J(JOS, nacimiento 16-3-2003; edad 3;0.26) A(Hermana de JOS, nacimiento 7-2004; edad 1;8) C(CRU-prima, nacimiento 20-4-2003; edad 2;11.22) R(mama de JOS) W(icho/Luis Lopez-investigador) N(prima) + transcripcion y taduccion de audio. + Transcripcion de Juana Isabel Lopez Morales. + MJ120406 + Fecha de nacimiento: 16 de marzo de 2003 Edad: 3;27 + lugar de grabacion: barrio el limar San Ildefonso Ixtahuacan. + Fecha de grabacion: 12 de Abril de 2006 + CONTEXTO: la grabacion se hizo mientras que el ninyo conversaba con su mama sobres las + figuras del libro, la mama pregunto el nombre de las figuras el ninyo le respondia + a veces se confundia la mama lo corregia, conversaron sobre los animales, las verduras, + el ninyo confundio la flor con la mariposa, dijo mawpos/mariposa a la flor. + el ninyo confundio el conejo con el pescado, dijo kixh/kyixh-pescado al xhiky/conejo. + el ninyo confundio el gusano con el ayote, dijo kum/k'um-ayote al no'xh/gusano. + el ninyo confundio el guisqui con el ayote, dijo kum/k'um-ayote al txan/guisquil. + el ninyo confundio el tomate con la cebolla, dijo xheboyo/cebolla al xko'y/tomate. + NOTA el archivo MJ120406 tiene 38.51 minutos, luego sigue el archivo MJ120406a que tiene + 2.33 minutos, luego sigue el archivo MJ120406b que tiene 15.36 minutos, luego sigue el + archivo MJ120406c que tiene 8.24 minutos. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R tzyuma. %mor tzyuma. %eng %spa agarralo. J jHatum ma chi' yi xhinajH mama? = jatum ma txi' ti xinaq mama? %mor jatum ma txi' ti xinaq mama? %eng %spa mama en donde se va a ir el hombre? R tzyuma. %mor tzyuma. %eng %spa agarralo. J jHe'xh. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. R jeey tqal qa mal luu? %mor jeey tqal qa mal luu? %eng %spa que son estos? J nak xhnul. = naq xhnul. %mor naq xhnul. %eng %spa esa mujer (ladina). R naq xhnul? %mor naq xhnul? %eng %spa es mujer (ladina)? R tqal nb'aj te b'ixh? %mor tqal nb'aj te b'ixh? %eng %spa que está haciendo ella? J nok sakcham bixh. = noq nsaqchan b'ixh. %mor noq nsaqchan b'ixh. %eng %spa ella solo esta jugando. R noq nsaqchan b'ixh? %mor noq nsaqchan b'ixh? %eng %spa ella solo está jugando? J mal tal a nchi sakchan ki. = qa mal tal q'a nchi saqchan ki. %mor qa mal tal q'a nchi saqchan ki. %eng %spa mira los ninyos estan jugando. R qa mal tal q'a. %mor qa mal tal q'a. %eng %spa los niños. R jte' mal kyb'aj b'ixh? %mor jte' mal kyb'aj b'ixh? %eng %spa cuantos son ellos? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R jte' mal kyb'aj ma? %mor jte' mal kyb'aj ma? %eng %spa cuantos son ellos? J ti' t-'a'. = ntib' tq'ab'a. %mor ntib' tq'ab'a. %eng %spa quita tu mano. J najH xhnul. = naq xhnul. %mor naq xhnul. %eng %spa esa mujer (ladina). R jeey maa til junt b'ixh? %mor jeey maa til junt b'ixh? %eng %spa ya viste a la otra? J na'xh. = na'nx. %mor na'nx. %eng %spa todavia no. R na'nx? %mor na'nx? %eng %spa todavía no? R jeey jat qa b'ixh? %mor jeey jat qa b'ixh? %eng %spa ya viste, dónde están ellas? J luch ixh ki. = luqa b'ixh kin. %mor luqa b'ixh kin. %eng %spa ahi estan ellas. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. J jHat mal kal mam? = jat mal carro mama? %mor jat mal carro mama? %eng %spa mama en donde esta el carro? R jat jal tu'na? %mor jat jal tu'na? %eng %spa en dónde lo tines? J lujH lu ki. = lu jal lu kin. %mor lu jal lu kin. %eng %spa aqui esta. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J kal chi bajH kelech' jHa. = titil o b'aj letx' jal? %mor titil o b'aj letx' jal? %eng %spa para que lo desarmaron? R kisana jeey. %mor kisana jeey. %eng %spa ya viste. J al u'n kelech' jHa mam? = al u'n o letx' jal mama? %mor al u'n o letx' jal mama? %eng %spa quien lo desarmo mama? R tu'n mal 'am'. %mor tu'n mal 'am'. %eng %spa fue el hombre ladino. J tu mal am'? = tu'n mal am'? %mor tu'n mal am'? %eng %spa fue el hombre ladino? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J lujH ki. = lu jal kin. %mor lu jal kin. %eng %spa ahi esta. J ma tuul jHki. = maa tzul jal kin. %mor maa tzul jal kin. %eng %spa mira ya vino. R kisan jal jeey. %mor kisan jal jeey. %eng %spa ya viste. J matejH. = matij. %mor matij. %eng %spa grande. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J mal avion. = mal avion. %mor mal avion. %eng %spa ese avión. R kisan jal jeey. %mor kisan jal jeey. %eng %spa ya viste. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J ti tal pich. = ti tal pich. %mor ti tal pich. %eng %spa es caricatura pequeña. R ti tal pich. %mor ti tal pich. %eng %spa es caricatura pequeña. J jHun mal pixh. = jun tal pich. %mor jun tal pich. %eng %spa una caricatura. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J nach. = nach. %mor nach. %eng %spa no sirve. R nach jal? %mor nach jal? %eng %spa no sirve? R jat saj jal? %mor jat saj jal? %eng %spa porque no se vino. J a ti camion lu kin. = a ti camion lu kin. %mor a ti camion lu kin. %eng %spa éste es avión. R atzan. %mor atzan. %eng %spa ese es. J mal mot ki. = mal moto kin. %mor mal moto kin. %eng %spa ahi esta la moto. R jat mal moto? %mor jat mal moto? %eng %spa dónde está la moto? J lu ti xhinajH tjHaxh ti mal mot lu ki. = lu ti xinaq tjax tib'aj mal moto ki. %mor lu ti xinaq tjax tib'aj mal moto ki. %eng %spa ahi esta el hombre encima de la moto. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya ivste. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J kint ma ki. = kintz ma kin. %mor kintz ma kin. %eng %spa mira. R kisan ma. %mor kisan ma. %eng %spa ya viste como es él. J nxhi tki ma. = nxi' tki'n ma. %mor nxi' tki'n ma. %eng %spa el esta viendo. R jat jal jat? %mor jat jal jat? %eng %spa dóne está ese? J jhatum chim ajH ti, ajH ti xhinajH mam? = jatum ma txi' ti xinaq mama? %mor jatum ma txi' ti xinaq mama? %eng %spa en donde se va a ir el hombre mama? R jee ja'la ma txi' ma. %mor jee ja'la ma txi' ma. %eng %spa saber en donde se va a ir él. R ma txi' ma b'etal. %mor ma txi' ma b'etal. %eng %spa se va a ir a caminar. J waltemale. = Guatemala. %mor Guatemala. %eng %spa Guatemala. R ma txi' ma Guatemala? %mor ma txi' ma Guatemala? %eng %spa se va ir para Guatemala? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R tqal xel tla'k ma Guatemala. %mor tqal xel tla'k ma Guatemala. %eng %spa que va ir él a hacer en Guatemala. J lol tkayjHmi. = lol tk'a'xh ma. %mor lol tk'a'xh ma. %eng %spa a traer su venta. R lol tk'a'xh ma? %mor lol tk'a'xh ma? %eng %spa a traer su venta? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J ma tech jHa chi ki. = maa tz'etz jal ma chi ki. %mor maa tz'etz jal ma chi ki. %eng %spa ya salio allá. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? J mot. = mot. %mor mot. %eng %spa moto. R moto? %mor moto? %eng %spa moto? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. J mal chejH ki. = mal chej kin. %mor mal chej kin. %eng %spa mira ese caballo. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto[? J kisan jal. = kisan jal. %mor kisan jal. %eng %spa ya viste. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R q'onxa te txin. %mor q'onxa te txin. %eng %spa dale a ella. R q'onxa te txin. %mor q'onxa te txin. %eng %spa dale a ella. J mal chejH ki. = mal chej kin. %mor mal chej kin. %eng %spa mira ese caballo. J mal tal kuch ki. = mal tal kuch ki. %mor mal tal kuch ki. %eng %spa mira ese cochito. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? R uuy mal tal kuch! %mor uuy mal tal kuch! %eng %spa uuy ese cochito! J kal mal ki? = tqal mal kin? %mor tqal mal kin? %eng %spa ese que es? R tqal mal ajo chiya? %mor tqal mal ajo chiya? %eng %spa para vos que es ese? J wa waw chti jHa. = waw waw chitzan jal. %mor waw waw chitzan jal. %eng %spa waw, waw dice. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. A baba ti. = waw chitzan jal. %mor waw chitzan jal. %eng %spa waw dijo. R uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! A ba ba ti. = waw waw chitzan jal. %mor waw waw chitzan jal. %eng %spa waw, waw dice. R waw waw chi jal? %mor waw waw chi jal? %eng %spa waw, waw dice? A ba ba ti. = waw waw chitzan jal. %mor waw waw chitzan jal. %eng %spa waw, waw dice. R uuy jal! %mor uuy jal! %eng %spa uuy ese! R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J jHak? = jat? %mor jat? %eng %spa donde esta? J mal kixh. = mal kyixh. %mor mal kyixh. %eng %spa ese pescado. R mal kyixh? %mor mal kyixh? %eng %spa ese pescado? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal t'amunch. = mal lamuch. %mor mal lamuch. %eng %spa ese limon. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que ese esto? J mal xheboyo. = mal cebolla. %mor mal cebolla. %eng %spa esa cebolla. R cebolla? %mor cebolla? %eng %spa cebolla? R nyaa ch'i'x jal? %mor nyaa ch'i'x jal? %eng %spa no es espina? J nya chi'xh. = nya' ch'i'x. %mor nya' ch'i'x. %eng %spa no es espina. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J jHatu sa ka pa tok ti chi'xh mam? = jatum saj b'aj toq ti ch'i'x mama? %mor jatum saj b'aj toq ti ch'i'x mama? %eng %spa en donde se cayo toda esa espina mama? R jee ja'la saj b'aj toq ta jal. %mor jee ja'la saj b'aj toq ta jal. %eng %spa saber en donde se cayo. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es est? J jHat nak xhnul mam? = jat naq xhnul mama? %mor jat naq xhnul mama? %eng %spa mama en donde esta la mujer (ladina). R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J najH mawpos = aj mariposa. %mor aj mariposa. %eng %spa la mariposa. R mariposa. %mor mariposa. %eng %spa mariposa. R b'ech jal om. %mor b'ech jal om. %eng %spa vos es flor. J pech jHa? = b'ech jal? %mor b'ech jal? %eng %spa es flor? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J ma ta ku'chii. = mal tal kuch. %mor mal tal kuch. %eng %spa ese cochito. R kisan mal tal kuch jal. %mor kisan mal tal kuch jal. %eng %spa ya viste es cochito. J lamunchoo. = lamunch. %mor lamunch. %eng %spa limon. R lamunch. %mor lamunch. %eng %spa limón. J mal ki! = mal ki! %mor mal ki! %eng %spa ese! R jeey tqal junt mal ajo? %mor jeey tqal junt mal ajo? %eng %spa que es ese otro? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R jeey tqal junt mal ajo? %mor jeey tqal junt mal ajo? %eng %spa que es ese otro? R tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es? R tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama? J i cha kjHayon jHunt. = i ttzaj qjayo'n junt jal. %mor i ttzaj qjayo'n junt jal. %eng %spa busquemos otro. J o! = o! %mor o! %eng %spa oh! J na'ch mal luwa. = nach mal luu. %mor nach mal luu. %eng %spa este no sirve. R kisan jal. %mor kisan jal. %eng %spa ya viste. J i tkuxh chjHanti cha ki. = i tku'x txqant tzalu kin. %mor i tku'x txqant tzalu kin. %eng %spa que se meten otros aqui. R chu kin ku'x mal luu. %mor chu kin ku'x mal luu. %eng %spa mira éste. R ti tqal mal tok tib'lal ti'j mal lu ki? %mor ti tqal mal tok tib'lal ti'j mal lu ki? %eng %spa que figura está en éste? J xhu'jH. = xu'j. %mor xu'j. %eng %spa mujer. R tqal tib'lal jlu ki tqal? %mor tqal tib'lal jlu ki tqal? %eng %spa que figura es éste? J ti'lal i'xh. = tib'lal i'xh. %mor tib'lal i'xh. %eng %spa figura de elote. R tib'lal i'xh? %mor tib'lal i'xh? %eng %spa figura de elote? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J tokxh mal... = tokx mal... %mor tokx mal... %eng %spa esta metido el... R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J xhpalin. = xb'alan. %mor xb'alan. %eng %spa ropa. R xb'alan jal? %mor xb'alan jal? %eng %spa es ropa? J (). = (). %mor (). %eng %spa (). R jeey tqaltzan mal ajo? %mor jeey tqaltzan mal ajo? %eng %spa que es eso? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? J ala! = ala! %mor ala! %eng %spa ala! J kal pi jHa mam? = tqal tb'i jal mama? %mor tqal tb'i jal mama? %eng %spa mama como se llama ese? R xhiky. %mor xhiky. %eng %spa pescado. J xhik? = xhiky? %mor xhiky? %eng %spa conejo? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J n mal boo. = mal woo. %mor mal woo. %eng %spa ese sapo. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal kixh. = mal kyixh. %mor mal kyixh. %eng %spa ese pescado. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! R baya! %mor baya! %eng %spa baya! R maa tz'ex tz'aq jal tu'na. %mor maa tz'ex tz'aq jal tu'na. %eng %spa ya lo dajaste caer. J jHunt ki. = jun jal kin. %mor jun jal kin. %eng %spa ahi esta el otro. R kisana jeey. %mor kisana jeey. %eng %spa ya viste. R baya baya! %mor baya baya! %eng %spa baya, baya! R jat ntzyet tu'na. %mor jat ntzyet tu'na. %eng %spa porque no lo agarras. J nte ti tyet. = nti' ntzyet jal. %mor nti' ntzyet jal. %eng %spa no se puede agarrar. R jeey tqal mal luu ki? %mor jeey tqal mal luu ki? %eng %spa ya viste que es esto? J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal kixh ma ki. = kyixh mal kin. %mor kyixh mal kin. %eng %spa ese es pescado. R kyixh jal? %mor kyixh jal? %eng %spa es pescado? J mal xhik. = mal xhiky. %mor mal xhiky. %eng %spa ese conejo. R baya! %mor baya! %eng %spa baya! J mal xhik. = mal xhiky. %mor mal xhiky. %eng %spa ese conejo. R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? J axh i te jHa. = ax i te' jal. %mor ax i te' jal. %eng %spa todavia estan. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal kixh. = mal kyixh. %mor mal kyixh. %eng %spa ese pescado. J ma la kin. = mal lu kin. %mor mal lu kin. %eng %spa este. J maxh kuxh. = max tku'x. %mor max tku'x. %eng %spa está adentro. R max tku'x? %mor max tku'x? %eng %spa está adentro? J lu jHunt kin. = lu junt kin. %mor lu junt kin. %eng %spa ahi esta el otro. J ni kal chto'chan ki mam? = tqal qa mal ki mam? %mor tqal qa mal ki mam? %eng %spa que son esos mama? R mal tal ne'l jal. %mor mal tal ne'l jal. %eng %spa es carnerito. J mal tal nel jHa? = mal tal ne'l jal? %mor mal tal ne'l jal? %eng %spa es carnerito? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J jHunt jHki. = junt jal kin. %mor junt jal kin. %eng %spa ahi esta el otro. R kisan qa jal. %mor kisan qa jal. %eng %spa ya viste. J jHatum xhi chajH mal tal nel mam? = jatum xhi tzaj mal tal ne'l mama? %mor jatum xhi tzaj mal tal ne'l mama? %eng %spa en donde se vinieron los carneritos mama? R jee. %mor jee. %eng %spa saber. R tqal mal tal luu? %mor tqal mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeñito? J luch mal xhinajH nchi pilotan. = lutzan qa mal xinaq nchi pelotan. %mor lutzan qa mal xinaq nchi pelotan. %eng %spa ahi estan los hombres jugando pelota. R nchi pelotan ma? %mor nchi pelotan ma? %eng %spa ellos están jungando pelota? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J jHat jHunt mal xhinajH mam? = jat junt mal xinaq mama? %mor jat junt mal xinaq mama? %eng %spa mama en donde esta el otro hombre. R jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya viste. + 5.15 J jHat mal wixh? = jat mal wixh? %mor jat mal wixh? %eng %spa en donde esta el gato? R jat mal wixh? %mor jat mal wixh? %eng %spa dónde está el gato? R tqaltzan mal luu? %mor tqaltzan mal luu? %eng %spa que es esto? J n? = n? %mor n? %eng %spa n? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal mal tal ka'jH lu ki. = mal tal k'ab'aj lu kin. %mor mal tal k'ab'aj lu kin. %eng %spa aqui esta el atolito. R mal tal kab' jal? %mor mal tal kab' jal? %eng %spa los dos pequeños? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J kal ni mal ko tanjHi kii? = tqal ni mal maa kub' tan ki? %mor tqal ni mal maa kub' tan ki? %eng %spa que es ese que ya se durmio? R je'ytzan chi. %mor je'ytzan chi. %eng %spa ya viste. R tqal ni mal luu? %mor tqal ni mal luu? %eng %spa que es esto? J mal xhboch ki. = mal kybotas ma kin. %mor mal kybotas ma kin. %eng %spa ahí está las botas (de ellos). R mal kyb'otas ma kin? %mor mal kyb'otas ma kin? %eng %spa ahí está las botas de ellos? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. R tqal junt jal? %mor tqal junt jal? %eng %spa que es el otro? J nnn. = nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. J jHeey luch jHunt mal jHa ki. = jeey lutzan junt mal ja kin. %mor jeey lutzan junt mal ja kin. %eng %spa ya vistes ahi esta la otra casa. J ma che' ki. = mal tze' kin. %mor mal tze' kin. %eng %spa mira ese palo. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R jat junt txu'ya? %mor jat junt txu'ya? %eng %spa mamita dónde está el otro? J jHey luch ki. = jeey lutzan jal ki. %mor jeey lutzan jal ki. %eng %spa ya vistes ahi esta. R jeey tqal mal luu? %mor jeey tqal mal luu? %eng %spa ya viste que es esto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? J ma xhik. = mal xhiky. %mor mal xhiky. %eng %spa es conejo. R mal xhiky? %mor mal xhiky? %eng %spa es conejo? R nyaa xhiky jal. %mor nyaa xhiky jal. %eng %spa no es conejo. J kal pijH? = tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa como se llama? R tqal tb'i jal lo'n tu'na. %mor tqal tb'i jal lo'n tu'na. %eng %spa con que nombre lo conoces? J kal pi jHa? = tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa como se llama? R b'oxh. %mor b'oxh. %eng %spa (b'oxh) es un animal que se puede comer. J moxh? = moxh? %mor moxh? %eng %spa mosh. R moxh b'aq kyja' tten jal. %mor moxh b'aq kyja' tten jal. %eng %spa mosh caso así es. J kal pi jHa? = tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa como se llama? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J kal ma ki? = tqal mal kin? %mor tqal mal kin? %eng %spa que es ese? R tqal tb'i mal ajo? %mor tqal tb'i mal ajo? %eng %spa cómo se llama eso? J ma kuch. = mal kuch. %mor mal kuch. %eng %spa es coche. R kuch jal? %mor kuch jal? %eng %spa es coche? J n. = n. %mor n. %eng %spa n. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal cheee. = mal tze'. %mor mal tze'. %eng %spa ese palo. R tze' mal luu? %mor tze' mal luu? %eng %spa éste es palo? J chee jHa. = tze' jal. %mor tze' jal. %eng %spa es palo. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal 'ey'. = mal eky'. %mor mal eky'. %eng %spa esa gallina. R at mal eky' jal. %mor at mal eky' jal. %eng %spa es pollo. J i xha kjHayo jHunn. = i ttzaj qjayo'n junt. %mor i ttzaj qjayo'n junt. %eng %spa busquemos otro. R chuchaq jayontza. %mor chuchaq jayontza. %eng %spa buscalo. R kal mal 'en tun nak xhujH ki? = tqal mal q'i'n tu'n naq xu'j kin? %mor tqal mal q'i'n tu'n naq xu'j kin? %eng %spa mira que es lo que lleva esa mujer? R a' q'i'n tu'n b'ixh. %mor a' q'i'n tu'n b'ixh. %eng %spa ella lleva agua. J a' 'in tun ixh? = a' q'i'n tu'n b'ixh? %mor a' q'i'n tu'n b'ixh? %eng %spa ella lleva agua? R joo. %mor joo. %eng %spa sí. J kal mal ki? = tqal mal ki? %mor tqal mal ki? %eng %spa ese que es? R je'kyil ti'la tqal jal. %mor je'kyil ti'la tqal jal. %eng %spa saber que es. J i'ch jHun mal tal pelot. = q'i'tz junt mal tal pelota. %mor q'i'tz junt mal tal pelota. %eng %spa anda trae otra pelotita. J kin mal tal kluxh. = kin mal tal Cruz. %mor kin mal tal Cruz. %eng %spa mira esa Crusita. J chima jHa mam. = tzyum jal mama. %mor tzyum jal mama. %eng %spa mama agarralo. R tzyum jal? %mor tzyum jal? %eng %spa agarralo? R tzyuma jal. %mor tzyuma jal. %eng %spa agarralo. J aay mami! = aay mami! %mor aay mami! %eng %spa aay mami! R jeey ti tqal jal? %mor jeey ti tqal jal? %eng %spa ya viste que es? R tqal jal. %mor tqal jal. %eng %spa que es? J ma jHa. = mal ja. %mor mal ja. %eng %spa esa casa. R mal ja? %mor mal ja? %eng %spa es casa? J chee. = tze'. %mor tze'. %eng %spa palo. R tqal junt? %mor tqal junt? %eng %spa que otro? J kanpan. = kanpan. %mor kanpan. %eng %spa campana. R kanpan. %mor kanpan. %eng %spa campana. J oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! J ncha jHa twi xhk'on. = nkyaj jal twi' xk'o'n. %mor nkyaj jal twi' xk'o'n. %eng %spa se queda en la teja. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. J xhk'on, xhk'on. = xk'o'n, xk'o'n. %mor xk'o'n, xk'o'n. %eng %spa teja, teja. J jHa. = ja. %mor ja. %eng %spa casa. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R jeey tqalqatzan mal luu? %mor jeey tqalqatzan mal luu? %eng %spa ya viste que es esto? J uuy ma tal xhla'! = uuy mal tal xhlaq'! %mor uuy mal tal xhlaq'! %eng %spa uuy ese ninyo! R tza'n tten tu'n ma? %mor tza'n tten tu'n ma? %eng %spa cómo dice él? J 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa 'ay. R tza'n ten tu'n ma ti'j tuk'il ma? %mor tza'n ten tu'n ma ti'j tuk'il ma? %eng %spa cómo dice del otro compañero? J nach. = nach. %mor nach. %eng %spa no sirve. R nach. %mor nach. %eng %spa no sirve. R jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J jHat o? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? R jat jal o'kx jal kin. %mor jat jal o'kx jal kin. %eng %spa dónde está sólo ese. R o'kx jal. %mor o'kx jal. %eng %spa sólo. R tu'xha. %mor tu'xha. %eng %spa sentate. R tu'xh tee. %mor tu'xh tee. %eng %spa sentate. R tu'xha, tu'xha y'o. %mor tu'xha, tu'xha y'o. %eng %spa sentate, sentate. J jHunt ma ki. = junt ma ki. %mor junt ma ki. %eng %spa ahi esta el otro. R tu'xha. %mor tu'xha. %eng %spa sentate. J mal mixhil nti ma til jHi. = mal wixh ti' ma tila jal. %mor mal wixh ti' ma tila jal. %eng %spa no vistes el gato. J ma chop lejH. = maa tz'ox jal. %mor maa tz'ox jal. %eng %spa ya entro. R jeey ti tqal ni mal luu? %mor jeey ti tqal ni mal luu? %eng %spa ya viste que es esto? J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? J mal tal chejH ajHo. = tal chej mal ajo. %mor tal chej mal ajo. %eng %spa ese es caballito. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J axh mal wixh. = ax wixh jal. %mor ax wixh jal. %eng %spa tambien es gato. R wixh luu? %mor wixh luu? %eng %spa esto es gato? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que se esto? J mal pa'tjH. = mal pato. %mor mal pato. %eng %spa ese pato. R ni mal pato? %mor ni mal pato? %eng %spa es pato? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal jHa. = mal ja. %mor mal ja. %eng %spa esa casa. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal che'jH. = mal tze' jal. %mor mal tze' jal. %eng %spa es palo. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R tqaltzan mal luu? %mor tqaltzan mal luu? %eng %spa que es esto? J mal jHa. = mal ja. %mor mal ja. %eng %spa esa casa. R at mal ja? %mor at mal ja? %eng %spa hay casa? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. R b'aq ja mal luu? %mor b'aq ja mal luu? %eng %spa ésta es casa? J kal pi jHa? = tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa como se llama? R saber ti'la tqal jal. %mor saber ti'la tqal jal. %eng %spa saber que es. J amanxh wey'. = q'amantza weky'a. %mor q'amantza weky'a. %eng %spa decimelo. R q'amantza weky'a? %mor q'amantza weky'a? %eng %spa decimelo? R saber tqal ni mal luu. %mor saber tqal ni mal luu. %eng %spa saber que es esto. R o'kx mal luu mal xhplon. %mor o'kx mal luu mal xhplon. %eng %spa sólo éste es salta monte. J ma kplon? = mal xhplon? %mor mal xhplon? %eng %spa es salta monte? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J chu kayon jHunt. = chu jayontz junt. %mor chu jayontz junt. %eng %spa busca otro. J mami. = mami. %mor mami. %eng %spa mami. R jeey tqal mal luu? %mor jeey tqal mal luu? %eng %spa ya viste que es esto? J mal, ma ta kixh. = mal tal kyixh. %mor mal tal kyixh. %eng %spa ese pescadito. R xhiky. %mor xhiky. %eng %spa conejo. J xhika? = xhiky? %mor xhiky? %eng %spa conejo? R joo. %mor joo. %eng %spa sí. J kal ma ki? = tqal mal ki? %mor tqal mal ki? %eng %spa ese que es? J jHat jHunt tuna? = jat junt tu'na? %mor jat junt tu'na? %eng %spa donde dejastes el otro? R tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es? J kal ti ki? = tqal ti ki? %mor tqal ti ki? %eng %spa ese que es? R nn? %mor nn? %eng %spa nn? J xhik? = xhiky? %mor xhiky? %eng %spa conejo? R xhikytzan jal. %mor xhikytzan jal. %eng %spa claro que es conejo. J jHatum ta jHun mal xhiky mam? = jatum ta' jun mal xhiky mama? %mor jatum ta' jun mal xhiky mama? %eng %spa en donde esta un conejo mama? R ma tjaq' k'ul. %mor ma tjaq' k'ul. %eng %spa debajo del monte. J uuy jHunt ma ki! = uuy junt mal ki! %mor uuy junt mal ki! %eng %spa uuy mira ese otro! R tqal ni mal luu? %mor tqal ni mal luu? %eng %spa que es esto? J jHat mal tkan jHa? = jat mal tqan jal? %mor jat mal tqan jal? %eng %spa en donde esta su pie? R jat mal tqan jal. %mor jat mal tqan jal. %eng %spa dónde está su pie. J na waa chit jHa. = waw, waw chitzan jal. %mor waw, waw chitzan jal. %eng %spa waw, waw dice. R jeey tqal mal lu ki? %mor jeey tqal mal lu ki? %eng %spa ya viste que es esto? R ki. %mor ki. %eng %spa mira. R mi'n la'ta nena. %mor mi'n la'ta nena. %eng %spa nena no molestes. J wawaw wawa. = wawaw wawa. %mor wawaw wawa. %eng %spa wawaw wawa. R tqal mal lu kin? %mor tqal mal lu kin? %eng %spa que es esto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? A wawaw. %mor wawaw. %eng %spa wawaw. J ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? J ma ta kum. = mal tal k'um. %mor mal tal k'um. %eng %spa ese ayotito. R tal k'um? %mor tal k'um? %eng %spa ayotito? R nyaa k'um jal. %mor nyaa k'um jal. %eng %spa no es ayote. R no'xh jal. %mor no'xh jal. %eng %spa es gusano. J kal ti ma? = tqal ti kin mama? %mor tqal ti kin mama? %eng %spa mama que es ese? R no'xh jal. %mor no'xh jal. %eng %spa es gusano. J no'xh? = no'xh? %mor no'xh? %eng %spa gusano? J kal ti ma? = tqal ti kin mama? %mor tqal ti kin mama? %eng %spa mama que es ese? R no'xh jal om. %mor no'xh jal om. %eng %spa vos ese es gusano. R ich mal ki. %mor ich mal ki. %eng %spa ese es chile. J ich mal ki? = ich mal ki? %mor ich mal ki? %eng %spa ese es chile? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J nach. = nach. %mor nach. %eng %spa no sirve. J a wey' jHunt. = a weky' junt jal. %mor a weky' junt jal. %eng %spa el mio es el otro. R junt jal lu kin jeey. %mor junt jal lu kin jeey. %eng %spa ya viste aquí está el otro. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal ni mal luu? %mor tqal ni mal luu? %eng %spa que es esto? R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? J axh mal eixh. = ax mal wixh. %mor ax mal wixh. %eng %spa es el mismo gato. R nyaa wixh. %mor nyaa wixh. %eng %spa no es gato. J kal pijH? = tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa como se llama? R xhin jal. %mor xhin jal. %eng %spa es tecolote. J xhin? = xhin? %mor xhin? %eng %spa tecolote? R joo. %mor joo. %eng %spa sí. J tujHu xhajH mal xhin ma? = jatum saj mal xhin mama? %mor jatum saj mal xhin mama? %eng %spa mama en donde se vino el tecolote? R jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? J jHatum xhajH mal xhin? = jatum saj mal xhin? %mor jatum saj mal xhin? %eng %spa en donde se vino el tecolote? R ta' jal tuk' ti am'. %mor ta' jal tuk' ti am'. %eng %spa está con el hombre (ladino). J ta'jH tu' ti am'? = ta' jal tuk' ti am'? %mor ta' jal tuk' ti am'? %eng %spa esta con el hombe (ladino)? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J jHatum xhajH ma ki? = jatum saj mal kin? %mor jatum saj mal kin? %eng %spa en donde se vino ese? R jee ja'la o tzaj mal 'us. %mor jee ja'la o tzaj mal 'us. %eng %spa saber en dónde se vino la mosca. J mal 'uxh? = mal 'us? %mor mal 'us? %eng %spa es mosca? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J ma ki. = mal kin. %mor mal kin. %eng %spa ese. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J nejH mami. = neja mami. %mor neja mami. %eng %spa esperate mami. J lu jHunt jHa kin chuuy. = lu junt jal kin txu'ya. %mor lu junt jal kin txu'ya. %eng %spa ahi esta el otro nena. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? R qal mi'n b'aj kylich'an jal ki. %mor qal mi'n b'aj kylich'an jal ki. %eng %spa no lo rompan así. R i txi' qb'in chan jal. %mor i txi' qb'in chan jal. %eng %spa lo arreglemos. R y'o i tten jal. %mor y'o i tten jal. %eng %spa que esté. R mi'n chi la'tya tuk'il txin. %mor mi'n chi la'tya tuk'il txin. %eng %spa no molesten con ella. R xhit mi'n chi la'tya. %mor xhit mi'n chi la'tya. %eng %spa xhit no molesten. J (). = (). %mor (). %eng %spa (). R jeey chunaja. %mor jeey chunaja. %eng %spa apurate. R at jun xjal nla't ikyjo? %mor at jun xjal nla't ikyjo? %eng %spa hay una persona que moleste así? A nma'. = mama. %mor mama. %eng %spa mama. R tzul papa q'ol kysinchya tjax ma chii. %mor tzul papa q'ol kysinchya tjax ma chii. %eng %spa allá arriba va a venir a papá a darles un sincho. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J 'ol si'ch. = q'ol sinch. %mor q'ol sinch. %eng %spa a dar sincho. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa qu es esto? J ni mal kixh. = ni mal kyixh. %mor ni mal kyixh. %eng %spa es pescado. R mal kyixh? %mor mal kyixh? %eng %spa es pescado? R nyaa kyixh jal. %mor nyaa kyixh jal. %eng %spa no es pescado. J kal bi jHa? = tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa como se llama? R ni mal no'xh jal. %mor ni mal no'xh jal. %eng %spa es gusano. J mal no'xh? = mal no'xh? %mor mal no'xh? %eng %spa gusano? R n. %mor n. %eng %spa n. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J jHatum chajH mal no'xh? = jatum saj mal no'xh? %mor jatum saj mal no'xh? %eng %spa en donde se vino el gusano? R nn? %mor nn? %eng %spa nn? J ka ti ki ma? = tqal ti kin mama? %mor tqal ti kin mama? %eng %spa que es ese mama? R mal txan. %mor mal txan. %eng %spa es guisquil. J mal xhan? = mal txan? %mor mal txan? %eng %spa es guisquil? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J jHatum chajH mal chan? = jatum saj mal txan? %mor jatum saj mal txan? %eng %spa en donde se vino el guisquil? R maax tuk' ti am'. %mor maax tuk' ti am'. %eng %spa hasta allá con el hombre ladino. J majH tu' ti am'? = max tuk' ti am'? %mor max tuk' ti am'? %eng %spa con el hombre (ladino)? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R lu jal lu kin jeey. %mor lu jal lu kin jeey. %eng %spa ya viste aquí está. J kalk ajHo mam? = tqal ti ajo mama? %mor tqal ti ajo mama? %eng %spa mama que es ese? R txan jal om. %mor txan jal om. %eng %spa vos es guisquil. J kal ti ki? = tqal ti ki? %mor tqal ti ki? %eng %spa que es ese? R nn? %mor nn? %eng %spa nn? J kal ti ki? = tqal ti ki? %mor tqal ti ki? %eng %spa que es ese? R txan jal. %mor txan jal. %eng %spa es guisquil. J xhan? = txan? %mor txan? %eng %spa guisquil? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J tal kum. = tal k'um. %mor tal k'um. %eng %spa ayotito. R k'um. %mor k'um. %eng %spa ayote. R nyaa k'um jal. %mor nyaa k'um jal. %eng %spa no es ayote. J kal pi jHa? = tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa como se llama? R txan. %mor txan. %eng %spa guisquil. J xhan? = txan? %mor txan? %eng %spa guisquil? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J kal ti ki? = tqal ti ki? %mor tqal ti ki? %eng %spa que es ese? R ax jal. %mor ax jal. %eng %spa es el mismo. J axh? = ax? %mor ax? %eng %spa es el mismo? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J kal ki? = tqal jkin? %mor tqal jkin? %eng %spa es que es? J jHunt ki. = junt kin. %mor junt kin. %eng %spa ahi esta el otro. J jHunt mal jHa. = junt mal ja. %mor junt mal ja. %eng %spa la otra casa. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. + 11.05 R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? R jeey kinx mal lu kin. %mor jeey kinx mal lu kin. %eng %spa ya viste, mira éste. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J ma kjHo'n. = mal kjo'n. %mor mal kjo'n. %eng %spa es milpa. R jat mal kjo'n jat? %mor jat mal kjo'n jat? %eng %spa dónde está la milpa? J lujH ma. = lu jal luu mama. %mor lu jal luu mama. %eng %spa mama aqui esta. R kisan jal jeey. %mor kisan jal jeey. %eng %spa ya viste. J kjHon. = kjo'n. %mor kjo'n. %eng %spa milpa. J kal ma ki? = tqal mal kin? %mor tqal mal kin? %eng %spa que es ese? R jee saber ti'la tqal jal. %mor jee saber ti'la tqal jal. %eng %spa saber que es. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J no'xh. = no'xh. %mor no'xh. %eng %spa gusano. A n? %mor n? %eng %spa n? A naxh? = no'xh? %mor no'xh? %eng %spa gusano? R tqal tb'i mal luu? %mor tqal tb'i mal luu? %eng %spa cómo se llama esto? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? R uuy mal ky'aq jal. %mor uuy mal ky'aq jal. %eng %spa uuy es guayaba. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J lujH. = jal jal ki. %mor jal jal ki. %eng %spa ahi esta. R lu jal ki. %mor lu jal ki. %eng %spa ahí está. R kinx mal ki. %mor kinx mal ki. %eng %spa mira ese. J ma nojHxh ki. = mal no'xh ki. %mor mal no'xh ki. %eng %spa ahi esta el gusano. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J kal ma ki? = tqal mal ki? %mor tqal mal ki? %eng %spa que es ese? J ta xhant ch'in. = tal sant ch'in. %mor tal sant ch'in. %eng %spa es imagen. R tal sant ch'in. %mor tal sant ch'in. %eng %spa es imagen. J jHun ma noxh ki. = jun mal no'xh ki. %mor jun mal no'xh ki. %eng %spa ahi esta un gusano. R kisan mal no'xh. %mor kisan mal no'xh. %eng %spa ya viste el gusano. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J n? = n? %mor n? %eng %spa n? R lu junt mal lu ki. %mor lu junt mal lu ki. %eng %spa aquí está el otro. J lu jHunt jal lu? = lu junt jal luu? %mor lu junt jal luu? %eng %spa aqui esta el otro? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J kalt mal ajHo? = tqaltzan mal ajo? %mor tqaltzan mal ajo? %eng %spa y ese que es? R jee. %mor jee. %eng %spa saber. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R ya nti't jal. %mor ya nti't jal. %eng %spa ya no hay. J ti no'xh. = ti no'xh. %mor ti no'xh. %eng %spa ese gusano. R jat junt mal no'xh? %mor jat junt mal no'xh? %eng %spa dónde está el otro gusano? J mel tat maw. = mal tat Mauro. %mor mal tat Mauro. %eng %spa ese don Mauro. J kal patey? = tqal nb'aj teya? %mor tqal nb'aj teya? %eng %spa que estas haciendo? D ko 'on te papi. = qo onil ti'j papi. %mor qo onil ti'j papi. %eng %spa vamos a ayudar a papi. J mami. = mami. %mor mami. %eng %spa mami. J kal ma ki? = tqal mal kin? %mor tqal mal kin? %eng %spa que es ese? R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dóne está? J kalchin kuxh til tunn ixh mam? = tqaltzan nku'x tilj tu'n b'ixh mama? %mor tqaltzan nku'x tilj tu'n b'ixh mama? %eng %spa mama que es lo que ella esta regando? R jee saber ti'la tqal jal. %mor jee saber ti'la tqal jal. %eng %spa saber que es. R jeey ti tqal mal luu? %mor jeey ti tqal mal luu? %eng %spa ya viste que es esto? J kal ma ki? = tqal mal kin? %mor tqal mal kin? %eng %spa que es ese? R tqal nb'a te mal lu ki? %mor tqal nb'a te mal lu ki? %eng %spa que está haciendo éste? J nok nsakchan jHa. = noq nsaqchan jal. %mor noq nsaqchan jal. %eng %spa solo esta jugando. R mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. R npan ma si' jeey. %mor npan ma si' jeey. %eng %spa ya viste él está partiendo leña. J pan xhi? = npan ma si'? %mor npan ma si'? %eng %spa el esta partiendo lenya? R nex mal tze' tu'n ma ki. %mor nex mal tze' tu'n ma ki. %eng %spa mira él está tirando el palo. J kal ma ki? = tqal mal kin? %mor tqal mal kin? %eng %spa que es ese? R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? J kal jHa ma chok tu'n mal xhinajH ki? = tqal jal maa tz'ok tu'n mal xinaq ki? %mor tqal jal maa tz'ok tu'n mal xinaq ki? %eng %spa que es lo que el hombre puso ahi. R nej at junt jal luu. %mor nej at junt jal luu. %eng %spa espérate aquí hay otro. R at junt jal. %mor at junt jal. %eng %spa hay otro. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R neja y'o. %mor neja y'o. %eng %spa espérate. J jHeytin chi. = je'tzan chi. %mor je'tzan chi. %eng %spa ya vistes. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J kin ka ma k. = kin qa mal kin. %mor kin qa mal kin. %eng %spa mira esos. J kal ti kin ma? = tqal ti kin mama? %mor tqal ti kin mama? %eng %spa mama que es ese? R jee saber ti'la tqal jal. %mor jee saber ti'la tqal jal. %eng %spa saber que es. J ma kum jHa. = k'um jal. %mor k'um jal. %eng %spa es ayote. R mal k'um jal? %mor mal k'um jal? %eng %spa es ayote? J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J kal ma ki? = tqal mal kin? %mor tqal mal kin? %eng %spa que es ese? R mal lanch jal. %mor mal lanch jal. %eng %spa es naranja. J mal lanch jHa? = lanch jal? %mor lanch jal? %eng %spa es naranja? R joo. %mor joo. %eng %spa sí. J kal ki? = tqal jkin? %mor tqal jkin? %eng %spa es que es? R lanch jal om. %mor lanch jal om. %eng %spa es naranja vos. J lanchjH? = lanch jal? %mor lanch jal? %eng %spa es naranja? J pinya. = pinya. %mor pinya. %eng %spa piña. R pinya? %mor pinya? %eng %spa piña? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal chee. = mal tze'. %mor mal tze'. %eng %spa es palo. R kisana mal tze'. %mor kisana mal tze'. %eng %spa ya viste, ese palo. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? R lu jun jal lu kiii. %mor lu jun jal lu kiii. %eng %spa aquí está uno. R tqal mal tal luu? %mor tqal mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeño? R neja. %mor neja. %eng %spa espérate. R tqal mal ki? %mor tqal mal ki? %eng %spa que es ese? J jHeey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya vistes. J kal mal tjHaxh ti' mal tal kuxh ki. = tqal mal tjax tib'aj mal tal k'uxb'il ki? %mor tqal mal tjax tib'aj mal tal k'uxb'il ki? %eng %spa que es ese que esta sobre el hierro? R tqal mal ki? %mor tqal mal ki? %eng %spa que es ese? J mal ta kixh. = mal tal kyixh. %mor mal tal kyixh. %eng %spa es pescadito. R tal kyixh. %mor tal kyixh. %eng %spa pescadito. R b'aq tal kyixh jal. %mor b'aq tal kyixh jal. %eng %spa es pescadito? R mal xhoq' jal. %mor mal xhoq' jal. %eng %spa es tinaja. J xho'? = xhoq'? %mor xhoq'? %eng %spa tinaja? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J kal jHunt? = tqal junt? %mor tqal junt? %eng %spa que es el otro? R ya o'kx jal. %mor ya o'kx jal. %eng %spa ya sólo. J okxh. = o'kx. %mor o'kx. %eng %spa solo. J oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! R jeey chi se acabo. %mor jeey chi se acabo. %eng %spa ya viste se acabo. R jeey tqalx mal tib'lal ti'j jal ki? %mor jeey tqalx mal tib'lal ti'j jal ki? %eng %spa mira que figura tiene? J mal i'xh ki. = mal i'xh ki. %mor mal i'xh ki. %eng %spa ahí está el elote. R mal i'xh? %mor mal i'xh? %eng %spa el elote? R aan. %mor aan. %eng %spa aan. J kelixh te mal tkuxh i'xh kin? = kelitz tee tk'ux i'xh kin? %mor kelitz tee tk'ux i'xh kin? %eng %spa vas a comprar ese tu elote? R kisan jal jeey. %mor kisan jal jeey. %eng %spa ya viste. J mal tat Loxh ki. = mal tat Loxh ki. %mor mal tat Loxh ki. %eng %spa ahí está don Alonzo. J lu' tpas lu ki. = luu tpas lu kin. %mor luu tpas lu kin. %eng %spa aqui esta su sombrero. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J nak xho'jH kin. = naq xu'j kin. %mor naq xu'j kin. %eng %spa mira esa mujer. R naq xu'j kin? %mor naq xu'j kin? %eng %spa esa mujer? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. R jat b'ixh? %mor jat b'ixh? %eng %spa dónde está ella? J lu ixh ki. = lu b'ixh kin. %mor lu b'ixh kin. %eng %spa ahi esta ella. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J kal ma ki ma? = tqal mal kin mama? %mor tqal mal kin mama? %eng %spa mama que es ese? R nn? %mor nn? %eng %spa nn? J kal ma ki? = tqal mal kin? %mor tqal mal kin? %eng %spa que es ese? R saber. %mor saber. %eng %spa saber. R tqal nb'a teya? %mor tqal nb'a teya? %eng %spa que estas haciendo? R tqal mal? %mor tqal mal? %eng %spa que es...? J kal ti 'in tunn? = tqal ti q'i'n tu'na? %mor tqal ti q'i'n tu'na? %eng %spa que es lo que traes? C pelota. = pelota. %mor pelota. %eng %spa pelota. J pelota? = pelota? %mor pelota? %eng %spa pelota? J emixh tpelot emixh. = q'i'mix tpelotaya. %mor q'i'mix tpelotaya. %eng %spa saca tu pelota. J 'em ti tal ki. = q'i'mix ti tal ki. %mor q'i'mix ti tal ki. %eng %spa saca ese pequenyito. K kil ki. = kin ki. %mor kin ki. %eng %spa mira. R kisan jal jeey. %mor kisan jal jeey. %eng %spa ya vistes. J an chin kmajHan tu' 'ila. = q'antz ch'in qmajan tuk'ala. %mor q'antz ch'in qmajan tuk'ala. %eng %spa emprestamelo. C wenn. = weno. %mor weno. %eng %spa bueno. C te ma kati. = te naq kati. %mor te naq kati. %eng %spa es de Catalina. J mal ta pelot. = mal tal pelot. %mor mal tal pelot. %eng %spa esa pelotita. J kjHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa que? C te na kati. = te naq kati. %mor te naq kati. %eng %spa es de Catalina. J te nak kati? = te naq kati? %mor te naq kati? %eng %spa es de Catalina? J 'an chin kamjHan tu' il. = q'antz ch'in qmajan tuk'ala. %mor q'antz ch'in qmajan tuk'ala. %eng %spa emprestamelo. R jeey maa kanet tu'na? %mor jeey maa kanet tu'na? %eng %spa ya lo encontraste? J tum xha tina? = jatum saj ti'na? %mor jatum saj ti'na? %eng %spa en donde lo trajistes? R tqaltzan mas mal luu? %mor tqaltzan mas mal luu? %eng %spa que son estos? J palot ti matijH. = pelot ti matij. %mor pelot ti matij. %eng %spa ese grande es pelota. R kin ok mal lu ki. %mor kin ok mal lu ki. %eng %spa mira éste. J oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! R tqal mal lu kin? %mor tqal mal lu kin? %eng %spa que es esto? J mal chejH. = mal chej. %mor mal chej. %eng %spa ese caballo. R mal chej? %mor mal chej? %eng %spa es caballo? R tqal nb'a te jal. %mor tqal nb'a te jal. %eng %spa que está haciendo? J ma cha'chan mal chil. = ma saqchan mal chile. %mor ma saqchan mal chile. %eng %spa el chile jugó. J i che kye' te chin. = i txi' qyek'in te txin. %mor i txi' qyek'in te txin. %eng %spa le mostremos a ella. R chu yek'inx mal chile te txin. %mor chu yek'inx mal chile te txin. %eng %spa mostra el chile a ella. J 'a'. = 'a'. %mor 'a'. %eng %spa no. J mal chile ki. = mal chile ki. %mor mal chile ki. %eng %spa ahí está el chile. R kisan jal jeey. %mor kisan jal jeey. %eng %spa ya vistes. J mal, ma tal pech ki. = mal tal b'ech ki. %mor mal tal b'ech ki. %eng %spa ahi esta la florecita. J ma chejH ki. = mal chej ki. %mor mal chej ki. %eng %spa ahí está el caballo. C mal tal kbe. = mal tal ki be. %mor mal tal ki be. %eng %spa ese pequenyito. R kisan mal tal chej. %mor kisan mal tal chej. %eng %spa ya viste el caballito. J ma xhik ki. = mal xhiky ki. %mor mal xhiky ki. %eng %spa ahi esta el conejo. R mal xhiky? %mor mal xhiky? %eng %spa el conejo? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. C xhi ki. = xhiky jkin. %mor xhiky jkin. %eng %spa ese es conejo. J mal na'xh. = mal no'xh. %mor mal no'xh. %eng %spa ese gusano. R kisan mal no'xh. %mor kisan mal no'xh. %eng %spa baya el gusano. C xhi ki. = xhiky jkin. %mor xhiky jkin. %eng %spa ese es conejo. J mal xhik. = mal xhiky. %mor mal xhiky. %eng %spa ese canejo. C xhit chepe. = xhit chepe. %mor xhit chepe. %eng %spa xhit José. J mal wi, mal wixh ma lu kin. = mal wixh lu kin. %mor mal wixh lu kin. %eng %spa aqui esta el gato. J man kixh. = mal kyixh. %mor mal kyixh. %eng %spa ese pescado. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chep, chep. = chep, chep. %mor chep, chep. %eng %spa José, José. J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? J mant wey'. = q'amantza weky'a. %mor q'amantza weky'a. %eng %spa decimelo. J xhip. = mal xhiky. %mor mal xhiky. %eng %spa ese conejo. J ma xhip kpel te kxhii jHa'l. = mal xhiky kb'el te qchi' ja'la. %mor mal xhiky kb'el te qchi' ja'la. %eng %spa ahorita vamos a matar ese conejo para comer. C kka ila. = qkab'il. %mor qkab'il. %eng %spa nosotros dos. J ka'. = kab'. %mor kab'. %eng %spa dos. J jHunt mal lu ki. = junt mal lu kin. %mor junt mal lu kin. %eng %spa este otro. J ka' = kab'. %mor kab'. %eng %spa dos. J jHunt mal kchuy xhip. = junt mal qchi' xhiky. %mor junt mal qchi' xhiky. %eng %spa otro conejo (para nuestra comida). C a wixh ki. = a wixh ki. %mor a wixh ki. %eng %spa ese es el gato. C 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa ay. J 'ooo! = 'ooo! %mor 'ooo! %eng %spa oooh! R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R maa tz'ex tz'aq jal. %mor maa tz'ex tz'aq jal. %eng %spa ya se cayó. J ma chey chak. = maa tz'ex tz'aq jal. %mor maa tz'ex tz'aq jal. %eng %spa ya se cayó. J nak lu. = naq luu. %mor naq luu. %eng %spa ésta. J ma chexh chak mam tu'n chit ixh. = maa tz'ex tz'aq mama tu'na chitzan b'xh. %mor maa tz'ex tz'aq mama tu'na chitzan b'xh. %eng %spa ya dejastes caer a mama dijo ella. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. + 16.00 C a awxh xhapato pe. = a nzapatoya be. %mor a nzapatoya be. %eng %spa ese es mi zapato. R uy uy junt kyu'na. %mor uy uy junt kyu'na. %eng %spa uy, uy el otro por ustedes. J o'w peloto. = o'kx pelota. %mor o'kx pelota. %eng %spa solo pelota. J ka' ma ta chiky. = kab' mal tal xhiky. %mor kab' mal tal xhiky. %eng %spa son dos conejitos. J ka' ma ta chiky. = kab' mal tal xhiky. %mor kab' mal tal xhiky. %eng %spa son dos conejitos. C o! = o! %mor o! %eng %spa oh! J ba ka chi xhik. = baya kab' ni xhiky. %mor baya kab' ni xhiky. %eng %spa baya los conejitos son dos. J ti pelot lu ki. = ti pelot lu ki. %mor ti pelot lu ki. %eng %spa aquí está la pelota. R q'onx jun paq te ch'in. %mor q'onx jun paq te ch'in. %eng %spa dale un rato al pequeño (a). R q'onx jun paq te ch'in y'o. %mor q'onx jun paq te ch'in y'o. %eng %spa estoy diciendo que le des un rato al pequeño (a). E q'onx jun paq ne'. %mor q'onx jun paq ne'. %eng %spa dale un ratito. J ntejH. = nti' jal. %mor nti' jal. %eng %spa no esta. R al u'na? %mor al u'na? %eng %spa quien te pegó? J jHat jHa? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa en donde esta? R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? R xhin mal ajo. %mor xhin mal ajo. %eng %spa ese es tecolote. R xhin jal. %mor xhin jal. %eng %spa es tecolote. J ay xhin jHa. = ay xhin jal. %mor ay xhin jal. %eng %spa ay es tecolote. J xhin jHa om. = xhin jal om. %mor xhin jal om. %eng %spa ese es tecolote vos. C jHoo. = joo. %mor joo. %eng %spa si. J kin mal mal mal ki. = kinx mal tal kin. %mor kinx mal tal kin. %eng %spa mira ese pequenyito. R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? J uy mal tkan jHa! = uy mal tqan jal! %mor uy mal tqan jal! %eng %spa uy su pie! J maa ku' jHa tun ma kuchil. = maa kub' jal tu'n mal cuchillo. %mor maa kub' jal tu'n mal cuchillo. %eng %spa ya lo mataron con el chuchillo. R kb'el jal tu'n kuchil? %mor kb'el jal tu'n kuchil? %eng %spa se va a matar con cuchillo? J pon, pon ku' ma tun kuchiy. = pon, pon nkub' jal tu'n kuchiy. %mor pon, pon nkub' jal tu'n kuchiy. %eng %spa pun, pun se esta partiendo con el cuchillo. R tqal mal tal lu ki? %mor tqal mal tal lu ki? %eng %spa que es éste pequeño? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? C ni tal ki. = ni tal ki. %mor ni tal ki. %eng %spa ese pequeño. J mal tal pa't. = ni tal pato. %mor ni tal pato. %eng %spa ese patito. J mal jHa. = mal ja. %mor mal ja. %eng %spa esa casa. J ma mono. = mal mono. %mor mal mono. %eng %spa ese mono. R kisan jal. %mor kisan jal. %eng %spa ya vistes. C ma monwa. = mal mona. %mor mal mona. %eng %spa esa mona. J mal ta jHun mal ta pa't. = jun mal tal pato. %mor jun mal tal pato. %eng %spa un patito. J lu jHunl mal u'jH ki. = lu junt mal u'j kin. %mor lu junt mal u'j kin. %eng %spa ahi esta el otro cuaderno. C ka' mal ki o. = kab' mal kin. %mor kab' mal kin. %eng %spa esos son dos. R kisan jal. %mor kisan jal. %eng %spa ya vistes. J mal mach ki. = mal machit kin. %mor mal machit kin. %eng %spa ahi esta el machete. A ntee. = nti'. %mor nti'. %eng %spa no hay. R kisan jal. %mor kisan jal. %eng %spa ya viste (ese). C ok be mal xhik tun a. = ok b'el mal xhiky tu'n q'a. %mor ok b'el mal xhiky tu'n q'a. %eng %spa el va a matar conejo. R kb'el mal xhiky tu'n jal? %mor kb'el mal xhiky tu'n jal? %eng %spa va a matar conejo? C ok bexh wey xhik. = ok b'el weky' xhiky. %mor ok b'el weky' xhiky. %eng %spa yo voy a matar conejo. C nal ki. = nat'a ki. %mor nat'a ki. %eng %spa mira no hay nada. J ok pel mal kxhii ki? = ok kb'el mal qsi' ki? %mor ok kb'el mal qsi' ki? %eng %spa vamos a partir nuestra lenya? C okchi. = oktzan. %mor oktzan. %eng %spa si. J ok pel mak mak ksi ki? = ok kb'el mal qsi' ki? %mor ok kb'el mal qsi' ki? %eng %spa vamos a partir esa nuestra lenya? C a ko cha yu ki. = a qo tzalu kin. %mor a qo tzalu kin. %eng %spa vamos por aqui. J uy ma ta cheeejH! = uuy mal tal chej! %mor uuy mal tal chej! %eng %spa uuy ese caballito! R mi'n la'tya. %mor mi'n la'tya. %eng %spa no molestes. C xhit chapato. = xhit nzapatoya. %mor xhit nzapatoya. %eng %spa xhit mi zapato. J kpeltin mak tal tchi mal tal chejH jHa'l. = kb'eltzan mal tal qchi' tal chej ja'la. %mor kb'eltzan mal tal qchi' tal chej ja'la. %eng %spa vamos a matar un caballito ahorita para comer. R b'aq b'a'n tchonjs jal? %mor b'aq b'a'n tchonjs jal? %eng %spa se puede comer? J mal tal pa't ki. = mal tal pato ki. %mor mal tal pato ki. %eng %spa mira ese patito. J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? R b'aq b'a'n tchonjs jal? %mor b'aq b'a'n tchonjs jal? %eng %spa se puede comer? J pa'n chi jHa. = b'a'ntzan jal. %mor b'a'ntzan jal. %eng %spa si, esta bien. R b'a'n? %mor b'a'n? %eng %spa sí? C (). = (). %mor (). %eng %spa (). C waw, waw. = onomatopeyico del perro. %mor onomatopeyico del perro. %eng %spa onomatopeyico del perro. J waw, waw, waw. = onomatopeyico del perro. %mor onomatopeyico del perro. %eng %spa onomatopeyico del perro. C aay! = aay! %mor aay! %eng %spa aay! J kal jHa a? = tqal j-ajo? %mor tqal j-ajo? %eng %spa ese que es? C ma ku' yu ka. = maa ku'tz lu kin. %mor maa ku'tz lu kin. %eng %spa ya bajo éste. R tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama? J ti chyan. = ti tx'yan. %mor ti tx'yan. %eng %spa es perro. R tx'yan jal? %mor tx'yan jal? %eng %spa es perro? J ta nchit jHki. = tal nchita jkin. %mor tal nchita jkin. %eng %spa ese es mi perrito. C ma xhan ki. = mal tx'yan kin. %mor mal tx'yan kin. %eng %spa mira ese perro. C a a chet kaye bak ne a. = a te q'a tcarro b'aq nee. %mor a te q'a tcarro b'aq nee. %eng %spa el carro de él es grande. R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? C me al ma. = ntz'inan ma. %mor ntz'inan ma. %eng %spa él no esta. R uuy tqal ni mal luu? %mor uuy tqal ni mal luu? %eng %spa uuy que es esto? J uy, uy. = uy, uy. %mor uy, uy. %eng %spa uy, uy. J wakxh. = wakxh. %mor wakxh. %eng %spa vaca. R mal wakxh. %mor mal wakxh. %eng %spa esa vaca. J wakxh. = wakxh. %mor wakxh. %eng %spa vaca. C lut ki. = lu jal kin. %mor lu jal kin. %eng %spa ahi esta. J mal wakxh. = mal wakxh. %mor mal wakxh. %eng %spa esa vaca. R jat mal wakxh? %mor jat mal wakxh? %eng %spa dónde está la vaca? J tu' chan. = tuk' tx'yan. %mor tuk' tx'yan. %eng %spa y el perro. J achan mal tjHa jHa ma bant. = atzan mall tja jal maa b'ant. %mor atzan mall tja jal maa b'ant. %eng %spa es su casa el que ya esta hecho. C o o o! = o o o! %mor o o o! %eng %spa oh, oh, oh! J oooh! = oooh! %mor oooh! %eng %spa oooh! C aaa! = aaa! %mor aaa! %eng %spa aaa! R al 'e mal wakxh? %mor al 'e mal wakxh? %eng %spa de quien es la vaca? J te nak xhojH. = te naq xu'j. %mor te naq xu'j. %eng %spa es de la mujer. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. C ya' te mam. = nya'na te mami. %mor nya'na te mami. %eng %spa es de mami. R titil jal te b'ixh? %mor titil jal te b'ixh? %eng %spa para que lo quiere ella? J o, o. = o, o. %mor o, o. %eng %spa oh, oh! C te ma am'. = te mal am'. %mor te mal am'. %eng %spa es del hombre (ladino). J (). = (). %mor (). %eng %spa (). C te ma am'. = te mal am'. %mor te mal am'. %eng %spa es del hombre (ladino). R te mal am'? %mor te mal am'? %eng %spa es del hombre (ladino)? J nejHchak i taks jHunt. = nejchaqa i tajs junt jal. %mor nejchaqa i tajs junt jal. %eng %spa esperate que pase otra hoja. C lu mal uxh ki. = lu mal 'us ki. %mor lu mal 'us ki. %eng %spa ahi esta la mosca. R jeey tqal mal ajo? %mor jeey tqal mal ajo? %eng %spa ya viste que es eso? J mal chejH ki. = mal chej ki. %mor mal chej ki. %eng %spa ahi esta el caballo. R uuy jal! %mor uuy jal! %eng %spa uuy ese! J bel mak kchi chejH ki. = kb'el mal qchi' chej ki. %mor kb'el mal qchi' chej ki. %eng %spa vamos a matar ese caballo para comer. R b'aq b'a'n tchonjs mal chej? %mor b'aq b'a'n tchonjs mal chej? %eng %spa se puede comer el caballo? J matin. = b'a'ntzan. %mor b'a'ntzan. %eng %spa claro que si. R b'a'n? %mor b'a'n? %eng %spa sí? J machin cha kinjH. = ma'tzan tzaj qi'n jal. %mor ma'tzan tzaj qi'n jal. %eng %spa ya lo trajismos. C ki ki kyka 'il jHa maxh ta chi. = kinxa kykab'il jal te' max ma chii. %mor kinxa kykab'il jal te' max ma chii. %eng %spa mira alla estan los dos R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J pa'n chonxh ma ki mam? = b'a'n tchonjs mal ki mama? %mor b'a'n tchonjs mal ki mama? %eng %spa mama ese se puede comer? R b'a'n. %mor b'a'n. %eng %spa sí. C ba ma ta chon. = b'a'n mal tal tchonjs jal. %mor b'a'n mal tal tchonjs jal. %eng %spa se puede comer. J ne ne ma a ki. = neneja mal a' ki. %mor neneja mal a' ki. %eng %spa esperate mira el agua. R kisan jal. %mor kisan jal. %eng %spa ya vistes (ese). C bay ma a ta ki! = baya mal a' ta' ki! %mor baya mal a' ta' ki! %eng %spa baya mira esa agua que está allá! J kel mal lu kin. = kelil mal lu kin. %mor kelil mal lu kin. %eng %spa este se va a quitar. J mal kan jHon. = mal tqan kjo'n. %mor mal tqan kjo'n. %eng %spa es canya de milpa. C ow. = joo. %mor joo. %eng %spa si. R tqal nb'a te ti chej. %mor tqal nb'a te ti chej. %eng %spa que está haciendo el caballo? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal nb'a te ti chej. %mor tqal nb'a te ti chej. %eng %spa que está haciendo el caballo? J chakchan jHa. = nsaqchan jal. %mor nsaqchan jal. %eng %spa esta jugando. R nsaqchan jal? %mor nsaqchan jal? %eng %spa está jugando? R b'aq b'a'n schan jal? %mor b'aq b'a'n schan jal? %eng %spa sabe jugar? J mal chijH ki. = mal tchi' jal kin. %mor mal tchi' jal kin. %eng %spa mira su comida. J mal pant tjHajH. = maa b'ant tja jal. %mor maa b'ant tja jal. %eng %spa ya esta hecho su casa. R kisan jal. %mor kisan jal. %eng %spa ya vistes (a ese). C lu ki. = lu ki. %mor lu ki. %eng %spa aquí está. C achin jHun ma ka chel nkupe'. = atzan jun mal sel nkupi'na. %mor atzan jun mal sel nkupi'na. %eng %spa este es uno de los que ya desate. J mal man toch'in. = mal ma ntoch'in. %mor mal ma ntoch'in. %eng %spa el que está picando. R tzul jal ti'ja. %mor tzul jal ti'ja. %eng %spa viene por vos. C uy chul jHi tijHi! = uy tzul jal ti'ja! %mor uy tzul jal ti'ja! %eng %spa uuy viene por vos! C uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J mal chejH. = mal chej. %mor mal chej. %eng %spa ese caballo. R kisan mal chej jeey. %mor kisan mal chej jeey. %eng %spa ya viste el caballo. C ne chepo. = neja chepe. %mor neja chepe. %eng %spa Jose esperate. C ne chep. = neja chepe. %mor neja chepe. %eng %spa Jose esperate. J nejH. = neja. %mor neja. %eng %spa esperate. C ma chino ki. = mal chino ki. %mor mal chino ki. %eng %spa ahi esta el chino. R o tqal nq'in mal ki? %mor o tqal nq'in mal ki? %eng %spa oh que le pasa a ese? J jHat? = jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? C ma chino ki. = mal chino ki. %mor mal chino ki. %eng %spa ahi esta el chino. + donde esta? R tqal qa mal ki? %mor tqal qa mal ki? %eng %spa que son esos? C chino. = chino. %mor chino. %eng %spa chino. J kalchin ma 'in jHa? = tqaltzan ma q'in jal? %mor tqaltzan ma q'in jal? %eng %spa que le paso? R tqal ma q'in jal? %mor tqal ma q'in jal? %eng %spa que le paso? C a chino ki. = a chino ki. %mor a chino ki. %eng %spa ese es el chino. C uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J pa'n mal chonxh mal ajHo? = b'a'n tchonjs mal ajo? %mor b'a'n tchonjs mal ajo? %eng %spa ese se puede comer? C uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J (). = (). %mor (). %eng %spa (). C uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J ayay. = ayay. %mor ayay. %eng %spa ayay. R b'a'n tchonjs jal? %mor b'a'n tchonjs jal? %eng %spa se puede comer? J pa'nchi. = b'a'tzan. %mor b'a'tzan. %eng %spa si. C 'aw. = 'aw. %mor 'aw. %eng %spa 'ay. R jeey maa b'aj jal tu'na? %mor jeey maa b'aj jal tu'na? %eng %spa ya lo comiste? C awaw. = awaw. %mor awaw. %eng %spa awaw. R maa b'aj jal? %mor maa b'aj jal? %eng %spa ya se comió? R jeey maa b'aj jal yu'na? %mor jeey maa b'aj jal yu'na? %eng %spa ya lo comiste? J pa'n, pa'n tchonjH. = b'a'n tchonjs jal. %mor b'a'n tchonjs jal. %eng %spa es bien rico. R jeey maa b'aj jal tu'na? %mor jeey maa b'aj jal tu'na? %eng %spa ya lo comiste? J maa. = maa. %mor maa. %eng %spa ya. C nach 'un mal kina. = nach junt mal kin. %mor nach junt mal kin. %eng %spa ese otro no sirve. C uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! C uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! R chu kyjayontz junt jal. %mor chu kyjayontz junt jal. %eng %spa busquen otro. J jHayon jHunt jHa? = jayontz junt jal? %mor jayontz junt jal? %eng %spa busca otro? R jeey tqal mal ajo? %mor jeey tqal mal ajo? %eng %spa ya viste que es ese? C ma cho ki. = ma chi ki. %mor ma chi ki. %eng %spa allá. C ma cho ki. = ma chi ki. %mor ma chi ki. %eng %spa allá. C ok pat ti lu ki ok kon ok? = ok kb'el qpa'n ti lu kin ok? %mor ok kb'el qpa'n ti lu kin ok? %eng %spa vamos a quebrar este? J nxhi tye 'in ixh. = ntxi' tyek'in b'ixh. %mor ntxi' tyek'in b'ixh. %eng %spa ella esta mostrando. R kisan b'ixh. %mor kisan b'ixh. %eng %spa ya viste como es ella. R tza'n ten tq'ab' b'ixh? %mor tza'n ten tq'ab' b'ixh? %eng %spa cómo tiene ella la mano? J atin. = kya'. %mor kya'. %eng %spa asi. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R tqal taja? %mor tqal taja? %eng %spa que quieres? R a jluu taja? %mor a jluu taja? %eng %spa éste quieres? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. R per tu'xh tee chii. %mor per tu'xh tee chii. %eng %spa pero sentate dice. C ya okxh. = ya o'kx. %mor ya o'kx. %eng %spa ya solo. R chu tu'xha. %mor chu tu'xha. %eng %spa sentate. R tu'xha ma chi ki. %mor tu'xha ma chi ki. %eng %spa sentate allá. R a tu'xha tzalu kin. %mor a tu'xha tzalu kin. %eng %spa sentate aquí. C o, o, o! = o, o, o! %mor o, o, o! %eng %spa oh, oh, oh! C oo! = oo! %mor oo! %eng %spa ooh! R jeey maa b'ant tu'na? %mor jeey maa b'ant tu'na? %eng %spa ya lo hiciste? C ko ko' ko jHun 'elt. = qo junt 'elt. %mor qo junt 'elt. %eng %spa vamos otra vez. J oo! = oo! %mor oo! %eng %spa ooh! J jHat jHa? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? C lujH ki. = lu jal lu kin. %mor lu jal lu kin. %eng %spa aqui esta. J pa'n chonxh mal kin om. = b'a'n tchonjs mal kin om. %mor b'a'n tchonjs mal kin om. %eng %spa ese se puede comer vos. R b'a'ntzan tchonjs mal ajo jeey. %mor b'a'ntzan tchonjs mal ajo jeey. %eng %spa si ese se puede comer. C aay teey chep! = ay tee chep! %mor ay tee chep! %eng %spa aay vos Jose! J ne'jHchi. = nejchaja. %mor nejchaja. %eng %spa esperate. C nchoma. = ncho'n ma. %mor ncho'n ma. %eng %spa él está comiendo. C jHak pajH ti lu? = jak b'aj ti luu? %mor jak b'aj ti luu? %eng %spa se puede comer este? J mal tchyam. = mal ttx'ya'n ma. %mor mal ttx'ya'n ma. %eng %spa su perro (de el). C ok? = ok? %mor ok? %eng %spa sí? R tqal ni mal ajo? %mor tqal ni mal ajo? %eng %spa que es ese? J ma cham yun kula. = mal ttx'an ma lu kina. %mor mal ttx'an ma lu kina. %eng %spa aqui esta el perro de el. C ma chum ki. = maa tzul ma ki. %mor maa tzul ma ki. %eng %spa mira ya vino él. J ma kum jHa. = mal k'um jal. %mor mal k'um jal. %eng %spa es ayote. C kum? = k'um? %mor k'um? %eng %spa ayote? C at jHun chu ma kum. = at junt mal k'um. %mor at junt mal k'um. %eng %spa hay otro ayote. C ne'ch. = nejchaqa. %mor nejchaqa. %eng %spa esperate. J 'u 'un ma kum ki. = lu junt mal k'um ki. %mor lu junt mal k'um ki. %eng %spa ahi esta el otro ayote. C ka'jH ma kum. = kab' mal k'um. %mor kab' mal k'um. %eng %spa son dos ayotes. J aw bay! = ay baya! %mor ay baya! %eng %spa ay baya! R jeey maa b'aj jal kyu'na? %mor jeey maa b'aj jal kyu'na? %eng %spa ya lo comieron? J 'ay nchiiy. = ay ntzi'ya. %mor ay ntzi'ya. %eng %spa ay mi boca. R jeey maa kanet junt jal? %mor jeey maa kanet junt jal? %eng %spa ya se encontro el otro? R ti tqal mal ajo. %mor ti tqal mal ajo. %eng %spa que es eso? J nanxh tkanet jHa. = na'nx tkanet jal. %mor na'nx tkanet jal. %eng %spa todavia no se ha encontrado. R chep. %mor chep. %eng %spa José. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? J ayyy. = ayyy. %mor ayyy. %eng %spa ayyy. C ma chapato. = mal zapato. %mor mal zapato. %eng %spa ese zapato. C ma chapato. = mal zapato. %mor mal zapato. %eng %spa ese zapato. C ma chapato. = mal zapato. %mor mal zapato. %eng %spa ese zapato. C mi chapato. = mi zapato. %mor mi zapato. %eng %spa mi zapato. C ma chapato. = mal zapato. %mor mal zapato. %eng %spa ese zapato. J ma chino ka. = mal chino ki. %mor mal chino ki. %eng %spa allá está el chino. R jat mal chino? %mor jat mal chino? %eng %spa dónde está el chino? J mal tat loxh. = mal tat loxh. %mor mal tat loxh. %eng %spa don Alonzo. R tqal nb'a te ma? %mor tqal nb'a te ma? %eng %spa que está haciendo él? C jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? R tqal nb'a te mal chino? %mor tqal nb'a te mal chino? %eng %spa que está haciendo el chino? C sajHchaaam. = nsaqchan ma. %mor nsaqchan ma. %eng %spa esta jugando. R jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? J tamo kuchiyo. = dame el cuchillo. %mor dame el cuchillo. %eng %spa dame el cuchillo. R noq nsaqchan ma? %mor noq nsaqchan ma? %eng %spa él solo está jugando? J ku' mal ki tojH. = i tkub' mal kin tu'n jal. %mor i tkub' mal kin tu'n jal. %eng %spa que parte ese. J uuy mal ki! = uuy mal ki! %mor uuy mal ki! %eng %spa uuy ese! C ma ki. = mal ki. %mor mal ki. %eng %spa ese. + 22.05. R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? C 'an? = jHa? %mor jHa? %eng %spa que? R ti tqal jal? %mor ti tqal jal? %eng %spa que es? C atum ta mal tal ich a ixh? = jatum ta' mal ikytzan a b'ixh? %mor jatum ta' mal ikytzan a b'ixh? %eng %spa en donde esta el que se parece a ella? C a kapi lu. = a kab' jal luu. %mor a kab' jal luu. %eng %spa estos son los dos. C uuy, uuy! = uuy, uuy! %mor uuy, uuy! %eng %spa uuy, uuy! C uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! C uuy kala! = uuy carro! %mor uuy carro! %eng %spa uuy carro! R jeey tqal mal kin? %mor jeey tqal mal kin? %eng %spa ya viste que es ese? J ma chi wale mal xhjHal. = maa chi wale' mal xjal. %mor maa chi wale' mal xjal. %eng %spa las personas ya se pararon. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R tza'n ten tu'n jal. %mor tza'n ten tu'n jal. %eng %spa cómo hace? J axh ko ayon te nak xhela chit ixh. = ax qo ayon ti'j naq xhela chitzan ma. %mor ax qo ayon ti'j naq xhela chitzan ma. %eng %spa aqui esperemos a la xhela dijo el. R aan qo ayon ti'j naq xhela chi ma. %mor aan qo ayon ti'j naq xhela chi ma. %eng %spa aan esperemos a la xhela dijo él. J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. J kal ma ki? = tqal mal ki? %mor tqal mal ki? %eng %spa ese que es? R i tten jal. %mor i tten jal. %eng %spa dejalo. C jHuni mal lu? = jun mal luu. %mor jun mal luu. %eng %spa este otro. C ma a ki. = mal a' ki. %mor mal a' ki. %eng %spa mira esa agua. R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? C ma a ki. = mal a' ki. %mor mal a' ki. %eng %spa mira esa agua. J ma chi kut. = maa chi ku'tz. %mor maa chi ku'tz. %eng %spa ya bajaron. J jHaay chi. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. R jeey maa b'ant jal kyu'na? %mor jeey maa b'ant jal kyu'na? %eng %spa ya lo arreglaron? R ntib'a nej nene. %mor ntib'a nej nene. %eng %spa quitate nene. R nene. %mor nene. %eng %spa nene. J tal kala. = tal carro. %mor tal carro. %eng %spa carrito. C ta teey. = teya. %mor teya. %eng %spa es suyo. R q'in jaw tee tpaya kin chep. %mor q'in jaw tee tpaya kin chep. %eng %spa José levanta ese tu morral. J n? = n? %mor n? %eng %spa n? J jHat npay'? = jat npaky'a? %mor jat npaky'a? %eng %spa donde esta mi morral? C o! = o! %mor o! %eng %spa oh! C chalajH tu' twanki. = tzajnaja tuk' tbanca. %mor tzajnaja tuk' tbanca. %eng %spa venite rapido con tu banca. C 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa 'ay. C 'uy, 'uy. = 'uy, 'uy. %mor 'uy, 'uy. %eng %spa uy, uy. J lu jHunk twank lu chin. = lu jun tb'ank txin luu. %mor lu jun tb'ank txin luu. %eng %spa aqui esta una banca de ella. R a q'on ok tee tpaya tokx kyja' ki. %mor a q'on ok tee tpaya tokx kyja' ki. %eng %spa ahí pone tu morral allá be. R chu a chi tu'xha tzaluu. %mor chu a chi tu'xha tzaluu. %eng %spa sientense aquí. J a chi tuxh cha ki? = a chi tu'xha tzalu ki? %mor a chi tu'xha tzalu ki? %eng %spa sientense aqui? R jeey lu mal tal ch'it kin. %mor jeey lu mal tal ch'it kin. %eng %spa ya viste ahí está el pajarito. C a tin ma tal lu ki pe. = a qo kin mal tal lu kin be. %mor a qo kin mal tal lu kin be. %eng %spa miremos este. R jeey tqal mal ki? %mor jeey tqal mal ki? %eng %spa ya viste que es ese? J mal jHow ki. = mal kyja jal ki. %mor mal kyja jal ki. %eng %spa ahi esya sus casa (de ellos). R mal tja jal? %mor mal tja jal? %eng %spa su casa? J ma kixh. = mal kyixh. %mor mal kyixh. %eng %spa ese pescado. C abuela. = abuela. %mor abuela. %eng %spa abuela. R kyja'tzan ten kyu'n jal? %mor kyja'tzan ten kyu'n jal? %eng %spa así lo hacen? J chit ma wixh. = chitzan mal wixh. %mor chitzan mal wixh. %eng %spa dice el gato. R jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? R tza'n ten tu'n jal? %mor tza'n ten tu'n jal? %eng %spa cómo lo hace? R tza'n tten tq'ab' jal? %mor tza'n tten tq'ab' jal? %eng %spa cómo tiene la mano? J tum tin, tun tin chit ma. = tun ti, chitzan ma. %mor tun ti, chitzan ma. %eng %spa tun tin dice él. R kyja'tzan tten tu'n ma? %mor kyja'tzan tten tu'n ma? %eng %spa así hace él? J tam tin, tun tin, tun tin. = tam tin, tun tin, tun tin. %mor tam tin, tun tin, tun tin. %eng %spa tam tin, tun tin, tun tin. R tza'n tten tq'ab' ma? %mor tza'n tten tq'ab' ma? %eng %spa cómo tiene él la mano? R tza'n tten tq'ab' ma? %mor tza'n tten tq'ab' ma? %eng %spa cómo tiene él la mano? J chan tin, tun tin, chan tin. = chan tin, tun tin, chan tin. %mor chan tin, tun tin, chan tin. %eng %spa chan tin, tun tin, chan tin. J chan tin, tun tin, tun tin. = chan tin, tun tin, tun tin. %mor chan tin, tun tin, tun tin. %eng %spa chan tin, tun tin, tun tin. C kinch ki wichi. = kintza kin wicho. %mor kintza kin wicho. %eng %spa Luis mira. J tan tin, tan tin, tan tin. = tan tin, tan tin, tan tin. %mor tan tin, tan tin, tan tin. %eng %spa tan tin, tan tin, tan tin. R tqal, tqal tb'i mal lu ki? %mor tqal, tqal tb'i mal lu ki? %eng %spa cómo se llama éste? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal tb'i mal luu? %mor tqal tb'i mal luu? %eng %spa cómo se llama esto? J ma tal chit. = mal tal ch'it. %mor mal tal ch'it. %eng %spa ese pajarito. R tal ch'it? %mor tal ch'it? %eng %spa pajarito? C a wey' ti tal chit. = a weky' ti tal ch'it. %mor a weky' ti tal ch'it. %eng %spa el mio es el pajarito. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J ton tin, tun tin, tun tin. = ton tin, tun tin, tun tin. %mor ton tin, tun tin, tun tin. %eng %spa ton tin, tun tin, tun tin. C kich ki wichi. = kintza kin wicho. %mor kintza kin wicho. %eng %spa Luis mira. J tun tin, tun tin. = tun tin, tun tin. %mor tun tin, tun tin. %eng %spa tun tin, tun tin. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R maa b'an tu'na? %mor maa b'an tu'na? %eng %spa ya lo hiciste? J ma'. = maa. %mor maa. %eng %spa ya. C ay jHun ma ta kuch ma wili! = ay jun mal tal kuch maa wila! %mor ay jun mal tal kuch maa wila! %eng %spa ay ya mire un cochito! R kisan jal jeey. %mor kisan jal jeey. %eng %spa ya viste (ese). R tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama? C nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? C kut. = kut. %mor kut. %eng %spa cuto. J pa'n tchonxh mal ki om? = b'a'n tchonjs mal kin om. %mor b'a'n tchonjs mal kin om. %eng %spa vos ese se puede comer. R uuy jal! %mor uuy jal! %eng %spa uuy ese! C uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! C uy ma ki be! = uy mal kin be! %mor uy mal kin be! %eng %spa uy ese! J pa'n chonxh jHa. = b'a'n tchonjs jal. %mor b'a'n tchonjs jal. %eng %spa se puede comer. J pa'n chonxh ti xhki. = b'a'n tchonjs ti ki. %mor b'a'n tchonjs ti ki. %eng %spa ese se puede comer. J ach jHunt jHa. = atzan junt jal. %mor atzan junt jal. %eng %spa ese es el otro. J ach jHuuunt jHa. = atzan junt jal. %mor atzan junt jal. %eng %spa ese es el otro. R tqaltzan mal tal kin? %mor tqaltzan mal tal kin? %eng %spa que es ese pequeño? C (). = (). %mor (). %eng %spa (). J oo! = oo! %mor oo! %eng %spa ooh! J ton tin, ton tin. = ton tin, ton tin. %mor ton tin, ton tin. %eng %spa ton tin, ton tin. J ton tin, ton tin. = ton tin, ton tin. %mor ton tin, ton tin. %eng %spa ton tin, ton tin. R tqaltzan mal tal kin? %mor tqaltzan mal tal kin? %eng %spa que e ese pequeño? J ma xhjHa. = mal xjal. %mor mal xjal. %eng %spa esa persona. J ma kuch. = mal kuch. %mor mal kuch. %eng %spa ese coche. J ton tin, ton tin. = ton tin, ton tin. %mor ton tin, ton tin. %eng %spa ton tin, ton tin. J to ti, to ti, to ti. = to ti, to ti, to ti. %mor to ti, to ti, to ti. %eng %spa to ti, to ti, to ti. C baya, baya! = baya, baya! %mor baya, baya! %eng %spa baya, baya! J to tin, ton tin. = to tin, ton tin. %mor to tin, ton tin. %eng %spa to tin, ton tin. C kichi wichi. = kintza wicho. %mor kintza wicho. %eng %spa Luis mira. J baya! = baya! %mor baya! %eng %spa baya! R jeey maa kanet tu'na? %mor jeey maa kanet tu'na? %eng %spa ya lo encontraste? J al 'on ki? = al u'n jki? %mor al u'n jki? %eng %spa quien hizo ese? R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? J mal kuch. = mal kuch. %mor mal kuch. %eng %spa es coche. R mal kuch? %mor mal kuch? %eng %spa es coche? J (ma ksela). = (ma ksela). %mor (ma ksela). %eng %spa (). C ka' ma kuch. = kab' mal kuch. %mor kab' mal kuch. %eng %spa son dos coches. C lu jHu ta lu ki. = lu junt jal lu ki. %mor lu junt jal lu ki. %eng %spa aqui esta el otro. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. J axh mal kuch ki. = ax mal kuch ki. %mor ax mal kuch ki. %eng %spa ese es el mismo coche. R kisan qa jal. %mor kisan qa jal. %eng %spa ya viste esos. R tqal tb'i mal ajo? %mor tqal tb'i mal ajo? %eng %spa que es ese? J n? = n? %mor n? %eng %spa n? R tqal tb'i mal ajo? %mor tqal tb'i mal ajo? %eng %spa que es ese? J kla't mal papa. = qla'tz mal papa. %mor qla'tz mal papa. %eng %spa vamos a ver a papa. R mi'n ax qo ten tzalu ki. %mor mi'n ax qo ten tzalu ki. %eng %spa no, nos quedemos aquí. R i tku'x tz'aqa ma chii. %mor i tku'x tz'aqa ma chii. %eng %spa te vas a caer allá. R i txi' q'o'n tsinchya tu'n papa. %mor i txi' q'o'n tsinchya tu'n papa. %eng %spa que te de sincho papá. R ax qo ten tzaluu. %mor ax qo ten tzaluu. %eng %spa nos quedemos aquí. R tqal xel tla'ya matzajo? %mor tqal xel tla'ya matzajo? %eng %spa que vas a ir a hacer ahí? R i tajs naq Ana ti'ja. %mor i tajs naq Ana ti'ja. %eng %spa que regrese Ana por usted. R qa ma txi' tz'aq b'ixh ja'la. %mor qa ma txi' tz'aq b'ixh ja'la. %eng %spa y se cae ella baya. R chu q'inx junt lu ki. %mor chu q'inx junt lu ki. %eng %spa lleva éste otro. R atzan junt tu'ja lu kin be. %mor atzan junt tu'ja lu kin be. %eng %spa éste es tu otro cuaderno. R chu kin ku'x mal tal ch'it tzaluu. %mor chu kin ku'x mal tal ch'it tzaluu. %eng %spa mira aquí el pajarito. C jHat mal tal chiti? = jat mal tal ch'it? %mor jat mal tal ch'it? %eng %spa en donde esta el pajarito? C ko kin man. = qo kin man. %mor qo kin man. %eng %spa papito miremos. J chuxhi. = chuxa. %mor chuxa. %eng %spa apurate. C o! = o! %mor o! %eng %spa oh! J lu pi. = lu ki. %mor lu ki. %eng %spa aqui esta. R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? J ma peloto. = mal pelota. %mor mal pelota. %eng %spa esa pelota. C ma peluto. = mal pelota. %mor mal pelota. %eng %spa esa pelota. C pay! = bay! %mor bay! %eng %spa baya! C ay, ay. = ay, ay. %mor ay, ay. %eng %spa ay, ay. J ma scha' nak ta xhnul. = mal tschab'il naq tal xhnul. %mor mal tschab'il naq tal xhnul. %eng %spa el juguete de la ninya (ladiana). R tqal junt? %mor tqal junt? %eng %spa que otro? R tqal tb'i ni tal tal ajo? %mor tqal tb'i ni tal tal ajo? %eng %spa cómo se llama ese pequeño? C lu', lu'. = luu. %mor luu. %eng %spa aquí está. R tqal qa mal ajo? %mor tqal qa mal ajo? %eng %spa que son esos? R chep. %mor chep. %eng %spa JOsé. C ma wela chekaw. = mal ruwet'a chikaw. %mor mal ruwet'a chikaw. %eng %spa esa rueda chicago. R ti tqal qa mal ajo? %mor ti tqal qa mal ajo? %eng %spa que son esos? C ma wila chikaw. = mal ruwet'a chikaw. %mor mal ruwet'a chikaw. %eng %spa esa rueda chicago. J tetejHya. = neneja. %mor neneja. %eng %spa esperate. C kixh ki. = kinxa ki. %mor kinxa ki. %eng %spa mira. R jeey tqal mal ajo chep? %mor jeey tqal mal ajo chep? %eng %spa José que es eso? C ma pich' ten ixh. = pich' kyten b'ixh. %mor pich' kyten b'ixh. %eng %spa ellas estan de cabeza. R pich' kyten b'ixh? %mor pich' kyten b'ixh? %eng %spa ellas están de boca abajo. J pit' kyten ixh ki. = pich' kyten b'ixh ki. %mor pich' kyten b'ixh ki. %eng %spa mira ellas estan de cabeza. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. J ma kan ixh. = mal tqan b'ixh. %mor mal tqan b'ixh. %eng %spa su pie (de ella). R kyja'tzan tten mal tqan b'ixh. %mor kyja'tzan tten mal tqan b'ixh. %eng %spa así tiene ella el pie. R tza'ntzan tten mal tq'ab' b'ixh? %mor tza'ntzan tten mal tq'ab' b'ixh? %eng %spa cómo tiene ella la mano? R tza'ntzan tten tq'ab' b'ixh? %mor tza'ntzan tten tq'ab' b'ixh? %eng %spa cómo tiene ella la mano? J mal kan ixh. = mal tqan b'ixh. %mor mal tqan b'ixh. %eng %spa su pie (de ella). R tq'ab' b'ixh om. %mor tq'ab' b'ixh om. %eng %spa vos su mano (de ella). R tq'ab' b'ixh. %mor tq'ab' b'ixh. %eng %spa mano de ella. J jHaki. = kyja' kin. %mor kyja' kin. %eng %spa asi. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R tza'n tten mal tb'aq' twitz b'ixh? %mor tza'n tten mal tb'aq' twitz b'ixh? %eng %spa cómo tiene ella el ojo? J chita ton jHa ki. = chitzan b'ixh kyja' ki. %mor chitzan b'ixh kyja' ki. %eng %spa ella hace asi. R kyja' tten tu'n b'ixh? %mor kyja' tten tu'n b'ixh? %eng %spa así hace ella? C chi te ma ki. = chitzan te mal ki. %mor chitzan te mal ki. %eng %spa asi dice el. C a chi te mal ki chep. = a chi te mal ki chep. %mor a chi te mal ki chep. %eng %spa José así dice él. J wawaw. = wawaw. %mor wawaw. %eng %spa wawaw. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J nchitin. = chitzan. %mor chitzan. %eng %spa dice. R kisan jal. %mor kisan jal. %eng %spa ya vistes. C yachin te mal ki? = yajtzan te mal ki? %mor yajtzan te mal ki? %eng %spa y para ese. J ma t'awila ki. = mal David ki. %mor mal David ki. %eng %spa mira ese Daid. R jat ma? %mor jat ma? %eng %spa dónde está él? R a mal David? %mor a mal David? %eng %spa es David? J a mal t'awid ajH. = a mal David ajo. %mor a mal David ajo. %eng %spa ese es David. R a ma? %mor a ma? %eng %spa es él? J achan. = atzan. %mor atzan. %eng %spa si. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J ach ma xho'jH ma ajH. = atzan naq t-xu'jal ma ajo. %mor atzan naq t-xu'jal ma ajo. %eng %spa ella es la esposa de el. R a jal. %mor a jal. %eng %spa es ese. J a nak xho'jH ma. = a naq t-xu'jal ma. %mor a naq t-xu'jal ma. %eng %spa es la esposa de el. C yayay. = yayay. %mor yayay. %eng %spa yayay. J ma 'o ma ta nuxh. = n'oq' mal tal nu'xh. %mor n'oq' mal tal nu'xh. %eng %spa el bebe esta llorando. R tqal nq'in mal tal nu'xh tu'na? %mor tqal nq'in mal tal nu'xh tu'na? %eng %spa que estas haciendo al bebé? J ma n'o' ma. = ma n-oq' ma. %mor ma n-oq' ma. %eng %spa ahurita esta llorando. R n'oq' ma? %mor n'oq' ma? %eng %spa él está llorando? C o' ma te tchuma. = n'oq' ma te ttxu' ma. %mor n'oq' ma te ttxu' ma. %eng %spa el esta llorando por su mama. R al u'n ma oq' ma? %mor al u'n ma oq' ma? %eng %spa quien lo hizo llorar? J atin tchum ki. = atzan ttxu' ma ki. %mor atzan ttxu' ma ki. %eng %spa ella es la mama de el. C a tchum ki. = a ttxu' ma ki. %mor a ttxu' ma ki. %eng %spa esa es la mama de el. C uya uya ni ma ka'l! = uuy ni mal carro! %mor uuy ni mal carro! %eng %spa uuy ese carro! J a tchujH ma tal. = a ttxu' mal tal ki. %mor a ttxu' mal tal ki. %eng %spa esa es la mama del bebe. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. C ayay ay. = ayay ay. %mor ayay ay. %eng %spa ayay ay. R tza'n tten mal twitz ma? %mor tza'n tten mal twitz ma? %eng %spa cómo tiene él la cara? C ma moyek. = mal munyek. %mor mal munyek. %eng %spa ese munyeco. C ma moyeka. = mal munyeka. %mor mal munyeka. %eng %spa esa munyeca. C ch'un ma. = nch'un jal. %mor nch'un jal. %eng %spa esta mamando. C mal mal pi. = mal ki. %mor mal ki. %eng %spa ese. R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? C ach ma ich. = atzan mal ich. %mor atzan mal ich. %eng %spa es el chile. C ma ich, ma ich. = mal ich. mal ich. %mor mal ich. mal ich. %eng %spa ese chile, ese chile. R ma xhewoyo. = mal cebolla. %mor mal cebolla. %eng %spa esa cebolla. R at mal cebolla? %mor at mal cebolla? %eng %spa hay cebolla? J lo'jH. = lo'j. %mor lo'j. %eng %spa banano. C ok pa ta kon ok? = ok kb'el pat qu'n ok? %mor ok kb'el pat qu'n ok? %eng %spa lo vamos a partir si? C ok? = ok? %mor ok? %eng %spa sí. C a ma chi. = a mal si'. %mor a mal si'. %eng %spa es la lenya. J chuya xhii. = tzyuma si'. %mor tzyuma si'. %eng %spa agarra la lenya. C lu tal ki. = lu tal ki. %mor lu tal ki. %eng %spa ahí está el pequeño. C lu tal ki. = lu tal ki. %mor lu tal ki. %eng %spa ahí está el pequeño. J hoyo. = hoyo. %mor hoyo. %eng %spa hoyo. C lu ma kuxhil ki. = lu malk'ux b'il ki. %mor lu malk'ux b'il ki. %eng %spa alla esta la hacha. J kinch kujH ki. = kintza lu jal kin. %mor kintza lu jal kin. %eng %spa mira ahi esta. R jayom junt jal nene. %mor jayom junt jal nene. %eng %spa nene busca otro. J lu ki. = lu ki. %mor lu ki. %eng %spa aquí está. C jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? J ti xhkoy. = ti xko'ya. %mor ti xko'ya. %eng %spa el tomate. R chep. %mor chep. %eng %spa José. J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? R ti tqal jal? %mor ti tqal jal? %eng %spa que es? J ma is. = mal is. %mor mal is. %eng %spa es papa. R is? %mor is? %eng %spa papa? C ich. = ich. %mor ich. %eng %spa chile. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R at key' ma ich ku 'ilyi. = at qeky' ich quk'ilya. %mor at qeky' ich quk'ilya. %eng %spa con nosotros hay chile. R at kye' mal ich kyuk'ilya? %mor at kye' mal ich kyuk'ilya? %eng %spa hay chile con ustedes? J at wey' ma ich wu'. = at weky' mal ich wuk'ilya. %mor at weky' mal ich wuk'ilya. %eng %spa conmigo hay chile. C chu te. = chu tee. %mor chu tee. %eng %spa ahora usted. J mi' chi kal jHa. = mi'n chi k'an jal. %mor mi'n chi k'an jal. %eng %spa no van a tomar. C chuch te. = chuchaq tee. %mor chuchaq tee. %eng %spa ahora usted. J mi'. = mi'n.. %mor mi'n.. %eng %spa no. + 28.05 J ayy. = ayy. %mor ayy. %eng %spa ayy. J bam. = mama. %mor mama. %eng %spa mama. C uy mal kut tijH ma! = uy mal kuch ti'j ma! %mor uy mal kuch ti'j ma! %eng %spa uy ya llego el coche con el! C tat Loxh. = tat Loxh. %mor tat Loxh. %eng %spa don Alonso. C ma ta nos. = mal tat Loxh. %mor mal tat Loxh. %eng %spa ese don Alonso. J kal ma lu? = tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es este? C uy jHa! = uy jal! %mor uy jal! %eng %spa uy ese! R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es ese? C ma chapu uy! = mal xhanpu uy! %mor mal xhanpu uy! %eng %spa ese champu uy! C uy uy! = uy uy! %mor uy uy! %eng %spa uy uy! J pa'n chonxh mal ajHo. = b'a'n tchonjs mal ajo. %mor b'a'n tchonjs mal ajo. %eng %spa ese se puede comer. C 'ay 'ay. = 'ay 'ay. %mor 'ay 'ay. %eng %spa ay, ay. J pa'n chonxh mal ajH. = b'a'n tchonjs mal ajo. %mor b'a'n tchonjs mal ajo. %eng %spa ese se puede comer. R alkye jal? %mor alkye jal? %eng %spa cual es? C kit ki bichi. = kintza ki wicho. %mor kintza ki wicho. %eng %spa Luis mira. R tqal? %mor tqal? %eng %spa que? C 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa ay. W tqal tqaltzan j-ajo? %mor tqal tqaltzan j-ajo? %eng %spa que es eso? C nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? W tqaltzan j-ajo? %mor tqaltzan j-ajo? %eng %spa que es eso? C mal ma chap. = mal chap. %mor mal chap. %eng %spa ese cangrejo. R mal chap. %mor mal chap. %eng %spa ese cangrejo. W wenn xhal jal? %mor wenn xhal jal? %eng %spa es rana? W o qatzan woo jal? %mor o qatzan woo jal? %eng %spa o es sapo? J woo. = woo. %mor woo. %eng %spa sapo. W woo jal? %mor woo jal? %eng %spa es sapo? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. W nyaa. %mor nyaa. %eng %spa no. W xhal jal. %mor xhal jal. %eng %spa es rana. J xhan? = xhal? %mor xhal? %eng %spa rana? W xhal jal. %mor xhal jal. %eng %spa es rana. C xhan jHa? = xhal jal? %mor xhal jal? %eng %spa rana? W joo. %mor joo. %eng %spa sí. C ma ta pech. = mal tal b'exh. %mor mal tal b'exh. %eng %spa esa floresita. W yajtzan junt ki tqaltzan junt ki. %mor yajtzan junt ki tqaltzan junt ki. %eng %spa y ese otro que es? C chal. = xjal. %mor xjal. %eng %spa persona. J mal xhjHal. = mal xjal. %mor mal xjal. %eng %spa esa persona. W xjal jal? %mor xjal jal? %eng %spa es persona? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. J mal kalo ki. = mal carro ki. %mor mal carro ki. %eng %spa mira ese carro. W aan jat jal? %mor aan jat jal? %eng %spa aan dónde está? C mal tok ti lu ki. = mal tokx tzalu ki. %mor mal tokx tzalu ki. %eng %spa el que esta aqui. J mal tokxh ta lu ki. = mal tokx tzaluu ki. %mor mal tokx tzaluu ki. %eng %spa el que esta aqui. W jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J lu mal tchiijH ki. = lu mal tchi' jal ki. %mor lu mal tchi' jal ki. %eng %spa ahi esta su comida. C uy uuy! = uy uuy! %mor uy uuy! %eng %spa uy uuy! J mal kabay ki. = mal caballo ki. %mor mal caballo ki. %eng %spa ahi esta el caballo. C mal tal ki! = mal tal ki! %mor mal tal ki! %eng %spa ese pequeño! C ta wich'. = tal ich'. %mor tal ich'. %eng %spa ratoncito. W tqaltzan junt jal ki? %mor tqaltzan junt jal ki? %eng %spa mira que es ese otro? C jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? J ma kuch. = mal kuch. %mor mal kuch. %eng %spa ese coche. C ma kuch. = mal kuch. %mor mal kuch. %eng %spa ese coche. J mal tink jHa. = mal tim jal. %mor mal tim jal. %eng %spa su pecho (del coche). W aan. %mor aan. %eng %spa aan. C ya ma po ma a? = ya maa pon mal a'? %mor ya maa pon mal a'? %eng %spa ya llego el agua? R mal tim jal? %mor mal tim jal? %eng %spa su pecho? J pichi chi mal tim jHa. = pich' tten mal tim jal. %mor pich' tten mal tim jal. %eng %spa su pecho esta de cabeza. W yajtzan junt ki. %mor yajtzan junt ki. %eng %spa y ese otro. W tqaltzan junt ti ki? %mor tqaltzan junt ti ki? %eng %spa que es ese otro? J mal chejH. = mal chej. %mor mal chej. %eng %spa ese caballo. W chej? %mor chej? %eng %spa caballo? J ma cabalo. = mal caballo. %mor mal caballo. %eng %spa ese caballo. W mal caballo jal? %mor mal caballo jal? %eng %spa es caballo? C i tel kupee. = i tel qkupe'n. %mor i tel qkupe'n. %eng %spa lo desatemos. W yajtzan junt lukin? %mor yajtzan junt lukin? %eng %spa y éste otro? C aay ayy. = aay ayy. %mor aay ayy. %eng %spa aay ayy. J mal wakxh. = mal wakxh. %mor mal wakxh. %eng %spa esa vaca. W wakxh? %mor wakxh? %eng %spa vaca? C ayy. = ayy. %mor ayy. %eng %spa ayy. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. W yajtzan junt lukin? %mor yajtzan junt lukin? %eng %spa y éste otro? J 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa 'ay. R chep chi. %mor chep chi. %eng %spa José deci. W chep. %mor chep. %eng %spa José. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? W tqaltzan junt lu kin? %mor tqaltzan junt lu kin? %eng %spa que es éste otro? C ki chep. = kinxa chep. %mor kinxa chep. %eng %spa Jose mira. C chap. = chep. %mor chep. %eng %spa Jose. C chap. = chep. %mor chep. %eng %spa Jose. J ti pa't. = ti pato. %mor ti pato. %eng %spa el pato. W pat jal? %mor pat jal? %eng %spa es pato? J mal mal chejH. = mal chej. %mor mal chej. %eng %spa ese caballo. C 'ay, ay. = 'ay, ay. %mor 'ay, ay. %eng %spa 'ay, 'ay. J ma ku'cha. = mal kuch. %mor mal kuch. %eng %spa ese coche. J mal tlapato. = mal zapato. %mor mal zapato. %eng %spa ese zapato. W yajtzan junt jal ki. %mor yajtzan junt jal ki. %eng %spa y ese otro. W tqaltzan jlukin? %mor tqaltzan jlukin? %eng %spa que es esto? J mal ta me'. = mal tal meee. %mor mal tal meee. %eng %spa ese carnerito. W aan meee jal? %mor aan meee jal? %eng %spa aan es carnerito? C ta me'? = tal meee? %mor tal meee? %eng %spa canerito? J tejH. = nti' jal. %mor nti' jal. %eng %spa no hay. W yajtzan junt tku'tz tzalu kin? %mor yajtzan junt tku'tz tzalu kin? %eng %spa y el otro que está aquí? W tqaltzan jlukin? %mor tqaltzan jlukin? %eng %spa que es esto? J wey' nkoxha ajHo. = weky'a ncosaya ajo. %mor weky'a ncosaya ajo. %eng %spa esas son mis cosas. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J wey' koxha ajHo. = weky'a ncosaya ajo. %mor weky'a ncosaya ajo. %eng %spa esas son mis cosas. C chapato. = zapato. %mor zapato. %eng %spa zapato. J wey' nkoxha ajH. = weky'a ncosaya ajo. %mor weky'a ncosaya ajo. %eng %spa esas son mis cosas. J wey' nchejHa. = weky' nchejya. %mor weky' nchejya. %eng %spa mi caballo. R at tee tkabayoya? %mor at tee tkabayoya? %eng %spa usted tiene caballo? J wey', wey' nkuchin. = weky' nkuchya. %mor weky' nkuchya. %eng %spa mi coche. C jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? W wey' ey'. = weky' wa'lana. %mor weky' wa'lana. %eng %spa mi gallina. J wey' lu kan. = weky'a lu kin. %mor weky'a lu kin. %eng %spa este es mio. J wey' lu kan. = weky'a lu kin. %mor weky'a lu kin. %eng %spa este es mio. J wey' lu kan. = weky'a lu kin. %mor weky'a lu kin. %eng %spa este es mio. R uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J wey' jHlukan. = weky'a jlukin. %mor weky'a jlukin. %eng %spa este es mio. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. J wey' jHlukin. = weky'a jlukin. %mor weky'a jlukin. %eng %spa este es mio. R uuy jal! %mor uuy jal! %eng %spa uuy ese! J kawayo. = caballo. %mor caballo. %eng %spa caballo. J jHunt kabayo. = junt caballo. %mor junt caballo. %eng %spa otro caballo. A bay? = caballo? %mor caballo? %eng %spa caballo? R kisan mal caballo. %mor kisan mal caballo. %eng %spa ya viste el caballo. C ma ta bich ki. = mal tal b'ich kin. %mor mal tal b'ich kin. %eng %spa ahi esta el pollito. J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? C i chi chon mal ta kuch. = i txi' tchon mal tal kuch. %mor i txi' tchon mal tal kuch. %eng %spa que se lo come el cochito. W aan ax. %mor aan ax. %eng %spa aan ya. J ma ta kaal. = mal tal carro. %mor mal tal carro. %eng %spa ese carrito. J ma na nok xhkat ma tu kul jHa. = mal noq chqat mal tuj tqul jal. %mor mal noq chqat mal tuj tqul jal. %eng %spa ese tiene la boca abierta. C ma na nok xhkat ma tu kul jHa. = mal noq chqat mal tuj tqul jal. %mor mal noq chqat mal tuj tqul jal. %eng %spa ese tiene la boca abierta. C a nejH. = neja. %mor neja. %eng %spa esperate. R tqal mal lu kin? %mor tqal mal lu kin? %eng %spa que es esto? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J ey'. = eky'. %mor eky'. %eng %spa pollo. R mal eky' jal. %mor mal eky' jal. %eng %spa es pollo. C mal pat. = mal pato. %mor mal pato. %eng %spa ese pato. R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? J mal, mal lolo. = mal loro. %mor mal loro. %eng %spa ese loro. C mal lolo. = mal loro. %mor mal loro. %eng %spa ese loro. C mal lolo. = mal loro. %mor mal loro. %eng %spa ese loro. J mal tal pa't jHunt ki. = junt mal tal pato ki. %mor junt mal tal pato ki. %eng %spa ahi esta el otro lorito. C kit ki. = kin jal ki. %mor kin jal ki. %eng %spa ahi esta. J ma xhik. = mal xhiky. %mor mal xhiky. %eng %spa ese conejo. J mal, mal ich'. = mal, mal ich'. %mor mal, mal ich'. %eng %spa ese, ese ratón. C a ma ech'? = a mal ich'? %mor a mal ich'? %eng %spa es el raton? J okxh. = o'kx. %mor o'kx. %eng %spa solo. R jeey ti tqal mal ajo? %mor jeey ti tqal mal ajo? %eng %spa ya viste que es eso? C ma oxh. = mal oso. %mor mal oso. %eng %spa ese oso. C ma o. = mal oso. %mor mal oso. %eng %spa ese oso. C ma oxh. = mal oso. %mor mal oso. %eng %spa ese oso. C ma ooxh. = mal oso. %mor mal oso. %eng %spa ese oso. C ma oooxh. = mal oso. %mor mal oso. %eng %spa ese oso. C ma oxh. = mal oso. %mor mal oso. %eng %spa ese oso. J ayyy. = ayyy. %mor ayyy. %eng %spa ayyy. R jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? C kit ki. = kin jal ki. %mor kin jal ki. %eng %spa ahí está. R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? W chip jal. %mor chip jal. %eng %spa es oveja. C chip chi. = chip chi. %mor chip chi. %eng %spa oveja dice. W tqal tb'i junt lu ki? %mor tqal tb'i junt lu ki? %eng %spa cómo se llama éste otro? C ay, ay. = ay, ay. %mor ay, ay. %eng %spa ay, ay. J mal kabaya. = mal kabayo. %mor mal kabayo. %eng %spa ese caballo. W tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es? W aan cabayo? %mor aan cabayo? %eng %spa aan caballo? J mal kixh. = mal kyixh. %mor mal kyixh. %eng %spa ese pescado. W mal kyixh. %mor mal kyixh. %eng %spa ese pescado. C ki be. = kin be. %mor kin be. %eng %spa mira. W yajtzan lu ki tqaltzan tb'i jal? %mor yajtzan lu ki tqaltzan tb'i jal? %eng %spa y esto cómo se llama? C kich ki be. = kintzchaqa kin be. %mor kintzchaqa kin be. %eng %spa mira. J ma kum. = mal k'um. %mor mal k'um. %eng %spa ese ayote. W k'um jal? %mor k'um jal? %eng %spa es ayote? C ay ayay. = ay ayay. %mor ay ayay. %eng %spa ay ayay. J ma kabaya. = mal kabayo. %mor mal kabayo. %eng %spa ese caballo. J kuch. = kuch. %mor kuch. %eng %spa coche. W mal kuch jal. %mor mal kuch jal. %eng %spa es coche. W wenn jak chi b'aj jal qu'n? %mor wenn jak chi b'aj jal qu'n? %eng %spa los podemos comer? C wey' kuch ajH. = weky'a kuch ajo. %mor weky'a kuch ajo. %eng %spa ese coche es mio. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? W wenn jak chi b'aj jal qu'n? %mor wenn jak chi b'aj jal qu'n? %eng %spa los podemos comer? J jHa'k. = ja'ka. %mor ja'ka. %eng %spa se puede. W ja'ka? %mor ja'ka? %eng %spa sí? W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J jHat kyma ma? = jat kyman ma? %mor jat kyman ma? %eng %spa donde esta el papá (de ellos). C ma oxh ki. = mal oso ki. %mor mal oso ki. %eng %spa mira ese oso. J at kye nak yan tiy ta ma jH. = at kye naq nan tiya ta' ma ja. %mor at kye naq nan tiya ta' ma ja. %eng %spa donya tia tiene en su casa. W aan at jal ma ja. %mor aan at jal ma ja. %eng %spa aan hay en la casa. J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. A ke. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. J at kyey' ta' ma jHa. = at qeky' ta' ma ja. %mor at qeky' ta' ma ja. %eng %spa nosotros tenemos en la casa. W at kye' ta' ma ja? %mor at kye' ta' ma ja? %eng %spa ustedes tienen en la casa? C ki mal mal welo ki. = ki mal welo ki. %mor ki mal welo ki. %eng %spa mira el abuelito. W jun jal ki. %mor jun jal ki. %eng %spa ahí está uno. W tqal tb'i jun jal ki? %mor tqal tb'i jun jal ki? %eng %spa cómo se llama ese otro? C ki mal welo ki pe. = ki mal welo kin be. %mor ki mal welo kin be. %eng %spa mira el abuelito. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? W ti ki tqal jal? %mor ti ki tqal jal? %eng %spa que es ese? J mal, mal xhii. = mal si'. %mor mal si'. %eng %spa esa lenya. C ki mal welo ki pe. = ki mal welo kin be. %mor ki mal welo kin be. %eng %spa mira el abuelito. W aan si' jal? %mor aan si' jal? %eng %spa aan es leña? J mal jHa. = mal ja. %mor mal ja. %eng %spa esa casa. J uy ma kojHet ke! = uuy mal kojet ki! %mor uuy mal kojet ki! %eng %spa uy ese cohete! W aan jat jal? %mor aan jat jal? %eng %spa aan dóde está? J lujH ke. = lu jal kin. %mor lu jal kin. %eng %spa ahi esta. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. C aluk be. = a jlukin be. %mor a jlukin be. %eng %spa es este. J mal kojHet. = mal kojet. %mor mal kojet. %eng %spa ese cohete. C ma awa. = mal awa. %mor mal awa. %eng %spa esa agua. J mal kojHet. = mal kojet. %mor mal kojet. %eng %spa ese cohete. W kojet? %mor kojet? %eng %spa cohete? C ma ki. = mal kin. %mor mal kin. %eng %spa ese. C ma a' jHa. = mal a' jal. %mor mal a' jal. %eng %spa es agua. J chin sakcha wey' te ajH. = chinsaqchal weky' ti'j jajo. %mor chinsaqchal weky' ti'j jajo. %eng %spa yo voy a jugar de ese. C la lu ki chep. = a lu kin chep. %mor a lu kin chep. %eng %spa Jose es éste. C lu mal tpal ki. = lu mal tpaya ki. %mor lu mal tpaya ki. %eng %spa ahi esta tu morral. J mal pa. = mal pa. %mor mal pa. %eng %spa el morral. C uy mal pa! = uy mal pa! %mor uy mal pa! %eng %spa uy el morral! C mal lu ki pe. = mal lu kin be. %mor mal lu kin be. %eng %spa este. J ma pa. = mal pa. %mor mal pa. %eng %spa ese morral. C nya o okxh ki. = nyaa kokax jki. %mor nyaa kokax jki. %eng %spa ahi no se va a meter ese. C on oxh ki chep. = q'on okx jkin chep. %mor q'on okx jkin chep. %eng %spa Jose mete ese. J okxh. = o'kx. %mor o'kx. %eng %spa solo. C oh! = oh! %mor oH! %eng %spa oh! C okxh? = o'kx? %mor o'kx? %eng %spa solo? J kunchin jHun ki mam. = kintz junt ki mami. %mor kintz junt ki mami. %eng %spa mira el otro mami. C ma okxh ki. = maa tz'okx ki. %mor maa tz'okx ki. %eng %spa mira ya entro. W maa? %mor maa? %eng %spa ya? C ma okxh. = ma' tz'okx. %mor ma' tz'okx. %eng %spa ya entro. J oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! C okxh? = o'kx? %mor o'kx? %eng %spa solo? W at junt jal ki. %mor at junt jal ki. %eng %spa hay otro mira. J at junchan lol. = at junt jal luu. %mor at junt jal luu. %eng %spa aqui hay el otro. C ay. = ay. %mor ay. %eng %spa ay. J bay ma kuxh chak jHa! = baya maa ku'x tz'aq jal! %mor baya maa ku'x tz'aq jal! %eng %spa baya ya se cayo! C ech. = q'i'tza. %mor q'i'tza. %eng %spa anda traelo. J ma chuxh chak jHa. = maa ku'x tz'aq jal. %mor maa ku'x tz'aq jal. %eng %spa ya se cayo. R al u'n? %mor al u'n? %eng %spa por quién? C 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa 'ay. J ton nak kyuxh. = tu'n naq cruz ma ku'x tz'aq jal. %mor tu'n naq cruz ma ku'x tz'aq jal. %eng %spa Cruz lo dejo caer. + 32.35 C ma kuxh i'xh. = mal qk'ux i'xh. %mor mal qk'ux i'xh. %eng %spa nuestro elote. J mal kuxh i'xh ki. = mal qk'ux i'xh ki. %mor mal qk'ux i'xh ki. %eng %spa mira nuestro elote. C ma kuxh ixh ki. = mal qk'ux i'xh ki. %mor mal qk'ux i'xh ki. %eng %spa mira nuestro elote. W aan qk'ux i'xh ajo. %mor aan qk'ux i'xh ajo. %eng %spa aan ese es nuestro elote. C chey cape. = chel cafe. %mor chel cafe. %eng %spa molino para cafe. C oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! J mal wit cafe ki. = mal twitz cafe ki. %mor mal twitz cafe ki. %eng %spa mira los granos de cafe. C jHun ma ixh luka. = jun mal i'xh lu kin. %mor jun mal i'xh lu kin. %eng %spa aqui esta un elote. J nach. = nach. %mor nach. %eng %spa no sirve. J at mal kabay ki. = atzan mal caballo ki. %mor atzan mal caballo ki. %eng %spa ese es el caballo. C ayay. = ayay. %mor ayay. %eng %spa ayay. W a mal caballo ajo? %mor a mal caballo ajo? %eng %spa ese es el caballo? J mal ich. = mal ich. %mor mal ich. %eng %spa el chile. C jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? W yajtzan junt ki. %mor yajtzan junt ki. %eng %spa y ese otro. W tqaltzan mal tal lu ki? %mor tqaltzan mal tal lu ki? %eng %spa que es este pequeño? J mal, mal kixh. = mal kyixh. %mor mal kyixh. %eng %spa ese pescado. W nyaa. %mor nyaa. %eng %spa no. W sip jal. %mor sip jal. %eng %spa es garrapata. J xhip jHa? = sip jal? %mor sip jal? %eng %spa es garrapata? W sip jal. %mor sip jal. %eng %spa es garrapata. J maxh ma chi ki a ta jHa. = ma ta' jal max ma chi ki. %mor ma ta' jal max ma chi ki. %eng %spa alla esta. W yajtzan xjal kin. %mor yajtzan xjal kin. %eng %spa allá está la persona. W tqal nb'ant tu'n xjal kin? %mor tqal nb'ant tu'n xjal kin? %eng %spa que está haciendo esa persona? C atum nkan ma chik? = jatum nk'an mal xhiky? %mor jatum nk'an mal xhiky? %eng %spa en donde esta tomando el conejo? W tqal nb'ant tu'n xjal kin? %mor tqal nb'ant tu'n xjal kin? %eng %spa que está haciendo esa persona? C nchijHacha ma. = nchisaqchan ma. %mor nchisaqchan ma. %eng %spa ellos estan jugando. W nchi saqchan ma? %mor nchi saqchan ma? %eng %spa ellos están jugando? J mal i'xh ki. = mal i'xh ki. %mor mal i'xh ki. %eng %spa ahí está el elote. W i'xh? %mor i'xh? %eng %spa elote? C ma ixh ki. = mal i'ch ki. %mor mal i'ch ki. %eng %spa mira el elote. C at jHun ma chan tok tijH. = at jun mal txan tok ti'j jal. %mor at jun mal txan tok ti'j jal. %eng %spa tiene un guisquil. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. W yajtzan jlu kin tqal jal? %mor yajtzan jlu kin tqal jal? %eng %spa y esto que es? C bak ne' jHa. = b'aq ne' jal. %mor b'aq ne' jal. %eng %spa es grande. J mal, mal, mal no chakchan jHa. = mal noq nsaqchan. %mor mal noq nsaqchan. %eng %spa ese que solo esta jugando. C at mal ki bexh. = at mal kin be. %mor at mal kin be. %eng %spa ahi esta ese. C ew domingo. = ew domingo. %mor ew domingo. %eng %spa ayer domingo. C xhabadoxh chkul ti tal wuk'il. = sabadoxa chul ti tal wuk'ala. %mor sabadoxa chul ti tal wuk'ala. %eng %spa hasta el sabado van a venir mis companyeros. W an sabado chul tuk'ila. %mor an sabado chul tuk'ila. %eng %spa an el sabado vienen tus compañeros. C jHak'unxha ki chep. = jak'unxa ki chep. %mor jak'unxa ki chep. %eng %spa Jose jala ese. J jHat nak Mixhel tunn? = jat naq Mixhel tu'na? %mor jat naq Mixhel tu'na? %eng %spa en donde dejastes a Mixhel? C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. W nti' ma tzaj b'ixh. %mor nti' ma tzaj b'ixh. %eng %spa ella no se vino. J nte ma chajH? = nti' ma tzaj b'ixh? %mor nti' ma tzaj b'ixh? %eng %spa ella no se vino? W joo. %mor joo. %eng %spa sí. J tum chi ixh? = jatum ma txi' b'ixh? %mor jatum ma txi' b'ixh? %eng %spa ella en donde se fue? W maa txi' b'ixh b'etal. %mor maa txi' b'ixh b'etal. %eng %spa ella ya se fue a caminar. J chi ixh petil? = maa txi' b'ixh b'etal? %mor maa txi' b'ixh b'etal? %eng %spa se fue a caminar? W joo. %mor joo. %eng %spa sí. J nak Mixhel ma chi ixh petil. = maa txi' naq Mixhel b'etal. %mor maa txi' naq Mixhel b'etal. %eng %spa Mixhel se fue a caminar. R maa txi' b'ixh b'etal? %mor maa txi' b'ixh b'etal? %eng %spa ella ya se fue a caminar? C ko kil wa tal ki. = qo kil mal tal ki. %mor qo kil mal tal ki. %eng %spa vamos a mirar ese. W yajtzan junt ki. %mor yajtzan junt ki. %eng %spa y ese otro. W tqaltzan junt ni lu ki? %mor tqaltzan junt ni lu ki? %eng %spa que es este pequeño? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqaltzan qa ni lu ki? %mor tqaltzan qa ni lu ki? %eng %spa que son estos pequeño? J ni me'. = ni xhmeee. %mor ni xhmeee. %eng %spa carneritos. W ax xhmeee qa ch'in? %mor ax xhmeee qa ch'in? %eng %spa esos pequeños también? W wenn o'kx junx ch'in at ki? %mor wenn o'kx junx ch'in at ki? %eng %spa solo un pequeño hay? W o qatzan qa kab' ch'in? %mor o qatzan qa kab' ch'in? %eng %spa o son dos pequeño? J ka'chin. = kab'tzan. %mor kab'tzan. %eng %spa son dos. C achin mal chant kin be. = atzan mal sant kin be. %mor atzan mal sant kin be. %eng %spa ese es la imagen. W ann. %mor ann. %eng %spa ann. J mal ka mal ki. = kab' qa mal ki. %mor kab' qa mal ki. %eng %spa esos son dos. J kal nak tun ixh ki? = tqal mal tok tu'n b'ixh ki? %mor tqal mal tok tu'n b'ixh ki? %eng %spa que es lo que tiene puesto ella? W aan txb'alin b'ixh nok tq'o'n b'ixh. %mor aan txb'alin b'ixh nok tq'o'n b'ixh. %eng %spa aan ella se está vistiendo. J jHatum xha tin xhpal? = jatum saj ti'n txb'alin b'ixh? %mor jatum saj ti'n txb'alin b'ixh? %eng %spa en donde trajo ella su ropa? W uy! %mor uy! %eng %spa uy! W yajtzan junt mal ki? %mor yajtzan junt mal ki? %eng %spa y ese otro? W ti tqaltzan mal tal ki? %mor ti tqaltzan mal tal ki? %eng %spa que es ese pequeño? C uy uy ma tal kuch ki! = uy uy ma tal kuch ki! %mor uy uy ma tal kuch ki! %eng %spa uy uy ese cochito! J ta kuch? = tal kuch? %mor tal kuch? %eng %spa cochito? J ma wil ma ta kuch. = maa wil mal tal kuch. %mor maa wil mal tal kuch. %eng %spa ya mire el cochito. W mal kuch jal. %mor mal kuch jal. %eng %spa es coche. W yajtzan junt jal ki tqal jal? %mor yajtzan junt jal ki tqal jal? %eng %spa y ese otro que es? J wawaw chit ma ta kuch. = wawaw chitzan mal tal kuch. %mor wawaw chitzan mal tal kuch. %eng %spa wawaw dice el cochito. W tx'yan jal. %mor tx'yan jal. %eng %spa es perro. J chyan jHa? = tx'yan jal? %mor tx'yan jal? %eng %spa es perro? W tx'yan jal. %mor tx'yan jal. %eng %spa es perro. C keet ma ma tiyo ki. = kinx mal tiyo ki. %mor kinx mal tiyo ki. %eng %spa mira el tio. J tiy kint ma kina. = tio kinx mal kin. %mor tio kinx mal kin. %eng %spa tio mira ese. C ay! = ay! %mor ay! %eng %spa ay! C ay, aay, aay. = ay, aay, aay. %mor ay, aay, aay. %eng %spa C ay, ay, aaay. = ay, ay, aaay. %mor ay, ay, aaay. %eng %spa ay, ay, aaay. C ayayay. = ayayay. %mor ayayay. %eng %spa ayayay. W yajtzan junt mal tal kin. %mor yajtzan junt mal tal kin. %eng %spa y ese otro pequeño. W tqaltzan mal tal ki. %mor tqaltzan mal tal ki. %eng %spa que es ese pequeño. R tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es. W chep, chep. %mor chep, chep. %eng %spa José, José? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal tal chit. = mal tal ch'it. %mor mal tal ch'it. %eng %spa ese pajarito. R ch'it jal? %mor ch'it jal? %eng %spa es pajarito? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J ma ta kum. = mal tal k'um. %mor mal tal k'um. %eng %spa ese ayotito. + 35.05 C ay! = ay! %mor ay! %eng %spa ay! C kit ki wixh. = kinxa ki wicho. %mor kinxa ki wicho. %eng %spa Luis mira. R ti tqal mal ajo? %mor ti tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? C ay, ay. = ay, ay. %mor ay, ay. %eng %spa ay, ay. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J a wich. = q'a wicho. %mor q'a wicho. %eng %spa Luis. J ma koxh. = mal k'oxh. %mor mal k'oxh. %eng %spa esa palangana. W tqaltzan junt lu kin be? %mor tqaltzan junt lu kin be? %eng %spa que es éste otro? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? W kin, kin kin be. %mor kin, kin kin be. %eng %spa mira be. W lu ki. %mor lu ki. %eng %spa aquí está. C kin be chi. = lu kin be chi. %mor lu kin be chi. %eng %spa aqui esta dice. W tqaltzan junt lu ki? %mor tqaltzan junt lu ki? %eng %spa que es éste otro? J maxh, maxh. = max... %mor max... %eng %spa hasta... C ma wi ma wo' a. = maa wila mal yoq'an. %mor maa wila mal yoq'an. %eng %spa yo ya mire el gavilan. W aya xel q'i'n ti'j tk'uj mal yoq'an. %mor aya xel q'i'n ti'j tk'uj mal yoq'an. %eng %spa te van a llevar en el estómago del gavilán. C ma ka 'in jHa. = maa txi' q'i'n jal. %mor maa txi' q'i'n jal. %eng %spa ya lo llevo. J kin chi xhoch'. = i txi' xo't. %mor i txi' xo't. %eng %spa que se tire. C uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J ma ta kajH ki. = mal tal kab' jal ki. %mor mal tal kab' jal ki. %eng %spa ahi estan los dos. J nchet ma ta kajH. = ntzyet mal tal tqan jal. %mor ntzyet mal tal tqan jal. %eng %spa agarran su pie (de ese). C a ma tal kuch ku' ku 'il. = a mal tal kuch i tku'tz quk'il. %mor a mal tal kuch i tku'tz quk'il. %eng %spa el cochito que se baje con nosotros. W atzan jal. %mor atzan jal. %eng %spa ese es. C nxhi in yajH. = nxi' q'i'n naj. %mor nxi' q'i'n naj. %eng %spa se lo llevan rapido. J mal tat Loxh ki. = mal tat Loxh ki. %mor mal tat Loxh ki. %eng %spa ahí está don Alonso. J nxhi mal tat Loxh. = nxi' mal tat Loxh. %mor nxi' mal tat Loxh. %eng %spa se va don Alonso. J uy ma ta kan kjHon ki. = uy mal tal tqan kjo'n ki. %mor uy mal tal tqan kjo'n ki. %eng %spa uy mira la canyita de milpa. J mal cha chee ki. = mal txaq tze' ki. %mor mal txaq tze' ki. %eng %spa mira esa hoja de arbol. C at key' ma ta chil ki. = at qeky' mal tal qchi'la ki. %mor at qeky' mal tal qchi'la ki. %eng %spa mira nosotros tenemos canastita. J pa'n nku' jHunt mal xhii ki. = pa'n nkub' junt mal si' kin. %mor pa'n nkub' junt mal si' kin. %eng %spa mira esta partiendo la otra lenya . C kit ki be. = kintza kin be. %mor kintza kin be. %eng %spa mira. J chon mal xhinajH. = kyu'n mal xinaq nkub'. %mor kyu'n mal xinaq nkub'. %eng %spa los hombres estan partiendo. C awaw. = awaw. %mor awaw. %eng %spa awaw. J nti'k ti nak xhu'jH. = nti' te naq xu'j. %mor nti' te naq xu'j. %eng %spa para la mujer no hay. W altzan kye? %mor altzan kye? %eng %spa cual es? C a ti lu chep? = a ti luu chep? %mor a ti luu chep? %eng %spa Jose es este? W altzan kye npan si' q'any chep? %mor altzan kye npan si' q'any chep? %eng %spa José quien está partiendo leña? C a? = a? %mor a? %eng %spa sí? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? W alkye npan si'? %mor alkye npan si'? %eng %spa quien está partiendo leña? J ajH ti lu kin. = aj ti luu kin? %mor aj ti luu kin? %eng %spa éste? W joo. %mor joo. %eng %spa sí. C a mal chal. = a mal xjal. %mor a mal xjal. %eng %spa es la persona. W aan a mal xjal. %mor aan a mal xjal. %eng %spa aan es la persona. J a mal xhjHal nku pan te. = a mal xjal nkub' pan te jal. %mor a mal xjal nkub' pan te jal. %eng %spa la persona es la que esta partiendo. J pann, pann chit ma. = pu'n, pu'n chitzan ma. %mor pu'n, pu'n chitzan ma. %eng %spa pun, pun dice el. J at e ni mal xhii in tuma? = altzan 'e ni mal si' q'i'n tu'n ma? %mor altzan 'e ni mal si' q'i'n tu'n ma? %eng %spa de quien es la lenya que lleva el? C ki chep. = ki chep. %mor ki chep. %eng %spa José mira. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J ijH jHun ma xhakpan. = q'i'n jun mal saqb'aq tu'n ma. %mor q'i'n jun mal saqb'aq tu'n ma. %eng %spa el lleva un lazo. J in ma ta kuxh tu'm. = q'i'n mal tal k'uxb'il tu'n ma. %mor q'i'n mal tal k'uxb'il tu'n ma. %eng %spa el lleva una hacha. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J chakont jHunt jHunt ku 'il tu'm. = txakontz junt quk'al. %mor txakontz junt quk'al. %eng %spa llama otro companyero. J tkaxh jHa? = tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es? J a jHunt ko npa'n jHun ti tku' lu kin. = a junt qo pan ti'j ti tkub' lu kin. %mor a junt qo pan ti'j ti tkub' lu kin. %eng %spa partamos éste otro. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? J ti tku' ixh... = ti tkub'ixh... %mor ti tkub'ixh... %eng %spa para guardar... R ti tqal jal? %mor ti tqal jal? %eng %spa que es? J mal xhik. = mal xhiky. %mor mal xhiky. %eng %spa ese conejo. R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya vistes. J maxh ku 'il. = max xkub'il jal. %mor max xkub'il jal. %eng %spa hasta aqui bajo. J al 'on jHunt ma lu ki? = al u'n junt mal lu kin? %mor al u'n junt mal lu kin? %eng %spa quien trajo este otro? J atin mal ajHo. = atzan mal ajo. %mor atzan mal ajo. %eng %spa ese es. J maljH 'ey'. = mal eky'. %mor mal eky'. %eng %spa esa gallina. J ma ku pa'n jHunt ma tal ma tal pich. = ma kub' b'iyo'n junt mal tal b'ich. %mor ma kub' b'iyo'n junt mal tal b'ich. %eng %spa ya mataron a otro pallito. J kint ma ta ki mam. = kintz mal tal luu mama. %mor kintz mal tal luu mama. %eng %spa mama mira éste. R jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? J kin ki. = kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira. J (). = (). %mor (). %eng %spa (). C kit kinchi chep. = kintza ki chep. %mor kintza ki chep. %eng %spa Jose mira. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? R mi'n txi' tq'o'na ikyjo nene. %mor mi'n txi' tq'o'na ikyjo nene. %eng %spa nene no lo hagas así. C nacha. = nach jal. %mor nach jal. %eng %spa no sirve. C nacha. = nach jal. %mor nach jal. %eng %spa no sirve. J jHat jHa? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa en donde esta? J jHat jHa? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa en donde esta? C chu chi yukxha. = chuchaq yukxha. %mor chuchaq yukxha. %eng %spa movete. J kinch jHa. = kintz jal. %mor kintz jal. %eng %spa mira. C chu chi yukxha. = chuchaq yukxha. %mor chuchaq yukxha. %eng %spa movete. J jat? = jat? %mor jat? %eng %spa dónde está? C ki. = ki. %mor ki. %eng %spa mira. C kich. = kintza. %mor kintza. %eng %spa mira. J it wunn. = i wu'na. %mor i wu'na. %eng %spa yo lo hago. C ach. = q'a'tza. %mor q'a'tza. %eng %spa anda dejalo. C a'ch. = q'a'tza. %mor q'a'tza. %eng %spa anda dejalo. J 'a. = 'a. %mor 'a. %eng %spa 'a. C (a ma chuli ti kma ne). = (a ma chuli ti kma ne). %mor (a ma chuli ti kma ne). %eng %spa (). J wey' k'ayet. = weky' nk'ayetaya. %mor weky' nk'ayetaya. %eng %spa mi galleta. J maxh xhatin ti koxh? = max saj ti'n ti k'oxh? %mor max saj ti'n ti k'oxh? %eng %spa hasta alla trajistes esa palangana? C ma moyek. = mal munyek. %mor mal munyek. %eng %spa ese munyeco. C lul ma moyek lu ki be. = lu mal munyek lu kin be. %mor lu mal munyek lu kin be. %eng %spa aqui esta el munyeco. R tqal mal ajo man? %mor tqal mal ajo man? %eng %spa papito que es eso? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? C kit ki wichi. = kinta ki wicho. %mor kinta ki wicho. %eng %spa Luis mira. C ka' mal muyek. = kab' mal munyek. %mor kab' mal munyek. %eng %spa son dos munyecos. C kit ki che'p. = kintza ki chep. %mor kintza ki chep. %eng %spa Jose mira. R tqal nb'a te naq xu'j ki? %mor tqal nb'a te naq xu'j ki? %eng %spa que está haciendo esa mujer? C kit ki chep. = kintza kin chep. %mor kintza kin chep. %eng %spa Jose mira. R tqal nb'a te naq xu'j ki nchi? %mor tqal nb'a te naq xu'j ki nchi? %eng %spa estoy diciendo, que está haciendo esa mujer? C chep, chep. = chep, chep. %mor chep, chep. %eng %spa José, José. J nok sakchan ixh. = noq nsaqchan b'ixh. %mor noq nsaqchan b'ixh. %eng %spa ella solo esta jugando. J kit ki. = kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira. R noq nsaqchan b'ixh. %mor noq nsaqchan b'ixh. %eng %spa ella sólo está jugando. C oh! = o! %mor oh! %eng %spa oh! C oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! R tqal nb'ant tu'n b'ixh ki? %mor tqal nb'ant tu'n b'ixh ki? %eng %spa mira que está haciendo ella? C a ch'te? = at tee? %mor at tee? %eng %spa usted tiene? J at. = at. %mor at. %eng %spa sí. C kit ki. = kin ti ki. %mor kin ti ki. %eng %spa mira ese. C ku wejHa. = kub' we' jal. %mor kub' we' jal. %eng %spa se paro. J kal jHa? = tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es? C kit ki wichi. = kinta ki wicho. %mor kinta ki wicho. %eng %spa Luis mira. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. C ooko. = ok. %mor ok. %eng %spa si. W tqaltzan mal tal ajo? %mor tqaltzan mal tal ajo? %eng %spa que es ese pequeño? C ma oka. = ma okon. %mor ma okon. %eng %spa hasta alla. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J paya! = baya! %mor baya! %eng %spa baya! C atajH nejH. = jat jal nej. %mor jat jal nej. %eng %spa damelo primero. C lu ki ya wa te ma ach jHa wunn. = lu kin ya maa jatz jal wu'na. %mor lu kin ya maa jatz jal wu'na. %eng %spa aqui esta ya lo saque. C wana. = wana. %mor wana. %eng %spa Juana. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J jHat jHa? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? C ne. = neja. %mor neja. %eng %spa esperate. C at mal vejika. = at mal vejiga. %mor at mal vejiga. %eng %spa hay vejiga. R jeey ti tqal mal ki? %mor jeey ti tqal mal ki? %eng %spa ya viste que es ese? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal ti ki? %mor tqal ti ki? %eng %spa que es ese? C jHey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya vistes. R tqal mal kin? %mor tqal mal kin? %eng %spa que es éste? C ma lu ki be. = mal lu kin be. %mor mal lu kin be. %eng %spa este. J n? = n? %mor n? %eng %spa n? J jHat? = jat? %mor jat? %eng %spa donde esta? J jHunt ki. = junt jal ki. %mor junt jal ki. %eng %spa ahi esta el otro. J jHe'y. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya vistes. C uy ma ka' ma yoch'i ma kayet wunn! = uy kab' mal yoxhb'aj maa kanet wu'na! %mor uy kab' mal yoxhb'aj maa kanet wu'na! %eng %spa uy encontre dos juguetes! R jeey ti tqal mal ajo nene? %mor jeey ti tqal mal ajo nene? %eng %spa nen ya viste que es eso? J alo? = alo? %mor alo? %eng %spa alo? R jeey maa b'ant tu'na? %mor jeey maa b'ant tu'na? %eng %spa ya lo hiciste? + 38.51 transcripcion terminada. + aqui empieza el archivo MJ120406a C kini ma oxho ki. = kin mal oso ki. %mor kin mal oso ki. %eng %spa ahi esta el oso. J jHey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya vistes. J i chajH win jHun wey' nbank. = i ttzaj wi'n jun weky' nb'ank. %mor i ttzaj wi'n jun weky' nb'ank. %eng %spa yo voy a traer una mi banca. J ko 'il ka't. = qo q'il kab't. %mor qo q'il kab't. %eng %spa vamos a traer los otros dos. C baya chep! = baya chep! %mor baya chep! %eng %spa baya José! C baya! = baya! %mor baya! %eng %spa baya! C 'al winn. = ay mi'n. %mor ay mi'n. %eng %spa ay no. C 'ay 'ay. = 'ay 'ay. %mor 'ay 'ay. %eng %spa ay ay. C aay... = aay... %mor aay... %eng %spa aay... C icha. = q'i'tza. %mor q'i'tza. %eng %spa anda traelo. R tqal nb'a teya ajo nchi y'o? %mor tqal nb'a teya ajo nchi y'o? %eng %spa estoy diciendo que estas haciendo ahí? J i xhi ti kkal manyo. = i txi' ti qcarro camion. %mor i txi' ti qcarro camion. %eng %spa que se vaya nuetro carro camion. C chuxh. = chux. %mor chux. %eng %spa bueno. C chuxh. = chux. %mor chux. %eng %spa bueno. C chuxh. = chux. %mor chux. %eng %spa bueno. J ma camion ma chii. = ma txi' mal camion. %mor ma txi' mal camion. %eng %spa se va a ir el camion. C Mata. = Marta. %mor Marta. %eng %spa Marta. C ach ta. = q'antza. %mor q'antza. %eng %spa damelo. J ma tamato. = mal tomate. %mor mal tomate. %eng %spa ese tomate. C tomato. = tomate. %mor tomate. %eng %spa tomate. J nchi' ti kamnet. = nxi' ti camioneta. %mor nxi' ti camioneta. %eng %spa se va la camioneta. C ant. = q'antza. %mor q'antza. %eng %spa damelo. J ooh! = ooh! %mor ooh! %eng %spa ooh! C ayay. = ayay. %mor ayay. %eng %spa ayay. J ayay. = ayay. %mor ayay. %eng %spa ayay. C lum ki. = lu ma ki. %mor lu ma ki. %eng %spa ahi esta el. R nn? %mor nn? %eng %spa nn? J jHey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya vistes. J 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa ay. R tqal? %mor tqal? %eng %spa que? R ok tu'xh ok? %mor ok tu'xh ok? %eng %spa te vas a sentar? C wixhe. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. C ok xhel mal ki chikawil. = ok kxel mal kin chikawil. %mor ok kxel mal kin chikawil. %eng %spa ese va ir en la rueda chicago. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. W tu carro ma che'x ma? %mor tu carro ma che'x ma? %eng %spa ello se fueron en el carro? C ki be. = kin be. %mor kin be. %eng %spa mira ve. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? R tqal tb'i mal luu? %mor tqal tb'i mal luu? %eng %spa cómo se llama esto? C ayy. = ayy. %mor ayy. %eng %spa ayy. R tqal tb'i mal tal luu. %mor tqal tb'i mal tal luu. %eng %spa cómo se llama éste pequeño? J (). = (). %mor (). %eng %spa (). R tza'n tten mal tal tb'aq' twitz jal? %mor tza'n tten mal tal tb'aq' twitz jal? %eng %spa cómo tiene el ojito? C mal, mal ki. = mal, mal ki. %mor mal, mal ki. %eng %spa ese, ese. J ni nach jHa. = nach jal. %mor nach jal. %eng %spa no sirve. R nach jal? %mor nach jal? %eng %spa no sirve? R tza'ntzan ktelb'il jal? %mor tza'ntzan ktelb'il jal? %eng %spa cómo se va a hacer? J tu kamneto. = tuj camioneta. %mor tuj camioneta. %eng %spa adentro de la camioneta. R tuj camioneta? %mor tuj camioneta? %eng %spa dentro de la camioneta. C ay yep chunajH. = ay chep chunaja. %mor ay chep chunaja. %eng %spa ay Jose apurate. J kat jHa? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? C chuna. = chunaja. %mor chunaja. %eng %spa apurate. J kat jHa? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? C ku'jH n'a tu kamno. = q'on ku'x naja tuj camion. %mor q'on ku'x naja tuj camion. %eng %spa metelo rapido en el camion. C ne. = neja. %mor neja. %eng %spa esperate. J i cha winn jHa. = i ttzaj wi'n jal. %mor i ttzaj wi'n jal. %eng %spa lo voy a traer. J mal banko 'in tun jHa. = mal banco q'i'n tu'n jal. %mor mal banco q'i'n tu'n jal. %eng %spa ese lleva la banca. C o, o! = o, o! %mor o, o! %eng %spa oh, oh! C oooh! = oooh! %mor oooh! %eng %spa oooh! J i tkuxh ko chakchan tijH cahki. = i qo saqchan ti'j jal tzalu kin. %mor i qo saqchan ti'j jal tzalu kin. %eng %spa juguemos de este aqui. J ni nin. = neja nena. %mor neja nena. %eng %spa esperate nena. C a ma ka tal ki pe. = a qa mal tal kin be. %mor a qa mal tal kin be. %eng %spa son esos pequenyitos. J atan ko xhel. = atzan qo xel. %mor atzan qo xel. %eng %spa ahi vamos a ir. C pay! = baya! %mor baya! %eng %spa baya! C ay ayay chep chunajH. = ay ayay chepe chunaja. %mor ay ayay chepe chunaja. %eng %spa ay ayay Jose apurate. J ma ikxh. = maa yukxh. %mor maa yukxh. %eng %spa ya se movio. C chu chepa. = chunaja chepe. %mor chunaja chepe. %eng %spa Jose apurate. J kat, kat? = jat? %mor jat? %eng %spa donde esta? C a ma tilya ach ay'? = maa tilya atx eky'? %mor maa tilya atx eky'? %eng %spa ya vistes hay pollo? C 'ech ma til jHi. = q'i'tza ma chii. %mor q'i'tza ma chii. %eng %spa anda traelo alla. J ach ma chel jHa kamyon chi. = atzan kxel jal tuj camion chi. %mor atzan kxel jal tuj camion chi. %eng %spa dice que se va a ir en el camion. J ku a ti kamnet. = jo a ti camioneta. %mor jo a ti camioneta. %eng %spa es la camioneta. C ay chep chunajH. = ay chep chunaja. %mor ay chep chunaja. %eng %spa ay Jose apurate. C 'ay chep. = 'ay chep. %mor 'ay chep. %eng %spa ay José. R ayyy. %mor ayyy. %eng %spa ayyy. C k-'a a. = qq'ab'a. %mor qq'ab'a. %eng %spa nuestras manos. J tututot = teteeet. %mor teteeet. %eng %spa sonido de la camioneta al bocinar. R jeey maa b'aj schana chep? %mor jeey maa b'aj schana chep? %eng %spa José ya terminaste de jugar? J na'xh. = na'nx. %mor na'nx. %eng %spa todavia no. R na'nx? %mor na'nx? %eng %spa todavía no? R tqal tsaqchab'ila? %mor tqal tsaqchab'ila? %eng %spa que es tu juguete? C a nat'a jHa. = nat'a jal. %mor nat'a jal. %eng %spa no hay. J a ti tku' lu kin. = a ti tkub' lu kin. %mor a ti tkub' lu kin. %eng %spa es este que esta aqui. J tal ke. = tal ki. %mor tal ki. %eng %spa ese pequenyito. R tza'n ntenb'a jal tu'na? %mor tza'n ntenb'a jal tu'na? %eng %spa cómo lo haces? J nchal mami. = ma chinxa tz'alil mami. %mor ma chinxa tz'alil mami. %eng %spa voy a ir a orinar mami. R jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? C ki chep. = ki chep. %mor ki chep. %eng %spa mira José. J at nt'al. = ma chinxa ntz'alil. %mor ma chinxa ntz'alil. %eng %spa voy a ir a orinar. R tz'alilya ma txi'ya? %mor tz'alilya ma txi'ya? %eng %spa vas a ir a orinar? R chutzaja. %mor chutzaja. %eng %spa apurate. C ko kil wicho. = qo kin wicho. %mor qo kin wicho. %eng %spa Luis miremos. + 2.33 transcripcion terminada. + aqui empieza el archivo MJ120406b R tqal luu? %mor tqal luu? %eng %spa que es esto? J ti xhinak. = ti xinaq. %mor ti xinaq. %eng %spa el hombre. J nok okxh nok chin tem. = noq o'kx nok ten ma tilil a'. %mor noq o'kx nok ten ma tilil a'. %eng %spa el solo se pone a regar agua. R jeey kisana. %mor jeey kisana. %eng %spa ya vistes. J til a'. = tiil a'. %mor tiil a'. %eng %spa regar agua. J tkiy jHa nxhi t-'ona te'm? = titil jal nxi' tq'o'na te ma? %mor titil jal nxi' tq'o'na te ma? %eng %spa para que lo estas dando a él? W tqaltzan j-ajo q'any chep? %mor tqaltzan j-ajo q'any chep? %eng %spa José que es eso? J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? C kin wiche. = kintza wicho. %mor kintza wicho. %eng %spa Luis mira. W tqaltzan j-ajo? %mor tqaltzan j-ajo? %eng %spa que es eso? R mora jal. %mor mora jal. %eng %spa es mora. C wicho. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. J ton k-'a' nxhe k-'on. = tu'n qq'ab' ntxi' qq'o'n. %mor tu'n qq'ab' ntxi' qq'o'n. %eng %spa lo damos con las manos. C wicho. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. C wich. = wicho %mor wicho %eng %spa Luis. W nn. %mor nn. %eng %spa nn. C wicho. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. W tqal? %mor tqal? %eng %spa que? C kin wiche. = kintza wicho. %mor kintza wicho. %eng %spa Luis mira. J ma chajH? = maa tzaj? %mor maa tzaj? %eng %spa ya se vino? C maa. = maa. %mor maa. %eng %spa ya. W an. %mor an. %eng %spa an. J tajH kyuxh. = tzaja Cruz. %mor tzaja Cruz. %eng %spa Cruz veni. J chajHiya. = tzajya. %mor tzajya. %eng %spa venite. C neejH. = neja. %mor neja. %eng %spa esperate. C axh ko ten tal ki. = ax qo ten tzalu kin. %mor ax qo ten tzalu kin. %eng %spa nos quedemos aqui. J nejHyi. = nejya. %mor nejya. %eng %spa esperate. J ma ku'xhixh ma kka'. = kub' til mal qk'a'. %mor kub' til mal qk'a'. %eng %spa ya se rego nuestro atole. C ich mal kocha. = q'intz mal cosa. %mor q'intz mal cosa. %eng %spa traete las cosas. J atin mal koss nxhe ti koxho. = atzan mal cosa nxi'. %mor atzan mal cosa nxi'. %eng %spa la cosa es la que se va. C chuxh. = chux. %mor chux. %eng %spa bueno. J a ti kamnet ma chee. = a ti camioneta ma txi'. %mor a ti camioneta ma txi'. %eng %spa la camioneta es la que se va a ir. J ma ta xhla' ki. = mal tal xhlaq' ki. %mor mal tal xhlaq' ki. %eng %spa ahi esta ese ninyo. R jatum ma che'x mal tal xhlaq'? %mor jatum ma che'x mal tal xhlaq'? %eng %spa en dónde van a ir los niños? J ma xhem tal. = ma che'x ma tal. %mor ma che'x ma tal. %eng %spa se van a ir a dormir. R ma che'x ma tal? %mor ma che'x ma tal? %eng %spa ellos se van a ir a dormir. R jatumtzan ma txi' mal camioneta? %mor jatumtzan ma txi' mal camioneta? %eng %spa y la camioneta en dónde se fue? J ma chi'm tu ti ti tku' maxh tu tnom. = ma txi' ma tuk' ti ta' max tuj tnom. %mor ma txi' ma tuk' ti ta' max tuj tnom. %eng %spa el se va a ir con el que esta en el pueblo. R ma txi' ma q'il ti ta' max ma tuj tnam? %mor ma txi' ma q'il ti ta' max ma tuj tnam? %eng %spa se va a ir a traer al que está en el pueblo. J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. J ach ma chi' ti ki. = atzan ma txi' ti ki. %mor atzan ma txi' ti ki. %eng %spa alla va ir ese. R atzan. %mor atzan. %eng %spa sí. J pel achan ma chi'm. = per atzan ma txi' ma. %mor per atzan ma txi' ma. %eng %spa pero si alla va a ir el. R a ma txi' ma? %mor a ma txi' ma? %eng %spa ahí se va a ir? J atin mat chi ti Anit. = atzan ma txi ti Anita. %mor atzan ma txi ti Anita. %eng %spa ahí va a ir Anita. R alkye? %mor alkye? %eng %spa cual es? J ajH ti ajHlu ki. = aj ti jlukin. %mor aj ti jlukin. %eng %spa este. J ma chi'm chaal. = ma txi' ma txa'l. %mor ma txi' ma txa'l. %eng %spa el va a ir al banyo. R ma txi' ma txa'l? %mor ma txi' ma txa'l? %eng %spa se va a ir al baño? J ach ti tal ajHo. = atzan ti tal ajo. %mor atzan ti tal ajo. %eng %spa ese es el pequenyito. R kisana jeey. %mor kisana jeey. %eng %spa ya viste. C ntan mal tal chik. = ntan mal tal xhiky. %mor ntan mal tal xhiky. %eng %spa el conejito esta durmiendo. C kal mal mal ki? = tqal mal ki? %mor tqal mal ki? %eng %spa ese que es? J tututuuu. = tututuuu. %mor tututuuu. %eng %spa tututuuu. R tqaltzan mal ajo? %mor tqaltzan mal ajo? %eng %spa que es eso? J nxhi ti kamnet ti' mal tal a. = ntxi' ti camioneta tib'aj mal tal q'a. %mor ntxi' ti camioneta tib'aj mal tal q'a. %eng %spa la camioneta se va encima del ninyo. J a nchi tan mal chjHo'l. = a nchi tan mal xjal. %mor a nchi tan mal xjal. %eng %spa ahi durmen las personas. R kisana jeey. %mor kisana jeey. %eng %spa ya vistes. J ya ma chit maw tetet. = ya ma chii mal tetet. %mor ya ma chii mal tetet. %eng %spa alla estan las camionetas. J tat, tat, tat. = tat, tat, tat. %mor tat, tat, tat. %eng %spa tat, tat, tat. J tititiiit. = tititiiit. %mor tititiiit. %eng %spa tititiiit. R q'onx jkin. %mor q'onx jkin. %eng %spa dale ese. J oyyxh. = oyyxh. %mor oyyxh. %eng %spa oyyy. C titi'. = tititiiit. %mor tititiiit. %eng %spa onomatopeyico de los carros al bocinar. J oooh! = oooh! %mor oooh! %eng %spa oooh! R tzul papa tuk' tsinchya ki. %mor tzul papa tuk' tsinchya ki. %eng %spa mira ahí vienen papá con tu sincho. J oooh! = oooh! %mor oooh! %eng %spa oooh! J peloto! = pelota! %mor pelota! %eng %spa pelota! W maa kub' tz'aq jal. %mor maa kub' tz'aq jal. %eng %spa ya se cayó. J naxh ku tak. = na'nx tkub' tz'aq jal. %mor na'nx tkub' tz'aq jal. %eng %spa todavia no se a caido. w na'nx tkub' tz'aq jal? %mor na'nx tkub' tz'aq jal? %eng %spa aún no se a caído? J tan tuuu. = ntzaj ntzyu'n jal. %mor ntzaj ntzyu'n jal. %eng %spa lo agarro. J matin ku' chakjH. = ma'tzan kub' tz'aq jal. %mor ma'tzan kub' tz'aq jal. %eng %spa ya se cayo. W jatzantum ma txi'ya ja'la tuk' a'? %mor jatzantum ma txi'ya ja'la tuk' a'? %eng %spa y ahorita en dónde vas a ir con el agua? J tu a' ma chinxhi. = tuj a' ma chinxa. %mor tuj a' ma chinxa. %eng %spa en el agua voy a ir. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J ya ma chinxh lol ti kamnet. = ya ma chinxa lol ti camioneta. %mor ya ma chinxa lol ti camioneta. %eng %spa ya voy a ir a ver la camioneta. W aan tuj camioneta ma txi'ya. %mor aan tuj camioneta ma txi'ya. %eng %spa aan vas a ir en la camioneta. W altzan kye junt kxel? %mor altzan kye junt kxel? %eng %spa quien es el otro que se va a ir? J kin ma ki. = kin ma ki. %mor kin ma ki. %eng %spa mira él. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J tuuu. = tuuu. %mor tuuu. %eng %spa tuuu. W altzan kye junt kxel ajo? %mor altzan kye junt kxel ajo? %eng %spa quien otro va ir ahí? J chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? W chep. %mor chep. %eng %spa José. J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? W altzan kye junt kxel ajo? %mor altzan kye junt kxel ajo? %eng %spa quien otro va ir ahí? J a ma chi ti ki ajH. = a ma txi' ti kin ajo. %mor a ma txi' ti kin ajo. %eng %spa ese va a ir ahi. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J a ti lu kin ma chi'. = a ti lu kin ma txi'. %mor a ti lu kin ma txi'. %eng %spa este se va a ir. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J ya ma chi'jH tu tnom. = ya ma txi' jal tuj tnom. %mor ya ma txi' jal tuj tnom. %eng %spa ya se va a ir al pueblo. W alkye junt? %mor alkye junt? %eng %spa quien otro? J a ti lo ki. = a ti lu kin. %mor a ti lu kin. %eng %spa este. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. W o'kx ajo? %mor o'kx ajo? %eng %spa sólo eso? J o'xh. = o'kx. %mor o'kx. %eng %spa solo. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J o'xh kawal. = o'kx, kab'al. %mor o'kx, kab'al. %eng %spa solo, esta cabal. J o'xh tal nu'xh. = o'kx tal nu'xh. %mor o'kx tal nu'xh. %eng %spa solo el bebe. J nta ch'i. = ntan ch'in. %mor ntan ch'in. %eng %spa esta durmiendo. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J n'o' ni tal nu'xh. = n'oq' ni tal nu'xh. %mor n'oq' ni tal nu'xh. %eng %spa el bebe esta llorando. J mmm. = mmm. %mor mmm. %eng %spa mmm. J ni' pan tok ma kamnet? = jniky' b'an tok mal camioneta? %mor jniky' b'an tok mal camioneta? %eng %spa a que hora va pasar la camioneta? W aan. %mor aan. %eng %spa aan. J ma chokxh. = maa tz'okx. %mor maa tz'okx. %eng %spa ya entro. J an panchok jHa chakin. = a kokil jal tzalu kin. %mor a kokil jal tzalu kin. %eng %spa aqui va a pasar. W jatum? %mor jatum? %eng %spa dónde? J ajH chakin. = tzalu kin. %mor tzalu kin. %eng %spa aqui. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. W atzan kxel jal ajo? %mor atzan kxel jal ajo? %eng %spa ahí se va a ir? C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? C chayen. = tzaja. %mor tzaja. %eng %spa veni. J kali? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? J kat jHat? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? C (). = (). %mor (). %eng %spa (). J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? C ki ma wiche ku 'il. = i tkin mal wicho quk'il. %mor i tkin mal wicho quk'il. %eng %spa que mire Luis con nosotros. J kal ti lu kin? = tqal ti lu kin? %mor tqal ti lu kin? %eng %spa que es éste? J kal ti ka? = tqal ti ki? %mor tqal ti ki? %eng %spa ese que es? C lenenejH. = neja. %mor neja. %eng %spa esperate. C 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa ay. J kal ti kin? = tqal ti kin? %mor tqal ti kin? %eng %spa ese que es? W ky'aq jal q'any. %mor ky'aq jal q'any. %eng %spa vos es pulga. J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? W ky'aq jal. %mor ky'aq jal. %eng %spa es pulga. J chak jHa? = ky'aq' jal? %mor ky'aq' jal? %eng %spa es pulga? W joo. %mor joo. %eng %spa sí. J kal ti ki? = tqal ti ki? %mor tqal ti ki? %eng %spa ese que es? C mal xhkup. = mal txkup. %mor mal txkup. %eng %spa ese animal. J jHat jHa? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? J mal ich. = mal ich. %mor mal ich. %eng %spa ese chile (picante). C ma ixh ki. = mal ich ki. %mor mal ich ki. %eng %spa ahi esta ese picante. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chep chu naa. = chep chunaja. %mor chep chunaja. %eng %spa Jose apurate. C ma ta chi lu ki. = mal tal chile lu kin. %mor mal tal chile lu kin. %eng %spa aqui esta el chile. C cheeep chu naa. = chep chunaja. %mor chep chunaja. %eng %spa Jose apurate. J nejHa. = neja. %mor neja. %eng %spa esperate. J ma nchin chakchan. = ma nchi saqchana. %mor ma nchi saqchana. %eng %spa estoy jugando. J oooh! = oooh! %mor oooh! %eng %spa oooh! W tza'n kxela chep? %mor tza'n kxela chep? %eng %spa José dónde vas a ir? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? W tza'n kxela chep? %mor tza'n kxela chep? %eng %spa José dónde vas a ir? J tu nom. = tuj tnam. %mor tuj tnam. %eng %spa en el pueblo. W aan tuj tnam. %mor aan tuj tnam. %eng %spa aan en el pueblo. J ma chi ti kamnet tu tnom. = ma txi' ti camioneta tuj tnom. %mor ma txi' ti camioneta tuj tnom. %eng %spa la camioneta se va a ir al pueblo. W aan ma txi' camioneta tuj tnam. %mor aan ma txi' camioneta tuj tnam. %eng %spa aan la camioneta se va a ir al pueblo. J ki waltin ma chi'jH. = kab'altzan ma txi' jal. %mor kab'altzan ma txi' jal. %eng %spa cabal se fue. W a ma txi' jal? %mor a ma txi' jal? %eng %spa ahí se va a ir? J klat jHunt ti kamnet. = qla'tz junt ti camioneta. %mor qla'tz junt ti camioneta. %eng %spa vamos a ver la camioneta. W jatum ta' jal? %mor jatum ta' jal? %eng %spa en dónde está? J oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! W jatum ta' jal? %mor jatum ta' jal? %eng %spa dónde está? W chep. %mor chep. %eng %spa José. J klach jHunt ti camion ma chi kun. = qla'tz junt ti camion ma chi kin. %mor qla'tz junt ti camion ma chi kin. %eng %spa vamos a ver el otro camión allá. R jatum? %mor jatum? %eng %spa dónde? J ma ta ki. = ma chi kin. %mor ma chi kin. %eng %spa allá. W ma chi ki. %mor ma chi ki. %eng %spa allá. + 4.30 W aan max ma chi ki. %mor aan max ma chi ki. %eng %spa aan hasta allá. J kla'xh jHun ti camion ma chi ki mam. = qla'tz jun ti camion ma chi kin mama. %mor qla'tz jun ti camion ma chi kin mama. %eng %spa mama vamos a ver un camion alla. R jatuma? %mor jatuma? %eng %spa dónde? J mach kin. = ma chi kin. %mor ma chi kin. %eng %spa alla. R jatum ta' jal? %mor jatum ta' jal? %eng %spa dónde está? J mach kin. = ma chi kin. %mor ma chi kin. %eng %spa alla. R alkye camion? %mor alkye camion? %eng %spa cual camión? R b'aq at camion ajo. %mor b'aq at camion ajo. %eng %spa acaso hay camión ahí? J a ti ta' ma chi ki. = a ti ta' ma chi ki. %mor a ti ta' ma chi ki. %eng %spa es el que está allá. R chu q'i'tza. %mor chu q'i'tza. %eng %spa anda traelo. R b'aq a j-ajo. %mor b'aq a j-ajo. %eng %spa eso no es. R jatum saj ti'na. %mor jatum saj ti'na. %eng %spa dónde lo trajiste. J jHa tajH tu'n mam? = jat jal tu'na mami? %mor jat jal tu'na mami? %eng %spa mami en donde lo tenes? W jat jal q'any chep? %mor jat jal q'any chep? %eng %spa José dónde está? J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? W jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? C chep chu naaa. = chep chunaja. %mor chep chunaja. %eng %spa Jose apurate. J a ti ta' lo kin. = a ti ta' luu kin. %mor a ti ta' luu kin. %eng %spa es este que esta aqui. C chu naa kit ki bee. = chunaja kintza kin be. %mor chunaja kintza kin be. %eng %spa apurate mira. R jatum ta' jal? %mor jatum ta' jal? %eng %spa dónde está? C chu naa chep. = chunaja chep. %mor chunaja chep. %eng %spa Jose apurate. J a ti ta' chakin. = a ti ta' tzaluu kin. %mor a ti ta' tzaluu kin. %eng %spa el que esta aqui. C chu naa. = chunaja. %mor chunaja. %eng %spa apurate. C kayetil ma pak wu'na. = kkanetil mal pwaq wu'na. %mor kkanetil mal pwaq wu'na. %eng %spa yo voy a encontrar el dinero. R chunaja chi. %mor chunaja chi. %eng %spa apurate dice. J mi'n. = mi'n. %mor mi'n. %eng %spa no. J a wey' ta kin. = a weky' tal kin. %mor a weky' tal kin. %eng %spa el mio es ese pequenyito. R alkye? %mor alkye? %eng %spa cual? W chu q'i'tz jal. %mor chu q'i'tz jal. %eng %spa anda traelo. J ti tokxh kin. = ti tokx kin. %mor ti tokx kin. %eng %spa el que esta alla. R alkye jal? %mor alkye jal? %eng %spa cual es? R alkye jal? %mor alkye jal? %eng %spa cual es? J a ti a ti koxh maxh kin. = a ti kokx max ma chi kin. %mor a ti kokx max ma chi kin. %eng %spa el que esta hasta alla. R jatum ta' jal? %mor jatum ta' jal? %eng %spa dónde está? R jat jal? %mor jat jal? %eng %spa dónde está? J mal ti camion lu ki. = ti camion lu kin. %mor ti camion lu kin. %eng %spa aqui esta el camion. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R kunwi'tza nej. %mor kunwi'tza nej. %eng %spa espérate voy a ir a traerlo. J nwi'ch. = nwi'tza. %mor nwi'tza. %eng %spa voy a ir a traerlo. C wicha. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. W tqal? %mor tqal? %eng %spa que? R a jluu? %mor a jluu? %eng %spa es esto? J atin. = atzan. %mor atzan. %eng %spa si. R per chu schana ma chi'tz. %mor per chu schana ma chi'tz. %eng %spa pero jugá allá. R chu schana tuk'il txin. %mor chu schana tuk'il txin. %eng %spa jugá con ella. J it ant jHun npelote. = q'antz jun npelotaya. %mor q'antz jun npelotaya. %eng %spa dame una pelota. R chu q'inxa. %mor chu q'inxa. %eng %spa llevalo. N ay atx taj. %mor ay atx taj. %eng %spa hay falta. J aay! = aay! %mor aay! %eng %spa aay! N diez weky' kjawitz. %mor diez weky' kjawitz. %eng %spa yo voy a sacar diez. N ya atx taj mal yoxh. %mor ya atx taj mal yoxh. %eng %spa falta el rojo. N at kjawil tu'n naq chik. %mor at kjawil tu'n naq chik. %eng %spa va a lavantar Francisca. N ax diez te b'ixh kjawitz. %mor ax diez te b'ixh kjawitz. %eng %spa ella también va a sacar diez. N atxtzan taj mal negro. %mor atxtzan taj mal negro. %eng %spa falta el negro. J kal jHa at jHunt? = tqal junt jal? %mor tqal junt jal? %eng %spa que es el otro? W yajtzan ja'la chep tza'ntzan kxel jal? %mor yajtzan ja'la chep tza'ntzan kxel jal? %eng %spa José y ahora por dónde se va a ir? W chep. %mor chep. %eng %spa José. J jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? W tza'ntzan kxela ja'la? %mor tza'ntzan kxela ja'la? %eng %spa por dónde te vas a ir? C aay! = aay! %mor aay! %eng %spa aay! J tu tnum. = tuj tnam. %mor tuj tnam. %eng %spa en el pueblo. W an ax tuj tnam. %mor an ax tuj tnam. %eng %spa también en el pueblo. J nlachi jHun tokxh kin. = nla'tza jun ti kox kin. %mor nla'tza jun ti kox kin. %eng %spa voy a ir a ver ese que esta alla. R titil jal teya? %mor titil jal teya? %eng %spa para que lo quieres? J tokxh kin. = tokx kin. %mor tokx kin. %eng %spa esta alla. R cheb' q'in etz jal. %mor cheb' q'in etz jal. %eng %spa sacalo despacio. C wicha. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. C wiche. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. W tqal? %mor tqal? %eng %spa que? J ma kuxh. = maa ku'x. %mor maa ku'x. %eng %spa ya se bajo. C chep chayi. = chep tzaja. %mor chep tzaja. %eng %spa Jose vani. W tqaltzan ajo q'any chep? %mor tqaltzan ajo q'any chep? %eng %spa vos José que es eso? J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? J achin nchi chi ti kamnet. = atzan nchi'j txi' ti camioneta. %mor atzan nchi'j txi' ti camioneta. %eng %spa aqui se va a ir la camioneta manyana. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. W wenn at xjal iqan tu'n jal? %mor wenn at xjal iqan tu'n jal? %eng %spa trae personas? W wenn at xjal iqan tu'n jal? %mor wenn at xjal iqan tu'n jal? %eng %spa trae personas? J at. = at. %mor at. %eng %spa sí. W at? %mor at? %eng %spa sí? W wenn ajuna? %mor wenn ajuna? %eng %spa también usted? J ajHun. = ajun. %mor ajun. %eng %spa si. W ajun? %mor ajun? %eng %spa también? C wicho. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. W altzan kye junt? %mor altzan kye junt? %eng %spa cual es el otro? J n? = n? %mor n? %eng %spa n? W altzan kye junt? %mor altzan kye junt? %eng %spa cual es el otro? W o'kx aya? %mor o'kx aya? %eng %spa sólo usted? W q'any chep. %mor q'any chep. %eng %spa vos José. C wich. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. J kay? