa no sirve. E nach jal? %mor nach jal? %eng %spa no sirve? J nach ti kaal ajo. = nach ti carro ajo. %mor nach ti carro ajo. %eng %spa ese carro no sirve. E i tb'et ti tal nuch. %mor i tb'et ti tal nuch. %eng %spa que camine el pequeño. E a ti tal nuch nejan. %mor a ti tal nuch nejan. %eng %spa el pequeño es el que va adelante. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. E tachix te jal b'et ki. %mor tachix te jal b'et ki. %eng %spa mira ese le gusta caminar. E tjonal jal nb'et jal ki. %mor tjonal jal nb'et jal ki. %eng %spa solito camina. J eey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. E yatzan ti matij? %mor yatzan ti matij? %eng %spa y el grande? J kach wun. = ponchaq jal. %mor ponchaq jal. %eng %spa ahi va. E ntii nb'et jal tjonal jal. %mor ntii nb'et jal tjonal jal. %eng %spa no camina solito. J at. = at. %mor at. %eng %spa hay. J anch ti wey'. = q'antz ti weky'. %mor q'antz ti weky'. %eng %spa dame el mio. E tajxjal nb'et jal. %mor tajxjal nb'et jal. %eng %spa solito camina. E kintzchaj jal ki. %mor kintzchaj jal ki. %eng %spa mira be. E jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. E tqal nb'at tu'n jal? %mor tqal nb'at tu'n jal? %eng %spa que está haciendo? E kintza kii. %mor kintza kii. %eng %spa mira be. E b'ix ma che seky'paj ni wakxh ki. %mor b'ix ma che seky'paj ni wakxh ki. %eng %spa mira las vaquitas ya se asustaron. E 'jii! %mor 'jii! %eng %spa 'jii! E maa chi seky'paj ch'in. %mor maa chi seky'paj ch'in. %eng %spa ya se asustaron. J elch. = junt elt. %mor junt elt. %eng %spa otro vez. J katen ch'in ja ki. = kyjaa tten ch'in kya ki. %mor kyjaa tten ch'in kya ki. %eng %spa esi esta. E kyja'tzan ikyjo? %mor kyja'tzan ikyjo? %eng %spa así? J mmmm. = mmmm. %mor mmmm. %eng %spa mmmm. J i tkuuxh ja net. = i tkuux ti camioneta. %mor i tkuux ti camioneta. %eng %spa que baje la camioneta. E kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira be. J annn. = annn. %mor annn. %eng %spa annn. E jat tzan te ni nuch. %mor jat tzan te ni nuch. %eng %spa en dónde está el pequeño? E tiqas tokx ki. %mor tiqas tokx ki. %eng %spa ahí está su carga. J ann tee. = ntii. %mor ntii. %eng %spa no hay. E ntii? %mor ntii? %eng %spa no hay? E jat ch'in tu'na? %mor jat ch'in tu'na? %eng %spa en dónde lo tienes? J chuxhika. = chux ya. %mor chux ya. %eng %spa apurate. E at ch'in? %mor at ch'in? %eng %spa está el pequeño? J kuxh nil kin tuj ch'i. = i tkuux ni luu tuj. %mor i tkuux ni luu tuj. %eng %spa metamos este adentro. E mi'n om. %mor mi'n om. %eng %spa no vos. J n. = n. %mor n. %eng %spa n. J ma ko tal mamatch'in. = ma qo tal twi watb'il. %mor ma qo tal twi watb'il. %eng %spa vamos a dormir en la cama. E jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? E jatum taa watb'il? %mor jatum taa watb'il? %eng %spa en dónde está la cama? J cha'j cha kin be. = tzaja tzaluu be. %mor tzaja tzaluu be. %eng %spa ven aqui. F ma txiiy kil tia? %mor ma txiiy kil tia? %eng %spa tía vas a ir a mirar? E jatum? %mor jatum? %eng %spa dónde? J taaj lu ki be. = taaj lu ki be. %mor taaj lu ki be. %eng %spa está aquí. F joo. %mor joo. %eng %spa sí. F chi txin tia jaki. %mor chi txin tia jaki. %eng %spa la tía hace así. + 58.04 F ma qo'xa kil chi txin kyja ki. %mor ma qo'xa kil chi txin kyja ki. %eng %spa vamos a ir a mirar dijo ella así. F chu txiiya. %mor chu txiiya. %eng %spa andate. E nchitzana te txin kyjaa. %mor nchitzana te txin kyjaa. %eng %spa así le dije a ella. J kolatz lol tee. = qlatz chaq. %mor qlatz chaq. %eng %spa vamos a ver. F mi'n chitzin txin. %mor mi'n chitzin txin. %eng %spa no dijo ella. F ajun txin Cruz. %mor ajun txin Cruz. %eng %spa tambien Cruz. J atza ki. = a tzaluu. %mor a tzaluu. %eng %spa es aqui. E tqal nb'at kyu'na? %mor tqal nb'at kyu'na? %eng %spa que estan haciendo? B nqo schana. %mor nqo schana. %eng %spa estamos jugando. E nchi schana twi watb'il? %mor nchi schana twi watb'il? %eng %spa están jugando en la cama? B tzin pues. %mor tzin pues. %eng %spa claro que sí. A ta'. %mor ta'. %eng %spa está. E jat? %mor jat? %eng %spa dónde? E jatzan tum kb'el ten jal tu'na? %mor jatzan tum kb'el ten jal tu'na? %eng %spa en dónde lo vas a poner? J jHeey tzi. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. J jHaa? = jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? E jatzan tum kb'el ten jal tu'na? %mor jatzan tum kb'el ten jal tu'na? %eng %spa en dónde lo vas a poner? J ann tee. = ntii. %mor ntii. %eng %spa no hay. E ntii? %mor ntii? %eng %spa no hay? J ni wey' mpay' kiin. = ni weky' npaky'a ki. %mor ni weky' npaky'a ki. %eng %spa mi morral be. E teya tpaya jal? %mor teya tpaya jal? %eng %spa el morral es suyo? J wey'. = weky'a. %mor weky'a. %eng %spa mío. E noq ten tu'na? %mor noq ten tu'na? %eng %spa es mentira lo que dices? J jal tunt j? = jalt junt jal? %mor jalt junt jal? %eng %spa donde esta el otro? E te mama. %mor te mama. %eng %spa es de mamá. J kalj. = carro. %mor carro. %eng %spa carro. B ax schana atzajo. %mor ax schana atzajo. %eng %spa ahí juga. E jatzan tum kb'el tena saqchal chiya? %mor jatzan tum kb'el tena saqchal chiya? %eng %spa y en dónde dices que vas a jugar? E qax ku tz'aqa. %mor qax ku tz'aqa. %eng %spa no te vayas a caer. E nlay tz'etz tz'aqa? %mor nlay tz'etz tz'aqa? %eng %spa no te puedes caer? J lay. = nlay. %mor nlay. %eng %spa no. E nlay? %mor nlay? %eng %spa no? E tza'ntzan ksaqchala? %mor tza'ntzan ksaqchala? %eng %spa cómo vas a jugar? J 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa 'ay. E tza'ntza ksaqchala ti'j ch'in? %mor tza'ntza ksaqchala ti'j ch'in? %eng %spa cómo vas a jugar de ese pequeño? J jaten mal wey' nkaal jal ki. = kyjaa kb'el ten weky' ncarroya kyjaa. %mor kyjaa kb'el ten weky' ncarroya kyjaa. %eng %spa asi va estar mi carro. B ja sati'na jal? %mor ja sati'na jal? %eng %spa en dónde lo trajiste? J jee. = jee. %mor jee. %eng %spa saber. J tu'n. = tu'n. %mor tu'n. %eng %spa fue... J tu'n. = tu'n. %mor tu'n. %eng %spa fue... J tu nak tuuj. = tu'n naq xuuj saj tq'o'n. %mor tu'n naq xuuj saj tq'o'n. %eng %spa la mujer me lo dio. J jat ni wakxh? = jat ni wakxh? %mor jat ni wakxh? %eng %spa dónde está la vaquita. B tu'n naq xuuj? %mor tu'n naq xuuj? %eng %spa fue la mujer? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. B chitok tu'n b'ixh? %mor chitok tu'n b'ixh? %eng %spa cómo dijo ella? B saj tq'o'n b'ixh teya. %mor saj tq'o'n b'ixh teya. %eng %spa cuando te lo dio. J (). = (). %mor (). %eng %spa (). J cinco len chi ixh jal ku. = cinco len chi b'ixh kyjaa. %mor cinco len chi b'ixh kyjaa. %eng %spa cinco len dijo ella. B cinco len chi b'ixh? %mor cinco len chi b'ixh? %eng %spa cinco len dijo ella? J '. = '. %mor '. %eng %spa '. B cinco len setz tu'n kyaqil? %mor cinco len setz tu'n kyaqil? %eng %spa cinco len por todo? J kokil. = kyaqil. %mor kyaqil. %eng %spa todo. B noq ten tu'n. %mor noq ten tu'n. %eng %spa eres mentiroso. B jatum setz tu'na? %mor jatum setz tu'na? %eng %spa en dónde lo compraste? J t'ibelxh. = deberas %mor deberas %eng %spa deberas. B jatum? %mor jatum? %eng %spa dónde? J ta' ixh tu tnom. = maj tu tnam. %mor maj tu tnam. %eng %spa en el pueblo. B tu tnam? %mor tu tnam? %eng %spa en el pueblo? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. B qal nb'a te b'ixh tu tnam? %mor qal nb'a te b'ixh tu tnam? %eng %spa que está haciendo ella en el pueblo? J nok chakchan b'is. = noq nsaqchan b'ixh. %mor noq nsaqchan b'ixh. %eng %spa solo esta jugango. B noq nsaqchan b'ixh? %mor noq nsaqchan b'ixh? %eng %spa ella sólo está jugando? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. B titil nsaqchana. %mor titil nsaqchana. %eng %spa porque estas jugando? B chiwtya te b'ixh. %mor chiwtya te b'ixh. %eng %spa le hubieras dicho a ella. J miin. = miin. %mor miin. %eng %spa no. B mi'n? %mor mi'n? %eng %spa no? J ma jak petj ki. = jak b'eta jal ki. %mor jak b'eta jal ki. %eng %spa puede caminar be. B ntii ma b'et jal tu'na? %mor ntii ma b'et jal tu'na? %eng %spa no lo hiciste caminar? J wenn. = weno. %mor weno. %eng %spa bueno. J kal mal ki? = tqal mal kin? %mor tqal mal kin? %eng %spa que es eso? B jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? J kal mal ki? = tqal mal kin? %mor tqal mal kin? %eng %spa que es eso? B tiil tqal jal om. %mor tiil tqal jal om. %eng %spa saber que es vos. J ma kimj tun a'. = maa kyim jal tu'n q'aq'. %mor maa kyim jal tu'n q'aq'. %eng %spa con fuego se murio. B (). %mor (). %eng %spa (). B kb'elix nyupuna? %mor kb'elix nyupuna? %eng %spa lo voy a apagar? R yupun kuux jun paq tee. %mor yupun kuux jun paq tee. %eng %spa apaga un rato el tuyo. R qal kin. %mor qal kin. %eng %spa que es ese? E mi mi'n kuux tyupina. %mor mi mi'n kuux tyupina. %eng %spa no no apagues. B jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? E mi'n kuux tyupina. %mor mi'n kuux tyupina. %eng %spa no lo apagues. B an wenn. %mor an wenn. %eng %spa an bueno. E nkin q'a ti'j. %mor nkin q'a ti'j. %eng %spa él lo esta mirando. E qa'nixa te q'a. %mor qa'nixa te q'a. %eng %spa preguntale a él. E tqal nb'aj tuj jal? %mor tqal nb'aj tuj jal? %eng %spa que es lo que está pasando adentro? B qal? %mor qal? %eng %spa que? B qal mal ki? %mor qal mal ki? %eng %spa que es ese? J aaal. = aala. %mor aala. %eng %spa aala! B chi tok tun jal? %mor chi tok tun jal? %eng %spa cómo dice? J ma kimj tun mal kin. = maa kyim jal tu'n mal kin. %mor maa kyim jal tu'n mal kin. %eng %spa ese ya lo mato. B maa kyim jal? %mor maa kyim jal? %eng %spa ya se murio? B ooo. %mor ooo. %eng %spa oooh! J mal chiy' te ti tkulj. = mal chiky' ti'j tqul jal. %mor mal chiky' ti'j tqul jal. %eng %spa tiene sagre en la nuca. B mal chiky' te tqul jal? %mor mal chiky' te tqul jal? %eng %spa tiene sangre en la nuca? B ooo. %mor ooo. %eng %spa oooh! J mal chatkin na. = te txhkin jal nel %mor te txhkin jal nel %eng %spa sale de la oreja. J oo. = oo. %mor oo. %eng %spa ooh! J ma kaan mak snuul. = maa kab'an naq xhnul. %mor maa kab'an naq xhnul. %eng %spa ya se lastimo la mujer (ladina). B lu junt jal ki. %mor lu junt jal ki. %eng %spa ahí está el otro. + 60.15 B lu junt jal ki. %mor lu junt jal ki. %eng %spa ahí está el otro. B jey ma' til? %mor jey ma' til? %eng %spa ya lo viste? B ma tila? %mor ma tila? %eng %spa lo miraste? B tza'n ten tu'n jal? %mor tza'n ten tu'n jal? %eng %spa cómo dice (cómo hace)? J mpet mal kal tuj. = nb'et carro tuj jal. %mor nb'et carro tuj jal. %eng %spa esta caminando el carro. B nb'et mal carro tuj jal? %mor nb'et mal carro tuj jal? %eng %spa el carro está caminando adentro? B ool! %mor ool! %eng %spa oola! B kinx junt jal ki. %mor kinx junt jal ki. %eng %spa mira el otro be. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. B ooo! %mor ooo! %eng %spa ooooh! B ma' kyim jal ki. %mor ma' kyim jal ki. %eng %spa mira ya se murio. J xhxh. = xhxh. %mor xhxh. %eng %spa xhxh (silencio). A annn. %mor annn. %eng %spa annn. J ma e' tum ki? = tqal mal q'in tu'n ma? %mor tqal mal q'in tu'n ma? %eng %spa que es lo que lleva? E tqal mal q'in tu'n ma? %mor tqal mal q'in tu'n ma? %eng %spa que es lo que él lleva? J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa la... J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa la... J mal pixh chel. = mal pistola. %mor mal pistola. %eng %spa la pistola. E jHaa? %mor jHaa? %eng %spa jHaa? J mal pis chela. = mal pistola. %mor mal pistola. %eng %spa la pistola. E ti tqal jal? %mor ti tqal jal? %eng %spa que es? J mal pis chel om. = mal pistola. %mor mal pistola. %eng %spa esa pistola. R pistola kyjaa. %mor pistola kyjaa. %eng %spa pistola así. E mal pistola jal? %mor mal pistola jal? %eng %spa es pistola? J mal pixhtoola. = mal pistola. %mor mal pistola. %eng %spa la pistola. E pistola jal? %mor pistola jal? %eng %spa es pistola? + 61.00 J pixh to. = pistola %mor pistola %eng %spa pistola. E tqaltzan nb'a kye jal tuk' mal pistola kin? %mor tqaltzan nb'a kye jal tuk' mal pistola kin? %eng %spa y que estan haciendo con esa pistola? J ant mal chiy' tet kulja. = mal chiky' ti'j tqulma. %mor mal chiky' ti'j tqulma. %eng %spa tienen sangre en la nuca. J atzan chiy'. = at mal chiky'. %mor at mal chiky'. %eng %spa tiene sangre. E at chiky' te tqul jal? %mor at chiky' te tqul jal? %eng %spa tiene sangre en la nuca? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. E kinxa kin. %mor kinxa kin. %eng %spa mira be. E tqaltzan mal kin? %mor tqaltzan mal kin? %eng %spa que es ese? J (). = (). %mor (). %eng %spa (). J tun apion kjawixh ja. = tu'n avion kjawix jal. %mor tu'n avion kjawix jal. %eng %spa el avión lo va a subir. E uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! E maa tzaj xwit'paj jal ki. %mor maa tzaj xwit'paj jal ki. %eng %spa mira ya se brincó. J matan a. = ma'tzan Ana. %mor ma'tzan Ana. %eng %spa ya Ana. E maa? %mor maa? %eng %spa ya? J jo. = jo. %mor jo. %eng %spa sí. J ma. = ma'. %mor ma'. %eng %spa ya. J ma. = ma'. %mor ma'. %eng %spa ya. J i'n tu' mal pis chel jal om.. = q'i'n mal pistola jal. %mor q'i'n mal pistola jal. %eng %spa ahi lleva su pistola R pitola kyjaa. %mor pitola kyjaa. %eng %spa pistola así. E mal pistola jal? %mor mal pistola jal? %eng %spa esa es pistola? J ma pixh toola. = mal pistola. %mor mal pistola. %eng %spa es pistola. E pistola? %mor pistola? %eng %spa pistola? J pixh to. = pistola jal. %mor pistola jal. %eng %spa es pistola. E tqaltzan nb'akye jal tuk' mal pistola ki? %mor tqaltzan nb'akye jal tuk' mal pistola ki? %eng %spa mira que están haciendo con la pistola? + 64.43. trascripcion terminada.