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? J ant jHunt. = q'antz junt. %mor q'antz junt. %eng %spa dame otro. W wenn o'kx aya iqan tu'n jal? %mor wenn o'kx aya iqan tu'n jal? %eng %spa sólo a usted trae cargando? J ant jHunt jHa. = q'antz junt jal. %mor q'antz junt jal. %eng %spa dame el otro. J 'ant. = q'antza. %mor q'antza. %eng %spa damelo. R chu q'i'tza. %mor chu q'i'tza. %eng %spa anda traelo. R chu q'i'tza. %mor chu q'i'tza. %eng %spa anda traelo. J i'ch. = q'i'tza. %mor q'i'tza. %eng %spa anda traelo. J achi. = atzan. %mor atzan. %eng %spa ese es. J oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! C wicho. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. W tqal? %mor tqal? %eng %spa qué? J a nchijH sakchan ti pelot. = nchi'j qo saqchan ti'j pelota. %mor nchi'j qo saqchan ti'j pelota. %eng %spa manyana vamos a gugar pelota. W aan weno. %mor aan weno. %eng %spa aan bueno. R q'antz ti pelota? %mor q'antz ti pelota? %eng %spa dame la pelota? C chepe. = chepe. %mor chepe. %eng %spa José. J jHa kxhi jHa. = kyja' kyxi' jal. %mor kyja' kyxi' jal. %eng %spa para alla van. C aay. = aay. %mor aay. %eng %spa aay. R q'antza. %mor q'antza. %eng %spa damelo. C chepee. = chepee. %mor chepee. %eng %spa José. R lu jal ta' ma chi kin be. %mor lu jal ta' ma chi kin be. %eng %spa allá está. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? C chayi. = tzaja. %mor tzaja. %eng %spa veni. J jHatum? = jatum? %mor jatum? %eng %spa en donde? C Cheepe. = Cheepe. %mor Cheepe. %eng %spa José. R nyaa a pelota luu? %mor nyaa a pelota luu? %eng %spa éste no es la pelota? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. R lu jal luu. %mor lu jal luu. %eng %spa aquí está. J nya ti lu kin. = nyaa ti luu kin. %mor nyaa ti luu kin. %eng %spa este no es. C cheepe. = cheepe. %mor cheepe. %eng %spa José. J a ti lo kin. = a ti luu kin. %mor a ti luu kin. %eng %spa es éste. R chu q'injatz ti ajo. %mor chu q'injatz ti ajo. %eng %spa saca eso. J a ti lu kin. = a ti lu kin. %mor a ti lu kin. %eng %spa es éste. J ay anch. = ay q'antza. %mor ay q'antza. %eng %spa ay damelo. R ay damelo. %mor ay damelo. %eng %spa ay damelo. R chu q'intza. %mor chu q'intza. %eng %spa traelo. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? C lu chep = lu chep %mor lu chep %eng %spa José aquí está. J titit. = titit. %mor titit. %eng %spa titit. J ya cabal jHa. = ya cabal jal. %mor ya cabal jal. %eng %spa está cabal. + 7.42 J ool nkamneto! = hola nkamionetaya! %mor hola nkamionetaya! %eng %spa hola mi camioneta! C kit ki chep. = kintza ki chep. %mor kintza ki chep. %eng %spa Jose mira. J jHeey chi. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. J jHeey chi. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. R al 'e mal pelota? %mor al 'e mal pelota? %eng %spa de quien es la pelota? J at wey' npelot ajHo. = atzan weky' npelotaya ajo %mor atzan weky' npelotaya ajo %eng %spa esa es mi pelota. R a tee tpelotaya? %mor a tee tpelotaya? %eng %spa es tu pelota? J xha winn tu tnom. = saj wi'na tuj tnom. %mor saj wi'na tuj tnom. %eng %spa lo traje en el pueblo. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R jte' etz jal tu'na? %mor jte' etz jal tu'na? %eng %spa en cuanto lo compraste? R jte' etz jal tu'na? %mor jte' etz jal tu'na? %eng %spa en cuanto lo compraste? C cheep. = cheep. %mor cheep. %eng %spa José. J pentcinco. = veinticinco. %mor veinticinco. %eng %spa veinticinco. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chepe. = chepe. %mor chepe. %eng %spa José. C chepe. = chepe. %mor chepe. %eng %spa José. J anxhinak. = mal xinaq. %mor mal xinaq. %eng %spa ese hombre. J anxhinak lu ki. = mal xinaq lu ki. %mor mal xinaq lu ki. %eng %spa aqui esta el hombre. J anxhinak. = mal xinaq. %mor mal xinaq. %eng %spa ese hombre. J 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa ay. J oy'. = oy'. %mor oy'. %eng %spa que? C chepe. = chepe. %mor chepe. %eng %spa José. C chepee. = chepee. %mor chepee. %eng %spa José. J i tjHaxh ti plok te ti ki. = i tjax ti blok tib'aj ti ki. %mor i tjax ti blok tib'aj ti ki. %eng %spa que se suba el blok sobre ese. R chu q'onjaxa. %mor chu q'onjaxa. %eng %spa subilo. J ploki. = blok. %mor blok. %eng %spa blok. C chepe. = chepe. %mor chepe. %eng %spa José. C chepe. = chepe. %mor chepe. %eng %spa José. J 'anti plok. = q'antz ti blok. %mor q'antz ti blok. %eng %spa dame el blok. C chepe... = chepe... %mor chepe... %eng %spa José. J nxhitin ti plok ma okan. = nxi'tzan ti blok ma okan. %mor nxi'tzan ti blok ma okan. %eng %spa el blok se va hasta alla. R jeey jak ky'is tu'n jal? %mor jeey jak ky'is tu'n jal? %eng %spa ese puede aguantar? J jHa'k. = ja'ka. %mor ja'ka. %eng %spa puede. R ja'ka? %mor ja'ka? %eng %spa puede? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. J mal ma chijH tu tnam. = ma txi' jak tuj tnam. %mor ma txi' jak tuj tnam. %eng %spa se va ir al pueblo. R ya ma txi' jal tuj tnam? %mor ya ma txi' jal tuj tnam? %eng %spa se va a ir al pueblo? J atin mal walto ajHo. = atzan mal b'alt'a ajo. %mor atzan mal b'alt'a ajo. %eng %spa esa es la cubeta. R ti tqal tb'i jal? %mor ti tqal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama? J mal walto. = mal b'alt'a. %mor mal b'alt'a. %eng %spa esa cubeta. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C bixh cha tin ti ki be. = b'ix tzaj ti'n ti kin be. %mor b'ix tzaj ti'n ti kin be. %eng %spa te traes ese que esta aqui. J cha'nchi jHaw kil mal wato mal xhinajH 'any? = tza'ntzan njaw ti'n mal xinaq mal b'alt'a q'any? %mor tza'ntzan njaw ti'n mal xinaq mal b'alt'a q'any? %eng %spa vos como levanta el hombre la cubeta? R jee jak b'ant tee tu'na? %mor jee jak b'ant tee tu'na? %eng %spa lo podes hacer? J jHaak. = ja'ka. %mor ja'ka. %eng %spa puedo. R ja'k? %mor ja'k? %eng %spa puedes? R tza'n ktelb'il tu'na? %mor tza'n ktelb'il tu'na? %eng %spa cómo lo vas a hacer? R tza'n ktelb'il tu'na? %mor tza'n ktelb'il tu'na? %eng %spa cómo lo vas a hacer? J 'ay yuma. = ay tzyuma. %mor ay tzyuma. %eng %spa ay agarralo. J ka nak tal xho'jH. = qa naq tal xu'j. %mor qa naq tal xu'j. %eng %spa las soñoritas. R qa naq tal xu'j. %mor qa naq tal xu'j. %eng %spa las señoritas. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J maxh tjHaxh kojHe ixh. = max tjax tk'oje' b'ixh. %mor max tjax tk'oje' b'ixh. %eng %spa alla esta sentada. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? C jHat mal ich? = jat mal ich? %mor jat mal ich? %eng %spa en donde esta el chile? J uy mal ich ti'jH! = uy mal ich ti'j jal! %mor uy mal ich ti'j jal! %eng %spa uy ese tiene chile! R at mal ich? %mor at mal ich? %eng %spa hay chile? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. J kinchi ki. = kintza ki. %mor kintza ki. %eng %spa mira. R jak b'aj tee tu'n tuk' ich? %mor jak b'aj tee tu'n tuk' ich? %eng %spa usted lo puede comer con chile? J chu kin tijH om. = chux kina ti'j om. %mor chux kina ti'j om. %eng %spa vos segui mirando. R jak b'aj tee tu'n tuk' ich? %mor jak b'aj tee tu'n tuk' ich? %eng %spa usted lo puede comer con chile? J jHaak. = ja'ka. %mor ja'ka. %eng %spa puedo. R ja'k? %mor ja'k? %eng %spa puedes? R tza'n ten tu'na kb'ajel tu'na? %mor tza'n ten tu'na kb'ajel tu'na? %eng %spa cómo vas a hacer cuando lo comas? J mal balto. = mal b'alt'a. %mor mal b'alt'a. %eng %spa esa cubeta. J tututu. = tututu. %mor tututu. %eng %spa tututu. J oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! C 'aan? = jHa? %mor jHa? %eng %spa que? J 'oyyy. = 'oyyy. %mor 'oyyy. %eng %spa oyyy. C tutut? = tutut? %mor tutut? %eng %spa tutut? J nach jHa. = nach jal. %mor nach jal. %eng %spa no sirve. J atin ma chi ti kamnet ma okinxh. = atzan ma txi' ti camioneta ma okonx. %mor atzan ma txi' ti camioneta ma okonx. %eng %spa hasta alla se va a ir la camioneta. R jatum? %mor jatum? %eng %spa dónde? C chep chayi. = Chep tzaja. %mor Chep tzaja. %eng %spa Jose veni. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J watemale. = Guatemala. %mor Guatemala. %eng %spa Guatemala. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. R al 'e camioneta? %mor al 'e camioneta? %eng %spa de quien es la camioneta? C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. J te ti xhinajH. = te ti xinaq. %mor te ti xinaq. %eng %spa es del hombre. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. R te ti xinaq? %mor te ti xinaq? %eng %spa es del hombre? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? J uuuy! = uuuy! %mor uuuy! %eng %spa uuuy! J ma ka' chichi. = maa kab'an ttzi' txin. %mor maa kab'an ttzi' txin. %eng %spa ella se lastimo la boca. J mal 'a tun chin. = mal tq'ab' tu'n txin. %mor mal tq'ab' tu'n txin. %eng %spa ella agarro la mano. C 'ayyy. = 'ayyy. %mor 'ayyy. %eng %spa ayyy. J ma ka' chichi. = maa kab'an ttzi' txin. %mor maa kab'an ttzi' txin. %eng %spa ella se lastimo la boca. J mal, mal... = mal, mal... %mor mal, mal... %eng %spa ese, ese... R ma'tzan. %mor ma'tzan. %eng %spa claro que ya. J ayy chi chin. = ayy chi txin. %mor ayy chi txin. %eng %spa ayy dijo ella. R ay chi txin kyja'. %mor ay chi txin kyja'. %eng %spa ay dijo ella así. J ma chii ti kamnet. = ma txi' ti camioneta. %mor ma txi' ti camioneta. %eng %spa ya se va ir la camioneta. J a a lape ti kin. = nok lape' ti kin. %mor nok lape' ti kin. %eng %spa ese se va atras. R kisana jal. %mor kisana jal. %eng %spa ya vistes. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J ntojH tokxh. = nokx jal. %mor nokx jal. %eng %spa se mete. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J mami. = mami. %mor mami. %eng %spa mami. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J jHa cha? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? C Cheeep. = Cheeep. %mor Cheeep. %eng %spa José. J annn. = annn. %mor annn. %eng %spa annn. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. R jatum kpo'la? %mor jatum kpo'la? %eng %spa dónde vas a llegar? C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J a las t'oxh. = a las doce. %mor a las doce. %eng %spa a las doce. C i chee chii. = i txi' ma chii. %mor i txi' ma chii. %eng %spa que se vaya alla. J a las t'oxh. = a las doce. %mor a las doce. %eng %spa a las doce. J a las tos. = a las doce. %mor a las doce. %eng %spa a las doce. A papi. %mor papi. %eng %spa papi. J a las t'oxhin. = a las doce. %mor a las doce. %eng %spa a las doce. R jatum ma txi' jal? %mor jatum ma txi' jal? %eng %spa dónde se va a ir? J a las t'oxh. = a las doce. %mor a las doce. %eng %spa a las doce. J ala miche. = ala mishe. %mor ala mishe. %eng %spa ala Mishe. R Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! R Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R jatum ma txi' jal? %mor jatum ma txi' jal? %eng %spa en dónde se va a ir? J yooo! = yooo! %mor yooo! %eng %spa yooo! J matin chexh chak jHa. = ma'tzan tz'ex tz'aq jal. %mor ma'tzan tz'ex tz'aq jal. %eng %spa ya se cayó. J las t'os. = las doce. %mor las doce. %eng %spa las doce. J las tos. = las doce. %mor las doce. %eng %spa las doce. C kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? J 'ant talo. = q'antz ncarroya. %mor q'antz ncarroya. %eng %spa dame mi carro. R jatum ma txi' jatum? %mor jatum ma txi' jatum? %eng %spa en dónde se va a ir? J ma tu tnom. = ma tu tnam. %mor ma tu tnam. %eng %spa en el pueblo. R ma tu ntam? %mor ma tu ntam? %eng %spa en el pueblo? J aaay! = aaay! %mor aaay! %eng %spa aaay! J ayy kamnetoo! = aay camioneta. %mor aay camioneta. %eng %spa aay camioneta. J yaaa. = yaaa. %mor yaaa. %eng %spa yaaa. J matin najH. = ma'tzan naj jal. %mor ma'tzan naj jal. %eng %spa ya se murio. R al u'n? %mor al u'n? %eng %spa quien fue? J atin mal balto tum kxel. = atzan mal balto kxel. %mor atzan mal balto kxel. %eng %spa la cubeta es la que se va a ir. R al u'n ma tz'ex tz'aq jal? %mor al u'n ma tz'ex tz'aq jal? %eng %spa quien lo dejo caer? J tun mal xhinajH. = tu'n mal xinaq. %mor tu'n mal xinaq. %eng %spa fue el hombre. R tu'n mal xinaq? %mor tu'n mal xinaq? %eng %spa fue el hombre? J yabexh. = saber. %mor saber. %eng %spa saber. C ok Ana? = ok Ana? %mor ok Ana? %eng %spa sí Ana? J nel tajHi. = nel tz'aq jal. %mor nel tz'aq jal. %eng %spa se cae. R titil? %mor titil? %eng %spa para que? C kint chep. = kintza chep. %mor kintza chep. %eng %spa Jose mira. J 'in ech ajH ti bolxh. = q'in etz aj ti bolsa. %mor q'in etz aj ti bolsa. %eng %spa saca la bolsa. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J 'aay ya. = 'aay ya. %mor 'aay ya. %eng %spa aay ya. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Cheeep. = Cheeep. %mor Cheeep. %eng %spa José. J a ti bols lu'. = a ti bolsa luu. %mor a ti bolsa luu. %eng %spa esta es la bolsa. J uuy! = uuy! %mor uuy! %eng %spa uuy! J a ti bolxh tok tijH. = a ti bolsa tok ti'j jal. %mor a ti bolsa tok ti'j jal. %eng %spa es la bolsa que tiene. R titil bolsa teya? %mor titil bolsa teya? %eng %spa para que quieres la bolsa? J xhe k-'on jHa texh kye xhjHal. = xel qq'o'n jal te xjal. %mor xel qq'o'n jal te xjal. %eng %spa lo vamos a dar a la persona. J ma xhii xhjHal tu tnom. = ma txi' xjal tuj tnom. %mor ma txi' xjal tuj tnom. %eng %spa la persona se va a ir al pueblo. J ne pa jHa. = ne' pa jal. %mor ne' pa jal. %eng %spa es grande. J tetet. = tetet. %mor tetet. %eng %spa tetet (sonido cuando bocina la camioneta). R kisana. %mor kisana. %eng %spa ya viste. J a laxh toxh. = a las doce. %mor a las doce. %eng %spa a las doce. J a las cuatooo. = a las cuatro. %mor a las cuatro. %eng %spa a las cuatro. J teteeet. = teteeet. %mor teteeet. %eng %spa teteeet. R titiltzan jal teya? %mor titiltzan jal teya? %eng %spa para que lo quieres? J i chi' ti balto. = i xhi' ti b'alt'a. %mor i xhi' ti b'alt'a. %eng %spa que se vaya la cubeta. A teeet. %mor teeet. %eng %spa teeet. J xhit 'ant jHu pixh wey' nban. = xhit q'antz jun weky' npana. %mor xhit q'antz jun weky' npana. %eng %spa xhit dame un mi pan. R nn? %mor nn? %eng %spa nn? J 'ant jHu pixh wey' npann. = q'antz jun weky' npana. %mor q'antz jun weky' npana. %eng %spa dame un mi pedazo de pan. R b'aq jak b'aj jal tu'na? %mor b'aq jak b'aj jal tu'na? %eng %spa lo puedes comer? J jHakchi. = ja'ktzan. %mor ja'ktzan. %eng %spa puedo. R tza'n tten mal ttzi'ya ok tb'aj jal tu'na? %mor tza'n tten mal ttzi'ya ok tb'aj jal tu'na? %eng %spa cómo vas a hacer la boca cuando lo comas? J npani. = npana. %mor npana. %eng %spa mi pan. p per jak b'aj tu'na? %mor per jak b'aj tu'na? %eng %spa pero lo puede comer? J jHa'kya. = ja'ktzan. %mor ja'ktzan. %eng %spa claro que puedo. K nena. %mor nena. %eng %spa nena. C (). = (). %mor (). %eng %spa (). J i kin nak Anit ti'jH. = i tkin naq Anita ti'j. %mor i tkin naq Anita ti'j. %eng %spa que lo mire Anita. C ne'jH, ach. = neja, q'antzchaqa. %mor neja, q'antzchaqa. %eng %spa esperate, damelo. C nk'ayeti. = nk'ayetaya. %mor nk'ayetaya. %eng %spa mi galleta. C i tok wana weno? = i tok wama weno? %mor i tok wama weno? %eng %spa pongamos mi corte bueno? C wana? = wana? %mor wana? %eng %spa Juana? J nejH chi. = nejya. %mor nejya. %eng %spa esperate. R a luu? %mor a luu? %eng %spa es éste? J nbant ten jHa. = nb'ant tten jal. %mor nb'ant tten jal. %eng %spa se esta arreglando. J i xhel jHunt te chin npant. = kxel junt te txin nb'ant. %mor kxel junt te txin nb'ant. %eng %spa el que se esta arreglando se va a dar otro a ella. R te txin? %mor te txin? %eng %spa de ella? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? J 'ant. = q'antza. %mor q'antza. %eng %spa damelo. R jeey. %mor jeey. %eng %spa ya viste. R maa b'ant carro tu'na? %mor maa b'ant carro tu'na? %eng %spa ya arreglaste el carro? J ntetet. = ntetetin. %mor ntetetin. %eng %spa está bocinando. J nnn. = onomatopeyico del carro. %mor onomatopeyico del carro. %eng %spa onomatopeyico del carro. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J nnn. = onomatopeyico del carro. %mor onomatopeyico del carro. %eng %spa onomatopeyico del carro. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J teteeet. = teteeet. %mor teteeet. %eng %spa teteeet (sonido de camioneta al bocinar). C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J teteet. = teteet. %mor teteet. %eng %spa teteeet (sonido de camioneta al bocinar). J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? J n i ko yukan ti ki. = i qo yukan ti kin. %mor i qo yukan ti kin. %eng %spa movamos ese. C ku'xh ay tunn ki ku'ch. = q'inku'tza jki. %mor q'inku'tza jki. %eng %spa baja ese. J ma kojHechin Ant tun jHa. = ma k'oje' txin Anita tu'n jal. %mor ma k'oje' txin Anita tu'n jal. %eng %spa ese ya sento a Anita. C lul ki Ana. = luluu kin Ana. %mor luluu kin Ana. %eng %spa Ana, aqui esta. C Ana. = Ana. %mor Ana. %eng %spa Ana. J Ana chi chin. = Ana chi txin. %mor Ana chi txin. %eng %spa ella dice Ana. J Ana chit chin. = Ana chizan txin. %mor Ana chizan txin. %eng %spa ella dice Ana. J Ana chi... = Ana chi... %mor Ana chi... %eng %spa Ana dice. C 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa ay. C mal wela chikaw ki ma ki be. = mal rueda chikaw ki be. %mor mal rueda chikaw ki be. %eng %spa ahi esta esa rueda chicago. C ma ki be! = mal kin be! %mor mal kin be! %eng %spa ese que esta ahi! C uy, uy! = uy, uy! %mor uy, uy! %eng %spa uy, uy! R tqal mal ki man? %mor tqal mal ki man? %eng %spa papito que es ese? J che'jH = tze' jal. %mor tze' jal. %eng %spa es palo. R tze' jal? %mor tze' jal? %eng %spa es palo? J nn. = nn. %mor nn. %eng %spa nn. C ayay. = ayay. %mor ayay. %eng %spa ayay. C uyu. = uyu. %mor uyu. %eng %spa uyu. J 'anch. = q'antza. %mor q'antza. %eng %spa damelo. C i chi chon t-'a tun jHa. = i txi' cho'n tq'ab'a tu'n jal. %mor i txi' cho'n tq'ab'a tu'n jal. %eng %spa te va a comer las manos. C ayay. = ayay. %mor ayay. %eng %spa ayay. C ooh! = ooh! %mor ooh! %eng %spa ooh! C (ta chmiixh om). = (ta chmiixh om). %mor (ta chmiixh om). %eng %spa () J nte ti achin tijHa. = nti' ti atz'an ti'j jal. %mor nti' ti atz'an ti'j jal. %eng %spa ese no tiene sal. C jHa? = jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? J nte ti ach'in tijH tun mal mal i'xh. = nti' ti atz'an ti'j mal i'xh. %mor nti' ti atz'an ti'j mal i'xh. %eng %spa ese elote no tiene sal. J mal, mal, mal ixh. = mal i'xh. %mor mal i'xh. %eng %spa ese elote. C ay! = ay! %mor ay! %eng %spa ay! R tqal mal ajo? %mor tqal mal ajo? %eng %spa que es eso? J i'xh. = i'xh. %mor i'xh. %eng %spa elote. R ti tqal mal ki. %mor ti tqal mal ki. %eng %spa que es ese? J chin kay tunn om? = jat ch'in nk'aya tu'na om? %mor jat ch'in nk'aya tu'na om? %eng %spa donde esta un mi poquito de bebida? R nti' k'ab'aj. %mor nti' k'ab'aj. %eng %spa no hay bebida. J 'ant chin wey' nkay otajH. = q'antz ch'in weky' nk'aya q'otaj. %mor q'antz ch'in weky' nk'aya q'otaj. %eng %spa dame un mi poquito de bebida. R taj tee k'ana q'otaj? %mor taj tee k'ana q'otaj? %eng %spa quieres tomar atol? A atum? = jatum? %mor jatum? %eng %spa en donde? C jHa nchapata? = jat nzapatoya? %mor jat nzapatoya? %eng %spa donde esta mi zapato? C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J nka te ma Anit mal otajH. = nk'an te mal Anita mal q'otaj. %mor nk'an te mal Anita mal q'otaj. %eng %spa esa Anita esta tomando atol J jHat ma chech jHun wey' n-aw tun? = jat ma tz'etz jun weky' n-awaya tu'na? %mor jat ma tz'etz jun weky' n-awaya tu'na? %eng %spa porque no comprastes una mi gasiosa? J ajH xhi nkan tu'n mal xhinajH ajH ew. = aj xi' qa'nan tu'n ti xinaq ew. %mor aj xi' qa'nan tu'n ti xinaq ew. %eng %spa el que pidio el hombre ayer. C nala ma chech mal awixh wunn chep. = nat'a ma tz'etz mal awas wu'na chep. %mor nat'a ma tz'etz mal awas wu'na chep. %eng %spa Jose no compre la gasiosa. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C nala chech mal awaxh wunn. = nat'a ma tz'etz mal awas wu'na. %mor nat'a ma tz'etz mal awas wu'na. %eng %spa no compre la gasiosa. C nala... = nada. %mor nada. %eng %spa nada. J chuxhi. = chuxa. %mor chuxa. %eng %spa apurate. C nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? J 'in kuki. = q'inku'tza. %mor q'inku'tza. %eng %spa bajalo. C nala pank 'in wuna nala be. = nat'a b'ank q'i'n wu'na nat'a be. %mor nat'a b'ank q'i'n wu'na nat'a be. %eng %spa no traigo banco mira no traigo. L lu jal lu ki. %mor lu jal lu ki. %eng %spa aquí está. R chu b'aj naj tu'na. %mor chu b'aj naj tu'na. %eng %spa comelo rápido. R jeey b'a'n tk'a'ya? %mor jeey b'a'n tk'a'ya? %eng %spa es bueno tu bebida? R b'a'n tk'a'ya? %mor b'a'n tk'a'ya? %eng %spa es bueno tu bebida? J ban. = b'a'n. %mor b'a'n. %eng %spa si. R b'a'n? %mor b'a'n? %eng %spa sí? C (). = (). %mor (). %eng %spa (). A jHey. = jeey. %mor jeey. %eng %spa ya vistes. R xel ch'int? %mor xel ch'int? %eng %spa quieres otro poquito? J an chint wey' nkaya otajH tu'. = q'antz ch'int weky' nk'a'ya q'otaj tuk'ala. %mor q'antz ch'int weky' nk'a'ya q'otaj tuk'ala. %eng %spa dame otro mi poquito de atol. R maa kub' til ki. %mor maa kub' til ki. %eng %spa mira ya se rego. C chuxhi. = chuxa. %mor chuxa. %eng %spa apurate. C ok pajHil ti pan ok? = ok kb'ajal ti pan ok? %mor ok kb'ajal ti pan ok? %eng %spa se va a comer el pan si? J ok. = ok. %mor ok. %eng %spa sí. C we' ti pan. = weky'a ti pan. %mor weky'a ti pan. %eng %spa el pan es mio. C we'. = weky'a. %mor weky'a. %eng %spa mio. C we'. = weky'a. %mor weky'a. %eng %spa mio. + 15.36 transcripcion terminada. + aqui empieza el archivo MJ120406 J ya' wey'. = nyaa weky'a. %mor nyaa weky'a. %eng %spa no es mio. C ni tal ki. = ni tal ki. %mor ni tal ki. %eng %spa ese pequeño. J achi i chi' ti walto ajHo. = atzan i txi' ti barco ajo. %mor atzan i txi' ti barco ajo. %eng %spa ahi que se baya el barco. C ti tal ki? = ti tal ki? %mor ti tal ki? %eng %spa ese pequeño? J a ti a' lepxh. = a ti a' lepxh. %mor a ti a' lepxh. %eng %spa el agua sigue. C ti loboxh. = ti lobo. %mor ti lobo. %eng %spa ese lobo. C a ta' tal ki. = a ta' tzalu ki. %mor a ta' tzalu ki. %eng %spa esta aqui. J ati ta' ti tku' kin. = atzan ta' ti tkub' kin. %mor atzan ta' ti tkub' kin. %eng %spa ahí está ese. C ay ay. = ay ay. %mor ay ay. %eng %spa ay, ay. C ban mal nay kye. = b'a'n mal naylo. %mor b'a'n mal naylo. %eng %spa el naylo esta bien. W b'a'n jal? %mor b'a'n jal? %eng %spa esta bien? J kiint kyuxh. = kintza Cruz. %mor kintza Cruz. %eng %spa Cruz mira. C 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa ay. C botey mal tal ki. = botey mal tal ki. %mor botey mal tal ki. %eng %spa esa es botella. C jHatum bel ten ti ki? = jatum kb'el ten ti ki? %mor jatum kb'el ten ti ki? %eng %spa en donde se va a poner ese? J i tjHaxh tu kamnyo. = i tjax tuj camion. %mor i tjax tuj camion. %eng %spa que se suba en el camion. J jHey chi. = jeey chi. %mor jeey chi. %eng %spa ya vistes. J (). = (). %mor (). %eng %spa (). J i tjHaxh ti ki tu ti balto. = i tjax ti kin tuj ti b'alt'a. %mor i tjax ti kin tuj ti b'alt'a. %eng %spa que se suba ese en la cubeta. C aaay! = aaay! %mor aaay! %eng %spa aaay! C oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! J pon ti balto. = pon ti b'alt'a. %mor pon ti b'alt'a. %eng %spa ahi va la cubeta. J i chi chon tunn jHa. = i txi' cho'na tu'n jal. %mor i txi' cho'na tu'n jal. %eng %spa que te come. C ayy. = ayy. %mor ayy. %eng %spa ayy. C aaaw! = oooh! %mor oooh! %eng %spa oooh! C ma che chaka. = ma' tz'ex tz'aq jal. %mor ma' tz'ex tz'aq jal. %eng %spa ya se cayó. C ti cheeep. = ti cheeep. %mor ti cheeep. %eng %spa ese José. C ananan. = annn. %mor annn. %eng %spa onomatopeyico del carro. J tututut. = tututut. %mor tututut. %eng %spa tututut. C nananaa. = annn. %mor annn. %eng %spa onomatopeyico del carro. C oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! C jHat ti cheta chep? = jat ti camioneta chep? %mor jat ti camioneta chep? %eng %spa José en dónde está la camionet? J tututut. = tututut. %mor tututut. %eng %spa tututut. C kinchi ki chep? = kintza ki chep. %mor kintza ki chep. %eng %spa Jose mira. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J kin tunn ti alo. = kin ti alo tu'na. %mor kin ti alo tu'na. %eng %spa mira el alo. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C ayyy. = ayyy. %mor ayyy. %eng %spa ayyy. J ki na' ti alo. = kin nat'a ti alo. %mor kin nat'a ti alo. %eng %spa mira no esta el alo. C kich chep. = kintzchaqa chep. %mor kintzchaqa chep. %eng %spa Jose mira. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J tututu. = tututu. %mor tututu. %eng %spa tututu. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. J mejH ma chajH jHa'l. = b'i'x ma tz'aj jal ja'la. %mor b'i'x ma tz'aj jal ja'la. %eng %spa ya se va a ir. C Cheeep. = Cheeep. %mor Cheeep. %eng %spa José. R jeey tqal tb'i ti ajo man? %mor jeey tqal tb'i ti ajo man? %eng %spa papito cómo se llama ese? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama? C cheep. = cheep. %mor cheep. %eng %spa José. J ajH kyo'. = aj qlo'. %mor aj qlo'. %eng %spa nuestra fruta. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. R tqal tb'i mal luu? %mor tqal tb'i mal luu? %eng %spa cómo se llama éste? C ma man a manana. = a nmana. %mor a nmana. %eng %spa es mi papa. J 'a. = 'a. %mor 'a. %eng %spa no. J 'a pon ti wolto. = pon ti barco. %mor pon ti barco. %eng %spa ahi va el barco. C 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa ay. J i chajH ten ti walto. = i taj ti'n ti barco. %mor i taj ti'n ti barco. %eng %spa que se lleve el barco. J i chi chon mal balo. = i txi' cho'n mal carro. %mor i txi' cho'n mal carro. %eng %spa que se comen el carro. C kit ki chep. = kintza ki chep. %mor kintza ki chep. %eng %spa Jose mira. R tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama? C o! = o! %mor o! %eng %spa oh! C Chep kit ki. = chep kinxa ki. %mor chep kinxa ki. %eng %spa Jose mira. J i tjHaw mal bal tun jHa. = i tjaw mal barco tu'n jal. %mor i tjaw mal barco tu'n jal. %eng %spa ese que suba (levanta) al barco. C ti ki chep. = ti ki chep. %mor ti ki chep. %eng %spa José ese. R baya pues! %mor baya pues! %eng %spa baya pues! C ya nach jHa. = ya nach jal. %mor ya nach jal. %eng %spa ya no sirve. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C ya nach jHa. = ya nach jal. %mor ya nach jal. %eng %spa ya no sirve. R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? C ya nach jHa chep. = ya nach jal Chep. %mor ya nach jal Chep. %eng %spa Jose, ya no sirve. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J ma kalo. = mal carro. %mor mal carro. %eng %spa ese carro. R tqal qa mal tal lu ki? %mor tqal qa mal tal lu ki? %eng %spa que son estos pequeño? C uy nach jHa chep. = uy nach jal Chep. %mor uy nach jal Chep. %eng %spa uy Jose, ya no sirve. J mal tal xheboyo. = mal tal cebolla. %mor mal tal cebolla. %eng %spa esa cebollita. R tal xko'ya. %mor tal xko'ya. %eng %spa tomatito. J tal xhkoy? = tal xko'ya? %mor tal xko'ya? %eng %spa tomatito? R tqal qa mal tal luu? %mor tqal qa mal tal luu? %eng %spa que son estos pequeño? C kit ki chep. = kintza ki Chep. %mor kintza ki Chep. %eng %spa Jose mira. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C Cheeep. = Cheeep. %mor Cheeep. %eng %spa José. R tqal mal tal luu? %mor tqal mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeño? C kit ki chep. = kintza ki Chep. %mor kintza ki Chep. %eng %spa Jose mira. J mal loojH. = mal lo'j. %mor mal lo'j. %eng %spa ese banano. C Cheep. = Cheep. %mor Cheep. %eng %spa José. R lo'j? %mor lo'j? %eng %spa banano. C Cheep. = Cheep. %mor Cheep. %eng %spa José. C Cheep. = Cheep. %mor Cheep. %eng %spa José. C Chep. = Chep. %mor Chep. %eng %spa José. C oh! = oh! %mor oh! %eng %spa oh! C baya! = baya! %mor baya! %eng %spa baya! R tqal qa mal tal lu ki? %mor tqal qa mal tal lu ki? %eng %spa que son estos pequeño? J jHati? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? J jHati? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? R tqal qa mal tal lu ki? %mor tqal qa mal tal lu ki? %eng %spa que son estos pequeño? J ya nach jHa ki. = ya nach jal kin. %mor ya nach jal kin. %eng %spa mira este ya no sirve. J jHat? = jat? %mor jat? %eng %spa donde esta? C ya nacha om. = ya nach jal om. %mor ya nach jal om. %eng %spa vos ya no sirve. J jHati? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? J jHati? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? C ya nacha. = ya nach jal. %mor ya nach jal. %eng %spa ya no sirve. J jHati? = jat jal? %mor jat jal? %eng %spa donde esta? C ya nacha. = ya nach jal. %mor ya nach jal. %eng %spa ya no sirve. R a mal luu. %mor a mal luu. %eng %spa es éste. R nene. %mor nene. %eng %spa nene. J i kuk winchani. = i tkub' qb'incha'n jal. %mor i tkub' qb'incha'n jal. %eng %spa lo arreglemos. R chu b'inchan oka. %mor chu b'inchan oka. %eng %spa arreglalo. C a jHluki. = a jlukin. %mor a jlukin. %eng %spa es este. J 'u. = 'u. %mor 'u. %eng %spa 'u. C ancha. = q'antza. %mor q'antza. %eng %spa damelo. C ayy. = ayy. %mor ayy. %eng %spa ayy. R chu b'inchan oka. %mor chu b'inchan oka. %eng %spa arreglalo. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? C ay chep. = ay chep. %mor ay chep. %eng %spa ay José. J chan kxhel jHa tunn? = tza'n kxel jal tu'na? %mor tza'n kxel jal tu'na? %eng %spa en donde lo vas a llevar? C ma ta kuchi. = mal tal kuch. %mor mal tal kuch. %eng %spa ese cochito. R nach jal. %mor nach jal. %eng %spa no sirve. C 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa ay. C ka ma ta lu ki? = tqal mal tal lu kin? %mor tqal mal tal lu kin? %eng %spa que es éste pequenyito? R tqal mal tal lu ki? %mor tqal mal tal lu ki? %eng %spa que es éste pequeñito? J kal ma ta lu ki? = tqal mal tal lu kin? %mor tqal mal tal lu kin? %eng %spa que es este pequenyito? R jee. %mor jee. %eng %spa saber. C aay ayay. = aay ayay. %mor aay ayay. %eng %spa aay ayay. R tqal mal luu. %mor tqal mal luu. %eng %spa que es esto? C ay, ay, aayy. = ay, ay, aayy. %mor ay, ay, aayy. %eng %spa ay, aym aayy. R tqal mal lu ki. %mor tqal mal lu ki. %eng %spa que es esto? J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? C ma ma tali. = b'aq mans mal talilya. %mor b'aq mans mal talilya. %eng %spa pesas mucho. J mal xheboyo. = mal cebolla. %mor mal cebolla. %eng %spa esa cebolla. R tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es? C (ch'ut). = (ch'ut). %mor (ch'ut). %eng %spa (). J mal. = mal. %mor mal. %eng %spa ese. R tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es? J mal, mal chan ki. = mal txan ki. %mor mal txan ki. %eng %spa mira ese guisquil. C ne. = neja. %mor neja. %eng %spa esperate. R txan? %mor txan? %eng %spa guisquil? J mal chi' ki. = ma chi ki. %mor ma chi ki. %eng %spa alla. R tqal mal ki? %mor tqal mal ki? %eng %spa que es ese? C Chepe. = Chepe. %mor Chepe. %eng %spa José. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? C Chepe. = Chepe. %mor Chepe. %eng %spa José. R nene. %mor nene. %eng %spa nene. R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal qa mal luu nchi? %mor tqal qa mal luu nchi? %eng %spa estoy diciendo que son estos? J mal tal, mal tal. = mal tal, mal tal. %mor mal tal, mal tal. %eng %spa el pequeño, el pequeño. C ki chep. = ki chep. %mor ki chep. %eng %spa mira José. J nkuxh pinchan ti tal xhla'. = nku'x kyb'incha'n ti tal xhlaq'. %mor nku'x kyb'incha'n ti tal xhlaq'. %eng %spa los ninyos lo estan arreglando. R nku'x kyb'incha'n ti tal xhlaq'? %mor nku'x kyb'incha'n ti tal xhlaq'? %eng %spa los niños lo están arreglando? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R tqaltzan jal? %mor tqaltzan jal? %eng %spa que es? R b'a'n te b'ixana? %mor b'a'n te b'ixana? %eng %spa usted saber bailar? J pan chin pixh te mayinba. = b'a'n chin b'ixana te marimba. %mor b'a'n chin b'ixana te marimba. %eng %spa yo puedo bailar la marimba. R aan b'a'n te b'ixan te marimba? %mor aan b'a'n te b'ixan te marimba? %eng %spa aan usted sabe bailar la marimba? C chin kin ka ixh ki. = chin kila kyi'j b'ixh kin. %mor chin kila kyi'j b'ixh kin. %eng %spa yo voy a ver a esas. W ya maa b'ant jal q'any chep? %mor ya maa b'ant jal q'any chep? %eng %spa José ese ya está hecho? C chin kin ka ixh. = chin kila qa b'ixh. %mor chin kila qa b'ixh. %eng %spa yo voy a ver a ellas. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? W ya maa b'ant jal? %mor ya maa b'ant jal? %eng %spa ya está hecho? J a ti mayimp. = a ti marimba. %mor a ti marimba. %eng %spa es esa marimba. W aan. %mor aan. %eng %spa aan. C 'ay. = 'ay. %mor 'ay. %eng %spa 'ay. C ant nejH chep. = q'antza nej chep. %mor q'antza nej chep. %eng %spa Jose damelo primero. C nejH ch'el winn om. = neja kelil wi'na om. %mor neja kelil wi'na om. %eng %spa vos esperate lo voy a quitar. R jeey tqal mal lu ki? %mor jeey tqal mal lu ki? %eng %spa ya viste que es éste? C wen tjHaxh. = wen tjax. %mor wen tjax. %eng %spa despues que se suba. J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal mal tal luu? %mor tqal mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeño? J mal tal. = mal tal. %mor mal tal. %eng %spa el pequeño. C i jHach ki chep. = q'intzaj jkin chep. %mor q'intzaj jkin chep. %eng %spa Jose saca ese. J mal tal, te ti ku'. = mal tal tkub' ki. %mor mal tal tkub' ki. %eng %spa ese que esta ahi. C chep. = chep. %mor chep. %eng %spa José. R tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama? J ya mi kuxh jHa'l. = ya mi'n ku'x ja'la. %mor ya mi'n ku'x ja'la. %eng %spa ahurita ya no se va a bajar. R tqal tb'i jal? %mor tqal tb'i jal? %eng %spa cómo se llama? J i tjHach. = i tjatz jal. %mor i tjatz jal. %eng %spa lo saquemos. R i tten jal om nach jal. %mor i tten jal om nach jal. %eng %spa vos dejalo no sirve. R tqal qa mal lu ki? %mor tqal qa mal lu ki? %eng %spa que son éstos? R tqal qa mal luu? %mor tqal qa mal luu? %eng %spa que son estos? R tqal qa jal? %mor tqal qa jal? %eng %spa que son? R chunaja q'amantznaja tzul papa ki. %mor chunaja q'amantznaja tzul papa ki. %eng %spa deci rápido mira viene papá. R tzul papa ki. %mor tzul papa ki. %eng %spa mira ya viene papá. R chu we'ksnaja joratxa. %mor chu we'ksnaja joratxa. %eng %spa levantate rápido. R i txi' q'o'n tsinchya tu'n ma. %mor i txi' q'o'n tsinchya tu'n ma. %eng %spa que te de sicho él. R lu'na. %mor lu'na. %eng %spa aquí está. R lu'. %mor lu'. %eng %spa aquí está. J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. R kin okxa ki. %mor kin okxa ki. %eng %spa mira be. R tqal, tqal qa mal ki? %mor tqal, tqal qa mal ki? %eng %spa que, que son esos? R i ttzaj qjayo'n mal tkib'ila mal carro chi. %mor i ttzaj qjayo'n mal tkib'ila mal carro chi. %eng %spa busquemos el carro para que lo mires. J chhuxh. = chux. %mor chux. %eng %spa bueno. J nyajH. = nya' jal. %mor nya' jal. %eng %spa no es. R aan nya' jal? %mor aan nya' jal? %eng %spa aan no es? R a ta' jal tzaluu. %mor a ta' jal tzaluu. %eng %spa por aquí está. J a tajH saluu? = a ta' jal tzaluu? %mor a ta' jal tzaluu? %eng %spa esta aqui? R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R jeey lu qa jal lu ki. %mor jeey lu qa jal lu ki. %eng %spa ya viste aquí están. J jHeytin chi. = jeeytzan chi. %mor jeeytzan chi. %eng %spa ya vistes. R tqal ni mal luu? %mor tqal ni mal luu? %eng %spa que es esto? J ma kamnyo. = mal camion. %mor mal camion. %eng %spa ese camion. R tqal ni mal luu? %mor tqal ni mal luu? %eng %spa que es esto? C wiche. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. C wich. = wicho. %mor wicho. %eng %spa Luis. R tqal ni mal luuu? %mor tqal ni mal luuu? %eng %spa que es esto? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J ma kamnon. = mal camion. %mor mal camion. %eng %spa ese camion. R tqal mal luu ki? %mor tqal mal luu ki? %eng %spa que es esto? J mal avion. = mal avion. %mor mal avion. %eng %spa es avión. R mal avion? %mor mal avion? %eng %spa es avión? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J ma kalo. = mal carro. %mor mal carro. %eng %spa ese carro. R carro? %mor carro? %eng %spa carro? R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J kal jHa? = tqal jal? %mor tqal jal? %eng %spa que es? R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? J a ma kamnyon. = a mal camion. %mor a mal camion. %eng %spa es el camion. J wenn kati. = wenn kati. %mor wenn kati. %eng %spa bueno Cati. R chica. %mor chica. %eng %spa Francisca. J kal ti ki in tunn ki? = tqal ti q'i'n tu'na ki? %mor tqal ti q'i'n tu'na ki? %eng %spa que es lo que traes ahi? R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? R man. %mor man. %eng %spa papito. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal mot. = mal moto. %mor mal moto. %eng %spa es moto. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J mal moot. = mal moto. %mor mal moto. %eng %spa esa moto. R mal moto? %mor mal moto? %eng %spa es moto? J kal ti ki? = tqal ti kin? %mor tqal ti kin? %eng %spa es que es? R aj mal luu? %mor aj mal luu? %eng %spa esto? J ti kamyon. = ti camion. %mor ti camion. %eng %spa ese camion. J ti kaloo. = ti carro. %mor ti carro. %eng %spa ese carro. J te ti t'awila. = te ti David. %mor te ti David. %eng %spa es de David R te ti David? %mor te ti David? %eng %spa es de David? J n. = n. %mor n. %eng %spa n. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J ti kaloo. = ti carro. %mor ti carro. %eng %spa ese carro. J ti kamyon. = ti camion. %mor ti camion. %eng %spa ese camion. J ti kalo. = ti carro. %mor ti carro. %eng %spa ese carro. R tqal mal lu kin? %mor tqal mal lu kin? %eng %spa J ti kin. = ti kin. %mor ti kin. %eng %spa W wicho. %mor wicho. %eng %spa R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa J ti kin. = ti kin. %mor ti kin. %eng %spa J ti kin = ti kin %mor ti kin %eng %spa ese. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J kin. = kin. %mor kin. %eng %spa mira. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? R b'a'n tee b'ixan? %mor b'a'n tee b'ixan? %eng %spa usted sabe bailar? J pa'n. = b'a'n. %mor b'a'n. %eng %spa si. R b'a'n? %mor b'a'n? %eng %spa sí? R jeey tqal tb'i mal lu ki? %mor jeey tqal tb'i mal lu ki? %eng %spa ya viste que nombre tiene éste? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? R tqal mal luu nchi? %mor tqal mal luu nchi? %eng %spa estoy diciendo que es esto? R tqal mal lu kin? %mor tqal mal lu kin? %eng %spa que es esto? J kal? = tqal? %mor tqal? %eng %spa que? J uy tal pech! = uy tal b'ech! %mor uy tal b'ech! %eng %spa uy esa flor! R tal b'ich? %mor tal b'ich? %eng %spa pollito. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J ti tal pech. = ti tal b'ech. %mor ti tal b'ech. %eng %spa es florecita. R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J pon mal balko. = pon mal barco. %mor pon mal barco. %eng %spa ahi va el barco. R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? J chixh xhul mal xhinajH jHa'l. = ch'ix tul mal xinaq ja'la. %mor ch'ix tul mal xinaq ja'la. %eng %spa ya va a venir el hombre. J pon mal balto jHa'l. = pon mal barco ja'la. %mor pon mal barco ja'la. %eng %spa ahi va el barco. R mal balt'a. %mor mal balt'a. %eng %spa la balda. R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? R tqal mal luu? %mor tqal mal luu? %eng %spa que es esto? J nejH i ta kalon jHunt. = neja i ttzaj qjayo'n junt. %mor neja i ttzaj qjayo'n junt. %eng %spa esperate busquemos otro. R chu jayontz junt jal. %mor chu jayontz junt jal. %eng %spa busca otro. J mal kalo ki. = mal carro ki. %mor mal carro ki. %eng %spa ahi esta el carro. R camioneta. %mor camioneta. %eng %spa camioneta. J jHat mal mayinp ma? = jat mal marimba mama? %mor jat mal marimba mama? %eng %spa mama en donde esta la marimba? R ntan jal? %mor ntan jal? %eng %spa está durmiendo? J jHatum n-'ajHt mama? = jatum nq'ajt jal mama? %mor jatum nq'ajt jal mama? %eng %spa mama en donde esta sonando? R jee saber jatum nq'ajt jal. %mor jee saber jatum nq'ajt jal. %eng %spa saber en dónde está sonando. J jHatum? = jatum? %mor jatum? %eng %spa en donde? J jHatum ta'jH mam? = jatum ta' jal mama? %mor jatum ta' jal mama? %eng %spa mama, en donde esta? R jee. %mor jee. %eng %spa saber. R ja'la ta' jal. %mor ja'la ta' jal. %eng %spa saber en donde está. R tza'n ten tu'n nan Lina nb'ixan? %mor tza'n ten tu'n nan Lina nb'ixan? %eng %spa cómo hace doña Catarina cuando baila? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tza'n ten tq'ab' nan Lina nb'ixan? %mor tza'n ten tq'ab' nan Lina nb'ixan? %eng %spa cómo hace doña Catarina la mano cuando baila? R tza'n ten tu'n nan Lina nb'ixan nchi? %mor tza'n ten tu'n nan Lina nb'ixan nchi? %eng %spa estoy diciendo cómo hace doña Catarina cuando baila? R chep. %mor chep. %eng %spa José. R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? R nenej. %mor nenej. %eng %spa espérate. J jHat? = jat? %mor jat? %eng %spa donde esta? R jeey tqal nb'a kye mal luu? %mor jeey tqal nb'a kye mal luu? %eng %spa ya viste que están haciendo estos? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R jeey tqal nb'a kye mal luu? %mor jeey tqal nb'a kye mal luu? %eng %spa ya viste que están haciendo estos? J nkuxh chachan ma lu = nku'x kyb'incha'n mal luu. %mor nku'x kyb'incha'n mal luu. %eng %spa estan arreglando esto. R aan nku'x kyb'incha'n ma? %mor aan nku'x kyb'incha'n ma? %eng %spa aan ellos lo estan arreglando? R tqaltzan nb'a te mal lu ki? %mor tqaltzan nb'a te mal lu ki? %eng %spa que está haciendo éste? J nn? = nn? %mor nn? %eng %spa nn? R tqaltzan nb'ate mal nu'xh luu? %mor tqaltzan nb'ate mal nu'xh luu? %eng %spa que está haciendo éste bebé? R tqaltzan nb'ate mal nu'xh luu? J nokchak cham. = noq nsaqchan ma. %mor noq nsaqchan ma. %eng %spa el solo esta jugando. R nsaqchan ma? %mor nsaqchan ma? %eng %spa él está jugando? R tqaltzan nb'a te mal luu? %mor tqaltzan nb'a te mal luu? %eng %spa que está haciendo éste? J nok, nok nwan ixh. = noq nwa'n b'ixh. %mor noq nwa'n b'ixh. %eng %spa ella solo esta comiendo. R nn? %mor nn? %eng %spa nn? J nok nwan ixh. = noq nwa'n b'ixh. %mor noq nwa'n b'ixh. %eng %spa ella solo esta comiendo. R nchi wa'n b'ixh? %mor nchi wa'n b'ixh? %eng %spa ellas estan comiendo? R tza'n ten mal tal twitz b'ixh? %mor tza'n ten mal tal twitz b'ixh? %eng %spa cómo tiene ella la carita? R kyja'tzan te kyu'n b'ixh? %mor kyja'tzan te kyu'n b'ixh? %eng %spa así hacen ellas? J ma chin pa chajH ixh. = maa chi b'aj tx'ajan b'ixh. %mor maa chi b'aj tx'ajan b'ixh. %eng %spa ellas ya se lavaron. R aan ma' chi b'aj tx'ajan b'ixh? %mor aan ma' chi b'aj tx'ajan b'ixh? %eng %spa aan ellas ya se lavaron? J n. = n. %mor n. %eng %spa n. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. R tqal mal tal luu? %mor tqal mal tal luu? %eng %spa que es éste pequeño? J mal tal t-oxh ixh. = mal tal t-oso b'ixh ki. %mor mal tal t-oso b'ixh ki. %eng %spa ahí está el osito (de ella). J mal tal t-oxh ma ki. = mal tal t-oso ma ki. %mor mal tal t-oso ma ki. %eng %spa ahí está el osito (de él). R tal t-oso ma? %mor tal t-oso ma? %eng %spa el osito de él? J mal ta xhik ki. = mal tal xhiky ki. %mor mal tal xhiky ki. %eng %spa ahí está el conejito. R tal xhiky. %mor tal xhiky. %eng %spa conejito. R aan. %mor aan. %eng %spa aan. R tqaltzan nb'a te mal tal nu'xh? %mor tqaltzan nb'a te mal tal nu'xh? %eng %spa que está haciendo el bebé? J nchakcham ki. = nsaqchan ma ki. %mor nsaqchan ma ki. %eng %spa mira esta jugando. R nsaqchan ma? %mor nsaqchan ma? %eng %spa él está jugando? J n'. = n'. %mor n'. %eng %spa n'. R nnn. %mor nnn. %eng %spa nnn. J mal chakchaal ma. = mal tsaqchab'il ma. %mor mal tsaqchab'il ma. %eng %spa su juguete (de el). R tqal mal lu ki? %mor tqal mal lu ki? %eng %spa que es esto? J xhel ti balto ma ok. = xel ti barco ma okon. %mor xel ti barco ma okon. %eng %spa el barco se va a ir hasta alla. R chuxa q'om ti'j jal. %mor chuxa q'om ti'j jal. %eng %spa R tqal tb'i ni mal luu? %mor tqal tb'i ni mal luu? %eng %spa cómo se llama esto? J pon mal balto. = pon mal bala. %mor pon mal bala. %eng %spa ahi va la bala. R al i'j kokil mal bala. %mor al i'j kokil mal bala. %eng %spa a quien va pegar la bala? J te ti xhinajH. = ti'j ti xinaq. %mor ti'j ti xinaq. %eng %spa en el hombre. R al kye xinaq? %mor al kye xinaq? %eng %spa cual hombre? J a ti lu kin. = a ti lu kin. %mor a ti lu kin. %eng %spa es éste. R tqal tb'i ma? %mor tqal tb'i ma? %eng %spa cómo se llama él? J nak Anit. = naq Anita. %mor naq Anita. %eng %spa esa Anita. R tqal tb'i ma? %mor tqal tb'i ma? %eng %spa cómo se llama él? J a tey. = a tee. %mor a tee. %eng %spa es suyo. R tqal tb'i ma? %mor tqal tb'i ma? %eng %spa cómo se llama él? J tin mal lu ki. = atzan mal lu kin. %mor atzan mal lu kin. %eng %spa es este. J nak tiy Linn. = naq tia Lina. %mor naq tia Lina. %eng %spa la tia Catarina. J a wey'. = a weky'. %mor a weky'. %eng %spa el mio. R nn. %mor nn. %eng %spa nn. J ach. = atzan. %mor atzan. %eng %spa ese es. R tqal tb'i ti xinaq? %mor tqal tb'i ti xinaq? %eng %spa cómo se llama el hombre? J xhel a nak nan Linn. = a naq nan Lina xel. %mor a naq nan Lina xel. %eng %spa donya Catarina se va a ir. R tqal tb'i ti xinaq? %mor tqal tb'i ti xinaq? %eng %spa cómo se llama el hombre? J nak xhnul. = naq xhnul. %mor naq xhnul. %eng %spa esa mujer (ladina). R tqal tb'i ti xinaq? %mor tqal tb'i ti xinaq? %eng %spa cómo se llama el hombre? R tqal tb'i ti xinaq? %mor tqal tb'i ti xinaq? %eng %spa cómo se llama el hombre? R chep. %mor chep. %eng %spa José. R tqal tb'i ti xinaq? %mor tqal tb'i ti xinaq? %eng %spa cómo se llama el hombre? R qa'ninxa te ma tqal tb'iya chi? %mor qa'ninxa te ma tqal tb'iya chi? %eng %spa preguntale a él cómo te llamas deci? R cheep. %mor cheep. %eng %spa José. J na' xhi mann tey. = na'nx txi' nma'na teya. %mor na'nx txi' nma'na teya. %eng %spa todavía no te lo he dicho. R jHa? %mor jHa? %eng %spa jHa? J na' xhi mann tey. = na'nx txi' nma'na teya. %mor na'nx txi' nma'na teya. %eng %spa todavía no te lo he dicho. R tqal jo? %mor tqal jo? %eng %spa que (cual)? R ajo? %mor ajo? %eng %spa ese? + 8.24 transcripcion terminada.